Poem #17
Epithalamium Sigismundi et Barbaraewritten before 1512-02-12 first edition 1512-02-12
Manuscript sources:
| 1 | |
| 2 | |
| 3 |
Early printed source materials:
| 1 | DANTISCUS 1512 (Epithalamium Sigismundi et Barbarae) No. 1 (in extenso) |
Prints:
| 1 | KONDRATOWICZ 1872 (Na wesele Zygmunta I. z Barbarą Zapolską) No. 2, p. 338-339 (Polish translation, Władysław SYROKOMLA) |
| 2 | DANTISCUS 1938 (Epithalamium) No. 2, p. 3-16 (Polish translation, Jan Michał HARHALA) |
| 3 | Dantisci Carmina (Epithalamium Sigismundi et Barbarae) No. 12. 2, p. 43-56 (in extenso) |
| 4 | Najstarsza (Epitalamium) p. 95-109 (Polish translation, Jan Michał HARHALA) |
| 5 | DANTISCUS 1973, 1987 (Epithalamium Sigismundi et Barbarae / Pieśń weselna Zygmunta i Barbary) p. 48-63 (in extenso; Polish translation, Anna KAMIEŃSKA) |
| 6 | Antologia 1996 (Epithalamium Sigismundi et Barbarae / Pieśń weselna Zygmunta i Barbary) No. 4, p. 138-145 (in extenso; Polish translation, Anna KAMIEŃSKA) |
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Arctoas strepuit felix hymenaeus ad oras.
Aera sonant, litui strident et tympana crebro
Pulsantur, laetus clangor ferit astra tubarum.
Tibia dat modulos, flatus syringa sonoros;
Heroum, procerum chlamydatorumque cohortes
Adveniunt, equitum turmae peditumque catervae.
Te, Sigismunde, petunt. Rex inclute, pande serena
Fronte fores, siquidem felici numine divum
Nupta! Tuas iam pande fores, hanc excipe laetis
Luminibus, felix iam conubialia iunge
Vincula reginamque sacro diademate regni
Consortem facias! Haec est te digna marito,
Sola inter cunctas, sunt quotquot in orbe, puellas,
Hanc superi tibi coniugio propriamque dicarunt.
Interea, dum pompa venit, dum nupta sacratur,
Ponitur auricomis dum fulva corona capillis,
Coniugii, primos, iucunda, exponeque amores!
Parrhasias vidit terras Saturnia Iuno,
Aetherei regina Iovis, quae regna gubernat
Cuncta orbis, iusto tandem rectore teneri.
Consimili regnum dein successore careret,
Compellat blando pulchram sermone Dionen:
“Iam satis est certasse odiis, Erycina, superque,
Troia iacet celsaeque iacent Carthaginis arces.
Pax ineunda quidem satius! Te foedere iungi
Perpetuo nobis gaudebit regia caeli,
Gaudebunt Erebi Manes tellusque, fretumque.
Sum mundi summique potens regina Tonantis,
Nil sine me possunt mortales, te sine nilque;
In nostro totus nutu devolvitur orbis.
Conveniamus! Erit totum pax laeta per orbem.
Aurea, sub nostro fuerant quae patre, redibunt
Iustitia et iusto viduatas iudice leges
Firmabit, caedes, acies, et bella repellet.
Cessabunt multi sic incrementa tributi,
Non plus privatis crescent aeraria damnis
Non erit empta fides; stabit certo ordine mundus.
Non simulata loquor. Tyrrhenum nulla per aequor
Gens inimica mihi tranat; iam pectore toto
Iudicium cessit Paridis; praeferre per omnes
Quam dederat Bellona furens, mala munera, malum!”
Appias haec contra: “Dudum, o regina, quod optas,
Quaesivi voluique diu tibi iungere dextram
Labentique hominum tecum succurrere vitae.
Interea, discors nostras sententia mentes
Dum tenuit; legum periit veneranda potestas,
Succubuit vitio virtus et viribus aequum,
Milia multa virum, tot regna, tot oppida et urbes
Sumo libens, quaecumque iubes. Parere novercae
Dulce erit et tantas tecum componere lites,
Non mollis durae siquidem sunt pectoris irae.
Quid sit opus, doceas! Sum iussa capessere praesto”.
Cara Iovis coniunx placido sic pectore fatur:
“Inclutus Arctois fuerat Casimirus in oris
Rex armis et pace potens, quem fovimus isto
In gremio, rex dives opum, rex milite multo
In regnum rediit victricia signa reportans.
Hic fuerat claris a Gadibus usque sub Eurum
Cognitus ex titulis et per sua grandia gesta.
Qui dum grandaevus fatales vixerat annos.
Progenitos dederat. Duo sceptra Polona gerebant,
Tertius Hunnorum gestat diadema coruscum
Atque Bohemorum iam longa aetate tiaram
Hic habet, heredem regnis dum fata vocabunt.
Insequitur regnumque tenet, sceptrumque paternum
Gestat, habet nullum, regni cui tradat habenas,
Lanificae frangent dum stamina longa sorores.
Omnes illius divo, quae crimina pellunt,
Ingenium, specimen dederas Charitesque decorem,
Ipsa dedi regnum, dedi opes, titulos et honores,
Iustitia, utilibus auasit praeponere rectum
Et tectis mersum latebris educere verum.
Et Lacedaemonii talem sensere Lycurgum.
Iustior, in dubiis qui litibus addere finem
Posset, adest nemo; si quando iura duobus
Deficiunt, aequum concedit utrisque duellum.
Congeries, in quo Virtus sibi nuda paravit
Rite domicilium. Similem quae protulit aetas
Consilio regem vel iusto Marte? Lacessit
Nullum, sed proprio vivit contentus in orbe.
Velox egreditur nullos fugiendo labores,
Aurea fulcra tori, dulcem spernendo quietem.
Hostes intrepidus sequitur per tela, per enses
Et spoliis sepmper remeat sic victor opimis.
Per fraudem voluit qui dux Lithuanus haberi,
Sentit adhuc: errat Scythicis devictus in oris
Seque suosque miser suaque omnia perdidit exsul.
Quid potuit, noscunt pharetrati Martia Mosci
Prostravit pacemque suis non munere misso,
Sed fecit iustus victor victricibus armis.
Quid potuit, Valachus, qui Mysia possidet arva,
Edidicit nuper: cepit tristes hymenaeos,
Perfidiae ultorem tot milia caesa tulere.
Talis erat Caesar, Marius rigidusque Camillus,
Hannibal ad Cannas, ad Troiam fortis Achilles.
Ista superstes adhuc restat Casimiria proles,
Clara igitur domus haec regum ne principe in uno
Deficiat, tihi sit curae, pia mater Amorum!
Si tanto, tibi digna viro sit in orbe puella,
Exquiras! Radiat vultus gravitate verendus
Ingentes vernant procero in corpore vires
Innumeraeque animi dotes, quas incluta virtus
Praestitit, eloquium solidum et tam dulce loquendi
Pondus, et ingenii tam dara inventa profundi.
lungatur sollers regi regina diserto!
O quae progenies terris, quae clara propago
Hinc crescet!”. Tum plura loqui Venus alma volentem
Interpellat et his dictis affatur amicis:
Et tecum super his dudum conferre volebam,
Sed tibi adhuc fuerant commoti pectoris irae.
At ceteris tandem quoniam nunc omnis adempta est
Lis inimicitiae, tibi cuncta arcana patebunt.
Natus per regnum, sic fata dedere, Polonum
Inque sinum fessus, pharetra praecinctus et arcu,
Procidit atque hilaris, suspensus in oscula, dixit:
‘Nil mihi cum priscis, quas vidi saepe, puellis.
Vidimus, o genetrix! Mortalis femina nulla
Pulchior, aetheriis non aspernanda deabus.
Non Spartae, non huic similem genuere Mycenae;
Tam pulchram numquam te Cous pinxit Apelles,
Fulgidior nivibus Riphaeis corpore toto,
Purpureo in facie est suffusus sanguine candor,
Rubris mixta rosis argentea lilia vincens.
Haec, porphyriaci tu quidquid ubique ruboris
Sensit nec nostras intra praecordia flammas.
Excubiis castis, morum probitate fideque
Imbuta est, matura viro. Stat nubilis aetas
Crudaque virginitas, digno rapienda marito.
Quas gelido spectat, volitarem flamine dextro,
Vidimus aetherios in divo principe vultus,
Qui gerit Arctoi nunc sceptra potentia regni.
Intrepidam faciem mirabar, membra torosa
Et tandem lati peragravi climata mundi,
His possem similes si forte videre duobus.
Non sunt in toto similes his orbe duobus!
Iunge toros unoque animas in corpore binas
Dixerat et nostra petulans cervice pependit.
Extemplo placuit volucris sententia nati.
Linquo Paphum Cypriis per inania vecta columbis
Versus Hyperboreos, Aquilonia culmina, montes.
Corytos alii ex umeris tensasque sagittas
Atque auro infectas plenas gessere pharetras,
Innumeras gessit faculas pars, igneus ordo.
Exsultant pueri, crebrum glomerantur in orbem,
Cuncta ferire ardent. ‘Mare, Tartara, sidera, tellus,
Scis’, ait, ‘alma parens’, cunctis lascivior unus,
‘Meque facesque meas, haec et victricia tela
Senserunt curvo nos saepe in litore phocae.
Ingemuit nostro stupidus perculsus ab arcu!
Exarsit gelidis sic Ennosigaeus in undis,
Nereus et Triton nostras sensere sagittas.
Senserunt curvo nos saepe in litore phocae.
Me duce: de Stygiis haec cepit dextra trophaeum.
Nec tibi, sis quamvis genetrix dilecta, peperci.
Alcidem domui, domitus Polyphemus in antris
Est Siculis. Quid adhuc dubitas? Mandata recuso
Post, ubi turritis dives Cracovia muris
Tollit in astra caput, cupido devenimus omnes
Visendi regem studio, qui iura paterno
Tunc solio residens populis dabat. Ilico viso
Et tanti quis non miretur principis ora?
Sic fueram Getici quondam inflammata mariti
Vultu, me tali facie membrisque decoris
Cepit Dardanius, dum starent Pergama, coniux.
Auratum’, dixi, ‘iaculum! Sicne iste per aevum
Ibit legitima et claris sine coniuge natis?’
Obsequitur: dextra telum librabat ab aure,
Hunniacam in regis defixit corde puellam.
Aedes construxit, palatia celsa, cubile
Reginae regale suae. Ne virgo beati
Expers coniugii foret, ocius illius arcem
Cum natis subeo. Quam solam rite sedentem
Vestalem, verbis stupefeci talibus: ‘O quam
Te memorem, virgo? Tenerae decet esse iuventae
Et formae generisque tui! Non Claudia semper
Talis erat, populo tractans spectante carinam,
Nec vultus semper Lavinia gessit eosdem.
Omnia tempus edax et carpit cuncta vetustas.
Utere, dum Lachesis felicia stamina ducit,
Annis et tacitis numquam redeuntibus horis!
Solane sic pulchrae traduces tempora formae?
Quid tibi virginitas sterilis vitaeque pudicae
Norma tuae? Non hoc oculi, qui sidera vincunt
Lumine et auricomi per lactea colla capilli,
Non frustra apposui, quo cunctis pulchrior esses.
Si Thetis hoc quondam quod tu tam dura probasset,
Numquam magnanimus terris datus esset Achilles.
Mens eadem Alcmenae si quondam forte fuisset,
Non pius Aeneas, pueri, mea turba, volucres
Non essent, thalamum si quondam forte fugissem
Dura viri. Nihil est in toto dulcius orbe
Coniugio, parili quod iungitur igne duorum.
Mollescas, dulcis pardisceque munus amoris!
Iungeris regi reges paritura potentes!
Hunc plus quam carae genetricis semper amabis
Oscula casta tuae, quam fratres quamque propinquos.
Hunc si vidisset quondam Capaneia coniunx,
Hoc viso non se flammis moritura dedisset;
Hoc viso non se Lucretia casta necasset;
Hoc viso laqueo non isset Phyllis ad Orcum.
Colchica magnanimum cum vellere Iasona virgo,
Gnosia Cecropium sprevisset fida maritum,
Sprevissetque suum casta Icariotis Ulixem.
Huic quondam similem si saecula prisca tulissent,
Non, qui tela Iovi Siculis faber asperat antris,
Is neque, mecum olim quem Lemnia vincla ligarunt.
Iunge toros! Qui solvat hymen metamque pudoris,
Dignus adest tibi vir. Tu coniuge digna marita!’
Virgineis sensim flagranti ardore medullis.
Casta verecundus subito pudor ora notavit.
Ingemuit Sucens imo suspiria corde.
Quod cupis, effeci. Thalamo non dignior ulla est
Assis et mecum parili conubia flamma
Iunge sacroque novae nuptae diademate pulchrum
Cinge caput! Decimo pariturae mense benignam
Confer opem, faciles utero concede labores!
Huic erit aequanda aut Poenos, duo fulmina belli,
Quae tulit, aut regls Macedum regina Philippi”.
Annuit alma Iovis coniunx dignasque ferebat,
Pertaesa irarum, tanto pro munere grates.
Quaeque suas alacris petiit per lactea sedes
Aethera vecta: Samum rediit Saturnia proles,
Dilectamque Cyprum volucrum pia mater Amorum.
Haec est ergo dies, niveo quam vellere Parcae
Inclute rex, omni duce te memorabilis aevo.
Optatae cernis nunc candida coniugis ora;
Iam porphyriacas malas, iam rubra labella,
Sidereos oculus et eburnea colla stupescis.
Aude! Animos Cytherea dabit, si forte repugnat.
Haec clarum faciet dara te prole parentem,
Haec Casimiriacae fietque propaginis auctrix.
Nunc igitur, quibus est regni pia cura Poloni,
Fertis, magnifici heroes proceresque potentes,
Formosi iuvenes, formosae deinde puellae,
Matres, cum senibus pueri nutrixque vicissim
Reginae crebro dextros relique precentur
At iam tempus adest: Genio indulgete secundo
Omnes, Arctophylax tardo quos despicit axe,
Laetitiae dulcesque ioci, facilesque choreae
Undique nunc resonent per rura, per oppida et urbes!
Sit procul omne malum maerorque, dolorque dehiscat!
Haec hilares hominum poscunt nova gaudia mentes:
Arctoas strepuit felix hymenaeus ad oras.
Aera sonant, litui strident et tympana crebro
Pulsantur, laetus clangor ferit astra tubarum.
Tibia dat modulos, flatus syringa sonoros;
5
Tanguntur citharae, resonantia plectra moventur.Heroum, procerum chlamydatorumque cohortes
Adveniunt, equitum turmae peditumque catervae.
Te, Sigismunde, petunt. Rex inclute, pande serena
Fronte fores, siquidem felici numine divum
10
Venit Pannonicis tibi formosissima ab orisNupta! Tuas iam pande fores, hanc excipe laetis
Luminibus, felix iam conubialia iunge
Vincula reginamque sacro diademate regni
Consortem facias! Haec est te digna marito,
15
Regis digna uxor, reges parituraque dignaSola inter cunctas, sunt quotquot in orbe, puellas,
Hanc superi tibi coniugio propriamque dicarunt.
Interea, dum pompa venit, dum nupta sacratur,
Ponitur auricomis dum fulva corona capillis,
20
Dic, Erato, nobis fuerat quae causa beatiConiugii, primos, iucunda, exponeque amores!
Parrhasias vidit terras Saturnia Iuno,
Aetherei regina Iovis, quae regna gubernat
Cuncta orbis, iusto tandem rectore teneri.
25
Ne post longaevae venturo tempore vitaeConsimili regnum dein successore careret,
Compellat blando pulchram sermone Dionen:
“Iam satis est certasse odiis, Erycina, superque,
Troia iacet celsaeque iacent Carthaginis arces.
30
Quaelibet ulta suos ponamus proelia tandem!Pax ineunda quidem satius! Te foedere iungi
Perpetuo nobis gaudebit regia caeli,
Gaudebunt Erebi Manes tellusque, fretumque.
Sum mundi summique potens regina Tonantis,
35
Tu volucrum domina et genetrix es dulcis Amorum.Nil sine me possunt mortales, te sine nilque;
In nostro totus nutu devolvitur orbis.
Conveniamus! Erit totum pax laeta per orbem.
Aurea, sub nostro fuerant quae patre, redibunt
40
Saecula. Sic rediens liquida descendet ab aethraIustitia et iusto viduatas iudice leges
Firmabit, caedes, acies, et bella repellet.
Cessabunt multi sic incrementa tributi,
Non plus privatis crescent aeraria damnis
45
Publica, non hominum devincet pectora merces.Non erit empta fides; stabit certo ordine mundus.
Non simulata loquor. Tyrrhenum nulla per aequor
Gens inimica mihi tranat; iam pectore toto
Iudicium cessit Paridis; praeferre per omnes
50
Te patiar. Redeat concordia, quae fuit ante,Quam dederat Bellona furens, mala munera, malum!”
Appias haec contra: “Dudum, o regina, quod optas,
Quaesivi voluique diu tibi iungere dextram
Labentique hominum tecum succurrere vitae.
55
Omnia versa quidem, magnis elisa ruinisInterea, discors nostras sententia mentes
Dum tenuit; legum periit veneranda potestas,
Succubuit vitio virtus et viribus aequum,
Milia multa virum, tot regna, tot oppida et urbes
60
Interiere, fuit donec mens aspera nobis.Sumo libens, quaecumque iubes. Parere novercae
Dulce erit et tantas tecum componere lites,
Non mollis durae siquidem sunt pectoris irae.
Quid sit opus, doceas! Sum iussa capessere praesto”.
65
Oscula libavit Veneri dextraque retentaCara Iovis coniunx placido sic pectore fatur:
“Inclutus Arctois fuerat Casimirus in oris
Rex armis et pace potens, quem fovimus isto
In gremio, rex dives opum, rex milite multo
70
Insignis, toties raptis qui ex hoste tropaeisIn regnum rediit victricia signa reportans.
Hic fuerat claris a Gadibus usque sub Eurum
Cognitus ex titulis et per sua grandia gesta.
Qui dum grandaevus fatales vixerat annos.
75
Quattuor eximios regali sanguine regesProgenitos dederat. Duo sceptra Polona gerebant,
Tertius Hunnorum gestat diadema coruscum
Atque Bohemorum iam longa aetate tiaram
Hic habet, heredem regnis dum fata vocabunt.
80
Iunior ast aliis, qui nunc vestigia patrisInsequitur regnumque tenet, sceptrumque paternum
Gestat, habet nullum, regni cui tradat habenas,
Lanificae frangent dum stamina longa sorores.
Omnes illius divo, quae crimina pellunt,
85
Corde deae resident: Pallas dedit aegida clarumqueIngenium, specimen dederas Charitesque decorem,
Ipsa dedi regnum, dedi opes, titulos et honores,
Iustitia, utilibus auasit praeponere rectum
Et tectis mersum latebris educere verum.
90
Talem Cecropidae quondam sensere SolonemEt Lacedaemonii talem sensere Lycurgum.
Iustior, in dubiis qui litibus addere finem
Posset, adest nemo; si quando iura duobus
Deficiunt, aequum concedit utrisque duellum.
95
Quid multis? Ille est, in quo sincera bonorumCongeries, in quo Virtus sibi nuda paravit
Rite domicilium. Similem quae protulit aetas
Consilio regem vel iusto Marte? Lacessit
Nullum, sed proprio vivit contentus in orbe.
100
Ipse lacessitus si quando suscipit arma,Velox egreditur nullos fugiendo labores,
Aurea fulcra tori, dulcem spernendo quietem.
Hostes intrepidus sequitur per tela, per enses
Et spoliis sepmper remeat sic victor opimis.
105
Quid potuit, patria depulsus sede Michaël,Per fraudem voluit qui dux Lithuanus haberi,
Sentit adhuc: errat Scythicis devictus in oris
Seque suosque miser suaque omnia perdidit exsul.
Quid potuit, noscunt pharetrati Martia Mosci
110
Castra, Borysthenidas parvo dum milite turmasProstravit pacemque suis non munere misso,
Sed fecit iustus victor victricibus armis.
Quid potuit, Valachus, qui Mysia possidet arva,
Edidicit nuper: cepit tristes hymenaeos,
115
Pro taedis flammas, pro tela cruenta choreis;Perfidiae ultorem tot milia caesa tulere.
Talis erat Caesar, Marius rigidusque Camillus,
Hannibal ad Cannas, ad Troiam fortis Achilles.
Ista superstes adhuc restat Casimiria proles,
120
Regibus exorta et reges genitura sequaces.Clara igitur domus haec regum ne principe in uno
Deficiat, tihi sit curae, pia mater Amorum!
Si tanto, tibi digna viro sit in orbe puella,
Exquiras! Radiat vultus gravitate verendus
125
Regalisque sacro maiestas eminet ore.Ingentes vernant procero in corpore vires
Innumeraeque animi dotes, quas incluta virtus
Praestitit, eloquium solidum et tam dulce loquendi
Pondus, et ingenii tam dara inventa profundi.
130
Iungatur pulchro formosa puella marito,lungatur sollers regi regina diserto!
O quae progenies terris, quae clara propago
Hinc crescet!”. Tum plura loqui Venus alma volentem
Interpellat et his dictis affatur amicis:
135
“Mens eadem fuerat tecum mihi, regia Iuno,Et tecum super his dudum conferre volebam,
Sed tibi adhuc fuerant commoti pectoris irae.
At ceteris tandem quoniam nunc omnis adempta est
Lis inimicitiae, tibi cuncta arcana patebunt.
140
Nuper Pannonicis revolabat noster ab orisNatus per regnum, sic fata dedere, Polonum
Inque sinum fessus, pharetra praecinctus et arcu,
Procidit atque hilaris, suspensus in oscula, dixit:
‘Nil mihi cum priscis, quas vidi saepe, puellis.
145
Est ex Hunnorum praeclaro stemmate virgo.Vidimus, o genetrix! Mortalis femina nulla
Pulchior, aetheriis non aspernanda deabus.
Non Spartae, non huic similem genuere Mycenae;
Tam pulchram numquam te Cous pinxit Apelles,
150
Phidiacis sculpta est manibus non pulchior ulla.Fulgidior nivibus Riphaeis corpore toto,
Purpureo in facie est suffusus sanguine candor,
Rubris mixta rosis argentea lilia vincens.
Haec, porphyriaci tu quidquid ubique ruboris
155
Et candoris habes, habet. At mea apicula nondumSensit nec nostras intra praecordia flammas.
Excubiis castis, morum probitate fideque
Imbuta est, matura viro. Stat nubilis aetas
Crudaque virginitas, digno rapienda marito.
160
Hinc dum per terras, tardus temone BootesQuas gelido spectat, volitarem flamine dextro,
Vidimus aetherios in divo principe vultus,
Qui gerit Arctoi nunc sceptra potentia regni.
Intrepidam faciem mirabar, membra torosa
165
Magnanimique viri robusto in corpore pectus.Et tandem lati peragravi climata mundi,
His possem similes si forte videre duobus.
Non sunt in toto similes his orbe duobus!
Iunge toros unoque animas in corpore binas
170
Coniugio dulci longaevo tempore claude!’Dixerat et nostra petulans cervice pependit.
Extemplo placuit volucris sententia nati.
Linquo Paphum Cypriis per inania vecta columbis
Versus Hyperboreos, Aquilonia culmina, montes.
175
Undique me tenerum circumdedit agmen Amorum;Corytos alii ex umeris tensasque sagittas
Atque auro infectas plenas gessere pharetras,
Innumeras gessit faculas pars, igneus ordo.
Exsultant pueri, crebrum glomerantur in orbem,
180
Quisque suas vires protensaque brachia iactat.Cuncta ferire ardent. ‘Mare, Tartara, sidera, tellus,
Scis’, ait, ‘alma parens’, cunctis lascivior unus,
‘Meque facesque meas, haec et victricia tela
Senserunt curvo nos saepe in litore phocae.
185
Imber, olor, Satyrus, bos, serpens, flamma, DianaIngemuit nostro stupidus perculsus ab arcu!
Exarsit gelidis sic Ennosigaeus in undis,
Nereus et Triton nostras sensere sagittas.
Senserunt curvo nos saepe in litore phocae.
190
Rapta est Persephone quondam praedone maritoMe duce: de Stygiis haec cepit dextra trophaeum.
Nec tibi, sis quamvis genetrix dilecta, peperci.
Alcidem domui, domitus Polyphemus in antris
Est Siculis. Quid adhuc dubitas? Mandata recuso
195
Nulla, modo iubeas! Manus est mihi certa potensque’.Post, ubi turritis dives Cracovia muris
Tollit in astra caput, cupido devenimus omnes
Visendi regem studio, qui iura paterno
Tunc solio residens populis dabat. Ilico viso
200
Obstupui. Latos umeros oculosque genasqueEt tanti quis non miretur principis ora?
Sic fueram Getici quondam inflammata mariti
Vultu, me tali facie membrisque decoris
Cepit Dardanius, dum starent Pergama, coniux.
205
‘Nate, tua hic opus est opera! Deprome pharetraAuratum’, dixi, ‘iaculum! Sicne iste per aevum
Ibit legitima et claris sine coniuge natis?’
Obsequitur: dextra telum librabat ab aure,
Hunniacam in regis defixit corde puellam.
210
Expetit hanc solam, solam hanc in mente volutat.Aedes construxit, palatia celsa, cubile
Reginae regale suae. Ne virgo beati
Expers coniugii foret, ocius illius arcem
Cum natis subeo. Quam solam rite sedentem
215
Dum vidi et casto versantem pectore cultumVestalem, verbis stupefeci talibus: ‘O quam
Te memorem, virgo? Tenerae decet esse iuventae
Et formae generisque tui! Non Claudia semper
Talis erat, populo tractans spectante carinam,
220
Rapta ab Amyclaeis non candida Tyndaris arvisNec vultus semper Lavinia gessit eosdem.
Omnia tempus edax et carpit cuncta vetustas.
Utere, dum Lachesis felicia stamina ducit,
Annis et tacitis numquam redeuntibus horis!
225
Solane sic viduo marcesces frigida lecto?Solane sic pulchrae traduces tempora formae?
Quid tibi virginitas sterilis vitaeque pudicae
Norma tuae? Non hoc oculi, qui sidera vincunt
Lumine et auricomi per lactea colla capilli,
230
Hoc color in facie non postulat. Ipsa decoremNon frustra apposui, quo cunctis pulchrior esses.
Si Thetis hoc quondam quod tu tam dura probasset,
Numquam magnanimus terris datus esset Achilles.
Mens eadem Alcmenae si quondam forte fuisset,
235
Thebani nusquam nunc essent Herculis acta.Non pius Aeneas, pueri, mea turba, volucres
Non essent, thalamum si quondam forte fugissem
Dura viri. Nihil est in toto dulcius orbe
Coniugio, parili quod iungitur igne duorum.
240
Hoc tibi sit cordi! Iam terrapus poscit et aetas.Mollescas, dulcis pardisceque munus amoris!
Iungeris regi reges paritura potentes!
Hunc plus quam carae genetricis semper amabis
Oscula casta tuae, quam fratres quamque propinquos.
245
Est siquidem princeps hic a te dignus amari.Hunc si vidisset quondam Capaneia coniunx,
Hoc viso non se flammis moritura dedisset;
Hoc viso non se Lucretia casta necasset;
Hoc viso laqueo non isset Phyllis ad Orcum.
250
Hunc propter Phrygium raptorem pulchra Lacaena,Colchica magnanimum cum vellere Iasona virgo,
Gnosia Cecropium sprevisset fida maritum,
Sprevissetque suum casta Icariotis Ulixem.
Huic quondam similem si saecula prisca tulissent,
255
Discerptusque ab apro mihi non placuisset Adonis,Non, qui tela Iovi Siculis faber asperat antris,
Is neque, mecum olim quem Lemnia vincla ligarunt.
Iunge toros! Qui solvat hymen metamque pudoris,
Dignus adest tibi vir. Tu coniuge digna marita!’
260
Diximus et tacitos sic inspiravimus ignesVirgineis sensim flagranti ardore medullis.
Casta verecundus subito pudor ora notavit.
Ingemuit Sucens imo suspiria corde.
Quod cupis, effeci. Thalamo non dignior ulla est
265
Regali. Nunc Hymen adest. Tu pronuba IunoAssis et mecum parili conubia flamma
Iunge sacroque novae nuptae diademate pulchrum
Cinge caput! Decimo pariturae mense benignam
Confer opem, faciles utero concede labores!
270
Romulidum quondam non Ilia mater in orbeHuic erit aequanda aut Poenos, duo fulmina belli,
Quae tulit, aut regls Macedum regina Philippi”.
Annuit alma Iovis coniunx dignasque ferebat,
Pertaesa irarum, tanto pro munere grates.
275
Sic abiere deae concordi foedere nexae.Quaeque suas alacris petiit per lactea sedes
Aethera vecta: Samum rediit Saturnia proles,
Dilectamque Cyprum volucrum pia mater Amorum.
Haec est ergo dies, niveo quam vellere Parcae
280
Lanificae tibi nent, claris signanda lapillis,Inclute rex, omni duce te memorabilis aevo.
Optatae cernis nunc candida coniugis ora;
Iam porphyriacas malas, iam rubra labella,
Sidereos oculus et eburnea colla stupescis.
285
Cur haeres? Dederat iam vincula Iuno verenda.Aude! Animos Cytherea dabit, si forte repugnat.
Haec clarum faciet dara te prole parentem,
Haec Casimiriacae fietque propaginis auctrix.
Nunc igitur, quibus est regni pia cura Poloni,
290
Pontifices, primos, qui religionis honoresFertis, magnifici heroes proceresque potentes,
Formosi iuvenes, formosae deinde puellae,
Matres, cum senibus pueri nutrixque vicissim
Reginae crebro dextros relique precentur
295
Successus, validam longaque aetate senectam!At iam tempus adest: Genio indulgete secundo
Omnes, Arctophylax tardo quos despicit axe,
Laetitiae dulcesque ioci, facilesque choreae
Undique nunc resonent per rura, per oppida et urbes!
300
Sint procul ex omni tristes nunc pectore curae,Sit procul omne malum maerorque, dolorque dehiscat!
Haec hilares hominum poscunt nova gaudia mentes:
Arctoas strepuit felix hymenaeus ad oras.