» CORPUS of Ioannes Dantiscus' Texts & Correspondence
Copyright © Laboratory for Source Editing and Digital Humanities AL UW

All Rights Reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopy, recording or any other information storage and retrieval system, without prior permission in writing from the publisher.

A-Z A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

A · Abdera Inhabitants of · Ablabius · Abraham · Absalom · ABSBERG Hans Thomas von · ABSHAGEN Hans · Abu Ma'shar al-Balkhi · ACCOLTI Benedetto · ACCURSIO Casimirus · ACCURSIO Mariangelo · ACEVEDO Y FONSECA Diego de · Achates · Achilles · Achitophel · ACQUAVIVA Andrea Matteo · Actaeon · Adam of Bocheń · ADLER Melchior · Adolf of Burgundy · Adolf of Guelders · Adolf of Holstein-Gottorp · ADORNO Antoniotto II · Adriaan van Baarland · Adrian VI · Adrianus, a parish priest in Wormditt · Adrianus, abbot of Cistercian monastery in Oliwa · Aegisthus · AEMILIUS Lucius Paullus · AEMILIUS Lucius Paullus Macedonicus · Aeneas · Aeolus · AFFATATI Giovanni Giacomo · AFFENSTEIN Wolfgang von · AFFMAN · AFRANIUS Lucius · Africans · Agamemnon · AGNICULUS Caspar · AGRICOLA Rudolf Jr · AICHLER Erazm · AICHLER Erazm Jr · AICHLER Jan · AICHLER Stanisław · Ajax the Great · Ajax the Lesser · ALARCÓN Hernando de · ALARCÓNS · Alaric I · ALBERGATI Niccolò · Albertus, Franciscan monk · Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach · Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach, Coiners of · Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach, Envoys of · Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach, messenger of · Albrecht II Alcibiades · Albrecht IV von WITTELSBACH · Albrecht of Brandenburg · Albrecht VII of Mecklenburg · Alcántara Order of · ALDERETE, licentiatus · ALEANDRO Girolamo · Alexander Jagiellon · Alexander III of Macedon · Alexander Severus · Alexander, Ermland canon · Alexius · Alfonso d'Este · Alfonso de Avis · ALGOET Lieven · ALGOET Lieven, Wife of · ALIANI, countess · ALIFIO Lodovico · all and each · all spirituals and laics · ALLEN Bartolt von · ALLEN Felix von · ALLEN Lukas von · Allenstein vicars of · ALLEXWANGEN Jacob Jr · ALLEXWANGEN Jacob Sr · ALLEXWANGEN Martin · ALOBERA Luis · Alphons von Aragonia · Alphonso V of Aragon Magnanimous · ÁLVAREZ Fadrique de Toledo y Enriquez · ALVAREZ OSORIO Pedro · ALVAREZ Pedro de Toledo · ÁLVAREZ Y ALVA Juan de Toledo · Amadeus VIII of Savoy · Amand of Maastricht · Ambrosius · Ambrosius, Saint · AMERBACH Veit · Amor · AMORBACHIUS Bonifatius · Amphion · Anabaptists · Anastasius II · Ancona health officials of · ANDORFF Petrus von · Andreas · Andreas, a parish priest in Friedeck · Andreas, a parish priest in Seeburg · Andreas, factor of The WELSERS · ANDREW Paulus · Andrey Ivanovich Rurikid · Andromacha · ANGELO Hugo · ANGERMUND Reÿnolt · ANGERMUNDT Jorgen · Anicia Demetrias · Anna Jagiellon · Anna Jagiellon · Anna Maria of Brandenburg-Ansbach · Anna of Austria · Anna Sophia von Hohenzollern · Anna von OLDENBURG · Anna, widow of Jona ECK · Anna, wife of Mattis ELDITTEN · Anne BOLEYN · Anne of Cleves · Anne, wife of Hans ENGELBRECHT · ANNEBAULT Claude d' · Anselmus, a parish priest in Mehlsack · Anthonius · ANTHONIUS Ioannes Iacobus · Anthonius, servant of Thorn Town Council · Antiochus III the Great · Antipater · Antisthenes · Antoine le Bon · ANTONINI Egidio · Antoninus Pius · ANTONY Mark · Antwerp Citizens of · Apelles · Aphrodite · Apicius · Apollo · Apostolic See · Aquilo · Aquilon · Arabs · ARAGONA Alfonso d' · Aragonese · Aragón Council of · ARAGÓN Juan de · ARBORIO · ARCHINTO Filippo · Archytas of Tarent · ARCIMBOLDI Giovanni Angelo · ARENBERGS · Argus Panoptes · ARGYROPOULOS John · Aristarchus of Samothrace · Aristeas · Aristides the Just · Aristippus · Aristoteles · ARMBOLST Jochenn · ARMBOLST Jochenn, wife of · Arnaeus · Arnold of Guelders · Artemis · Ascanius · Assyrians · Astures · Astyages · Athanaric · Athenaeus of Naucratis · Athenians · Atlas · Augsburg Citizens of · Augustine of Hippo, Saint · Augustinian Canons · Augustinian Hermits · Augustus · Augustus Wettin of Saxony · Augustyn of Uniejów · Aurelian · AURIMONTANUS Hieronimus Jr, son of Hieronymus AURIMONTANUS · AURIMONTANUS Hieronymus · AURIMONTANUS Hieronymus, wife of · Ausonius · Austria Citizens of · AVALOS Alfonso d' d' Aquino · AVALOS Fernando Francesco d', marquis of Pescara · AVICENNA · AYALA Juan de · Ayas Mehmed Pasha · AZEVEDO COUTINHO António de · AZPILCUETA Martín de


SEARCH

Other texts: full text

List Database Full text

Results found: 27

preserved: 27 + lost: 0

1 IDT   61 Instruction given by Ioannes DANTISCUS to Martin ALLEXWANGEN, envoy to Elbing town council        

Manuscript sources:
1rough draft in German, in secretary's hand, AAWO, AB, D. 7, f. 71r-v
2 IDT  486 Frederick Jagiellon & Royal Council of Poland to all and each    Marienburg (Malbork)    1501-07-08

Manuscript sources:
1copy in Latin, 16th-century, APG, 300, 53, 269, p. 81

Prints:
1ASPK 5/3 appendix, No. 1, p. 237 (Polish register)
3 IDT  541 Löbau Town Council & Löbau Town Council to all and each        1515-09-11
4 IDT  507 Sigismund I Jagiellon to all and each    Vilnius    1517-05-19

Manuscript sources:
1copy in Latin, 16th-century, APG, 300, 53, 269, p. 77
5 IDT  712 Sigismund I Jagiellon to [Adolf of Burgundy?]        [1519?]

Manuscript sources:
1office copy in Latin, in secretary's hand, AGAD, LL, 5, f. 96r

Prints:
1Sumariusz No. 514, p. 73 (Polish register)
6 IDT  219 Passport issued by Charles V of Habsburg for Ioannes DANTISCUS    Antwerp    1522-09-13

Manuscript sources:
1fair copy, BCz, 1601, p. 11

Prints:
1TOMASZEWICZ No. 821, p. 30 (Polish register)
7 IDT  318 Record of power of attorney of Sigismund I and Bona for Ludovico ALIFIO and Ioannes DANTISCUS to take over the inheritance of Isabella of Aragon    Cracow    1524-03-13

Manuscript sources:
1fair copy in Latin, ASN, Proc. n. 1618, vol. 168, f. 12
2copy in Latin, 16th-century, BNW, BOZ, 2053, TG 27, No. 3488, f. 145r-146r
3copy in Latin, in secretary's hand, 16th-century, AGAD, LL, 23, p. 159-162
4copy in Latin, 16th-century, BK, 213, p. 189-194
5copy in Latin, 18th-century, BCz, 64 (TN), No. 77, p. 211-218
6copy in Latin, 18th-century, BCz, 274, No. 53, p. 67-70

Prints:
1AT 7 No. 105, p. 98-101 (in extenso)
2PEPE p. 200-201 (in extenso)
3Sumariusz No. 765, p. 97 (Polish register)
8 IDT  426 Charles V of Habsburg to Juan de AYALA    Tordesillas    1524-10-17

Manuscript sources:
1fair copy in Spanish, in secretary's hand, author's signature, countersignature, BK, 230, p. 381-382

Prints:
1Españoles II, No. 16, p. 160 (in extenso)
2VALDÉS 1996 Cartas y documentos, No. 7, p. 31 (in extenso)
3RODRIGUEZ, SKOLIMOWSKA No. 2, p. 88 (Spanish register)

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

El rey. Juan de Alaya, mi posendador mayor. Yo he sabido que como quiera que el marqués del Cenete, Conde de Nasao, mi camarero mayor y del mi consejo vos requerido de mi parte que aposentéys al enbaxador de Polonia, no la habéys fecho. Decuya causa el dicho enbaxador y los suyos están aposentados por alquile. Y porque a my serviçio cumple quel dicho enbaxador sea muy bien aposentado, yo vos mando que luego entendáys en le aposentar a él y a los suyos en buenas posadas, de manera que no tenga causa de estar descontento, que con ello me serviré yo. Fecha en Tordesillas a XVII días de octubre de myll e quinietos e veynte e quatro años. Yo el Rey. Por mandado de Su Magestad, Francisco Alonso Valdés a Juan de Ayala, sobre el aposentamiento del ambaxador de Polonya.

9 IDT  527 Sigismund I Jagiellon & Bona Sforza to all and each        [after 1524-03-13]

Manuscript sources:
1copy in Latin, 16th-century, AGAD, Varia oddziału I, No. 2, f. 59v-60r

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

Copia pro mandato substitutionis

Sigismundus et Bona Dei gratia rex et regina Poloniae magni duces Lithuaniae Russiae Prussiae totiusque Bari

Noverint universi praesentes litteras nostras inspecturi et quorum interfuerit aut interesse poterit, quia licet nos de anno Domini millesimo quingentesimo vigesimo quarto, die XIII mensis Martii , magnificos et egregios dominos Ludovicum Aliphium utriusque iuris doctorem et castri nostri Cracoviensis burgabrium(!) et Ioannem Dantiscum similiter doctorem nuntios et oratores nostros sincere nobis dilectos quos ad Ducatum nostrum Barensem et ad alia ibidem dominia transmiseramus eosdem et eorum quemlibet in procuratores actores factores administratores et negotiorum nostrorum omnium et singulorumque concern <> unt gubernium et regimen Ducatus illius nostri Barensis et aliorum bonorum illorum ad nos pertinentium constituimus nuntios nostros generales et speciales, ita tamen, quod specialitas generalitati non deroget nec econtra tam communiter quam divisim et in solidum, fecimus creavimus et deputavimus, illisque amplissimum mandatum nostrum cum plenissima facultate, citra tamen potestatem alios substituendi, dedimus et contulimus, quemadmodum in <d> ictis litteris et mandatis nostris, manibus nostris subscriptis et sigillis nostris subappensis communitis, ad quas et quae talem relationem haberi volumus, ac si illas et illa hic de verbo ad verbum inseruissemus, plenius continetur, <nihilominus> tamen, quia nos ex certis causis animum nostrum moventibus eosdem procuratores nostros nuntios et oratores nostros praefatos, rite et recte omnibus per eos ibi confectis, ad nos advocare decrevimus et volumus, et idcirco omnibus, quibus possumus et debemus melioribus modorum iuris causa stilo et patriae consuetudine damus, concedimus, et per praesentes tribuimus omnimodam facultatem et potestatem nostro nomine et auctoritate eisdem procuratoribus nostris et eorum quilibet tam coniunctim quam divisim alios, quoscumque voluerint seu alter eorum voluerit, unum vel plures, procuratorem vel procuratores, actores, factores et negotiorum nostrorum ibidem gestores ac nuntios speciales et generales, ita tamen, quod specialitas generalitati non deroget nec econtra, sed quod ipsi principales procuratores nostri inceperint id ab eis constituendis et inter se ipsos respective mediare, terminare et ad effectum perducere valeant et possint, ac valeat et possit et non sit melior condictio incipientis nec <deterior> subsequentis aut terminantis tam coniunctim quam divisim et in solidum, prout ipsis procuratoribus principalibus vel eorum alteri videbitur loco sui vel alterius ipsorum, deputandi, ordinandi, constituendi et substituendi ad omnia et singula in dictis nostris litteris et mandatis eisdem procuratoribus nostris principalibus concessis ad quae talis et tanta habeatur relatio ac si hic insererentur contenta et descripta cum simili aut limitata et distincta in quibusdam potestate secundum informationem nostram eisdem procuratoribus nostris principalibus vel eorum alteri per nos verbo vel in scriptis decretatam et dandam et alias prout illis vel eorum alteri cum dignitate nostra expedire videbitur. Quam quidem potestatem limitatam et disctinctam secundum negotiorum nostrorum et dicti ducatus Barensis exigentia volumus, ut dicti procuratores nostri principales vel eorum alter secundum informationes nostras verbo vel in scriptis datas servata ubique dignitate et auctoritate nostra ipsis substituendis procuratoribus describat, distinguat et limitet secundum quod expedire noverit, habito respecto ad priores litteras et mandata nostra quodque dicti procuratores substituendi

10 IDT   90 Sigismund I Jagiellon to Lodovico ALIFIO    Cracow    1525-[03-13]

Manuscript sources:
1office copy in Latin, in secretary's hand, BNW, BOZ, 2053, TG 6, No. 609, f. 111r
2copy in Latin, in secretary's hand, 16th-century, AGAD, LL, 23, p. 366a-367

Prints:
1AT 7 No. 17, p. 185-186 (in extenso)
2Sumariusz No. 968, p. 116 (Polish register)
11 IDT  622 Sigismund I Jagiellon to all and each    Cracow    1525-04-30

Manuscript sources:
1copy in Latin, 16th-century, APG, 300, 53, 269, p. 79
12 IDT  443 Sigismund I Jagiellon to Lodovico ALIFIO    [Cracow]    ca. 1525-[06-12]

Manuscript sources:
1office copy in Latin, in secretary's hand, BNW, BOZ, 2053, TG 7, f. 8r
2copy in Latin, in secretary's hand, 16th-century, AGAD, LL, 23, p. 31-35
3copy in Latin, 16th-century, BJ, 6557, f. 157r
4copy in Latin, 18th-century, BCz, 274, No. 133, p. 194-195

Prints:
1AT 7 a. 1525, No. 56, p. 292 (in extenso)
2Sumariusz No. 706, p. 117 (Polish register)

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

Sigismundus Primus rex Poloniae Ioanni Dantisco(!) oratori

Magnifice sincere nobis dilecte.

Sperabamus nos nullas deinceps habituros difficultates in negotiis nostris Barensibus obtenta investitura et homagio praestito, verum acceptis ex litteris tuis his technis, quibus nos istic officiales caesareae maiestatis ducere et versare contendunt, fecimus e vestigio id quod opportunum videbatur. Scripsimus caesareae maiestati diligenter eiusque maiestatis officialibus tam apud curiam quam etiam in Italia exsistentibus, scripsimus et summo pontifici pro patrocinio et reverendissimo domino cardinali Sanctorum Quattuor protectori, scripsimus item legato ad caesaream maiestatem designato reverendissimo domino cardinali de Salviatis ac reverendo Stephano Broderico oratori Hungariae cum illo profecturo, ut apud illius maiestatem exsistentes non desint consilio et parocinio suo. Tu igitur omnia diligenter sigificato collegae suo Ioanni Dantisco, quae cum iuris peritis istic opportuna censueritis et quae petenda et expedienda videbuntur. Speramus quod caesarea maiestas habitura sit tandem aliquando maiorem rationem necessitudinis et officiorum nostrorum quam istorum, qui inter nos discidium volunt. Intelligimus plane quod his difficultatibus nos a iustitia nostra quasi pertaesos repellere vellent, verum nos nequaquam illam deseremus, etiam si extrema quaeque sint temptanda.

Datum.

13 IDT   37 Charles V of Habsburg to all and each    Monzón    1528-07-14

Manuscript sources:
1fair copy, BCz, 1596, p. 221-222

Prints:
1En torno p. 91
14 IDT  439 Introductory letter from Hilarius BERTHOLF to the Reader of the “Epitaphia, Epigrammata et Elegiae aliquot illustrium virorum in funere Mercurini Cardinalis marchionis Gattinariae caesaris Caroli Quinti Augusti supremi cancellarii”, published in Antwerp, 1531    Antwerp    1531

Prints:
1Epitaphia p. A2r-A3r (in extenso)
2CEID 2/3 Appendix, No. 13, p. 370-374 (in extenso)

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

Studioso iuveni litterarum candidato Hilarius Bartelephus

Lectori Salutem.

En tibi habes, candidissime lector, poemata quaedam minime vulgaria clarissimorum aliquot virorum, inter quos princeps longe est unicus ille litterarum patronus reverendissimus praesul Ioannes Dantiscus, vir ac heros potius incomparabilis, princeps, inquam, cum aliis nominibus, tum vero, quod hoc etiam muneris illi plane debes, qui numquam non rectis studiis benigne facit, numquam desinit de litteris optime mereri, qui in Musarum etiam nunc suavitate ubi serenissimi regis negotiis satisfecit, continenter acquiescit, una cum fido suo, cum per legationes licet, Achate , magnifico domino Cornelio Dupplicio Sceppero, summo etiam Musarum patrono, viro ad omnia summa nato, qui tametsi toties oratoris officio fungitur et regum maxima negotia tractat, tamen non potest interdum facere, quin ad Musas delicias suas redeat. Itaque vel inter cenandum, ubi tum seriis historiis, tum etiam ludicris fabellis narrandis, convivas omnes mirifice recreat, vel dum latrunculis ludit aut tesseris, talia, dii boni, epigrammata facit, eaque tam facile, και εκ του παραχρημα, qualia ne possent quidem, qui hoc solum videntur agere vel ex professo. Adeo habet ingenium in numerato, tam exacte historias omnes vel ad miraculum usque callet, historias, inquam, etiam quamvis longissime dissitarum gentium, tam veteres, quam recentes, externas iuxta et nostrates. Nam ubi quamvis abstrusam vel leviter tetigeris, ille statim repetet altius, atque adeo ab ovo gemino, ut ille ait, ibi - Deum immortalem! - quam nihil haeret, qui fluxus dictionis, quam electa verba, dicas de scripto pronuntiare. Et quod nemo satis miretur, nulla sunt adeo barbara, nulla tam externa vocabula regum populorum terrarum fluviorum montium, quae non ipse nominibus suis sine omni cunctatione appellet. Et praeter summam hanc memoriae felicitatem, nam sat habet, si quamvis densum volumen etiam Titi Livii Decades vel semel in omni vita perlegerit, variarum etiam linguarum adeo promptam scientiam, tam extemporalem dicendi facultatem, quis non miretur? Ut omittam philosophiae mysteria, mathematices numeros omnes, orbem denique illum disciplinarum, quis id aetatis tam varia cognitione rerum, tanta experientia praeditus? Tanta dexteritate, fide, prudentia in obeundis negotiis? Ut non mirum videri debeat, si toties mittatur de rebus maximis legatus, aut non a quovis principe, non a rege regum Agamemnone, sed Divo Caesare Carolo Augusto. Verum de utriusque laudibus alias multo uberius.

Neque est, cur me hic assentari putes, studiose lector, nam et ingratus sim, si tacitus feram, et haec tua potius causa dicta sint, quamquam enim videtur multis Marcus Tullius Cicero nimius suarum ipse laudum praedicator, nusquam tamen est in illis vehementior, quam cum ad eos, quos ad virtutem excitat, quod cum ad filium scribit, ad quem spectat ipsius gloriae, ut inquit, hereditas , ita et ipse libens vobis talium virorum exempla propono, ad quos spectat harum laudum imitatio. Quapropter non possum, quin addam et illud de amplissimo domino praesule Ioanne Dantisco.

Audi rem sane memorabilem, ut habeas etiam et hic, quod imitare. Nosti morem a Pythagora institutum, non tantum studioso homine sed etiam Christiano dignum, πη παρεβην τι δ’ερεξα. Sed rem paulo altius repetam.

Cum epigrammata quaedam partim alacriores, partim etiam maesti inter equitandum propter flumen Athesim in rupibus Tridentinis faceremus, nam ille interdum nobis animi causa themata ac argumenta proponebat, ecce tibi obvii sunt equites pullati unus et alter e cognatis του τρισμακαριτου reverendissimi cardinalis Mercurini a Gattinaria et maesto, ut res ferebat, vultu reverendissimum dominum salutant. Aberamus autem Tridento ad quartum aut quintum fere lapidem. Statim perculit animum illius, quid nuntii afferrent, neque lacrimas tenere potuit, qui illum sic vivum gesserat in oculis, adeo observarat, non potuit facere, quin esset in eadem navi, cum Mantuam adverso, qua Pado, qua Mincio veheretur. Neque, si per valetudinem licuisset adeo longe, nec tam sero fuisset secutus, immo vero oculos ei morienti libens clausisset.

Cum vero Tridentum ingredimur, vixdum ingressus hospitium, videt funebrem illam pompam multo luctuosissimam. Equites lugubri vestitu praeibant. Capulum nigrum rubra cruce distinctum, ut amplissimi ordinis cardinalem facile agnosceres, referebant equi illi pullati et ipsi, luctum etiam tum demissis capitibus prae se ferentes, illi opinor, qui paulo ante eum in lectica podagra laborantem gestarant, vulnus acerbum. Quid quaeris? Ubi non sine facibus et sollemni sonitu ad templum processissent, accedunt nobiles illi ad cenam reverendissimi domini non tam, ut illum consolarentur, quam quod ipsi consolatione aliqua egerent, cumque eos acciperet cena non tam iucunda, quam grata, res mira accidit. Cum reverendissimus dominus Dantiscus numquam tam hilare ac laute illustres hospites vel invitet, vel accipiat, numquam tam occupatus sit, quin priusquam se dormitum conferat, nihil habeat potius, quam ut non solum totius diei acta Pythagoreorum, quem dixi, more cogitatione recenseat, sed etiam vel audita memoratu digna, vel visa acute, vel cogitata prudenter, cotidie in diario suo perscribat, ostendit convivis etiam certissimo scripto praecognitum a se fuisse non diem modo, sed paene etiam horam, qua discessit reverendissimus cardinalis, hoc est recta ad caelum abiit, neque hoc nisi divinitus fieri potuit. Ita ut interdum tibi et amicis narravit et posteritati omnino litteris tradet. Postridie epicedia equo insidens effudit, quae tibi damus et studiosis omnibus.

Addidimus autem laudes tam eximii antistitis in calce libelli celebratas a duobus nostri temporis, altero Horatio, Ovidio altero. Talium virorum laudes etiam ipsis invitis perpetuo canentur. Neque est, quod de Mercurino cardinali orationem funebrem hic exspectes, cum habeas tot poetarum elegantissimas laudationes. Sed hoc dolet nobis lepidissimum epigramma excidisse reverendissimi domini Vincentii Pimpinelli, archiepiscopi Rosanensis, apud invictissimi regis Romanorum serenisssimam maiestatem nuntii apostolici, quod ubi forte reperietur, statim vobis curabimus. Nacti sumus interim, postquam reliqua essent excusa, epitaphium unum et alterum domini Francisci Craneveldii consiliarii Mechliniae, quem etiam mirum est perinde, ut dominum Petrum Aegidium Antverpiae inter tanta negotia ad has litteras posse respicere. Videres domi illius trilingues etiam Musas, inter rubricas et ceras miniatulas, Mercurium τον λογιον inter Bartolos et Baldos habitare. Debes igitur his tam illustribus viris hoc libelli, qui abs te nihil aliud exspectant, quam ut manibus illius summi viri bene preceris et memineris, etiam in gravissimis studiis atque curis, litterarum vicissitudine Musarum amoenitate nihil esse suavius, nihil libero homine dignius.

Vale et ad imitandum tibi optima quaeque propone.

15 IDT  333 UNKNOWN to all and each        1533-01-10

Manuscript sources:
1copy, AAWO, AB, D. 67, f. 169-171 + f. [1] missed in numbering after 171
16 IDT  539 Ioannes DANTISCUS to Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach    Löbau (Lubawa)    1537-10-21
17 IDT  765 Mikołaj RUSSOCKI to Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach    Borysławice     1537-11-19, Polish version dated 1537-11-21

Prints:
1EFE 35 No. 545, p. 195-199 (in extenso; Polish translation, Polish version differs slightly from Latin original)
18 IDT  721 Sigismund II Augustus Jagiellon to all and each    [Cracow]    ca. [1538-05-17]

Manuscript sources:
1office copy in Latin, in secretary's hand, AGAD, LL, 6, f. 44r-v
2copy in Latin, 16th-century, BK, 218, f. 74v-75r
3copy in Latin, 16th-century, BK, 1461, p. 383

Prints:
1DOGIEL 1 No. 32, p. 192 (in extenso)
2Sumariusz No. 1295 (Polish register)
19 IDT   44 Ferdinand I of Habsburg to all and each    Wrocław (Breslau)    1538-06-16

Manuscript sources:
1fair copy in Latin, in secretary's hand, author's signature, AGAD, Zbiór Dokumentów Pergaminowych, 5421
2office copy, BCz, 1596, p. 498-501
20 IDT  266 Response of Ioannes DANTISCUS for a legation of Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach     s.l.    1538-12-24

Manuscript sources:
1copy in German, 16th-century, GStA PK, XX. HA Hist. StA Königsberg, HBA, H, K. 767, No. IV.20.18, not numbered, p. [1-4]
2copy in German, 16th-century, GStA PK, XX. HA Hist. StA Königsberg, HBA, H, K. 767, No. IV.20.18, not numbered, p. [5-8]

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

Antwort so Cristoff von Kreizen eingebracht /

Des byschoffs von Helspergs antwort den 24 decembris der freuntlichen nachparlichen zuentpieten / besuchung unnd wunschung meyns gnedigsten hern des herzogen in Preussen etc. thut sich der her bischoff hochlichen bedancken etc.

Unnd was die lands ordnung und den gebrechen des gesinde lohons halben anlangt / vermercket sein genade auch nichtsweniger das mein gnediger herr das / als der hochverstendige furst / weisslich unnd wol bedacht hette / sein gnad achten es auch vorseher mechtig nutze und hoch vonnotten / es wurde auch bey inn in auff allen tagfarten darvonn gereth / landes ordnung werden auch auffgericht / es werde aber keyne gehalten / und man hilde / auch nicht daruber / dieweil aber meyn gnediger herr lant und das bistumb gleich als abgesundert von genemteil so wolt seyn gnad auch alsbalde noch diesenn [t]agenn / die jenigen / die darumb wissen / und dieselbigen aufgerichten landes ordnung verfordern / und sich aller sachenn gelegenheit dieweil sein gnad noch nichts darvon wie es gelegenn bewust / erkundigen / und sein furstliche gnad darauff auffs erste ein antwort schreiben / auch also das sein furstliche gnad ein gefallen daran haben sol / dan einmhal vonnottenn / das man sonderlich des gesundes halben / entstehenn thut / beiderseits landen und gemeynenn nutz zum besten / dan wes auch eym theil nutzt / das kan dem andern nicht schadenn / und vor sseiner gnedigen person / wolt er auch wes beshlossenn / daruber halten / woldenn / es die andernn nicht thun / uff jenem theil / das ginge seine furstliche durchlaucht und seines gnaden lande auch nicht vil ann / muchtenns lassenn /

Des schiessens halben / hort sein gnad gantz gerne / das es seine furstliche durchlaucht verbotenn / dan sein gnad wer willens gewesen / = dasselbige selbst bey seiner furstlichen durchlaucht zubitten und erinnern / sein gnad wolle es auch in alle iren herschafften / auch vor sich selbst nicht gestattenn / vorbieten unnd daruber halten / das es nicht geshehe / dan sein gnad wolt sich / also in die sache schicken / so im Got das leben vergan / das seine furstliche gnad befindenn sollen / in landes ordnung shissen und anderm das gemeynem nutz unnd landen zum besten /. In ansehung das er auch schuldig / unnd thet vonnotten / weil das furstenthumb unnd bistumb ineinander geflachten allenthalben gleich mit tragenn / daruber halten und furdernn / das der nachparliche wille erhalten / und der gemeyne nutz denn landen zum besten gefordert werde / und was sein gnad auch sunst seiner furstlichen durchlaucht dienen kundenn / das sein gnediger iderzeit bereitwillig unnd schuldig / nicht allein derhalben / das sich seine furstliche durchlaucht in aller freuntlicher nachparschafft / und gunstigenn willenn / kegen sein gnad thut erzeigen / sunder nachdem sein gnad dieweil dieselbigen nur etwas gewesen / sich jhe unnd alwege / zu dem hauss von Brandenburg unnd auch noch seynem hochsten vermogen / mit irenn dinstenn erzeigt / derwegen sein gnad auch vil gunst genade unnd furderung vom hauss von Brandenburg widerfhare unnd wens sein gnad sunst keyner andern ursachen halben unnd sunderlichen der den obenermelten erzeigung halbenn thet / so kunts oder mochts doch sein gnad der marggrevishen erzeigten gnadenn und gutte halben aus der dinst sein gnad sich ob Got wil die tage sein lebenn / nicht begebenn wil / undterlassenn / thet sich seine furstliche gnade bevelhen etc. =

Des andernn tags im abschiedt werdt under andernn gedacht / sein gnad hette den hendeln nochgedocht / unnd wolt / verwar mit allem vleiss daran seyn / das mein gnediger herr beantwort solt werdenn / die landes ordnung wer verhandenn wie er bericht / wer aber nicht allenthalben / von seines gnedigen vorfarn angenomen / bey in auff den tagen werde allenthalbenn / der orts auch gereth / wer aber noch nie kein recht mittel getroffenn / dan es wer auch shwer zutreffenn / ein paur schet fiel der ander wenig / eyner gerste der ander flahs eyner brandt kolenn / der ander furwerzckt / eyner het II kue, pferde oder etc. und der ander vyeh weniger nichts / das also ummer eyner mehr als der ander zuthun. / Derhalben kunt die ordnung in dem geleich als schwer / als mit den shwster oder schneidernn gehalten werdenn / dan eyner wil zu schnittene der ander bunte kleider / auch eyner gehornte der ander etc. shue haben / und in seiner gnade einfalt werde man nicht solchs in shwang konnen bringenn / es sey dan das man gebitte unnd sehe das der paur kein ausgenet hembde / kein geduppelte shue trage / sunder einfechtig unnd wen sie schir reissen wollenn / das er sie flicke / unnd ein rock wie vor alde[rs] unnd nicht palt oder sonst weitte rocke trage / wie die junckernn / desgleichen mit den handtwerckern das sie fuchssen pelze mardern bereit etc. nicht tragenn / unnd das also ein paur wie eym paurn zustunde / unnd eyn handwercker wie eyn handwerc[ker] dergleichenn so kunt eyns beym andernn bleiben = konnen werde auch sich mit eynem wenigerm sich erhaltenn. / Also aber stige eyns uber das ander etc.

21 IDT  331 Georg von KUNHEIM to Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach    Königsberg    1540-02-17

Manuscript sources:
1author's record, GStA PK, XX. HA Hist. StA Königsberg, Ostpr. Fol., 79, p. 314-327
2copy,

Prints:
1HARTMANN 1525-1550 No. 633
22 IDT  739 Council of Royal Prussia & Royal Prussian Estates to Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach    Marienburg (Malbork)    1540-05-14

Manuscript sources:
1copy in German, 16th-century, BCz, 1606, p. 465-466
23 IDT  740 Elbing Town Council to Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach    Elbing (Elbląg)    1540-05-15

Manuscript sources:
1copy in German, 16th-century, BCz, 1606, p. 469-470
24 IDT  431 [Ermland (Warmia) Chapter] to Albrecht II Alcibiades        1540-09-11

Manuscript sources:
1rough draft in German, in secretary's hand, M19, GStA PK, XX. HA Hist. StA Königsberg, HBA, C 1a, K. 497
25 IDT  432 Ermland (Warmia) Chapter to Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach        1540-09-12

Manuscript sources:
1rough draft in Latin, in secretary's hand, GStA PK, XX. HA Hist. StA Königsberg, HBA, C 1a, K. 497

Prints:
1HARTMANN 1525-1550 No. 695, p. 373
26 IDT  751 Sigismund I Jagiellon to all and each    Vilnius    1541-01-01

Manuscript sources:
1rough draft in Latin, in secretary's hand, secretary of Dantiscus, and his own hand corrections, BCz, 245, p. 231-232
27 IDT  634 Heilsberg Town Council to all and each & Gdańsk Town Council    Heilsberg (Lidzbark Warmiński)    1543-08-25

Manuscript sources:
1fair copy in German, in secretary's hand, APG, 300, 53, 393, p. 33-34