Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei et apostolicae gratia episcopo Warmiensi, domino et principi suo {suo} gratiosissimo

Warmiae sive Heylsperg in Prussia

Reverendissime in Christo Pater et Domine gratiosissime. Post promptissimam obsequiorum meorum oblationem.

Litteras Reverendissimae Paternitatis Vestrae reverendissimo cardinali Sanctorum Quattuor directas diligenter, dum nuper in Augusto a pontifice vocatus urbem venisset, praesentavi iuncta commendatione accurata et diligenti. Qui litteris lectis excusationem, quoad tempus expeditionis ecclesiae Culmensis, humanissime suscepit ac omnem operam in negotiis Reverendissimae Paternitatis Vestrae pollicebatur. Qua tamen tunc uti nequivimus, nam per unam dumtaxat in urbe perseveravit diem et mox mox rediit Balneoregium, ubi ad decimam huius mensis substitit. Et cum iam in urbem reditum maturaret, ecce pontifex Anconam et divam Virginem de Loreto versus proficiscitur, voluitque reverendissimam dominationem suam viae et itineris comitem ita, ut urbem non inviseret, nam pontificem in itinere excepit et fortassis intra mensem in urbem non rediturus. Fama est pontificem ad Kalendas Novembris primum Romam rediturum. Et mihi quoque peregrinandum fuisset, nisi illustrissimi principis mei Ioannis Alberti marchionis Brandenburgensis praesentia me excusasset, quae me ad primum ver, licet secus constitueram, uti certe dubito, in urbe detinebit. Effecit igitur reverendissimi cardinalis praefati absentia, quominus ipsius opera in negotio commissionis, cuius exemplum dominus Gaspar, Reverendissimae Paternitatis Vestrae nepos, mittit, uti potuerimus, tamen id, quod per nos obtineri potuit, signari curavimus, uti dubio procul praefatus dominus Caspar copiosius scribet. Attamen omnino spero et certe mihi persuadeo dominum Alexandrum sanis, piis et Christianis Reverendissimae Paternitatis Vestrae monitis et adhortationibus acquievisse ac differentiam illam concordia, compositione et pace sopitam sepultamque esse, quod Deus Optimus Maximus faxit.

Rerum novarum nihil, quam quod Turca et terrestribus et maritimis copiis Castellum Novum anno praeterito in nostram potestatem redacto oppugnavit et tandem vi expugnavit toto praesidio fortissimis, pro dolor, militibus demptis paucis occiso, et qui cladi superfuerunt ad trire mes Turcarum condemnati. Quo facinore perpetrato Turcarum classis Constantinopolim rediisse dicitur. Est enim dictum Castellum quondam a Turcis structum in litore Illirici Maris, supra Rhagusium ad XXX dumtaxat miliaria in ipso Catarensis sinus ostio. Quid autem immanissimus ille Christianis nominis hostis in futuram aestatem paret, nescimus. Attamen boni speramus nihil. Deus tamen Omnipotens suam nobis tribuat et largiatur gratiam. Quae Reverendissimam Paternitatem Vestram beet sospitetque ad multos annos, ex animo precor.

Datae Romae, XXII Septembris 1539.

Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae ad vota studiossissimus servitor Theodericus de Rheden