» Korpus Tekstów i Korespondencji Jana Dantyszka
Copyright © Pracownia Edytorstwa Źródeł i Humanistyki Cyfrowej AL UW

Wszelkie prawa zastrzeżone. Zabrania się kopiowania, redystrybucji, publikowania, rozpowszechniania, udostępniania czy wykorzystywania w inny sposób całości lub części danych zawartych na stronie Pracowni bez pisemnej zgody właściciela praw.

List #3908

[Ioannes DANTISCUS] do Stanisław HOZJUSZ (HOSIUS)
Braunsberg (Braniewo), 1545-01-29

Regest polski:

Dantyszek dziękuje za listy Hozjusza przesłane razem z kopiami [listów i pozwów dla gdańszczan], na które częściowo już odpowiedział listem z 9 stycznia przesłanym przez Maurycego. Jego powrotu spodziewa się w ciągu najbliższych godzin. Z zadowoleniem przeczytał w liście Hozjusza, że syndyk [miasta Gdańska, Konrad Lagus] niczego nie uzyskał poza kopią pisma i że nie udało mu się uzyskać terminu dla rozpatrzenia apelacji [w sprawie Pucka]. Constellatus [Johann von Werden] i gdańszczanie nie będą z tego zadowoleni. Według przesłanej kopii pozwu pozwana została rada [miasta Gdańska], więc na podstawie zawartej w nim formuły można byłoby zobowiązać ją do odpowiedzi na wszystkie zarzuty, w tym dotyczące uprawnień przejętych przez miasto Gdańsk po komendatorze [Zakonu krzyżackiego] i mające związek ze stanem posiadania króla. Wskazane w piśmie konkretne osoby król może do siebie wezwać w dowolnym momencie. O tej kwestii, podobnie jak o innych, o których należałoby napisać, Dantyszek ma nadzieję szerzej się wypowiedzieć podczas osobistego spotkania.

Dantyszek prosi o uzgodnienie z komisarzem [generalnym franciszkanów konwentualnych, Marco de la Torre] kwestii swojego zatrzymania się [u niego w Krakowie]. Jednocześnie prosi o zachowanie jego przyjazdu w tajemnicy, którą chciałby utrzymać z dość istotnych przyczyn.

Spodobała mu się odpowiedź udzielona przez Hozjusza osobie, która prosiła o radę, w jaki sposób gdańszczanie mogą pojednać się z królem. Co tutaj doradzono w tej sprawie, Danyszek napisał ostatnio w liście do Hozjusza albo, jeśli dobrze pamięta, do Samuela Maciejowskiego. Jeśli król potraktuje sprawę poważnie, przyniesie to korzyść. Jeśli zaś będzie postępować tak jak poprzednio, [dalej tekst częściowo uszkodzony].

Dantyszek porusza sprawę listu cesarza [dotyczącego podległości Gdańska Rzeszy]. [Dalej tekst niejasny, częściowo uszkodzony] Deklarację Gdańszczan, że cesarz jest ich prawdziwym panem, król zaś „zum schuchhernn”, zrozumie każdy, kto potrafi być jak Edyp [tj. rozwiązywać zagadki].

Dantyszek odpowiada na uwagę Hozjusza, że jest potrzebny [na sejmie walnym, bo nikt nie zna spraw pruskich lepiej od niego], uznając ją za grzecznościową. Zapewnia jednak, że przybędzie zgodnie ze swym obowiązkiem wobec władcy, choć wiązać się to będzie dla niego ze znacznym uszczerbkiem majątkowym i wielkim wysiłkiem.

Ostatnio w Elblągu Dantyszek wraz z innymi [członkami rady Prus Królewskich] rozstrzygnął wiele spraw sądowych. Pozostającemu pod jego opieką sierocie [Georgowi Schultzowi] przywrócono prawo apelacji do króla, której zaniechali jego opiekunowie. Termin postępowania wyznaczono na pierwszy dzień sądowy po święcie św. Jana Chrzciciela [24 czerwca 1545]. Cornelius [von Stadenn] wraz z żoną oraz jego przeciwnik [Petrus Brandt] zobowiązali się osiągnąć porozumienie bez udziału świadków przed wiosennym sejmem [Prus Królewskich].

W innych sprawach Dantyszek napisze po powrocie Maurycego, którego natychmiast odeśle z powrotem.

Dotąd nic nie wiadomo, nad czym sąsiad [Albrecht Hohenzollern] naradza się ze szwagrem (bratem żony) [Adolfem, księciem Holsztynu-Gottorp] i bratankiem [Albrechtem Alcybiadesem]. Constellatus [Johann von Werden] udał się tam [do Królewca] przed kilkoma dniami i podobno teraz także tam przebywa.

W postscriptum Dantyszek prosi o wiadomości z dworu. Chce wiedzieć, czy sąsiad [Albrecht Hohenzollern] powiadomi o swoich gościach przez posła lub listownie. Oprócz tego interesują go poczynania Constellatusa [Johanna von Werden] oraz przebieg sejmu walnego. Krążą pogłoski, że Constellatus razem z sąsiadem i jego gośćmi zajmują się kwestią małżeństw królewien [Zofii, Anny i Katarzyny Jagiellonek] oraz że trwają przygotowania do wyjazdu na dwór razem ze szwagrem [Adolfem, księciem Holsztynu]. Jest on podobno lekkoduchem, wielbicielem błazeństw i pijakiem. Uzyskał trzecią część księstwa Holsztynu. Ten, który podaje się za króla Danii [Chrystian III] i inny jego brat [Jan, książę Holsztynu-Gottorp] posiadają pozostałe dwie, lepsze części. Dantyszek prosi o informacje w poruszonych kwestiach, a także w innych, aby mógł dobrze przygotowany przybyć na dwór.




Rękopiśmienne podstawy źródłowe:
1brulion język: łacina, autograf, AAWO, AB, D. 7, k. 11v-r(!)
2kopia kancelaryjna język: łacina, ręką pisarza, AAWO, AB, D. 7, k. 11r (c.p.)

Fragmenty dokumentujące podróże Dantyszka [Wróć do widoku całego tekstu]

 itinerarium