Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Petro, Dei gratia episcopo Cracoviensi et regni Polo[niae] vicecancellario etc. [dom]ino meo gratiosissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime, humillimam commendationem.

Scripsi Dominationi Vestrae Reverendissimae in principio istius mensis et paulo post decima etiam huius iterum ea, quae tum se offerebant, cum domino Iacobo Copec[z] misique cum eo quaedam exemplaria silvae meae, quam hic de temporum nostrorum calamitatibus edidi, et in eventum, si forsan ista exemplaria ad dominum Copecz non pervenissent, nam illa ad eum misi Venecias, adiunxi his alia, quo Dominatio Vestra Reverendissima liquidius cognoscat me hic de rebus nostris, quantum mihi licet et convenit, non tacere, quandoquidem indutiae hic nostrae cum Turcis passim male audire coeperant. Ad id reprimendum silva haec mea non obfuit fuitque a multis admissa, quemadmodum vel ex solius reverendissimi domini cardinalis Farnesii testimonio, cuius his inclusi copiam, patebit. Ad praesens non visum mihi fuit integrum cum hoc nuntio maiestati regiae et reginali scribere, missurus subinde, ut in novissimis scripsi, fratrem meum, cum quo de omnibus copiosius. Nolui tamen omittere, cum mihi doctor Resszicza diceret se habere tabellarium, quin scriberem congeramque in compendium, quae post novissimas hucusque acta sunt, de quibus ea, quae digna videbuntur, Dominatio Vestra Reverendissima in notitiam maiestatis regiae et reginalis deducet.

Undecima die huius vocatus fui cum aliis oratoribus ad consistorium, quod tum pontifex iusserat fieri, proponebatque cardinalis Farnesius nomine pontificis difficultates, in quibus nunc respublica Christiana versaretur, et Turcarum rabiem atque potentiam, postulans ab oratoribus, si ad consultandum de his rebus haberemus mandata, quo imminenti huic periculo obveniri possit. Inter omnes oratores praeter caesareos et Anglos nemo fuit, qui ad ea tractanda mandatum se habere diceret. Angli dicebant se habere limitatum, quod de his rebus cum nullo alio, quam cum aliis oratoribus simili mandato fulcitis, agere deberent. Qua de re cardinalis Farnesius nos alios hortabatur et rogabat, ut ad reges et dominos nostros scriberemus pro sufficienti mandato, quodque illud cumprimis habere possimus rebus Christianis sic urgentibus et quod pro pecuniis ad hoc negotium contra Turcas conquirendis iam pontifex per omnia sua et ecclesiae dominia contributionem indixisset tam saecularibus quam etiam ecclesiasticis, ut videlicet omnibus illorum bonis, mobilibus et immobilibus, taxatis de quolibet centum ducatis medium ducatum persolverent, adiungens pontificem dedisse exemplum, quo omnibus ea res magis cordi foret. Ad ea quisque nostrum pollicitus est operam suam apud dominum suum interponere, quo huiusmodi mandatum quantocius haberi possit. Haec fuit summa istius consistorii.

Proposuit etiam dominus cardinalis Gattinarius supremus caesareae maiestatis cancellarius contra reverendissimum dominum archiepiscopum Gneznensem, ad quae respondi me in his nullam habere commissionem, sine qua nullius me errata defensurum, protestatus nihilominus, ne quicquam ea in re in praeiudicium maiestatis regiae et regni Poloniae fieret. Sic fuit discessum. Loquebatur etiam mecum de hoc negotio reverendissimus dominus cardinalis Sanctorum 4 seorsum, cui praeter commissionem id respondi, quod potui. Sic fuit discessum.

Interea nihil aliud se obtulit, quam quod Florencia adhuc opp[ugna]tur, unde huc pridie venerunt oratores petentes pacem, [sed, ut] passim creditur, plus ad explorandum, quae hic fiunt, quam [ad] componendum huc venerunt. Pontifex adeo in eos est exu[lcera]tus, quod, si forte liceret, ipsemet in persona interesset o[bsidioni]. Florentini contra – adeo feruntur animati et offirmati, uti p[riusquam] se pontifici dederent, potius quodvis exitium perferre sunt [pa]rati. Si isti sumptus contra Turcas deberent fieri, qui in Florentino[s] profunduntur, credo, quod iam et Belgradum recuperassemus. Post novissimum, de quo scripsi, consistorium, ne verbum amplius hic de Turcis audimus. Velim, maiestas regia, quam longissimas posset, iniret indutias. Vereor, ne caesar, quamprimum Romae coronatus fuerit, rursus in Hispaniam traiciat, sicque novissimus error peior erit priori. Sed de his atque aliis, de quibus non satis tutum est agere per litteras, cum fratre meo latius.

Debueramus hinc abire 20 huius, sed adhuc profectio nostra protrahitur. Caesar coepit pridie laborare quadam febricula et gravissimo catharro. Caveat etc. Habituri sumus, cum pluat cotidie, pessimum iter et nemo forsan peius, quam ego, deficiens in viatico. A mense Augusto, quo venimus ad istam Italiam, non est mihi responsum de provisione mea a reginali maiestate et iam debeo 550 ducatos amicis. Pro ista profectione, ne mandatum regiae et reginalis maiestatis excedam, cogor, si quid recularum mihi reliquum est, pro habendis ducentis ducatis impignorare aut vendere feramque adhuc istam personam, sicut hucusque feci, modo quo possum honestiori. Venerat huc superiori die dominus Antonius Welser, qui cum fratre suo Bartholomaeo capite istius societatis multam mihi pecuniam in Hispania sine suo, ut vocant, interesse et emolumento pro servitio reginalis maiestatis dedit in mutuum. Is mihi questus est, quod thesaurarius reginalis maiestatis Barensis acceptis litteris meis cambii adhuc ei debeat 800 ducatos, et cum ab eo peterem, ut mihi pro ista profectione cum 200 ducatis subveniret, respondit mihi: willige pferde sol man nicht zu vil reittenn. Quibus igitur in angustiis versor pro fidelibus et du ris meis servitiis, facilis est coniectura. Scripsi his de rebus ex Genua, ex Placencia et hinc aliquoties et hucusque nullum habere potui responsum a reginali maiestate, quae nescio quod de me facere intendat, cui adeo utiliter et fideliter servivi. Quod si secus facere voluissem (quod Deus omen avertat), iam essem fortassis Croeso beatior, malo tamen Irus esse cum fide mea, etiamsi Irum ad sepulcrum usque comitari debeat. Bonus iste Levicius post novissimas, quas 5 Decembris ex Neapoli ad me dedit, ne iota quidem amplius ad me perscripsit. Iam si provisionem meam non curat, facile ei condono, utique 150 ducatos, quos mihi debet et ego amicis, curare deberet. Sic vivo hic ab omnibus relictus et destitutus unicam spem meam in Deum meum et in Dominationem Vestram Reverendissimam habens. Cui humiliter supplico, si quid gratiae mihi apud Dominationem Vestram Reverendissimam reliquum est, dignetur pro me ad maiestatem regiam, et si non videbitur esse frustra, etiam ad reginalem maiestatem intercedere, ut mei misereantur, iam pridem enim mille ducatos, quos mihi caesar dedit, et meos prius 750 ducatos absumpsi. Nihil aliud peto, quam quod honeste solutis debitis creditoribus meis redire possim. Quo animo ista scribo, Deus scit. Hunc rogo, ut Dominationem Vestram Reverendissimam inducat, quod rebus meis adsit non asper egenis, et ut a me auferat opprobrium et contemptum.

Inter scribendum intellexi, quod tam cito adhuc hinc abire non possimus tum ob caesaris aegritudinem, quae non levis esse dicitur, tum etiam, quod tempora et viae adeo sunt malae, quod vix quispiam ire possit. Fertur superiori die quidam homo mendicus, quem plerique sanctum putant, ad caesarem fuisse admissus illumque dixisse, quod caesar hinc ire non possit, nisi prius in ecclesia sancti hic Petronii sit coronatus, et quod ab isto papa non debeat coronari, sed a quodam alio, qui caesari inserviat. Talia vaticinia hic iam non pauca habuimus. Ego, ut verum fatear, de hoc caesare timeo – utinam sim vanus vates – quod ista aegritudo male hunc bonum principem afficiet etc.

Venturi huc sunt oratores sollemnes, ut vocant, cum magna pompa Venetorum et in publico consistorio praestabun[t] oboedientiam pontifici, feruntque caesari ex pactis novis[sime] factis centum milia ducatorum; habiturus pro 4 an[nis] subsequentibus etiam tantum, hoc est 25 milia quolibet [anno]. Dux Mediolani etiam in decursu istius mensis rat[ione] pacis confectae daturus est caesari centum milia du[catorum] et ante decursum istius anni alia ducentena milia ducatorum ac deinde in decem annis quinque centena milia ducatorum, quemadmodum Dominatio Vestra Reverendissima latius habitura est ex articulis pacis, quos cum fratre meo paulo post mittam.

Non potui omittere, cum mihi dominus Cornelius Scepperus Dominationis Vestrae Reverendissimae deditissimus est ad manum, quin articulos pro destitutione reverendisimi domini archiepiscopi Gneznensis, quos ille ex mandato caesaris confecit, his adiungerem. Mihi cum nihil est commissum, nihil licet. Isti articuli dati sunt fiscali, ut eos in consistorio futuro proponat et prosequatur. Quaecumque se inde offerent et alia, quae in novis ex his aulis pontificis et caesaris habebuntur, per fratrem meum perscribam. Interea tamen, quo ille non applicuerit, Dominatio Vestra Reverendissima apud regiam et reginalem maiestatem reditus mei rationem, quaeso, habeat. Audivi reverendissimum dominum episcopum Vilnensem huc venturum, quod mihi certe gratissimum est. Ille hoc onus sumptuum facilius, quam ego, ferre poterit. Modo ego honeste hinc absolvar, cessurus sum oppido quam libentissime, quisquis sit, qui veniet, quandoquidem in hoc iam taedio et tam mala provisione atque in tam duro servitio, in quo sine ullo meo emolumento cum pecu niarum mearum profusione sex annis versatus sum, ne vivere quidem velim ulterius. Quodsi tam diu Dominationi Vestrae Reverendissimae pro minimo scriba servivissem, utique aliquod mihi accessisset sacerdotium, mihi vero regiae et reginali maiestati per maria, per terras, per pestes, per aestus et per mille rerum aperta pericula servienti nihil accessit aliud, quam genugra, chiragra et podagra cum aliis morbis, decessit vero aetas, tempus et quicquid in me vigoris fuit. Sicque canus totus redibo, qui fui opera Dominationis Vestrae Reverendissimae parochus Columbanus. Hinc et ego nunc dicere potero: Insere nunc Meliboee piros, pone ordine vites etc.

Quod reliquum est, commendo me et fortunas meas, si quas umquam sum habiturus, Dominationi Vestrae Reverendissimae et rogo hanc meam fortassis vehementiorem scriptionem boni consulat et, ubi potest, sicut consuevit, semper rebus meis patrocinetur meque cum primis per litteras suas, quas avidissime exspecto, consoletur.

Ex Bononia, 25 Ianuarii 1530.

Reverendissimae Dominationis Vestrae humillimus servus Ioannes Dantiscus

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae addictissimus inservitor Cornelius Duplicius Scepperus