Poem #92
Vita Ioannis Dantisciwritten 1534 first edition 1693
Early printed source materials:
| 1 | DANTISCUS 1693 (Illustrissimi ac reverendissimi domini Ioannis de Curiis Dantisci…vita ...) (in extenso) |
| 2 | SEILER 1723 Vitae ((Illustrissimi ac reverendissimi domini Ioannis de Curiis Dantisci…vita ...) p. 220-230 (in extenso) |
| 3 | KÖHLER 22 p. 188 (excerpt, l. 25-28) |
| 4 | DANTISCUS 1755 (Joannis Dantisci vita quam ipse paulo ante mortem hoc carmine posteris reliquit) p. 705-715 (in extenso) |
| 5 | DANTISCUS 1764 (Vita Ioannis Dantisci ab ipso paullo ante obitum perscripta) p. 168-176 (in extenso) |
Prints:
| 1 | SIEMIEŃSKI 1865 p. 8 (Polish translation, Lucjan SIEMIEŃSKI) |
| 2 | SIEMIEŃSKI 1881 p. 9 (Polish translation, Lucjan SIEMIEŃSKI) |
| 3 | PDE 17/11 (Vita Ioannis Dantisci ab ipso paulo ante obitum perscripta / Das Leben des Johannes Dantiscus von ihm selbst, kurtz vor seinem Ende beschrieben) p. 125-128 (German translation; in extenso) |
| 4 | DANTISCUS 1938 (Żywot Jana Dantyszka) No. 24, p. 204-211 (Polish translation, Jan Michał HARHALA) |
| 5 | Dantisci Carmina (Vita Ioannis Dantisci) No. 49, p. 295-301 (in extenso) |
| 6 | Antologia 1956 (Życie Jana Dantyszka) p. 231-235 (Polish translation, Edwin JĘDRKIEWICZ; in extenso) |
| 7 | DANTISCUS 1973, 1987 (Vita Ioannis Dantisci / Żywot Jana Dantyszka) p. 124-133 (in extenso; Polish translation, Anna KAMIEŃSKA) |
| 8 | NADOLSKI 1976 (Autobiografia poety na krótko przed śmiercią) p. 71-77 (Polish translation, Edwin JĘDRKIEWICZ) |
| 9 | Poeci (Życie Jana Dantyszka) p. 92-97 (Polish translation, Edwin JĘDRKIEWICZ) |
| 10 | ÁLVAREZ Tres (Vita Johannis Dantisci ab ipso paulo ante obitum perscripta / Vida de Juan Dantisco escrita por él mismo poco antes de morir) p. 574-575 (in extenso; Spanish translation, Patricio FUENTES VALBUENA) |
| 11 | Antologia 1985 (Życie Jana Dantyszka) p. 234-239 (Polish translation, Edwin JĘDRKIEWICZ) |
| 12 | Antologia 1996 (Vita Ioannis Dantisci / Żywot Jana Dantyszka) No. 11, p. 154-157 (in extenso; Polish translation, Anna KAMIEŃSKA) |
| 13 | STARNAWSKI 2001 p. 52 (excerpt) |
Text & apparatus & commentary Plain text Text & commentary Text & apparatus Excerpts concerning Dantiscus' travels
Pertaesus vitae tempora dura meae,
Hactenus hic vixi, cf. Luc. 5.565 per multa uolumina tractu ⌊per multa volumina rerumcf. Luc. 5.565 per multa uolumina tractu ⌋
Versatus, requies nec fuit ulla mihi,
Et mihi saepe dies nox et cf. Prop. 2.33a.6; Ov. Ep. 4.10.18 ⌊amara fuitcf. Prop. 2.33a.6; Ov. Ep. 4.10.18 ⌋.
cf. Ov. Met. 15.41 ... niveis atrisque lapillis ⌊Et niveis parvum, sed ab atris linquo lapilliscf. Ov. Met. 15.41 ... niveis atrisque lapillis ⌋
Non parvum cumulum, quem tibi signa dabunt.
Canities longe ante diem mea cf. Ov. Fast. 2.26 casta sacerdotum tempora fronde tegit ⌊tempora texitcf. Ov. Fast. 2.26 casta sacerdotum tempora fronde tegit ⌋ ,
Hanc non ambitio fecit, non ardor habendi,
Credita sed fidei res aliena meae.
A puero nam sorte mea contentus, habebam
Tunc et in exili condicione satis.
Servire et iussit
Multis me implicuit per mille negotia curis,
In quibus est vitae pars bona fracta meae.
Quae tum sim passus, per quae discrimina saepe
Quot terras et quot peragravimus aequoris undas,
Et
Conventus regum cum gravis ille foret.[1]
Cum
Nuntius in castris fueram, ter[2] missus ad
Et certa pacem condicione dedi.[3]
Quae prope tunc
Transeo, quae gelidis sum passus in
Saeptus ab armatis non semel agricolis.
Ad
Annis transactis
Rursus erat, quo
Primores iterum toties mittebar ad orbis;
Hic fuit officii mens fideique memor.
Cuncta nihil veritus promissa fideliter egi,
Audivit triplici me cinctus
Et prope cardinei turba sacrata chori.
Hoc tum Felsinea, quo tempore
Imperium cepit Quintus, in
Quam dolor extorsit temporis ille mali.
Ardua tractavi mandata nec utile honesto
Umquam praeposui; res facit ipsa fidem:
Non redii dives, peregrini debitor aeris,
Sic per bis senos orator regius annos
Missus in Hispana ter
Vidimus et
Et tot Germanos
Et clam dispositas saepe per insidias,
Per montes, valles, per plana, per invia saxa,
Per rapidos fluvios, per vada, stagna, lacus,
Non solum pacis, sed diri tempore belli,
Seu pestis, sive aestus erat, seu frigora, venti,
Non intermisi pergere libere iter.
Quid memoro recolens incommoda multa viarum
Per pluvios aut per sole liquante nives.
Plus avidi, quam sunt, cum fremuere, lupi?
Non sat erant umquam data magna viatica nostra
Atque effluxit et hoc, quod mihi fenus erat.
Nuntius afuerat, puto, nemo diutius umquam,
Et quod non fuerim fortassis inutilis, ipsa
— Invidia hic absit! — res bene gesta docet.
Inscius atque absens post factus episcopus aulam
Deserui rediens spesque quietis erat.
Commutans vitae, quod fuit ante, genus.
Et statui iustam nulli certaminis ansam
Praebere et pacis commoditate frui.
Hoc studium mihi semper erat prodesse, nocere
Quod nec fama negat, vestigia nostra secuta,
Nec, qui me noscunt, secius esse sciunt.
Principibus magnisque viris, doctisque, probisque
Convixi fugiens, quos mala vita tenet.
Qui me tot scriptis visere saepe solent.
Inter quos procul est magnus
Qui mundi repperit regna tot ampla novi.
Ultra aequatorem Capricorni sidus adusque
Non me fastidire solent regesque, ducesque,
Doctorum pariter magna caterva virum.
Praeterea quibus et numquam sum visus, amorem
Testantur missis tam mihi saepe schedis.
Tot curis finem rebar et ipse meis.
At secus evenit; meruerunt crimina nostra.
Crimina, quae summo sunt manifesta Deo.
Pro quibus hic, o terra, tuo castigor in orbe,
Ignis ter nocuit, segeti neque grando pepercit,
Atra lues pecori, nunc inimicus homo.
Me tamen insontem recti mens conscia fulcit,
Sustinet afflictum meque probata fides.
Gratia! Sum meritus tot mala iure pati.
Hic nihil est tutum, firmum vereque beatum,
Vana caducaque sunt sidera, terra, fretum,
Stemma, genus, sexus, status, artes, forma, voluptas
Quid prodest tibi thesaurus collectus, avare,
Quem tibi cum lacrimis gens miseranda dedit?
Non iuvat hic feritas, vis nulla, potentia nulla;
Ibit ad infernas, pauper ut
Quod nequeant partis sub
Intramus nudi, nudi discedimus et quod
Pulvis erat, parvo tempore pulvis erit.
Nil sequitur, nisi quod bene vel male feceris, inde
Qui tutus vis hinc divesque migrare, paludis
Horrida vel Stygiae monstra timere nihil,[7]
Fac bene, dum vivis, nulli sis causa doloris,
Cuique suum reddas, non aliena petas!
Clemens in miseros supplicibusque fave!
Invideas nulli, famam nullius obumbra,
Non credas, loquitur cum mala lingua malum!
Quod summum est, praecepta Dei non neglege! In illis
Haec qui non servat vestigia, tendit ad
Quod sumus, heu, miseri, qui nihil hic facimus.
Felix, qui moritur sumpta baptismatis unda,
Inventus nondum criminis esse reus.
Delicta in nobis et genus omne mali.
Iustitiam nulli facimus; quod quisquis amore
Aut odio valet, hoc iure licere putat.
Vis domina imperium nostri sibi vindicat oris
Hinc pro veraci mendax placet, hinc solet esse
Pro virtute scelus, pro ratione furor.
“Sic volo, sic iubeo” — percurrii pauperis agros
Atque per afflicti divitis ora ruit.
Iudiciique nihil dexterioris habet.
Fit nemo quaestor, praetor, fit nemo senator,
Ni numeret; probitas exsulat, alget, eget.
Nullus avaritiae finis; per fasque, nefasque,
Si quis adulatur, si quis delator iniquus
Falsa refert, credit, dummodo dona ferat.
Non meritum curat factumque nec utile quaerit
Servitium, per quod commoda multa tulit.
Armaque pacifico tempore scabra iacent.
Iustitiae nusquam locus est; iniuria regnat,
Regnat et impietas perfidiaeque furor.
Dat poenas iustus, raro damnatur iniquus;
Ius emitur — plus iuris habet, qui plus dedit — et lex
Flectitur, ut flecti cera liquata solet.
Omnia vertuntur; pietas oppressa sub ipsa
Per paucos homines impietate iacet.
Integritas vitium, dexteritas scelus est.
Qui simulare nequit, multis imponere, fraudes
Nectere, nunc talis nullius est pretii.
Ille valet, turpi qui novit vivere quaestu,
Prodere, furari, furto et conquirere amicos,
Officia et dominos propitios, et opes.
Hi crescunt, magni fiunt et honoribus apti
Creduntur, fidei cum nihil intus habent.
Quae dum percipiunt, non sibi deesse solent.
His impune bonos rabida traducere lingua
Concessum est, fama cum meliore carent.
Quis feret haec virtutis amans et cultor honesti?
Non moror hanc igitur, cum falsa calumnia victrix,
Sit virtus vitium, sit sine lege pudor.
Mens hominum perversa regit, vis cuncta gubernat.
Est ventura brevi vindicis ira Dei.
Linquere; cum Christo, spiritus esse cupit.
Illius fiat, qua fiunt cuncta, voluntas!
In manibus sortes continet ille meas.
Post mortem scribi precor hoc epigramma sepulcro,
Hoc tibi, terra, Vale! dico non triste, vocatus
Ad vitam, cuius tempora fine carent.
[1 ] It is about the Congress of Vienna in 1515, attended by the Holy Roman Emperor,
[2 ] In 1515 and twice in 1516
[3 ] Perhaps Dantiscus refers here to the treaty signed on 4 December 1516 in Brussels between the
[4 ] In 1517
[5 ] In the end of 1518
[6 ] Ll. 43-44: the Etruscan name of the city, which eventually became Roman
[7 ] Ll. 121-122: the expression Stygiae paludes (Stygia palus) appears, among others, in cf. Verg. A. 6.323; 6.369 ⌊Virgilcf. Verg. A. 6.323; 6.369 ⌋, cf. Ov. Met. 1.737 ⌊Ovidcf. Ov. Met. 1.737 ⌋, cf. Sen. Her. F. 780; Sen. Phaed. 1151 ⌊Senecacf. Sen. Her. F. 780; Sen. Phaed. 1151 ⌋, cf. Luc. 6.378 ⌊Lucancf. Luc. 6.378 ⌋