1 | IDL 600 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Leuven (Lovanium), 1531-03-07 |
received Brussels, [1531]-03-08
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, UUB, H. 154, f. 47
| 2 | copy in Latin, 18th-century, LSB, BR 19, No. 7
| 3 | copy in Latin, 18th-century, SUB, Sup. Ep. 4-o 41, No. 5, f. 5r (c.p. 1) (fragment)
| 4 | copy in Latin, 18th-century, SBB, MS Lat. Quart. 101, No. 4.II, f. 12v-13r
| 5 | copy in Latin, 18th-century, BCz, 1366, p. 67
| 6 | copy in Latin, 18th-century, BCz, 46 (TN), No. 50, p. 153
| 7 | excerpt in Latin, 18th-century, SLUB, C 110, f. 15v-16r
| 8 | excerpt in Latin, 18th-century, B. Ossol., 151/II, f. 6v
| 9 | register with excerpt in Latin, 20th-century, B. PAU-PAN, 8242 (TK 4), a.1531, f. 20-21
| 10 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 30, No. 32
|
Prints: 1 | POCIECHA 4 p. 410 (excerpt) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 112, p. 68-69 (English register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Fui ab annis non paucis videndi tui tam cupidus, quam numquam tota vita mea hominis alicuius. Cupiditatis huius primus auctor mihi fuit vetus et fidus amicus dominus ⌊Cornelius Schepperus⌋, qui totidem te et tam graphice nobis depinxit, ut quoties ve paper damaged⌈[ve]ve paper damaged⌉l nomen tuum solum audio videatur mihi totum te coram intueri paper damaged⌈[eri]eri paper damaged⌉ te superinscribed⌈tete superinscribed⌉ talem Sarmatam maiore cum admiratione quam olim ⌊Graecia⌋ Scyth paper damaged⌈[cyth]cyth paper damaged⌉am illum Anacharsin. Quare meam infelicitatem subinde accuso, quod cum tu huc ms. hac(!)
⌈huchuc ms. hac(!)
⌉ iter faceres, ego hinc afuerim multo autem magis, quod ⌊Bruxellam⌋ profectus, toto fere biduo te videre non contigerit, quamvis apud ⌊Schepperum⌋ diligenter hoc egerim et ipse omnem operam suam promiserit. Convenit inter nos, ut ego ⌊illum⌋ umbra sequerer, facile enim ille tantus tam pusillam quam ego sum umbram iacere potuisset. Sed frustratus sum spe quam ego certissimam putabam, alio enim vocabaris ad prandium. Una cum corpore meo postridie idem tentavi apud ⌊eundem⌋, iussit recta adirem te, affirmabat hoc tibi fore non ingratum. Tentavi sicut iusserat, sed inter eundum videbar mihi versari inter duos tropicos, quod corpori meo aliquando dextra et aliquando umbra irem aliquando sinistra, venitque in mentem ⌊Lucani⌋ illius libro tertio de ⌊Arabibus⌋: cf. Luc. Phars. III, 247-248 ⌊Ignotum vobis, ⌊Arabes⌋, venistis in orbem umbras mirati nemorum sinistras non ire sinistrascf. Luc. Phars. III, 247-248 ⌋, verum ne tunc quidem successit ms. succescit(!)
⌈successitsuccessit ms. succescit(!)
⌉, quare abiecta spe omni maestus domum redii verum. Nunc iterum certam concipio spem futurum ut non solum videam te, sed et familiariter tecum colloquar, quando in familiam tuam receptus est meus hic ... illegible⌈...... illegible⌉ Grunius(?), quem adulescentem, quamquam doleo, hinc abire gaudeo, tibi tamen eum potius contigisse quam alteri. Usus sum opera illius in mathematicis, cuius rei me numquam poenitebit. Mitto tibi per illum dono astrolabium una cum libro, quo usus eius docetur. Missurus fueram Ecclesiastem a me ante annos aliquot latinitate donatum nisi deterruisset typographum edictum imperatoris heri apud nos publicatum quo inhibetur omnibus superinscribed in place of crossed-out illis⌈illis omnibus omnibus superinscribed in place of crossed-out illis⌉ ne ullum librum typis excudant qui non sit iudicatus editione dignus per nescio quos Bruxellae faciam tamen ut videas et si tibi arriserit ille brevi dabo in ps Psalmos omnes ad eundem modum versos hoc est verbis paulo pluribus quam habeantur ms. hebeantur(!)
⌈habeanturhabeantur ms. hebeantur(!)
⌉ Hebraice propter tropos quos lingua illa habet peculiares et maxime populares sine quorum explicatione tam est facile Vetus Testamentum intelligere quam mihi digito caelum contingere. Immo ipse ⌊Paulus⌋ et reliqui evangelistae, per quos libros habemus Novi Testamenti, Graecis vel(?) vocabulis admiscent Hebraicas phrases. Vale Domine.
| |
2 | IDL 606 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Leuven (Lovanium), 1531-03-31 |
received Ghent (Gandavum), [1531]-04-22
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 3, f. 41
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 233
|
Prints: 1 | HIPLER 1891 No. 2, p. 474-475 (in extenso; German register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 114, p. 69-70 (English register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 3, f. 41v
Multis nominibus clarissimo viro ⌊Ioanni Dantisco⌋ episcopo Culmensi ⌊serenissimi Poloniae regis⌋ oratori domino suo ⌊Gandavi⌋
Pergas, Domine mi, mecum certare muneribus, ego cedam harena et orabo te, ut alium tibi quaeras antagonistam. Maluissem, crede mihi, imagiunculam tui plumbeam quam sericum hoc maximo emptum. Si ergo Campensem tuum esse velis, abstine a mittendis, quaeso, muneribus; non enim amicitiam tuam ambivi munerum spe, sed fama nominis tui in amorem me perpulit et quoad vixero continebit. Temptavi apud superinscribed⌈apudapud superinscribed⌉ quosdam ex nostris medicis, ut faciant, quod cupis, sed tam frigide respondent, ut putem eos scripto nihil acturos. Dixit mihi decanus facultatis medicinae doctores sententiam suam paucis verbis domino ⌊Cubitensi⌋ coram dixisse, ut autem scripto in eiusmodi agant neque huius neque ullius alterius on the margin⌈alteriusalterius on the margin⌉ academiae morem esse. Mitto regem(?) me contionatorem quem tantopere expetis cum psalmis aliquot, missurus reliquos, si vixero, brevi. Valde cuperem te cum ⌊domino Scheppero⌋ dignari libellum illum aliquo commentariolo ex Pasquillo et stain⌈[et]et stain⌉ a stain⌈[a]a stain⌉liis quae quotidie experimini qui; assidue enim superinscribed⌈enimenim superinscribed⌉ inter splendi adscribed⌈didi adscribed⌉das nugas versamini. Vale, praesulum decus, et me quaeso domino ⌊Scheppero⌋ et domino ⌊Valdesio⌋, dulci amico tuo, commenda.
⌊Lovanii⌋, ultima Martii 1531.
Tuus, quantus est, ⌊Ioannes Campensis⌋
Postscript:
Reliquit hinc abiens apud me dominus ⌊Henemannus⌋, alter Sarmata, nihil interim minus quam Sarmata, litteras binas ad dominum ⌊archiepiscopum Lundensem⌋; eas non gravaberis spero mittere per strag ⌊Stratagema⌋ nostrum ad illum. Iterum vale, Domine animo meo carissime.
| |
3 | IDL 615 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Leuven (Lovanium), 1531-04-16 |
received Ghent (Gandavum), [1531]-04-18
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 6, f. 142
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 386
|
Auxiliary sources: 1 | register in German, 20th-century, B. PAU-PAN, 8246 (TK 8), f. 320
|
Prints: 1 | HIPLER 1891 No. 4, p. 479-480 (in extenso; German register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 117, p. 71-72 (English register; excerpt) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 6, f. 142v
Viro modis omnibus clarissimo, domino ⌊Ioanni Dantisco⌋ episcopo Culmensi ⌊Gandavi⌋, domino suo ⌊serenissimi Poloniae regis⌋ oratori
Non dubito, quin iam acceperis ⌊Ecclesiasten⌋ et psalmos aliquot, diu est enim quod eos tradiderim amico cuidam candidissimo, quem oravi tamen, ne temere cuivis committeret, non propter meas ineptias, sed ... illegible⌈...... illegible⌉ quod litteras binas incluseram ad dominum meum ⌊archiepiscopum Lundensem⌋ fidei meae commissas ab ⌊H written over V⌈VHH written over V⌉enemanno Rodio⌋. Vidi opus illud psalmorum nescio cuius ⌊Felini⌋, sed offendit me idem quod te ... illegible⌈...... illegible⌉, dictionis videlicet superinscribed⌈videlicetvidelicet superinscribed⌉ ipsius scabies et quo, quodque on the margin⌈quodquequodque on the margin⌉ saepissime non assequitur auctoris sententiam, maxime autem omnium, quod putem opus esse ⌊Martini Buzeri⌋, hominis impie scelerati, quamvis de Christianismo suo neminem dubitare velit. Ob has causas lecto uno atque altero superinscribed⌈alteroaltero superinscribed⌉ psalmo totum opus abieci neque tamen dissuadeo quin legas. Non enim dubito, qualiscumque sit auctor ipse, quin multa habeat quae apud alios inventurus non sis. Admonitio tua adeo molesta non est, ut cupiam saepissime etiam acrius moneri superinscribed⌈monerimoneri superinscribed⌉ a te, quem non secus atque patrem ... illegible⌈...... illegible⌉ et amo et amaturus sum quoad vixero. Mittam spero brevi ad te quos tantopere cupis reliquos psalmos reliquos, absolvi enim fere centum, absoluturus alios superinscribed in place of crossed-out aliquos⌈aliquosaliosalios superinscribed in place of crossed-out aliquos⌉, studiis meis reliquis tua causa intermissis. ⌊Goclenius⌋ noster non solum paratus est, imaginem, quam habet ⌊Erasmi⌋, tuo rogatu ad pictorem ⌊Mecheliniam⌋ mittere, sed et dono tibi dare superinscribed⌈daredare superinscribed⌉, si gratum fore putarit. Vale domine mi.
⌊Lovanii⌋, 16 Aprilis 1531.
Tuus, quantus est, ⌊Ioannes Campensis⌋.
Postscript:
Non te offendant quaeso in hac epistula liturae frequentes; scribam brevi prolixius. Gaudeo ⌊Stratagema⌋ tam tibi esse carum, ut eadem carta cum eo uti non dedigneris; amo adulescentem ob integritatem et ingenuas artes, quas sic sectatur, ut ad eas mihi natus esse videatur. Iterum vale, pater mi.
| |
4 | IDL 616 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Leuven (Lovanium), 1531-04-18 |
received Ghent (Gandavum), [1531]-04-21
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 3, f. 45
| 2 | copy in Latin, 20th-century, B. PAU-PAN, 8242 (TK 4), a.1531, f. 27
| 3 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 236
|
Auxiliary sources: 1 | register in German, 20th-century, B. PAU-PAN, 8246 (TK 8), f. 320
|
Prints: 1 | HIPLER 1891 No. 5, p. 480-481 (in extenso; German register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 118, p. 74-75 (English register; excerpt) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 3, f. 45v
Reverendissimo in Christo Patri, domino ⌊Ioanni Dantisco⌋ ⌊serenissimi regis Poloniae⌋ oratori, episcopo Culmensi, domino suo ⌊Gandavi⌋
AAWO, AB, D. 3, f. 45r
Scripsi intra dies paucissimos me non dubitare, quin acceperis Ecclesiasten et psalmos aliquot selectos. Tradideram eos cuidam Magnifico ⌊Egidio Rens⌋ Mechlineensi, qui se promisit curaturum bona fide, ut ad te pervenirent. Quare oro, Domine mi, ut per hunc magnificum ⌊Ioannem Maquetum⌋ digneris rescribere, an illos acceperis; reliquos brevi missurus sum, sed typis editos, aut hinc aut quod magis credo ⌊Parisiis⌋. Diu enim in animo habui Ulyssem mensibus aliquot agere unius Iudaei causa, quem nescio superinscribed⌈nescionescio superinscribed⌉ an sim inventurus ⌊Venetiis⌋ an ⌊Romae⌋. Solet fere semper comitari cardinalem ⌊Egidium Viterbiensem⌋, quare nescio an hinc accepturus sis a me posthac litteras ante abitum meum. Verum quocumque profectus fuero, animo te mecum cirfe circumferam et pro viribus, uti dignus es, laudibus efferre conabor te. Locutus hic sum prolixe cum domino ⌊Mariangelo⌋ viro humanissimo de domino ⌊doctore Wenselao⌋ et quare non putem nostros medicos quicquam scripto responsuros, ille tibi ⌊⌋ ea non admodum gravate.
Vale, Domine mi.
⌊Lovanii⌋, 18 Aprilis 1531.
Tuus modis omnibus ⌊Ioannes Campensis⌋.
Postscript:
Hic ⌊Maquetus⌋, qui tibi reddet has superinscribed⌈hashas superinscribed⌉ litteras malleus est maleficorum, maxime Lutheran paper damaged⌈[n]n paper damaged⌉orum, quos tanto odio prosequitur, ut aliquando ab ipso ⌊Christo⌋ sibi vix temperet. Coniecit enim olim in ignem publice novum testamentum una cum aliis Lutheris libris. Si gravatus non fueris cum multis convivis, adhibe ⌊illum⌋, quaeso, mensae tuae semel, invenies non infestivum congerronem, maxime si semel atque iterum salutaveris illum poculo tuo etc. Strategema nostrum tibi commendo. Iterum vale, Domine mi.
| |
5 | IDL 617 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Leuven (Lovanium), 1531-04-27 |
received Ghent (Gandavum), [1531]-04-29
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, BCz, 247, p. 97-98
| 2 | copy in Latin, 20th-century, B. PAU-PAN, 8242 (TK 4), a.1531, f. 30-31
| 3 | excerpt in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8242 (TK 4), a.1531, f. 26 (t.p.)
| 4 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 32, No. 473
|
Prints: 1 | DE VOCHT 1961 No. DE, 120, p. 75-76 (English register; excerpt) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
BCz, 247, p. 98
Omnibus ingenii et corporis dotibus ornatissimo viro, domino ⌊Ioanni Dantisco⌋ episcopo Culmensi poetae merito laureato, serenissimi ⌊Poloniae regis⌋ oratori, domino suo, ⌊Gandavi⌋
⌊Gandavi⌋
Oraveram te, Domine mi, ex animo obnixe, ut a mittendis muneribus abstineres, sed ea epistula, quantum audio, nondum reddita fuit, cum istinc abiret ⌊Gemma⌋, qua de re vehementissime miror, s spero tamen rem omnem esse tuto, est enim hic quidam, qui astitit ⌊Mechliniae⌋ 13 Aprilis, cum magnificus ⌊Egidius⌋, de quo tibi scripseram, fasciculum meum trader superinscribed in place of crossed-out ss⌈ssrr superinscribed in place of crossed-out ss⌉et cuidam mercatori Monosteriensi nomine Gosuino Lunijnckhusen, agnoscit puto vocem Westvalicam. Is proficiscebatur ⌊Mechlinia⌋ ⌊Antuerpiam⌋, ibi fortasse substitit diebus aliquot. Oro te ergo domine mi written over e⌈eii written over e⌉, ne illum bonum virum, qui virtutum tuarum admirator et praeco est maximus, inopem dicas, quin potius reice culpam in me superinscribed⌈in mein me superinscribed⌉, qui hoc illi iusseram, ne cuiquam nisi noto committeret propter binas litteras ad dominum ⌊archiepiscopum Londensem⌋, quas meae fidei commiserat ⌊Henemannus Rodius⌋. Quare precor superinscribed in place of crossed-out te oro⌈te oro precor precor superinscribed in place of crossed-out te oro⌉, ut per ⌊Macquetum⌋ aut alium quemvis rescribere digneris, an iam acceperis. Si ego fortasse hinc afuero, mitte quaeso litteras ad ⌊Goclenium⌋ nostrum, ille curabit bona fide perferri eas ad me, quocumque loco fuero.
Nimia liberalitas tua mihi pudorem suffundit(?), ego totus tanti non sum, quantum simul mittis. Delectavit me tamen on the margin⌈tamentamen on the margin⌉ in ipso munere festivitas ingenii tui, quod potentissimorum principum nostrae aetatis ad me mittis numismata, conabar principio ipsi ⌊Gemmae⌋ reddere praeferenda rursum ad te, verum ille non audebat recipere, ubi autem legissem humanitatis plenissimam epistulam tuam et rem eleganter vidissem on the margin⌈vidissemvidissem on the margin⌉ distributam, coepit mihi non tam superinscribed⌈tamtam superinscribed⌉ aurum, quamvis fuerit plurimum, quam ipsa principum insignia placere, quare hac lege servabo, ut quam primum iterum aliquid miseris novi superinscribed⌈novinovi superinscribed⌉ muneris (nisi forte plumbeam tui imagunculam), haec numismata una cum novo munere remittam, numquam didici accipere nec discere cupio. Amo te et, quoad vixero, amaturus sum propter varias nec vulgares virtutes tuas, quas primum fama didiceram et deinde praesentia, quae adeo, quamvis id evenire plerumque solet, famam non minuit, ut et auxerit propemodum in immensum.
Vale, domine mi, praesulum decus.
⌊Lovanii⌋, 1531 mensis Aprilis 27.
Tuus quantus est ⌊Ioannes Campensis⌋
Postscript:
Ecclesiastem ad archetypum priusquam edidero, recognoscam, reliquos psalmos brevi absolvam et si tibi videatur ex paucis, quos habes, typographis committere audebo.
Iterum vale.
| |
6 | IDL 624 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Leuven (Lovanium), 1531-05-12 |
received Ghent (Gandavum), [1531]-05-14
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 3, f. 55
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 246
|
Auxiliary sources: 1 | register in German, 20th-century, B. PAU-PAN, 8246 (TK 8), f. 329
|
Prints: 1 | HIPLER 1891 No. 7, p. 483 (in extenso; German register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 126, p. 80 (English register; excerpt) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 3, f. 55v
Reverendissimo patri, domino ⌊Ioanni Dantisco⌋, episcopo Culmensi, ⌊serenissimi Poloniae regis⌋ oratori et poetae laureato doctissimo, domino suo. ⌊Gandavi⌋
Accepi, ornatissime praesul, imaginem tui ad vivum elegantissime expressam, qua nihil mihi gratius abs te mitti potuit. Mirantur quotquot viderunt tantum non vivam illam imitationem. Quod toties et tam avide legeris ineptias meas, magis mag in causa esse puto Campensis tui nomen ascriptum, quam id quod in eo libello et psalmis aliquot est meum qualecumque sit. Certe pergere me cogis laude et precibus tuis; quare tu videris, quo id iudicio facias. Brevi spero accipies psalmos omnes; rebus enim aliis omissis totum me tua causa illi operi absolvendo et recognoscendo impendam. Intervenit nonnihil, quod consilium meum de profectione turbaverit, quare hoc proximo mense non sum quoquam abiturus, et fortasse non ante Septembrem. Quam rem ideo minus fero moleste, quod et tibi interim gratificari hinc potero superinscribed⌈poteropotero superinscribed⌉ et quod visurum adhuc semel te sperem ... illegible⌈...... illegible⌉. Promittis enim ⌊Goclenio⌋ nostro rediturum te ad nos. Vale, praesulum decus, et Campensem tuum tuis clientulis annumera.
Tuus modis omnibus ⌊Ioannes Campensis⌋
| |
7 | IDL 635 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Leuven (Lovanium), 1531-06-02 |
received Ghent (Gandavum), [1531]-06-03
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, UUB, H. 154, f. 54
| 2 | copy in Latin, 18th-century, LSB, BR 19, No. 8
| 3 | copy in Latin, 18th-century, SUB, Sup. Ep. 4-o 41, No. 6, f. 5r (c.p. 2)
| 4 | copy in Latin, 18th-century, SBB, MS Lat. Quart. 101, No. 4.III, f. 13r-13v
| 5 | copy in Latin, 18th-century, SLUB, C 110, f. 16v-17r
| 6 | copy in Latin, 18th-century, BCz, 1366, p. 68
| 7 | copy in Latin, 18th-century, B. Ossol., 151/II, f. 6v
| 8 | copy in Latin, 18th-century, BCz, 46 (TN), No. 110, p. 457
| 9 | copy in Latin, 20th-century, B. PAU-PAN, 8242 (TK 4), a.1531, f. 46-47
| 10 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 30, No. 38
|
Prints: 1 | DE VOCHT 1961 No. DE, 131, p. 82-83 (English register; excerpt) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
UUB, H. 154, f. 54v
Reverendissimo Patri, domino ⌊Ioanni Dantisco⌋ episcopo Culmensi, ⌊serenissimi Poloniae regis⌋ Oratori et poetae laureato, domino suo ⌊Gandavi⌋
⌊Gandavi⌋
Tanti facitis et tu et ⌊Schepperus⌋ noster meas nugas, ut ipsum me eius rei pudeat, verum vos videritis, quo id consilio faciatis. Psalmum, quem cupis mitti ad te, cum quibusdam aliis nunc mitterem, si tempus haberem transcribendi, nuntius ... illegible⌈...... illegible⌉ enim abire properat. Brevi spero omnes Psalmos typis excusos habebis on the margin⌈habebishabebis on the margin⌉. Proverbia fueram ultro daturus tibi, sed sines me paululum respirare, cogar enim opus Psalmorum rescribere totum et recognoscere. Vale domine mi.
Tuus modis omnibus ⌊Ioannes Campensis⌋
Postscript:
Iocabar in ea epistola, quam attulit ad te ⌊Maquetus⌋ ipse, vero videtur ... illegible⌈...... illegible⌉ ex verbis tuis intellexisse me nescio quid scripsisse de persecutione mei executionis. Si videris hominem, est enim nunc isthic ⌊Gandavi⌋, placa quaeso hominem eum, nemo ... illegible⌈...... illegible⌉ numquam persecutus est me, quod quidem sciam, minime autem omnium ⌊Maquetus⌋. Scriberem et stratagemati sin(?) tempus haberem. Iterum vale, praesulum decus.
| |
8 | IDL 644 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Leuven (Lovanium), 1531-06-26 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, UUB, H. 154, f. 61
| 2 | copy in Latin, 20th-century, B. PAU-PAN, 8246 (TK 8), f. 354
|
Auxiliary sources: 1 | register in English, 20th-century, CBKUL, R.III, 30, No. 44
|
Prints: 1 | DE VOCHT 1961 No. DE, 139, p. 87 (English register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
UUB, H. 154, 61v
Reverendissimo Patri, Domino ⌊Ioanni Dantisco⌋ episcopo Culmensi, poetae laureato, ⌊serenissimi Poloniae regis⌋ Oratori, domino suo ⌊Bruxellae⌋
Nondum rescire licuit mihi, an ⌊Bruxellam⌋ redieris, quare scribere in hunc usque diem distuli. Absolvi tandem versionem Psalmorum omnium et recognoscere coepi, verum sic mihi, quod in toto hoc opere meum est, arridet, ut dubitem saepe, an praestat in ignem conicere, an in publicum edere. Mitto duos non totos p<s>almos, ut videas characterem et libelli futuri formam aliquam, audio te gaudere minutis, qui facile circumferri possunt, libris, rescribes hac de re tuum iudicium. Vale domine mi.
⌊Lovanii⌋, 26 Iunii 1531.
Tuus modis omnibus ⌊Ioannes Campensis⌋
| |
9 | IDL 662 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Leuven (Lovanium), 1531-07-25 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, UUB, H. 154, f. 67
| 2 | copy in Latin, 20th-century, B. PAU-PAN, 8242 (TK 4), a.1531, f. 65
| 3 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 30, No. 48
|
Prints: 1 | DE VOCHT 1961 No. DE, 147, p. 89 (English register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
UUB, H. 154, f. 67v
Reverendissimo et modis omnibus ornatissimo domino ⌊Ioanni Dantisco⌋ episcopo Culmensi, ⌊serenissimi Poloniae regis⌋ Oratori, domino suo ⌊Bruxellae⌋
UUB, H. 154, f. 67r
Salutem plurimam.
Venissem ipse ante dies tres, quemadmodum pollicitus fueram, sed pudebat venire vacuum. Coeptus fuit excudi Ecclesiastes, verum perficere non audet hic magnificus ⌊Ru stain⌈[u]u stain⌉gerius Reschius⌋, professor Latinus, metuit enim, ne post abitum tuum vexetur ab iis, qui fisci rem curant et cogatur quadringentos pendere Caroleos. Venit isthuc, ut impetret privilegium quoddam generale per quosdam e familia legati apostolici. Quare, si forte poposcerit abs te Psalmos illos, quos habes, ut eos ostendat legato, ne, quaeso, nega illi, recipies enim brevissime. Vocor crebris litteris in ⌊Galliam⌋, sed valde cuperem interesse comitiis futuris in ⌊Germania⌋. Veniam, spero, 1531-07-29⌊die Sabbati1531-07-29⌋ et latius tecum colloquar. Scribe, quas orationes velis tibi verti ex Hebraeo. Oratio ⌊Manassae regis⌋ non habetur apud Hebraeos. Vale, praesul cordatissime.
⌊Lovanii⌋, 25 Iulii 1531.
Tuus modis omnibus ⌊Iohannes Campensis⌋
Postscript:
Mitto adhuc paucos quosdam Psalmos, quos nuper hic imprudens reliqueram. Cuperem scire, si fieri posset, an adhuc diu sis ⌊Bruxellae⌋ mansurus.
| |
10 | IDL 663 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, s.l., [1531-07] |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 6, f. 125
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 377
|
Prints: 1 | HIPLER 1891 No. 9, p. 484-485 (in extenso; German register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 150, p. 90-91 (English register; excerpt) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 3, f. 25v
Clarissimo modis omnibus viro Domino ⌊Ioanni Dantisco⌋ episcopo Culmensi, ⌊serenissimi Poloniae regis⌋ oratori, domino suo ⌊Bruxellis⌋
AAWO, AB, D. 3, f. 25r
Quando putas, praesul ornatissime, vacabit ⌊Panormitano⌋ legere cum iudicio totum psalterium? Ego certe, quod ad me attinet, minus formido iudicium [cen]suram on the margin⌈cen hidden by binding⌈[cen]cen hidden by binding⌉suram[cen]suram on the margin⌉ ⌊Panormitani⌋ quam theologorum; sed ideo cupivi potius hic alicui hoc dari negotii, ut finem citius assequerer. Mitte quaeso per aliquem ex tuis quinquaginta illos quos habes et; si tum illis lectis alios ille superinscribed in place of crossed-out ipse⌈ipseilleille superinscribed in place of crossed-out ipse⌉ videre volet, ego eos ipse adferam ad illum. Offert mihi episcopus quidam superinscribed⌈quidamquidam superinscribed⌉ Gallus se curaturum, si mittere voluero exemplar, ut edantur cum privilegio regis aut ⌊Parisiis⌋ aut ⌊Lugduni⌋. Mitterem reliquos, nisi is, cuius manu priores quos habes superinscribed⌈habeshabes superinscribed⌉ quinquaginta scripti sunt on the margin⌈suntsunt on the margin⌉, abiisset hinc cum cubiculario legati in ⌊Galliam⌋. Spero huius comoediae laetum aliquem exitum ... illegible⌈...... illegible⌉, quae initium habet tam triste. Puto dominum Deum voluisse me non solum intellegere paulo quam hucusque rectius psalmos hos hoc anno, sed et experiri adversa paene omnia, quorum in toto opere mentio fit. Complevi annum quadragesimum, sed nullo, quod sciam, quam hoc superinscribed⌈quam hocquam hoc superinscribed⌉ umquam vixi insuavius. Proficisci in ⌊Galliam⌋ propemodum certum est. Si tamen putarem ⌊Spiram⌋ venturum ⌊Philippum⌋, profectionem differrem; valde cuperem posse cum illo colloqui; biduo aut triduo sperarem nos duos plus boni facturos in sedandis iis tumultibus quam factum est tot mensibus furiosis quorun<dam> clamoribus ⌊Augustae⌋. Nec dubito quin ⌊Philippus⌋ ipse tam cuperet convenire me, quam ego illum. Sum enim nomine illi non minus notus quam ipse mihi. Vale Domine mi! Per ⌊Gemmam⌋, [qui] hic serio [aeg]rotat on the margin⌈qui hidden by binding⌈[qui]qui hidden by binding⌉ hic serio aeg hidden by binding⌈[aeg]aeg hidden by binding⌉rotat[qui] hic serio [aeg]rotat on the margin⌉; ubi pristinam valetudinem receperit, scribam latius, aut ipse ego veniam. Ignosce precor, Domine, lituris et neque me iudices quaeso ex moribus praesentibus.Iterum vale!
Tuus modis omnibus ⌊Ioannes Campensis⌋
| |
11 | IDL 672 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Leuven (Lovanium), 1531-08-19 |
received Brussels, [1531]-08-19
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 6, f. 20
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 320
|
Prints: 1 | HIPLER 1891 No. 10, p. 486 (in extenso; German register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 155, p. 93 (in extenso) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 6, f. 20v
Viro modis omnibus clarissimo, Domino ⌊Ioanni Dantisco⌋ Culmensi episcopo, ⌊serenissimi Poloniae regis⌋ oratori, domino suo. ⌊Bruxellae⌋
De ⌊Panormitano⌋ satis credebam illum hoc responsurum, sed de ⌊Feltrensi⌋ aliud exspectabam.
Cuperem valde scire, quidnam offendisse offenderet eos, verbumne unum an syllaba aliqua. Ego imputo omnia uni ⌊Francisco Titelmanno⌋ q, iuveni imberbi, qui ante stain⌈[nte]nte stain⌉ annos aliquot scripsit contra ⌊Erasmum⌋, ⌊Iacobum Fab stain⌈[ab]ab stain⌉rum⌋ et ⌊Laurentium Vallensem⌋, quos ipse conatus est docere Graece, qui vixdum legere Graece posset Graece. Idem hoc anno edi{di}dit commentarios in psalmos, opus tam grande, ut asino oneri esse possit, cum privilegio imperatoris, in quo opere et Hebraicam et Chaldaicam linguam se scire iactat, cum mihi ipse confessus sit, se numquam coepisse Hebraicae multo etiam minus Chaldaicae linguae superinscribed⌈linguaelinguae superinscribed⌉ operam dare. Est et ⌊alius⌋ tibi notus, qui cf. Pl. Cist. 35 ⌊frigidam suffunditcf. Pl. Cist. 35 ⌋, statura corporis ... illegible⌈...... illegible⌉ Homericus ⌊Tersites⌋, vultu invidia Ovidiana Ovidiana, meus olim on the margin⌈olimolim on the margin⌉ discipulus, sed nihil minus agresticus(?). Qualecumque sit et quantumvis mihi molestum, non tamen haec res tanti mihi erit umquam, ut in gratiam beginae Panormitanae ego velim monachus fieri Franciscanus. Nihil mihi dolet magis quam quod tu mea causa tantum susceperis frustra laboris et invidiae. Verum fieri poterit, ut scena harum rerum semel vertatur et alia appareat facies superinscribed in place of crossed-out faciat⌈faciatfaciesfacies superinscribed in place of crossed-out faciat⌉, quod, nisi me fallat animi praesagium, fiet brevi. Vale, Domine mi.
⌊Lovanii⌋, 19 Augusti 1531.
Tuus modis omnibus ⌊Ioannes Campensis⌋
| |
12 | IDL 675 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, [Leuven (Lovanium)?], 1531-08-27 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 3, f. 51
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 242
|
Prints: 1 | HIPLER 1891 No. 11, p. 486-487 (in extenso; German register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 157, p. 94 (English register; excerpt) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 3, f. 51v
Clarissimo multis nominibus viro, domino ⌊Ioanni Dantisco⌋, Culmensi episcopo, poetae merito laureato, ⌊serenissimi Poloniae regis⌋ oratori, domino suo.
⌊Bruxellae⌋
Dum rem bene perpendo, nescio, an velim irasci magis domino ⌊Panormitano⌋ et ⌊Feltrensi⌋, quam gratias agere, qui monere me videntur, ut opus hoc psalmorum adhuc premam in annos plurimos. Si enim ⌊Horatius⌋
cf. Hor. Ars 386-390 Siquid tamen olim / scripseris, in Maeci descendat iudicis auris / et patris et nostras nonumque prematur in annum / membranis intus positis: delere licebit, / quod non edideris, nescit vox missa reverti. ⌊poema quodlibet in nonum premendum esse censet ho annumcf. Hor. Ars 386-390 Siquid tamen olim / scripseris, in Maeci descendat iudicis auris / et patris et nostras nonumque prematur in annum / membranis intus positis: delere licebit, / quod non edideris, nescit vox missa reverti. ⌋, in quo tum quaeso hoc mihi superinscribed⌈mihimihi superinscribed⌉ premendum censes, in quo tot ingenia tot annis infeliciter propter linguae Hebraicae vel contemptum vel imperitiam sudaverunt.
Quare si tu, Domine mi, contentus esse posses illis, quos habes, ego reliquos soli mihi servarem subinde obiter recognoscendos. Rescribe quaeso, si molestum non erit, tuam sententiam.
Ab eo tempore, quo tuum huc misisti ministrum, non admodum recte valui; corripuit enim me puerilis prope modum morbus, propter quem tamen a prandio numquam vel cena abstinui.
Vale, Domine mi. Fortasse brevi adhuc semel invisam te, redii enim ad me prope modum. Iterum vale.
Tuus, quem nosti, ⌊Ioannes Campensis⌋
| |
13 | IDL 683 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Leuven (Lovanium), 153[1]-09-16 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 6, f. 21
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 321
|
Prints: 1 | HIPLER 1891 No. 12, p. 487-488 (in extenso; German register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 160, p. 97 (English register; excerpt) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 6, f. 21v
Clarissimo modis omnibus viro, Domino ⌊Ioanni Dantisco⌋ Culmensi episcopo, ⌊serenissimi Poloniae regis⌋ oratori, domino suo. ⌊Bruxellae⌋
AAWO, AB, D. 6, f. 21r
Salutem.
Cuperem ex animo gratificari tibi, praesul ornatissime, sed non video, quo pacto possim praestare, quod cupis, diebus tam paucis quam ⌊hic⌋ mansurus videris. Praeterea librum edere me absente vix video, quomodo commode fieri poterit. Opus est, quod ipse non ignoras, in quo praeclarissima quaeque Graecorum et Latinorum ingenia sudaverunt; quam feliciter, ipsi viderint. Quare non expediet meo iudicio emittere illud in publicum, nisi adhibita cura diligentissima. Quare si tibi videbitur, remittes illos quinquaginta una cum selectis illis, quos ⌊Ecclesiastae⌋ ascripsisti. Nam exemplaria illorum non invenio, ut eos recognitos prelo committam aut ⌊Coloniae⌋ aut ⌊Parisiis⌋; nam decretum est mihi sedes mutare et in hanc regionem ad tempus relinquere.
Tu pro tua prudentia videbis, quid hac in re facere me velis; ad te enim res pertinet non minus quam ad me. Tuum enim est, qualecumque id est, et tuo nominem in prodibit, si prodierit in publicum. Quare te oro obnixissime, ut rescribere mihi quam primum non dedigneris, aut ⌊Gemmam⌋ nostrum cum illis, quos habes, adhuc semel mea causa remittere huc digneris, ne forte, si alteri minus noto commiseris, codices, qui remittendi sunt superinscribed⌈suntsunt superinscribed⌉, intercidant.
Vale Domine mi.
⌊Lovanii⌋, 16 Septembris 1531.
Tuus modis omnibus ⌊Ioannes Campensis⌋
| |
14 | IDL 691 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Leuven (Lovanium), 1531-10-02 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 3, f. 54
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 245
|
Prints: 1 | HIPLER 1891 No. 13, p. 488 (in extenso; German register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 168, p. 98 (English register; excerpt) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 3, f. 54v
Reverendissimo domino meo, domino ⌊Ioanni Dantisco⌋, episcopo Culmensi, poetae merite laureato, ⌊serenissimi Poloniae regis⌋ oratori. ⌊Bruxellae⌋
Habes, Domine mi, quod tantopere expetivisti.
Quare statue de eo quicquid volueris, ego te facio patronum, auctorem et parentem; in te enim situm est nunc, ut vel pereat vel vivat. Praeter te enim nullus habet, ne ego quidem ipse. Dictaveram ante biennium, si bene memini, auditoribus meis primos quadraginta, ut ostenderem proprietatem et phrases Hebraicae linguae. Illi sic excepti fuerunt et toties, ut amici dicunt, manu transcripti, ut fama nescio qualis in ⌊Gallias⌋ {et} pervenerit. Illinc enim crebris litteris hortor assidue, ut reliquos ad eundem modum absolvam. Verum ego nimium metuens iudicia hominum huius tam oculati saeculi nihil omnibus illis ad edendum commotus sum, sic mecum cogitans: non male vixit, qui latuit bene. Verum tu finem non facis extorquendi precibus, pretio, minis, quare habe et quemadmodum tibi dignum videtur tracta. Nulla autem in re magis te Sarmatam praestare velim quam hoc in opere recensendo. Vale, Domine mi.
⌊Lovanii⌋, 2 Octobris 1531.
Tuus modis omnibus ⌊Ioannes Campensis⌋
| |
15 | IDL 712 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Leuven (Lovanium), 1531-11-19 |
received Brussels, [1531]-11-22
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 3, f. 58
|
Auxiliary sources: 1 | register in English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 249
|
Prints: 1 | HIPLER 1891 No. 14, p. 489 (in extenso; German register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 177, p. 115 (English register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 3, f. 58v
Reverendissimo domino ⌊Ioanni Dantisco⌋, episcopo Culmensi, poetae laureato, ⌊serenissimi Poloniae regis⌋ oratori, domino suo. ⌊Bruxellae⌋
Quod te non salutaverim rediens Angia ⌊Lovanium⌋, in causa fuit nova calamitas; redditus enim fui subito sive catarrho, sive vento, sive quod magis credo utroque, paene inutilis altero oculo, a quo malo nondum liberatus sum. Ubi ad me rediero, dabo operam, ut tibi gratificer quibuscumque in rebus potuero, idque — ita me Deus iuvet — tam ex animo quam ulli principi, qui vivit toto orbe. Fama hic est ⌊imperatorem⌋ ite profecturu adscribed⌈ruru adscribed⌉m ⌊Tornacum⌋, quem credo comitaturum te; permittes ergo, ut ergo, dum tu ⌊Bruxella⌋ aberis, curem valetudinem meam. Habebis me, quandocumque voles et quocumque vocaveris, etiamsi in Sarmatiam ipsam aut ultra; propter candorem animi tui venire non recusabo. Venit quantum audio ⌊Bruxellam⌋ ⌊Hieronymus Aleander⌋, vir doctus et linguarum peritissimus, sed Italus per omnia; cuperem valde iudicium eius scire de mea paraphrasi. Sed hoc unum te oro, ut diligenter illi dicas, si cum eo in colloquium veneris, me sententiam reddere conatum, non verbo verbum, quemadmodum alii plus satis ex Hebraeo fidi interpretes et, ne opus esset lectori prolixis et saepe dispendiosis commentariis, pluribus id aliquando superinscribed⌈aliquandoaliquando superinscribed⌉ egisse verbis quam Hebraice habentur, orare me ut de re iudicet, an sententiam assecutus illi videar ... illegible⌈...... illegible⌉ et libellus dignus illi videatur, qui in aliorum manus veniat, non tamquam nova versio, quae ullam ex veteribus antiquare velit, sed tamquam paraphrasis, plurima loca ab auctoribus superinscribed in place of crossed-out interpretibus neque a⌈interpretibus neque aauctoribusauctoribus superinscribed in place of crossed-out interpretibus neque a⌉ vel on the margin⌈velvel on the margin⌉ Graecis vel superinscribed in place of crossed-out neque a⌈neque avelvel superinscribed in place of crossed-out neque a⌉ Latinis ob imperitiam linguae Hebraicae intellecta parum intellecta succinctissime explicans. Vale, Domine mi, non permittit me oculus meus vel lineam ullam addere.
⌊Lovanii⌋, 19 Novembris 1531.
Tuus modis omnibus ⌊Ioannes Campensis⌋
| |
16 | IDL 768 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Nuremberg, 1532-04-16 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 3, f. 72
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 260
|
Auxiliary sources: 1 | register in German, 20th-century, B. PAU-PAN, 8247 (TK 9), f. 53
|
Prints: 1 | AT 14 No. 188, p. 288-289 (in extenso; Polish register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 207, p. 137 (English register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 3, f. 72v
Reverendissimo et modis omnibus ornatissimo domino ⌊Ioanni Dantisco⌋ Culmensi episcopo, serenissimi ⌊Poloniae regis⌋ oratori
⌊Ratisponae⌋ in aedibus domini Decani
Ratisponae
AAWO, AB, D. 3, f. 72r
⌊Eobanum⌋ nostrum non miror bona carmina scribere, cum sit ingenio, cerebro, externis moribus et arte ipsa superinscribed⌈et arte ipsaet arte ipsa superinscribed⌉ poeta absolutissimus, quare verissime ⌊Resedia stain⌈[sedia]sedia stain⌉nus⌋ eum nostri saeculi poetarum regem appellare consuevit superinscribed⌈consuevitconsuevit superinscribed⌉. Est [...] stain⌈[...][...] stain⌉ modis omnibus optimus, omnis doli mali plan[...] stain⌈[...][...] stain⌉cr[...] stain⌈[...][...] stain⌉s nec ullius mortalium amantior quam Tui, finem numquam stain⌈[numquam]numquam stain⌉ facit laudandi Te et virtutes Tuas superinscribed⌈TuasTuas superinscribed⌉, maxime quoties mero pa stain⌈[pa]pa stain⌉ululum incaluit, quando maxime homines ex animo loqui solent. Inveni typographum imparatiorem, quam sperabam, quare sex tantum codices absoluti adhuc sunt, reliqui vero plus minus quatuordecim, quos ad Te perferam, si Deus vitam concesserit, principio mensis Maii intra dies quindecim. Hospes in Bove postridie, quam hinc abierat, iuravit se prae ebrietate nihil eorum meminisse, quae illi dixeras de numeranda mihi pecunia, promisit tamen se daturum, immo eodem illo die numeravit ⌊Petreio⌋ florenos decem, quibus papyrum compararet. In meos usus nihil adhuc ab eo poposci, c stain⌈[c]c stain⌉ogar tamen brevi, ne nimium gravem ⌊Eobanum⌋ nostrum stain⌈[m]m stain⌉. Cuperem, etsi opus fore non credam, d. tribus [...] stain⌈[...][...] stain⌉ducere illi in memoriam. Nihil habeo quod stain⌈[uod]uod stain⌉ [...] stain⌈[...][...] stain⌉ scribam, nisi quod cupiam vehementissime omnia [...] stain⌈[...][...] stain⌉ sententia istic evenire.
Vale, praesul ornatissime stain⌈[natissime]natissime stain⌉.
⌊Norembergae⌋, 16 Aprilis 1532.
Tuus quantus est ⌊Ioannes Campensis⌋
Postscript:
Ecclesiasten adderem, si exemplar haberem. Si videatur, dabo illum alio tempore cum proverbiis et aliis multis, sin vero nunc una cum psalmis in publicum prodere volueris, mitte quod habes exemplar apud te.
| |
17 | IDL 775 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Nuremberg, 1532-04-20 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 3, f. 73
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 261
|
Prints: 1 | HIPLER 1891 No. 17, p. 493-494 (in extenso; German register) | 2 | AT 14 No. 197, p. 313 (in extenso; Polish register) | 3 | DE VOCHT 1961 No. DE, 208, p. 137-138 (English register; excerpt) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 3, f. 73v
Reverendissimo principi, domino ⌊Ioanni Dantisco⌋, Culmensis episcopo, ⌊serenissimi Poloniae regis⌋ oratori, ⌊Ratisponae⌋ in aedibus domini decani
AAWO, AB, D. 3, f. 73r
Scripsimus, ⌊dominus Eobanus⌋ et ego, ante dies aliquot litterasque hospiti nostro in Bove tradidimus, qui se promisit diligenter curaturum, ut ad te perferrentur; iterum tamen scribimus, ut si priores casu aliquo perierint, has saltem accipias. Excuditur hodie duodecimus quaternio, reliqui forte erunt adhuc octo, quos una cum his perferam ad te, si Deus vitam mihi concesserit, in principio mensis proximi. Miror written over um⌈umoror written over um⌉ hospitem postridie nihil meminisse eorum, quae illi abiens dixeras de pecunia mihi tuo nomine danda; promisit tum superinscribed⌈tumtum superinscribed⌉ se daturum, quantum vellem. Ego in meos usus nihil adhuc ab eo accepi, ⌊Petreio⌋ dedit florenos decem. Si haberem libellum tuum, in quo ⌊Ecclesiastes⌋ descriptus est p(?), iungerem psalmis; aut ergo mittes nunc, aut in aliud tempus servabis. Quamquam tibi, Domine mi, mea sic omnia debeo, ut ne vitam quidem excipere queam, tamen nescio quo pacto tibi plus tibi quam omnia debere cogar, quod me huic humanissimo et eruditissimo ⌊viro Eobano⌋ commendaveris. Vivimus plane poetice, nonnumquam et potatice, sed tam modeste, ut si te(?) tu per rimulam aliquam nos videres et colloquentes audires, certe scio nobis eam felicitatem invideres, aut certo particeps esse velles; incipio melancholiam ante biennium conceptam hic nonnihil evomere. Vale, animo meo carissime praesul.
⌊Norembergae⌋, 20 Aprilis 1532.
Tuus modis omnibus ⌊Ioannes Campensis⌋
| |
18 | IDL 6577 | Ioannes DANTISCUS to Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) & Helius EOBANUS Hessus (KOCH), before 1532-04-22 Letter lost |
received 1532-04-22 Letter lost, mentioned in IDL 776, 777 |
| |
19 | IDL 776 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Nuremberg, 1532-04-23 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, UUB, H. 154, f. 80
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 30, No. 57
|
Prints: 1 | AT 14 No. 201, p. 319-320 (in extenso; Polish register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 209, p. 138 (English register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
UUB, H. 154, f. 80v
Clarissimo principi domino ⌊Ioanni Dantisco⌋ Culmensi episcopo, ⌊serenissimi Poloniae regis⌋ oratori ⌊Ratisponae⌋ in aedibus domini decani
⌊Ratisponae⌋
UUB, H. 154, f. 80r
Heri inter cenandum redditae sunt nobis ⌊⌋, Praesul humanissime, quae quamvis nos exhilararent maxime, quod scribas isthic evenisse Tibi ex animi sen<ten>tia omnia, non parum tamen puduit Tuas ad nos pervenisse litteras prius, quam Tu accepisses nostras. Cessatum est a nobis primis, ut fateamur, quod verum est, diebus nonnihil, partim quod typographus ad rem nostram aggrediendam erat imparatior, partim quod ⌊Eobanus⌋ noster nullum humanitatis erga me officium Tua causa omittere volens, non urbem solum hanc, quam elegantissimo carmine nunc recens depinxit, ostedere mihi contentus fuit, sed aliquoties civitate mecum egressus vicinos pagos et hortos oculis subiecit, quare ex ambulatione fessi poculis nos aliquanto liberalioribus saepiuscule recreavimus. Ob hos mores, si succensere mihi volueris, obiiciam te ipsum Tibi, qui huic humanissimo et modis omnibus elegantissimo poetae abiens hinc me commendaris in the other hand, written over asse⌈asserisris in the other hand, written over asse⌉. Nosti poetarum mores, cum sis ipse meritissimus, lauro insignitus in the other hand, superinscribed in place of crossed-out laureatus⌈laureatusinsignitusinsignitus in the other hand, superinscribed in place of crossed-out laureatus⌉ poeta, scis musarum ingenia, quae haurientibus locis gaudere soleant, quare mirum Tibi videri non debet, si cum ⌊Eobano⌋ nostro, ⌊Musarum⌋ tanto antistite, poculis addictior written over xior⌈xiorctiorctior written over xior⌉ fuerim, maxime cum quid scriberemus, parum haberemus. Placaberis, certe scio, ubi pro unis, parum in tempore Tibi exhibitis, quaternas acceperis. Misi heri codices duodecim, in quibus si mendas forte fortuna offenderis aliquas, non negligentiae imputabis, sed rei ipsi, nemo enim tam fuit oculatus umquam, ut nihil illum inter recognoscendum libros usquam subterfugerit. Accepi ab hospite nostro, Bove Campestri, florenos quattuor, antea dederat autem decem ⌊Petreio⌋; daturus fuerat libenter, quantum postea re ipsa ego comperi, quotquot mihi in Tuis negotiis usui esse potuissent. Vale, Praesul ornatissime, et nostras ineptias consule boni.
⌊Norimbergae⌋, 23 Aprilis 1532.
Tuus modis omnibus ⌊Ioannes Campensis⌋
| |
20 | IDL 766 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Nuremberg, 1532-04 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 3, f. 71
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 259
|
Auxiliary sources: 1 | register in German, 20th-century, B. PAU-PAN, 8247 (TK 9), f. 60
|
Prints: 1 | DE VOCHT 1961 No. DE, 205, p. 136-137 (English register; excerpt) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 3, f. 71v
Ornatissimo modis omnibus viro, domino ⌊Ioanni Dantisco⌋ Culmensi episcopo, serenissimi ⌊Poloniae regis⌋ oratori etc. ⌊Ratisponae⌋ in aedibus domini decani
⌊Ratisponae⌋
AAWO, AB, D. 3, f. 71r
Scripsimus bis, Eobanus et ego, spero saltem alteras ad te pervenisse et quia hospes ipse ⌊Ratisponam⌋ proficiscitur, iterum scribimus. Absoluti sunt codices 12, quos mittam per hunc, si portare non gravabitur. Pro psalterio si Ecclesiastes non accesserat, ad Petreium pervenient floreni plus minus 25, decem ab hoc hospite accepit, quare reliqui erunt 15. Ego nihil adhuc poposci mihi dari, sed nunc quia abit nec scio quando rediturus sit, accipiam ab eo florenos quattuor si forte pecunia opus habu superinscribed⌈uu superinscribed⌉ero written over em⌈emoo written over em⌉. Eobanus et tota familia humanissime tua causa tractant me, quare in abitu gratum animum ostendere cuperem, ergo eos priusquam hinc discedere potero, totus praeterierit mensis, quo in eius on the margin⌈eiuseius on the margin⌉ expensis fuer[...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉ apud eum. Vale praesul ornatissime.
Tuus modis omnibus ⌊Ioannes Campensis⌋
| |
21 | IDL 782 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Nuremberg, 1532-05-03 (dedicatory letter) |
Manuscript sources: 1 | copy in Latin, 16th-century, GCO, Hs 38, f. 174r–175r
|
Early printed source materials: 1 | CAMPENSIS 1532 Antverpia (in extenso) | 2 | CAMPENSIS 1532 Cracovia (in extenso) | 3 | CAMPENSIS 1532 Norimberga (in extenso) | 4 | CAMPENSIS 1533 p. A2r-A4v (in extenso) | 5 | CAMPENSIS 1534 Enchiridion p. a2r-a4r (in extenso) | 6 | CAMPENSIS 1536 Enchiridion p. a2r-a4r (in extenso) | 7 | CAMPENSIS 1536 Psalmorum p. Ai-Aiv (in extenso) | 8 | CAMPENSIS 1537 p. A2r-A4r (in extenso) | 9 | CAMPENSIS 1540 Enchiridion p. a2r-a4r (in extenso) |
Prints: 1 | HIPLER 1891 No. 18, p. 494-498 (in extenso; German register) | 2 | AT 14 No. 221, p. 346-349 (in extenso; Polish register) | 3 | DE VOCHT 1961 p. 139-142 (in extenso) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
f. Aiiv
Reverendissimo Domino ⌊Ioanni Dantisco⌋ Culmensi episcopo, ⌊regis serenissimi Poloniae⌋ apud ⌊caesaream maiestatem⌋ oratori etc. Ioannes Campensis salutem.
Habes tandem, modis omnibus ornatissime Praesul, succinctam in psalmos omnes paraphrasim, iuxta Hebraicam veritatem, in qua cum verbum verbo respondere non potuerit, versus tamen versibus secundum Hebraeorum exactissimam distinctionem, exacte respondent, qui in vulgata editione plurimis in locis confusi rem per se alioqui obscuram plus satis obscuriorem reddiderunt. Quis autem fuerit auctor huius editionis, qua ecclesia utitur, mea non multum refert, hoc unum tantum affirmo, indignam esse quae ⌊divo Hieronymo⌋ tribuatur: constat hunc per omnia Graecam editionem secutum, vertisse quicquid vertit, cuius non minus obscurus est auctor, quam est nostrae huius. Certum enim est ex ipso ⌊Aristaea⌋, qui septuaginta duos interpretes iussu ⌊Ptolomaei regis⌋ in ⌊Aegyptum⌋ perduxit, quique quid egerint, quomodo a rege excepti fuerint, quot horas versioni singulis diebus impenderint, quodque non septuaginta cellulis, alii ab aliis seclusi fuerint, sed in una domo consultantes inter se, consonum quiddam ediderint, quod Graeco Demetrio describendum traderent, unico libello complexus est. Ex hoc ergo certum est et ex Iosepho in praefatione antiquitatum Iudaicarum, immo ex ipso ⌊divo Hieronymo⌋ non uno tantum loco, ipsos septuaginta duos tantum legem, hoc est quinque libros ⌊Mosi⌋, in linguam Graecam transtulisse; absolverunt enim id, ad quod vocati fuerant, eo, inquit ⌊Aristaeas⌋, dierum numero, quo erant ipsi, hoc est duobus et septuaginta. Haec paucis hic non sine causa commemorare libuit propter receptam, sed perniciosam persuasionem in Graecis de septuaginta et Latinis de vulgata editione, quod ea sit ⌊divi Hieronym⌋i atque ob id in neutra quicquam mutare ex ipsis Hebraicis fontibus liceat, cum exstet iuxta Hebraicam veritatem editio alia, quam certissi
f. Aiiir
mum est esse ipsius ⌊Hieronymi⌋: quamvis ecclesia nescio quo modo eam non receperit. Qui ergo nunc conatur melius quiddam afferre, quam usu receptum est, non diversum a ⌊Hieronymo⌋, cum iniuria sanctissimi et doctissimi viri facit, sed idem penitus, quod olim faciebat ipse. Verum haec hactenus, ad me enim non multum pertinent, qui non interpretem ago, sed paraphrastem quique auctoritatem in ecclesia nullam ambio, nec cuiquam iniuriam facio, nisi forte obscuros locos, eosque non paucos ob nimis scrupulosam in reddendo verbum verbo fidem, explicuisse aliis verbis apertioribus, sit iniuriam facere. Ego tantum nativum quendam gustum horum psalmorum dare volui, futurum sperans, ut olim ecclesiae consensu totum vetus testamentum doctis et linguarum peritis in nostram linguam transferendum committatur, quemadmodum audio hunc nostrum summum ⌊pontificem Clementem⌋ septimum ante nuperrimam ⌊Romanae urbis⌋ expugnationem tentasse, ut videlicet ea provincia sex ⌊Iudaeis⌋ et sex Christianis Hebraice peritis mandaretur. Sed ad rem nostram revertamur, hanc paraphrasim, quam tantopere in publicum prodire cupis, maxima ex parte, ante aliquot annos ⌊Lovanii⌋ cum linguam Hebraicam in Buslidiano collegio profiterer, auditoribus meis non in hoc dictaveram, ut umquam evulgaretur, sed ut aliquos ad studium Hebraicarum litterarum invitarem, re ipsa ostendere conatus sum, non utilem solum, sed necessariam fore ad sacros auctores intellegendos eius linguae nonnullam cognitionem, quod quam videatur verisimile aliis nescio, de me hoc dicere possum, quod nullis commentariis in hunc psalmorum librum (puto enim me omnes propemodum legisse qui aliquo modo in pretio fuerint) tantum adiutus fuerim, quantum exigua, immo propemodum nulla sacrosanctae huius linguae notitia. Habe itaque, mi Dantisce, non nostri tantum saeculi praesulum decus, quod a me nullus impetrasset alius, quantumvis id multi conati sint, et boni et docti nec mediocriter magni viri, non quod illos iudicaverim hisce meis nugis indignos, sed quod mihi persuadere numquam potuerim aliquid inesse, quod doctis placere posset. Quid ergo causae sit fortasse ipse tu rogabis, cur nunc tibi dem, quod nulli dare constitueram. Paucis respondebo: fama nominis tui, qua mihi annis non paucis cognitus fuisti, et ipsa prae
f. Aiiiv
sentia, quae famam adeo non minuit, ut auxerit etiam vehementer, cogunt me credere plus tibi, quam ipsi mihi: deprehendi enim non fallacibus argumentis reculam quandam in te; oportet enim minimum quiddam esse, quod vix ulla linguae pluribus dignata est syllabis, quam una; ea Hebraeis est leb[1], Graecis - νους, Latinis - mens. Tu, si voles, ex reliquis linguis addes, novisti enim totius ⌊Europae⌋ ferme omnes; haec certe syllaba magis me rapuit in amorem tui, quam ullae tuae opes, aut in me innumera alioqui beneficia, et quid me non raperet, cum per eam, cum summa eruditione et nequaquam Sarmatica civilitate coniunctam, ad pontificale culmen evectus sis, et merito apud potentissimos principes tam sit gratiosus meus hic Sarmata, ut si quidlibet indutus celeberrima per loca vadat, omnis Dantiscum deceat color et status et res. Vale, Domine mi, et has qualescumque laboris mei primitias consule boni, meliora tibi promitto et alia multa et haec fortassis ipsa, si Deus vitam concesserit.
⌊Norimbergae⌋, 3 Maii 1532.
Postscript:
Titulos psalmis omnibus Hebraice addere constitueram, si ⌊Petreius⌋ typos habuisset ad praesentem usum politos satis. Verum ea iactura magna videri cuiquam non debet, propterea quod tantum Hebraice adscripturus fueram, persuasum enim habebam doctissimorum ⌊Iudaeorum⌋ opinione nihil illos facere ad psalmorum intellegentiam, sed praecipua vocabula, quae in illis ponuntur, significare instrumenta quaedam musica aut genera cantionum saeculis illis notissimarum. ⌊Hominibus Hebraicis⌋ reliqui eam pronuntiationem, qua apud nos nota sunt, nec enim possumus Latina scriptura ea cum nativa pronuntiatione sic reddere, ut ⌊Iudaeis⌋ et Latinis non merito ridiculi videamur.
[1] lebtranscribed by Hipler, two Hebrew letters in old print.
| |
22 | IDL 784 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Nuremberg, 1532-05-04 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, UUB, H. 154, f. 85
| 2 | copy in Latin, 18th-century, LSB, BR 19, No. 10
| 3 | copy in Latin, 18th-century, SUB, Sup. Ep. 4-o 41, No. 4, f. 4v-5r
| 4 | copy in Latin, 18th-century, SBB, MS Lat. Quart. 101, No. 4, f. 11v-12v
| 5 | copy in Latin, 18th-century, SLUB, C 110, f. 14r-15r
| 6 | copy in Latin, 18th-century, BCz, 1366, p. 64-66
| 7 | copy in Latin, 18th-century, B. Ossol., 151/II, f. 6r
| 8 | copy in Latin, 18th-century, BCz, 47 (TN), No. 112, p. 393-394
| 9 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 30, No. 61
|
Auxiliary sources: 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8247 (TK 9), f. 62
|
Prints: 1 | AT 14 No. 223, p. 352-353 (in extenso; Polish register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 213, p. 144 (English register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
UUB, H. 154, f. 85v
Eruditione et reliquis dotibus clarissimo viro, domino ⌊Ioanni Dantisco⌋ Culmensi episcopo, ⌊serenissimi Poloniae regis⌋ oratori, domino suo, ⌊Ratisbonae⌋ in aedibus domini decani
⌊Ratisbonae⌋
UUB, H. 154, f. 85r
Absolvitur iam nunc tandem, quod reliquum fuerat Psalmorum paraphrasis.
Nos ⌊hinc⌋, ⌊Eobanus⌋ et ego, ad Te proficiscemur 1532-05-07⌊perendie1532-05-07⌋, 1532-05-06⌊cras1532-05-06⌋ enim non poterimus, quod nulli adhuc ligari potuerint libelli. Duodecim illa exemplaria, quae nigro corio obduci vis, nos nobiscum adferre non poterimus, opus enim esset nos hic quinque minimum aut sex diebus subsistere. Relinquemus tamen hic, ut postquam concinnata fuerint, continuo mittantur.
⌊Eobanus⌋ mittit ad Te ⌊⌋, quod mihi nondum legit, sed certissimis et et poeticis argumentis colligo futurum, ut optimum Tibi videatur. Adsidebam enim, cum illud primum meditaretur et scribere inciperet vidique manifesta ⌊Apollinis⌋ faventis signa; coepit enim homo
cf. Pers. 1.106 nec pluteum caedit nec demorsos sapit unguis. ⌊pluteum caedere
, caput scalpere, ungues morderecf. Pers. 1.106 nec pluteum caedit nec demorsos sapit unguis. ⌋, obiurgare ⌊uxorem⌋ s inprimis, deinde ordine liberos omnes, et nisi ego, numinis praesentiam sentiens, in tempore in furori cedens, subduxissem me, credo, ne ab eo superinscribed in place of crossed-out homine⌈homine ab eo ab eo superinscribed in place of crossed-out homine⌉ quidem, qui tua causa illi superinscribed in place of crossed-out sibi⌈sibi illi illi superinscribed in place of crossed-out sibi⌉ carissimus est, abstinuisset. Meus ergo ⌊Eobanus⌋
cf. Adagia 2154 Aut oportet Tragoedias agere omneis, aut insanire ⌊tum non insaniebat aut superinscribed in place of crossed-out et⌈et aut aut superinscribed in place of crossed-out et⌉ versus faciebat, sed utrumquecf. Adagia 2154 Aut oportet Tragoedias agere omneis, aut insanire ⌋.
Vera esse, quae scribo vel illinc colligere tibi licebit, quod in nuperrimis, quas ad te scripsi, ⌊⌋ vidisti duplicem picturam. Sic enim metuere tum coepi, ut ligneus calamus, quo principium ⌊⌋ scriptum fuerat, mihi e manibus exciderit nec reperire postea potuerim. Est ⌊homo⌋ tam erga me humanus, ut sua humanitate me tantum non occiderit. Neque alea, neque ⌊Venus⌋ damnosa fuit nobis, sed in vino cum superinscribed⌈cumcum superinscribed⌉ pecunia nostra or nos⌈nostranostra or nos⌉ naufragium fecimus, sic tamen, ut nos enataverimus. Spero ignosces mihi, si unum atque alterum florenum repotaverimus amplius, quam oportuisset, ⌊rex meus Narragoniae⌋[1] et ego primus hic factus cancellarius illius.
Vale, vir amplissime.
⌊Norimbergae⌋, 4 Maii 1532.
Tuus modis omnibus ⌊Ioannes Campensis⌋
[1] Narragonia, name of fictitious country where the fools’ paradise was placed by ⌊Sebastian Brant⌋ in his famous satirical work entitled „Narrenschiff” (Ship of Fools, 1494).
| |
23 | IDL 1105 | [Io]annes [CAMPENSIS] to Ioannes DANTISCUS, Piotrków, 1534-01-26 |
received [1534]-01-31
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, BCz, 247, p. 185-186
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 32, No. 494
|
Prints: 1 | AT 16/1 No. 61, p. 141-142 (in extenso; Polish register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 271, p. 193-195 (excerpt) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
BCz, 247, p. 186
Reverendissimo in Christo Patri, Domino ⌊Iohanni Dantisco⌋, episcopo Culmensi, domino suo clementissimo, ⌊Lubavii⌋
⌊Lubavii⌋
Hoc tempore aliud non possum, quam Vestrae Reverendissimae Paternitati agere et habere gratias. Si qua(?) mihi contingat volente Deo melior aliqua fortuna, etiam referre non cessabo.
Magnificus ⌊dominus castellanus⌋ et dominus ⌊Christophorus Beyer⌋ consul Gedanensis humanissime in hunc usque diem me habent, quos hodie abituros hinc puto. Quod si fiat, recta ibo in aulam reverendissimi et Christianissime pii ⌊domini Cracoviensis⌋, qui me in suam familiam tam admisit libenter, ut et gaudere se diceret. Quod ego illud ab ⌊illius paternitate⌋ fieri cupiverim, non diu apud illum haerere decrevi, sed quamprimum superinscribed⌈primumprimum superinscribed⌉ fieri id potest, recta tendere ⌊Cracoviam⌋.
Reverendissimus ⌊dominus Plocensis⌋ blandissime complexus est me et chartulas meas integras mihi reddidit, Ecclesiasten iussit excudi dicaturus, ut dicebat, illum ⌊iuniori regi⌋. Vidi ⌊Thoronii⌋ adiunctum paper damaged⌈[m]m paper damaged⌉ illum Psalterio, sed typographus, qui ⌊⌋ imitatus est, nomen suum neque locum addidit in hoc, credo, ut pro Parisiensi vendere possit.
Reverendissimus ⌊dominus Camenecensis⌋ his comitiis hic non fuit, quare fasciculum una cum litteris in manus tradidi reverendissimo ⌊domino Plocensi⌋, qui recepit bona se fide curaturum, ut illi integer contingat.
⌊Philippus⌋ rescripsit ⌊domino Plocensi⌋, qui litteras mihi legendas dedit. Scribit fort se fortasse obiter aliquando invisurum Academiam Cracoviensem. Vestrae Dominationis mentionem facit, sed mei non. Credo illum olfecisse parum mihi probare, quae scribuntur ab illo. Scribam ordine contra totum ⌊illius⌋ Commentarium in Paulum. Spero me rem habere tam compertam, ut ⌊ipse⌋ habiturus non sit, quod dicat contra.
⌊Erasmi⌋ de sarcienda ecclesiae pace legi libellum. Videtur paper damaged⌈[r]r paper damaged⌉ mihi magnifico titulo parum respondere tractatio ipsa paper damaged⌈[a]a paper damaged⌉.
Quamquam opus fore non puto, tamen cuperem impetrare a dominatione Vestras epistolium quoddam ad Aliandrum, quo Reverendissima Vestra Dominatio testetur me cum gratia discessisse.
Haesurus sum ⌊Cracoviae⌋ mensem unum et fortasse alterum, quare, si quae litterae mihi inscriptae ad Dominationem Vestram pervenerunt, mittantur, quaeso, ad ⌊Georgium Hegeler⌋.
Imaginem non tam mei, quam, quantum meminisse possum, charissimi patris mei, istic cum aliud non haberem, Dominationi Vestrae in memoriam mei reliqui... illegible⌈...... illegible⌉. Dominatio Vestra, certe scio, non illibenter locum illi concedet inter reliquas.
Oro Deum Omnipotentem, ut Reverendissimam Vestram Paternitatem quam diutissime cum tota cognatione servet incolumem. Scribam e ⌊Cracovia⌋ latius. Cupio ex animo commendari Reverendissimae Paternitatis Vestrae generosae ⌊matri⌋ et honestissimis ⌊sororibus⌋.
⌊Petercoviae⌋, 26 Ianuarii 1534.
| |
24 | IDL 900 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Cracow (Kraków), [1534]-02-23 |
received [1534]-03-24
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 3, f. 82
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 270
|
Auxiliary sources: 1 | register in German, 20th-century, B. PAU-PAN, 8247 (TK 9), f. 228
|
Prints: 1 | HIPLER 1891 No. 26, p. 506-507 (in extenso; German register) | 2 | AT 16/1 No. 124, p. 245-247 (in extenso; Polish register) | 3 | DE VOCHT 1961 No. DE, 275, p. 198-199, 304 (English register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 3, f. 82v
Reverendissimo in Christo patri, domino ⌊Iohanni Dantisco⌋, Culmensi episcopo, administratori Pomezaniensi, domino suo clementissimo. ⌊Lubavii⌋ in ⌊Prussia⌋
⌊Lubavii⌋
Perveni tandem ⌊Cracoviam⌋ in itinere et in ⌊Kelsa⌋ decem diebus humanissime a ⌊reverendissimo domino Cracoviensi⌋ habitus. ⌊Bonus ille et pius senex⌋ voluit, ut illic diebus aliquot subsisterem et capita quaedam ⌊Pauli⌋ illi praelegerem on the margin⌈praelegerempraelegerem on the margin⌉, astante familia quae Latine novit et avidissime auscultante, quamquam praesule ipso avidius nemo on the margin⌈nemonemo on the margin⌉. Ita factum est, ut superinscribed⌈est, utest, ut superinscribed⌉ octo prima capita ad Rhomanos paucis explicuerim; cupivisset optimus antistes me diutius retinere et plura audire, sed ego properabam ⌊Cracoviam,⌋ ut proverbia et commentariolus, in duas nimirum ⌊Pauli⌋ epistolas, ederetur. Videns autem ⌊praesul⌋ ipse mihi hoc esse vehementer cordi, misit me suo curru cum quattuor equis paper damaged⌈[is]is paper damaged⌉ ⌊Cracoviam⌋, ipse vero mansit in praedio, non venturus ⌊Cracoviam⌋ ante 1534-03-29⌊festum Palmarum1534-03-29⌋. Donavit mihi vestem talarem elegantibus subductam pellibus cibellum(?) vesticulam interiorem cese eiusdem generis pellibus subductam, februariolum praeterea holosericum subductum martibus; addidit praeterea decem florenos pro viatico, liberaturum ultra haec omnia puto illum me ex superinscribed⌈exex superinscribed⌉ hospitio, in quo hic sum nimis sumptuoso. Ut autem animi mei gratitudinem quoquam ostenderem, dicavi{t} illi proverbia, quae iam coepta sunt excudi. Et commentariolus ste coeptus est; ubi absoluta fuerint, curabo ut superinscribed⌈utut superinscribed⌉ per ⌊Georgium Hegel⌋ exemplaria aliquot mittantur ad Dominationem Vestram. Offendi hodie fasciculum litterarum missum ad Reverendissimam Vestram Paternitatem per ipsum ⌊Carolum Crutzer⌋ a magnifico domino ⌊Cornelio⌋, qui iterum missus est superinscribed⌈estest superinscribed⌉ ⌊Constantinopolim⌋, quemadmodum Vestra Dominatio ex litteris intelleget on the margin⌈intellegetintelleget on the margin⌉. Huic fasciculo non dubitabam quin aliquid inesset scriptum ad me superinscribed⌈ad mead me superinscribed⌉, quare aperi, sed nihil inveni praeter litteras a nostro seniore et ⌊Mirabili Petro⌋. Forte ⌊Cornelius⌋ nondum resciverat me a Dominatione Vestra discessisse. Est praeterea psalteriolum meum, cui ex imitatione Parisiensi adiectus est Ecclesiastes, ⌊Lugduni⌋ impressum, ab eodem Cornelio Dominationi Vestrae missum on the margin⌈ab eodem ⌊Cornelio⌋ Dominationi Vestrae missumab eodem Cornelio Dominationi Vestrae missum on the margin⌉. Oro quantum possum obnixissime, Dominatio Vestra aegre ferre non velit, quod fasciculum aperuerim, nihil enim intus laesum est, sed tantum externum signum, cuius loco ego imprimam meum. Brevissime scribam et Vestrae Reverendissimae Dominationi plura et domino ⌊Bernhardo⌋, quando et exemplaria mittam, aut etiam ante. Non gravetur quaeso Dominatio Vestra aliquando Campensem suum litteris invisere. Valeat quam diutissime Reverendissima Vestra Paternitas cum tota cognatione sua, cui ex animo commendari cupio.
⌊Cracoviae⌋, 23 Februarii.
Postscript:
Ne omnino hic nihil agam, iussu ⌊reverendissimi domini Cracoviensis⌋ hic Paulinas aliquot epistolas praelegere constitui.
| |
25 | IDL 1127 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Cracow (Kraków), 1534-03-10 (dedicatory letter) |
Early printed source materials: 1 | CAMPENSIS 1534 Proverbia p. [56r] (in extenso) | 2 | CAMPENSIS 1547 Proverbia p. f1v (in extenso) |
Prints: 1 | HIPLER 1891 No. 27, p. 507-508 (in extenso; German register) | 2 | DE VOCHT 1961 p. 199-200 (English register; excerpt) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
f. 1v
Reverendissimo ⌊Ioanni Dantisco⌋, episcopo Culmensi etc., ⌊Ioannes Campensis⌋ salutem plurimam dicit
Effecit summa humanitas reverendissimi domini ⌊Petri Thomicii⌋, ut non potuerim non aliquo modo testari animi mei erga illum gratitudinem, quare Proverbia per me, cum adhuc apud te essem, Latinitate paraphrasticos donata illi dicavi. His tua causa preculas quasdam iussu tuo Latinas factas adieci; has cum aliis, quae nunc edo, castigatiores acciperes, nisi post sextum tandem mensem exemplaria mihi in media profectione reddita fuissent, quando neque licuit, neque libuit quicquam mutare. Vale, Praesul modus omnibus ornatissime.
⌊Cracoviae⌋, 10 Martii 1534.
| |
26 | IDL 1138 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Cracow (Kraków), 1534-03-28 |
received [1534]-04-13
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, UUB, H. 154, f. 129
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 30, No. 86
|
Prints: 1 | AT 16/1 No. 216, p. 398-399 (in extenso; Polish register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 280, p. 203, 410 (English register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
UUB, H. 154, f. 29r
⌊Dominus Cracoviensis⌋ post longam absentiam nudius tertius rediit ⌊Cracoviam⌋. Heri apud eum pransus sum. Sentio illi non ingratum esse, quod „Proverbia” illi dicaverim. Mitto sex exemplaria „Proverbiorum” et sex commentariolos <in> in ⌊Paulum⌋. Quam primum ⌊Viennam⌋ aut ⌊Venetiam⌋ venero, augebo et iterum edam ms. aedam(!)
⌈edamedam ms. aedam(!)
⌉. Valde cuperem ⌊Philippum⌋ mihi respondere; sperarem me per ipsum Paulum rem posse tam facere claram, ut nemo dicturus non esset ita rem se habere nec posse aliter. Praelegi hic volente ⌊reverendissimo domino Cracoviensi⌋ epistolam ⌊divi Pauli⌋ in collegio satis, quantum percipere possum, cum gratia. Mittat quaeso Dominatio Vestra exemplar unum ⌊Gedanum⌋ ad dominum ⌊Iohannem a Werden⌋ et si videbitur, unum ⌊duci Prussiae⌋. ⌊Carolus Koctzer⌋ offert obsequia sua Reverendissimae Dominationi Vestrae, qui et litteras has a ⌊domino Lundensi⌋ tradidit mihi. ⌊Dominus Plocensis⌋ cupit „Ecclesiasten” dicare ⌊iuniori regi⌋, ego illi hoc magis promisi ms. permisi(!)
⌈promisipromisi ms. permisi(!)
⌉ Vestrae Dominationis causa{e}, quam quod ego illi quicquam debeam. Post haec festa proficiscar, Deo dante, ⌊Viennam⌋, ubi ⌊dominum Lundensem⌋, a ⌊Bavaris⌋ redeuntem, operier et fortasse ⌊Cornelium⌋ ipsum. Audivit, credo, Dominatio Vestra, quomodo Koski deluserit dominum Laski, qui eum sua pecunia liberavit a vinculis ea lege, ut arces quasdam munitissimas illi traderet, quod, factus liber, non fecit. Nonnihil me male habet, quod iam in tertium mensem a Dominatione Vestra absens nihil litterarum acceperim. Non habeo, quod scribam amplius, nisi quod ex animo Reverendissimae Dominationi Vestrae cum tota cognatione et familia prosperrima omnia opto. Est hic Polidamus et nudius tertius advenit ⌊Hercules⌋ quidam, qui ambo nihil habent, quo sese ostentent, quam quod de ⌊Erasmo⌋ male loquuntur nec sentiunt se rideri ab omnibus. Iterum valeat Reverendissima Dominatio Vestra.
⌊Cracoviae⌋, 28 Martii 1534.
Vestrae Reverendissimae Dominationi deditissimus ⌊Ioannes Campensis⌋
| |
27 | IDL 1143 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Cracow (Kraków), 1534-04-11 |
received [1534]-04-21
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, UUB, H. 154, f. 130
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 30, No. 87
|
Prints: 1 | AT 16/1 No. 244, p. 457-458 (in extenso; Polish register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 283, p. 207-208 (English register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
UUB, H. 154, f. 130v
Reverendissimo in Christo Patri, domino ⌊Ioanni Dantisco⌋, episcopo Culmensi, administratori Pomezaniensi, domino suo clementissimo
⌊Lubavii⌋
UUB, H. 154, f. 130r
Litterae Reverendissimae Paternitatis mihi tam fuerunt iucundae, ut tota ⌊Prussia⌋ non possit quicquam proferre mihi iucundius. Non potui eas non ostendere ⌊reverendissimo domino Cracoviensi⌋ propter plane heroicam generositatem animi Tui, quae in eis tam apparet manifeste, ut in nullo speculo quicquam possit manifestius; oro Deum Optimum Maximum, ut pro eo animi erga me affectum omnia negotia et consilia Tua fortunet.
Heri fui apud ⌊reverendissimum dominum Cracoviensem⌋, qui subinde ex me quaerere solet, num adhuc propositum p de profectione Veneta mutaverim, cuperet me valde hic retinere, promittit sacerdotia etiam, verum ego mea commoda inchoatis vixdum studiis Hebraicis anteponere nondum possum, quare heri, cum omnino immutatum me vidit, ultro iussit me de nulla re sollicitum esse, “ego”, inquiens, “equum Tibi procurabo et reliqua, quibus opus erit.” Non puto profecto meliorem et prudentiorem usquam virum vivere. Iam nunc misit ad me unum ex ministris suis, qui me ad crastinum prandium vocavit.
⌊Carolus Kotzer⌋ se mihi praebet amicissimum propter Dominationem Vestram, ipse me, credo, secum abducturus est ⌊Viennam⌋, quamvis dissimulet mercatorum more, qui suas profectiones non multis praedicunt. Velit, quaeso, Dominatio Vestra illi aliquando gratias agere.
Libellos hic a me editos misi per ministrum domini Varmiensis; commentariolum, quamprimum ⌊Viennam⌋ venero, augebo et fortasse in reliquas omnes ⌊divi Pauli⌋ epistolas paucis scribam.
Quantum ad me attinet, ornatissime Praesul, rectissime, laus superis, valeo et cetera, quam quod reverendissima Dominationis Vestrae praesentia mihi carendum est, per omnia laetus, quocumque devenero, Tui numquam obliviscar. Quicquid ⌊Viennae⌋ in proxime futuris comitiis videro vel audivero, diligenter perscribam. Non potest non esse gratissimum mihi, quod de simulacro meo et ⌊Brixiolo⌋ scribit Reverendissima Vestra Dominatio. Non habeo, quod nunc amplius scribam. Deus Omnipotens conservet Reverendissimam Vestram Paternitatem quam diutissime incolumem cum honesti<ssi>ma cognatione et tota familia.
⌊Cracoviae⌋, XI Aprilis 1534.
Vestrae Reverendissimae Paternitatis deditissimus famulus ⌊Ioannes Campensis⌋
| |
28 | IDL 1144 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Cracow (Kraków), 1534-04-12 |
received [1534]-04-21
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, UUB, H. 154, f. 131
|
Auxiliary sources: 1 | register in English, 20th-century, CBKUL, R.III, 30, No. 88
|
Prints: 1 | AT 16/1 No. 245, p. 459-460 (in extenso; Polish register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 284, p. 208, 407 (English register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
UUB, H. 154, f. 131r
Venio nunc, Reverendissime Praesul, a ⌊reverendissimo domino Cracoviensi⌋, qui me in prandio iussit assidere lateri suo atque iterum mecum egit, ut maneam aut saltem aliquando revertar; addebat doctores theologos cupere a me discere Hebraice. Respondi hoc tempore non posse manere, sed rediturum fortasse aliquando, aut si ipse non rediero, daturum operam, ut non minus absens on the margin⌈absensabsens on the margin⌉ iuvem hic studium litterarum Hebraicarum, quam si praesens adessem. Commendavi obiter quendam illi ⌊Iudaeum⌋ factum Christianum, qui Polonice novit et Germanice bene, Latine minus bene, sed quia iuvenis est, quod nondum didicit, discere poterit adhuc. Habet hic ⌊Iudaeus⌋, sive nunc Christianus, grammatice(n)⌈grammatice(n)grammatice(n)⌉ a me ante annos aliquot imperfecte editam, sic tamen, ut quod deest, nunc addere possim; hanc obtulit valde laudat, et obtuli{t} meam operam et librum, ut imprimatur. Hoc valde fuit gratum dominationi illius reverendissimae, manebo enim hic fortasse dies adhuc aliquot, exspectaturus, donec hinc proficiscatur ⌊Carolus Kotzer⌋ ⌊Viennam⌋, ut una cum illo proficiscar. “Cum ergo,” inquit reverendissima illius paternitas, “ita superinscribed⌈itaita superinscribed⌉ est animus, habeo tibi equum et, qui Venetias usque portare poterit te et quae alia tibi necessaria erunt, parata sunt apud me.” Quaerebat tamen, si vestem haberem ad equitandum aptam ms. aptum(!)
⌈aptamaptam ms. aptum(!)
⌉; respondi me habere dono Reverendissimae Dominationis Vestrae. Ubi reliquisset me ⌊dominus reverendissimus⌋, accessit ad me dominus ⌊Albertus Kiewski⌋ canonicus Varmiensis, in itinere hospes meus humanissimus, nam illi me commendaverat reverendissimus dominus ⌊Petrocoviae⌋. Hic questus est nonnihil de austeritate Dominationis Vestrae et nescio quibus simultatibus, nimis acriter susceptis cum cognatis et amicis illius, praeterea quod et Dominatio Vestra, nescio quare superinscribed⌈quarequare superinscribed⌉, sit alienata ab eo, primum in negatione tituli canonicatus Culmezeensis, quem Dominatio Vestra dedit ⌊domino Caspari⌋, deinde quod numquam vel leviter salutet illum Dominatio Vestra, cum sit interim confrater, ut vocant, in canonicatu Varmiensi, vellem profecto Dominationem Vestram saluti suae et valetudini consulere, cui saepe dixi nihil esse magis contrarium in Dominatione Vestra, quam on the margin⌈quamquam on the margin⌉ melancholi{gi}a et animi commotio. Audivi idem ab aliis, Dominationi Vestrae ex animo amicissimis. Dominatio Vestra intelligit, quid velim, quare opto, ut quam diutissime prospere cum suis omnibus valeat.
⌊Cracoviae⌋, 12 Aprilis 1534.
Postscript:
Detinui hoc medio die Michaelem hunc propterea, quod me cum on the margin⌈cumcum on the margin⌉ domino reverendissimo pransurum sciebam et auditurum quaedam, quae Dominationem Vestram de rebus meis scire cupiebam, quare Dominatio Vestra non huic imputabit, sed mihi. Iterum valeat Reverendissima Vestra Paternitas.
| |
29 | IDL 1139 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Cracow (Kraków), 1534 April |
received [1534]-05-09
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 67, f. 278
|
Auxiliary sources: 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8247 (TK 9), f. 523
|
|
| |
30 | IDL 6561 | Ioannes DANTISCUS to Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN), 1534-08-04 Letter lost |
received Löbau (Lubawa) Letter lost, reconstructed on the basis of IDL 1274 |
| |
31 | IDL 1274 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Venice, 1535-02-04 |
received [1535]-04-10
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 3, f. 102-103
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 285
|
Prints: 1 | HIPLER 1891 No. 31, p. 514-518 (in extenso; German register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 298, p. 232-234 (English register; excerpt) | 3 | AT 17 No. 78, p. 102-106 (in extenso; Polish register) | 4 | MBW T 6 No. 1521, p. 268-269 (excerpt) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 3, f. 102r
⌊⌋, clementissime Domine, 4 Augusti scriptae ⌊Lubavii⌋, optima fide redditae fuerunt hic et exhila<ra>verunt me maxime. Quibus eodem die respondi, sed quia commoditatem eas mittendi non habui, litterae superinscribed⌈litteraelitterae superinscribed⌉ nescio, ubi perierunt. Quod ad me attinet, quia ea es humanitate praeditus, ut id quoque scire desideres, paucis accipe. Discedentem ⌊Cracovia⌋ ⌊reverendissimus dominus Cracoviensis⌋ equo optimo et honesto viatico donavit. Sperabam me ⌊Viennae⌋ inventurum ⌊reverendissimum dominum Lundensem⌋, verum ille biduo priusquam eo venirem, profectus fuerat per equos dispositos in ⌊Flandriam⌋, quae res me nonnihil male habebat, propterea quod decreveram apud illum mensibus aliquot manere{m}, ne in medio aestu in ⌊Italiam⌋ venire cogerer. Paucis ergo diebus commoratus ⌊Viennae⌋ sum, rogatu ⌊Fabri episcopi⌋, qui me blandissime excepit et litteras ad ⌊Aleandrum⌋ commendaticias dedit. Tandem ergo illinc profectus sum solus neque ullum inveni itineris comitem, priusquam venissem ad ⌊Sanctum Vitum⌋. Nihil tamen gratia Dei passus sum incommodi. Perveni autem ⌊Venetias⌋ postridie Pentecostes[1] in medio maximi aestus, nam dicebant tum hic omnes eam aestatem tam fuisse calidam, ut vix meminerint calidioris. Interim nescio, quo pacto, cum admiratione omnium patientius aestum toto illo tempore tuli, quam Italorum quisquam. Accepit quidem me in aedes suas ⌊Aleander⌋ et humaniter tractavit, sed hoc unum mihi visum est incivilissimum: non permisit mihi usum ullius omnium librorum suorum. Quae res turbavit omnia consilia mea, nam ultra pretium equi, quem undecim ducatis vendideram, parum mihi pecuniae reliquum fuerat. Conducenda fuit opera ⌊Eliae⌋ Iudaei singulis mensibus ducatis duobus, vestes emendae. ⌊Aleander⌋ enim, praeter victum, ne obolum quidem unum suppeditavit. Hac ergo ratione factum est, ut apud illum durare diu non potuerim. Inveni ⌊hominem⌋ esse talem, qualem tu mihi eum saepe descripseras, in quo nihil esset, praeter cerebro vacuum caput. Doleo libellum meum infami illius nomine conspurcatum. Sum nunc apud nobilissimum Graece et Latine doctissimum Anglum, ⌊Reginaldum Polum⌋, qui de rege suo idem iudicat quod tu, hoc est unam hanc stultitiam obscurare reliquas universas illius dotes. Hic me tractat humanissime paper damaged⌈[me]me paper damaged⌉. Quare Tuam Reverendissimam Paternitatem oro, ne pro me sit sollicita amplius. Ambior a plurimis et maximis, sed continebo me adhuc ad menses aliquot hic, donec resecavero crassiores ex prophetis nodos. Legi hic magno studio ⌊Esaiam⌋ cum domino meo. Non puto me in vita mea quicquam legisse elegantius, nihil esse, diceres, facundiam ⌊Ciceronis⌋, variationes troporum ⌊Homeri⌋. Spero futurum, ut Litterae Sacrae suam nativam recipiant faciem, quod si fiat, nihil libentius vel maiore cum voluptate homines lecturos puto.
AAWO, AB, D. 3, f. 102v
Psalterium tuum hic avidissime legitur. Credo hoc triennio plus tricies editum esse. Curaverat hic edendum, priusquam ego huc venirem hidden by binding⌈[em]em hidden by binding⌉, dominus ⌊Gaspar Contarenus⌋, qui te optime novit. In ⌊Hispania⌋ enim oratorem s agebat apud imperatorem eodem tempore quo tu. Hic homo doctissimus, in omni superinscribed⌈omniomni superinscribed⌉ doctrinae genere et moribus superinscribed⌈moribusmoribus superinscribed⌉ integerrimus, incredi hidden by binding⌈[i]i hidden by binding⌉bili me favore prosequitur. Dedi illi gustum aliquem ⌊Esaiae⌋ in capitibus aliquot, quae res illi animum reddidit spemque fecit certam futurum, ut prophetae et reliqui veteris testamenti, a nullo umquam post apostolorum tempora intellecti, tam faciles fiant, ut ne commentariis quidem ullis indigeant.
⌊Lovanienses⌋ miserunt mihi honorificum studiorum meorum testimonium. Psalterium tuum nescio quis in linguam Flandricam vertit. Miseram commentariolum in duas ⌊Divi Pauli⌋ epistolas hic nonnihil auctum hidden by binding⌈[m]m hidden by binding⌉ ad dominum ⌊Grandevelum⌋ horta superinscribed⌈tata superinscribed⌉tu cuiusdam ⌊Hispani⌋ in aulam caesaris. Is mihi rescribit humanissimam epistolam, in qua mihi gratias agit pro illo munere immensas, hortaturque vehementer ut pergam in eo studiorum genere. Meminit obiter domini ⌊Cornelii Schepperi⌋, quem in ⌊Hispaniam⌋ tum salvum rediisse scribit, ⌊Nicolai⌋ quoque nostri, ⌊praesidis Mechliniensis⌋ filii, qui secretarius est ⌊caesaris⌋.
Valde cuperem ⌊Philippum⌋ respondere, ut res possit tractari latius. Cuperem enim ⌊Paulum⌋ esse quam notissimum omnibus, quod fieri puto posse hoc tempore commodissime. Res est maxima et qua ad sedandos omnes tumultus nihil nulla posset esse accomodatior. Si quid Tua Reverendissima Dominatio audierit vel ⌊Philippum⌋ vel aliquem ⌊Philippi⌋ nomine contra moliri, gratissimum fecerit, si indicaverit. Ego hic tibi coram Deo Omnipotente et ⌊Iesu Christo⌋ domino et serva{r}tore nostro tibi affirmo nulla me alia causa fuisse ad scribendum in ⌊Paulum⌋ adductum, quam ut possem, si forte Deo Optimo Maximo visum fuerit, paci et publicae tranquillitati aliqua ex parte succurrere consulere. Adhuc mihi videre videor certissimam illam in Paulino contextu perpetuitate paper damaged⌈[te]te paper damaged⌉ plane Paulinam vidique on the margin⌈vidiquevidique on the margin⌉ libris sacris reliquis sic consonam, ut ne paper damaged⌈[ne]ne paper damaged⌉ syllabam quidem ullam adduci posse putem, quae perecto paper damaged⌈[ecto]ecto paper damaged⌉ illi et divino plane tenori non sit per omnia consona paper damaged⌈[ona]ona paper damaged⌉. Si mihi cum ⌊Philippo⌋ daretur venire in colloquium, spero paper damaged⌈[spero]spero paper damaged⌉ me posse illi ostendere rem ita habere nec posse aliter paper damaged⌈[liter]liter paper damaged⌉. Interim si hic erro, qui annis plus viginti sex mihi eam rem tamquam scopum proposui, in quem alia omnia mea dirigerem, nusquam mihi fidem adhibendam posthac cupio puto(?). Nescio, quomodo haec mihi inter scribendum occurrant, cum tale nihil scribere cogitarim. Dominatio Tua Reverendissima cupit a me litteras longas, habeat ergo supra quam cupit longissimas.
AAWO, AB, D. 3, f. 103r
⌊Pontificem⌋ habemus capularem, vix audeo ex aliorum relatu dicere, et superinscribed⌈etet superinscribed⌉ delirum senem, qui hoc rerum statu, tamquam nihil incumbat illi praeterea negotii, dat operam iudiciariae astrologiae et inveniendis familiaribus cacodaemonibus. Fecit cardinales duos cognatos, alterum sedecim, alterum, ut dicunt, annorum quindecim. Illos ipse vocat suos pavones, quibus desint adhuc caudae, servat ergo sacerdotia omnia opimiora illis in caudarum ornamentam. Nulla est spes de illo maior quam quod brevi moriturus putetur. Alienavit a se on the margin⌈a sea se on the margin⌉ paucis his mensibus vere Christianorum omnium principum animos, imperatoris maxime. Missurus fuerat legatum ad ⌊Iannusium⌋ in ⌊Hungariam⌋, sed ⌊Ferdinandus⌋ negavit illi transitum. Minatur bellum duci Urbinati on the margin⌈Minatur bellum ⌊duci Urbinati⌋Minatur bellum duci Urbinati on the margin⌉[2]. Non video on the margin⌈videovideo on the margin⌉, qua rectiore via penitus subverti posset totus pontificatus, quam hac. ⌊Imperatori⌋ omnia sunt secunda. Intra paucos menses iterum inventae sunt insulae auri multo feraciores quam ullae antehac inventae aliae. Parat classem ingentem centum triremium et magnarum navium totidem, praeter parvas plurimas, in quam impositurus dicitur viginti quinque milia militum. Speratur hoc proximo vere cum coniuge sua venturus in ⌊Neapolim⌋, impetravit enim ab ⌊Hispanis⌋, ut novem illi annis abesse cum illa liceat. Hoc si evenerit, plurimorum et maximorum erit causa bonorum et inter cetera quoque hoc ego futurum spero, ut te aliquando iterum videam.
De ⌊Turca⌋, quamvis omnino certissima adhuc ad senatum non sint allata nova putat, colligitur tamen multis et verisimilibus argumentis illum in proelio a rege Persarum ⌊Sophi⌋ superatum esse, idque nostrum ⌊imperatorem⌋ non ignorare et propterea tantopere urgere, ut parata sint omnia. ⌊Genuae⌋ iam quadraginta triremes novae instructae sunt.
⌊Barba Rossa⌋ occupavit regnum ⌊Tynnis⌋, sed speratur non diu illu paper damaged⌈[u]u paper damaged⌉d possessurus.
In ⌊Flandria⌋ veteres amici omnes recte valent praeter ⌊Petrum Ae(?) Aegidium⌋ et ⌊fratrem illius⌋ canonicum et cantorem Antwerpiensem, qui anno superiore ambo mortui sunt.
Quod Reverendissima Tua Paternitas ⌊Brixiolo⌋ facit, non aliter gratum est, quam si ex me prognatus esset. Cuperem illum eo usque in litteris promovere, ut Germanice et Polonice legere<t>.
AAWO, AB, D. 3, f. 103v
Mitto Dominationi Tuae Reverendissimae Theologiam Pasquilli Romani, sed non quemadmodum meus ille optimus alioqui ⌊Nybschyzius⌋ adiunctam hidden by binding⌈[am]am hidden by binding⌉ litteris hisce, sed inclusam, ne tam longinquo itinere pereat hidden by binding⌈[at]at hidden by binding⌉, sicut periit carta illius, qua iussus fuerat ad me perscribere, quae in regionibus illis nova fierent, quorum valde tum eram et adhuc sum sciendi cupidus. Reverendissimae Dominationi Tuae molestum non erit meis verbis salutare principes illos, viros dominos ⌊vayvodam Culmensem⌋, dominum ⌊Ioannem hidden by binding⌈[nem]nem hidden by binding⌉ von Werden⌋, ⌊dominum castellanum Gedanensem⌋, qui me humanissime tractavit in itinere, et alios, quos commemorare longum esset. Spero me brevi scripturum plura hidden by binding⌈[ra]ra hidden by binding⌉. Valeat Tua Reverendissima Dominatio.
⌊Venetiis⌋, 1535 mensis Februarii 4.
[1] May, 24.
[2] Minatur bellum ⌊duci Urbinati⌋ on the margin without correspondent sign of insert in text
| |
32 | IDL 1390 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Rome, 1536-05-15 |
received [1536]-08-08
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 3, f. 118-119
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 296
|
Prints: 1 | HIPLER 1891 No. 38, p. 529-531 (in extenso; German register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 325, p. 268-269, 304 (English register; excerpt) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 3, f. 118r
⌊⌋ anno superiore e ⌊Venetiis⌋ diligenter de statu, qui tunc erat rerum mearum per quendam ⌊Iudaeum⌋ ⌊Cracoviae⌋ degentem. Verum quantum ex nostro ⌊Nybelschytz⌋, quem ⌊Bononiae⌋ sanum inveni, intellexi, litterae illae Reverendissimae Dominationi Tuae redditae non sunt, quae res me pessime habet, propterea quod metuam, ne ms. non(!)
⌈nene ms. non(!)
⌉ Reverendissima Dominatio Tua putet me beneficiorum acceptorum immemorem factum, quod priusquam fiat, mori me malim. ⌊Aleandrum⌋ plane talem inveni, qualem mihi eum saepe descripseras. Est nunc ⌊Romae⌋, ubi primum locum ambit in futuro concilio, sed ridetur ab optimis quibusque. Fui apud eum mensibus quinque tanto taedio, quanto nusquam umquam. Ab eo discessurum ambivit me superinscribed⌈meme superinscribed⌉ nobilissimus, doctissimus et probissimus Anglus dominus ⌊Reginaldus Polus⌋, apud quem toto fere anno fui humanissime exceptus. Ab illo cum discedere constituissem et me in patriam studiose revocatum recipere, rescivit de discessu meo superinscribed⌈de discessu meode discessu meo superinscribed⌉ ⌊episcopus Veronensis⌋ oravitque per litteras obnixe, ut paululum a recto in patriam itinere ad se deflecterem. Quod cum fecissem, tam me excepit humaniter et exceptum tractavit, ut tota fere hieme apud illum manserim eique et aliis aliquot, quos secum habet, doctis viris prophetas omnes praelegerim, mutatis locis, ubi nostra editio ab Hebraeo variat, et ascriptis annotatiunculis quibusdam in margine ad explicanda obscuriora prophetarum loca, totum praeterea ⌊Paulum⌋, ⌊Iob⌋ et quinque libros ⌊Mosi⌋. Omnia haec, quamvis incredibile Dominationi Tuae Reverendissimae videatur, plus minus quinque mensibus absolvimus. Cum iam inde morem illi gessissem et sciret me properare in patriam nec ulla ratione retineri posse iamque ego ad iter accinctus essem, de improviso a ⌊cardinale⌋ quodam, viro optimo et doctissimo mihique ⌊Venetiis⌋, priusquam cardinalis esset, familiarissime noto, ab hoc, inquam, de improviso ⌊Romam⌋ vocor, suggerente, ut suspicor ⌊pontifice⌋. Quamquam numquam animum habui AAWO, AB, D. 3, f. 118v ad ⌊Romam⌋ propensum, tamen diu haesitans tandem hinc huc veni sub finem Februarii huius anni. Invenit me ⌊hic⌋ dominus doctor Longus, qui sollicite egit, ut per illum Dominationi Tuae Reverendissimae scriberem, quod et fecissem, nisi intempestive falso me gaudio affecisset olim tuus Hugo Bruxellensis, qui affirmabat Dominationem Tuam pervenisse ⌊Neapolim⌋ in aulam ⌊imperatoris⌋ venturamque huc una cum imperatore.
Decretum est hic ad preces imperatoris per pontificem et cardinales consistorialiter, ut liberum, quale ⌊Germani⌋ volunt, concilium indicatur circa Pentecosten anni futuri ⌊Mantuae⌋ aut ⌊Mediolani⌋, non enim certe scio, utro horum locorum. Res concilii commissae sunt sex cardinalibus, ex quibus dominus meus unus est.
Imperator tam se hic modeste cum omnibus suis gessit, ut omnes in admirationem sui rapuerit. Habuit orationem publice coram pontifice, cardinalibus, oratoribus et plurimis aliis, qua declaravit sibi plurimum displicere perfidiam ⌊regis Gallorum⌋, qua impediretur ab expeditione in ⌊Turcas⌋ impedireturque progressus concilii celebrandi. Inter cetera hoc maxime maiestatem illius male habet, quod rex publice editis in ⌊Gallia⌋ litteris ad principes ⌊Germaniae⌋ imperatorem dicat ambire monarchiam, cum non solum nihil vel illius vel cuiusquam alterius Christiani principis ambierit, sed etiam ⌊ducatum Mediolanensem⌋ contentus sit filio illius minimo natu dare, ut effusio Christiani sanguinis vitetur. Obtulit praeterea, si de privato agatur odio, se singulari certamine congressurum cum illo vel nudum vel quocumque modo paribus armis induto congressurum. Missus fuit a ⌊rege Galliae⌋ cardinalis Lothringiae ad imperatorem et deinde ad pontificem huc ⌊Romam⌋ in causa huius conceptae pacis tractandae. Is hinc abiit et iterum e ⌊Gallia⌋ rediisse Lucam ad imperatorem dicitur.
⌊Pontifex⌋ semel decreverat proficisci ⌊Bononiam⌋, paulo post mutatum fuit consilium, nunc iterum dicitur profecturus. Quid futurum sit, nescimus. Dicuntur hic multa, sed incertis auctoribus. Si quid nactus fuero certi, scribam Dominationi Tuae Reverendissimae, quam diutissime felicem vivere cupio. Valeat Dominatio Tua Reverendissima.
Postscript:
AAWO, AB, D. 3, f. 119r
⌊Petrum written over s⌈smm written over s⌉ nostrum ms. er(!)
⌈rumrum ms. er(!)
⌉ Mirabilem ms. is(!)
⌈emem ms. is(!)
⌉⌋ rectissime valentem hic conveni.
Non scribo nunc ⌊domino Bernhardo⌋ nec aliis amicis, scribam autem brevi, spero.
Iterum valeat Reverendissima Dominatio Vestra cum ⌊domina matre⌋, fratribus on the margin⌈fratribusfratribus on the margin⌉, sorol superinscribed⌈ll superinscribed⌉ribus et amicis omnibus.
Si Dominationi Tuae Reverendissimae libebit rescribere, inveniar in familia Gasparis Contareni on the margin⌈Gasparis ContareniGasparis Contareni on the margin⌉ cardinalis ⌊Contar... illegible⌈...... illegible⌉eni Veneti⌋, quem et {et} ⌊Flandria⌋ et ⌊Hispania⌋ Dominatio Tua Reverendissima novit.
| |
33 | IDL 6567 | Ioannes DANTISCUS to Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN), 1536-12-24 Letter lost |
received Rome, 1537-03-19 Letter lost, mentioned in IDL 1617: Litteras manu Reverendissimae Dominationis Vestrae 24 Decembris scriptas Romae accepi 19 Martii |
| |
34 | IDL 1617 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Rome, 1537-04-06 |
received [1537]-07-16
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 6, f. 8 + f. [1] missed in numbering after f. 8
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 309
|
Prints: 1 | HIPLER 1891 No. 42, p. 537-539 (in extenso; German register) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 348, p. 289-291, 304, 307 (English register; excerpt) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 6, f. 8r
⌊⌋ manu Reverendissimae Dominationis Vestrae 24 Decembris scriptas ⌊Romae⌋ accepi 19 Martii,
quibus mihi toto hoc anno, quo ⌊Romae⌋ sum, nihil contigit gratius. Affirmare enim ausim nullum filium ardentius amare posse patrem suum quam amem, ut aequum est, Dominationem Vestram Reverendissimam. Numquam enim oblivisci beneficiorum in me collatorum in ⌊Brabantia⌋, ⌊Germania⌋ et istic in Sarmatia potero on the margin⌈poteropotero on the margin⌉. Vix credat Dominatio Vestra Reverendissima, quam gaudeam, quoties hic vel in mensa domini mei cardinalis vel aliis locis occasio datur honorifice de Vestra Dominatione Reverendissima loquendi. Desinat, quaeso, Dominatio Vestra Reverendissima sese excusare, quod non satis mea aut pro eruditione aut dignitate ([s]ic enim scribit Dominatio Vestra Reverendissima) on the margin⌈(s hidden by binding⌈[s]s hidden by binding⌉ic enim scribit Dominatio Vestra Reverendissima)([s]ic enim scribit Dominatio Vestra Reverendissima) on the margin⌉ ob tenuitatem fortunae exceptus sim superinscribed⌈exceptus simexceptus sim superinscribed⌉; sciam ego me supra quam fortuna tum patiebatur {me} liberaliter a Dominatione Vestra Reverendissima fuisse tractatum. Haec ergo utrimque missa faciamus. Curavit reverendissimus dominus meus ⌊Contarenus⌋ cum multis quemadmodum tandem rescivi aliis on the margin⌈aliisaliis on the margin⌉ apud ⌊pontificem⌋ inscio penitus me, ut mihi pensio annua assignetur centum ducatorum super praepositura Herbipolensim, quam habiturus est dominus ⌊Mauritius ab Hutten⌋. Ego exitum rei exspecto nudius tertius, res commissa est duobus cardinalibus; sive quid eveniat sive non, parum sim sollicitus. Brevi me constitui recipere in ⌊Germaniam⌋, satur enim sum ⌊Italiae⌋ ob veteris inscitiae nimis nimis multos patronos. Utinam contingat Dominationi Vestrae Reverendissimae in ⌊Italiam⌋ causa concilii, quod ⌊pontifex⌋ valde urget, venire, mihique detur iterum sua praesentia frui. Sperarem si id eveniret aliquid magni boni secuturum. ⌊Philippus⌋ valde attactus videtur commentariolo meo in duas epistolas Divi ⌊Pauli⌋, dignatus est tamen in libro ad ⌊regem Angliae⌋ honorifice illius et mei facere mentionem. Nihil dubitarem, si daretur cum illo colloqui amice, quin errorem suum agnosceret. Deus optimus maximus dignetur causae suae favere et afflictissimae ⌊Germaniae⌋ succurrere. Videbit spero Dominatio Vestra Reverendissima ⌊Paulum⌋ totum sese ab iniuriis vindicantem egregie et velamen illud a facie ⌊Mosi⌋ et prophetarum iterum auferentem. Quamquam enim per ⌊Christum⌋ ablatum fuit semel, tamen ita per per Deo et omnibus hominibus invisos sophistas sic repositum fuit, ut propemodum videri potuerit
AAWO, AB, D. 6, f. 8v
per ⌊Christum⌋ numquam ablatum fuisse, qua re permoti Lutherani alia via in alterum extremum praeterito penitus medio profecti sunt, quare scopus in medio relictus utrique parti cum gratia monstrabitur superinscribed in place of crossed-out ndusest⌈ndusestbiturbitur superinscribed in place of crossed-out ndusest⌉ a Paulo ipso on the margin⌈a Paulo ipsoa Paulo ipso on the margin⌉. ⌊Lovanienses⌋ hortati sunt me diligenter, ut libellum augeam, quod et faciam. Spero adiuvante Deo brevi et in reliquas omnes ⌊Divi Pauli⌋ epistolas commentarium adiungam, in prophetas quoque annotatiunculas quasdam adiciam fortassis. Videbis nihil esse ⌊Homerum⌋, ⌊Vergilium⌋ etc.(?), si cum illis contuleris. Miraberis forte praeter meum morem haec tam magna tam audacter audere promittere. Nisi certissimis essent certiora, nequaquam auderem. Nihil tamen temere temptabo, sed bonos et doctos in consilium adhibebo, inter quos te quam maxime unum cuperem habere. Verum haec hactenus. ⌊Petrum nostrum Mirabilem⌋ hic vidi sanum et barbaricis exuviis indutum. ⌊Nybbelschyzt⌋ est ⌊Bononiae⌋. Quia Dominatio Vestra Reverendissima dignata est omnium suorum ... illegible⌈...... illegible⌉ verbis me salutare, dignetur etiam meis amicis resalutare. Nusquam cuperem meos centum ducatos libentius quam apud illos cum bonis sociis absumere, si res meae paterentur. Domino ⌊fratri meo Leonardo⌋ nunc scribere non possum, sed scribam brevi. Hic dominus ⌊Ioannes Rumpoldus⌋ canonicus Warmiensis a talibus mihi commendatus est, ut audeam illum tuto Dominationi Vestrae Reverendissimae commendarem; nihil cupit aliud, quam Dominationem Vestram Reverendissimam innotescere. Decrevit enim ⌊Warmiae⌋ residere et scit Dominationem Vestram Reverendissimam coadiutorem factum ⌊reverendissimi domini Warmiensis⌋. Oro Dominationem Vestram Reverendissimam, quamquam opus in hac {in} re apud eam superinscribed in place of crossed-out te⌈teeameam superinscribed in place of crossed-out te⌉ precibus meis ei(?) scio non fore, cum se or si⌈sese or si⌉ mihi si cuiquam alii constet de summa erga omnes eaque innata humanitate: oro tamen, sentiat hic Dominus precibus meis nonnihil factum se Reverendissimae Dominationi Vestrae cariorem. Valeat Dominatio Vestra Reverendissima cum omnibus suis quam diutissime animo et corpore feliciter sano.
| |
35 | IDL 1646 | Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN) to Ioannes DANTISCUS, Rome, 1537-06-12 |
received [1537]-08-14
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 6, f. 12
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 312
|
Prints: 1 | HIPLER 1868 p. 532 (excerpt) | 2 | HIPLER 1891 No. 44, p. 541-542 (in extenso) | 3 | DE VOCHT 1961 No. DE, 351, p. 292-293, 307 (English register; excerpt) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 6, f. 12v
Reverendissimo Domino ⌊Iohanni Dantisco⌋ episcopo Culmensi, administratori Warminesi, domino suo clementissimo
Respondi litteris tuis per ⌊canonicum quendam Warmiensem⌋
, verum quia nunc sese offert tanta nuntiorum oportunitas, non potui superinscribed⌈potuipotui superinscribed⌉ omittere, quin iterum scriberem superinscribed in place of crossed-out o⌈oeremerem superinscribed in place of crossed-out o⌉. Haereo hic adhuc propter infaustam illam pensionem, cuius memini in litteris superioribus, cuius utinam numquam fuisset facta mentio. Rediissem enim iam pridem ad meos et non cogerer hic videre et audire, quae video et audio. Quamquam fugio hominum consortia, quantum possum, tamen effugere non penitus non possum. Et ut on the margin⌈utut on the margin⌉ non multis his de rebus nunc tecum agam, ex uno collige reliqua. Impio furioso illi Verpio ⌊Aleandro Mattensi(!)⌋ commissa sunt negotia ⌊Germaniae⌋ hoc nomine bis infelicis. Hic iactat se habere librum secretorum ⌊Germaniae⌋ et tantum non magnus Germaniae cancellarius haberi vult; hic quattuor habet per Germaniam evangelista written over i⌈iaa written over i⌉s, quibus tamquam columnis nititur, ⌊Fabrum⌋, ⌊Eccium⌋, ⌊Cochleum⌋ et nuper exortum ⌊Nauseam⌋, homines quos certe scio h malle tres novos Lutheros exsistere quam unum hunc resipiscere. Quod quare scribam, tu, qui ingenia singulorum probe nosti, non ignoras. Edita ms. Editus(!)
⌈EditaEdita ms. Editus(!)
⌉ est hic ⌊Romae⌋ diebus superiotribus ⌊⌋, plane fabro ferrario digna; si nancisci potuero, mittam. Interim huiusmodi hic placent idque consilio ⌊Verpii⌋. Ego misere hinc abire cupio, metuo tamen, ne me rei indignitas cogat semel libere dicere quae sentio. ⌊Philippus⌋ videtur valde tractabilis, et ratio revocandi non solum illum superinscribed in place of crossed-out ipsum⌈ipsumillumillum superinscribed in place of crossed-out ipsum⌉, sed et ⌊Martinum⌋ ipsum certissima inveniri posset, idque cum gratia, verum per alios quam quos hic ⌊Romae⌋ video, ubi tanta est Litterarum Sacrarum inscitia et tantum veteris inscitiae patrocinium, ut nusquam fuerit umquam maius. Si istic apud te essem, nec papa nec cardinales omnes me ⌊Romam⌋ pertraherent. Vale, Praesul ornatissime.
⌊Romae⌋, 12 Iunii 1537 Reverendissimae Dominationis Vestrae.
Postscript:
Dignetur quaeso Reverendissima Vestra Dominatio meis verbis veteres amicos salutare omnes.
| |
36 | IDL 1784 | [Ioannes DANTISCUS] to Ioannes CAMPENSIS (Jan van CAMPEN), Löbau (Lubawa), 1537-11-16 |
Manuscript sources: 1 | office copy in Latin, in secretary's hand, BCz, 244, p. 288 (b.p.)
| 2 | copy in Latin, 20th-century, B. PAU-PAN, 8248 (TK 10), f. 645
|
Prints: 1 | CEID 1/1 No. 62, p. 297 (in extenso; English register) |
|
| |