1 | IDL 676 | Martin von ZEHMEN (CEMA) to Ioannes DANTISCUS, Kulmsee (Chełmża), 1531-08-28 |
received Brussels, [1531]-11-01
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, BCz, 243, p. 173-176
|
Auxiliary sources: 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8246 (TK 8), f. 391
|
Prints: 1 | AT 13 No. 297, p. 281-282 (in extenso) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
BCz, 243, p. 176
Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino ⌊Iohanni⌋ Dei stain⌈[Dei]Dei stain⌉ gratia episcopo Culmensi dignissimo, et oratori sacrae maiestatis ⌊regis Poloniae⌋, domino suo gratiosissimo et colendissimo
BCz, 243, p. 173
Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime et colendissime.
Debita obsequiorum et singulari orationum commendatione praemissa.
Scire dignetur Reverendissima Paternitas Vestra, ex infortuito casu et permissione divina oppidum Reverendissimae Paternitatis Vestrae ⌊Chelmsza vel Culmen(ze)⌋ XVIII Augusti medio noctis tempore, hominibus post varios diurnos labores somno oppressis, ignis impetu consumptum et incineratum; incolae eius homines miserrimi omni substantia sua sunt privati; unde vivant, omnino non habent praeter modica frumenta in horreis reposita, nec censum Reverendissimae Vestrae Dominationi hoc anno solvere poterint. Misertus eorum angustiarum et inopiae feci eis modicum subsidium ex arce ⌊Aldenhaws⌋ et ⌊Papaw⌋ in panibus, sale, lardo et piso. Credo non ingratum futurum Reverendissimae Paternitati Vestrae. Ecclesia Sanctae Trinitatis per Dei immensam clementiam una cum aliis aedificiis ab eo incendio satis miraculose conservata est, pro quo habendae sunt gratiae Deo.
Accidit etiam et alius casus. Quidam nobiles, subditi ⌊ducis Prussiae⌋, salutis et honoris proprii immemores, ex abundantia potus capellam ante oppidum ⌊Lobaw⌋ sitam, in honorem gloriosissimae virginis Mariae fundatam et consecratam, violarunt, effractisque fenestris dictae capellae, in blasphemiam Omnipotentis Dei eiusque intemeratae genetricis unus ex illis per fenestram ascendendo, manu sacrilega imaginem beatae virginis inde tulit, quam tandem multis illusionibus varie deturparunt. Scripsi reverendissimo domino praesuli Cracoviensi, ut ex suo singulari erga religionem Christianam zelo sacrae ⌊maiestati regiae⌋ id factum exponere dignaretur, ut hi scelerati homines per eorum dominum, ⌊ducem Prussiae⌋, condigna poena castigari posse written over i⌈iee written over i⌉nt, ne exinde ceteri perniciosum sumant exemplum similia faciendi in episcopatu Culmensi dicionis et dominii maiestatis regiae et Vestrae Reverendissimae Dominationis.
Quadringentas marcas monetae et numeri Prutenicalis per XX grossos computando factori domini Iacobi Halbych, civis Gedanensis, qui litteras et quittantiam Reverendissimae Paternitatis Vestrae pro ea summa de proventibus sui episcopatus extradenda ad me detulit, numeratas ex integro dedi on the margin⌈numeratas ex integro dedinumeratas ex integro dedi on the margin⌉. Hic alias omnia nutu Dei in castris et praediis bono ordine diriguntur. Reverendissimam Paternitatem Vestram unanimiter omnes felicissime et diutissime valere exoptamus, ad nos eo citius redituram divinam deprecamur clementiam semper.
Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae humilis servitor ⌊Martinus Czeme⌋, canonicus Culmensis
| |
2 | IDL 7246 | Ioannes DANTISCUS to Martin von ZEHMEN (CEMA), Brussels, 1531-11-13 Letter lost |
Letter lost, reconstructed on the basis of IDL 725 |
| |
3 | IDL 725 | Martin von ZEHMEN (CEMA) to Ioannes DANTISCUS, Kulmsee (Chełmża), 1531-12-07 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 67, f. 101 + f. [1] missed in numbering after f. 101
|
Auxiliary sources: 1 | register in German, 20th-century, B. PAU-PAN, 8246 (TK 8), f. 449
|
Prints: 1 | UBC No. 868, p. 729-730 (in extenso; German register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 67, f. 101r
Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime
Obsequiorum et orationum debita commendatione praemissa.
Accepi litteras ⌊⌋ Reverendissimae Paternitatis Vestrae 1531-11-13⌊tredecima Novembris1531-11-13⌋ ex ⌊Bruccellis⌋, iterum ⌊⌋ 1531-12-07⌊septima Decembris1531-12-07⌋ in eodem loco datas, ex quibus iucundissimo animo intellexi, eandem divinitatis propitio numine sanam et incolumem esse. Faxit Deus misericors in longissimum usque aevum pro sui episcopatus salubri regimine nostroque solamine speciali et, ut in brevi, singulis negotiis feliciter peractis ad nos sospes redire valeat.
Reverendissime Domine. Eas quadringentas marcas, prout in commissis habui, spectabili domino Iacobo Helwych, civi Gdanensi, numeratas dedi, ipso die inventionis sancti Stephani, recepto ab eo recognitionis chirographo eoque instanti litteras ad Reverendissimam Paternitatem Vestram dedi istius facti executionem significantes. Frumentorum hiemalium hoc anno ut praeterito aequalis crescentia fuit satis competens, aestivalia vero nimio calore exusta pauca provenerunt. Ex praediis et annonis, quanto velocius poterit summa diligentia, frumenta in opido Grawdnytz ad granarium reponenda, de Lobaw, Plowesze, Fredeck et Raden faciam duci, ex Papaw vero et Aldenhaws in Culmen et ex eisdem locis, foro facto, pro meliori commodo Reverendissimae Paternitatis Vestrae per eundem mercatorem, cui addicta sunt et vendita fuerint, navigio in Gedanum demittantur. Ea tamen summa LXX lastarum provisione bona et necessaria castrorum et praediorum praehabita vix esse poterit, nec pro tam brevi future quadragesimae termino omnia congregari et mercatori emensurari possunt, quia frumentorum trituratio in praediis ob pabula pecorum conservanda fieri solet usque in aestatem et subditorum Vestrae Reverendissimae Paternitatis vectura multum difficilius erit ob malam viam. Tamen omni studio, omni diligentia operam dabo, ut tanto maior summa vendatur frumentorum et ad loca deputata eo ocius deducatur. Census Reverendissimae Paternitatis Vestrae quam primum ex integro collectus fuerit, dabitur pro festo Epiphaniarum proximo in manus domini Georgii Multis, factoris dominorum Fuggarorum, Thoroniae recepto ab eodem recognitionis chirographo. Organista Bartholomeus illa opera organorum complere differt, postulat sibi maius superaddi pretium, quam pro parva marca, prout tunc usque solvendi fuit, conductus est. Nunc maiorem marcam habere cupit per XX grossos computandam. In ea re Reverendissima Dominatio Vestra me informare dignetur, quid sit agendum.
Nepotes Reverendissimae Paternitatis Vestrae bonis studiis AAWO, AB, D. 67, f. 101v et virtutibus in Culmen exercitantur, impensa Reverendissimae Paternitatis Vestrae bene provisi. Illustrissimus et reverendissimus princeps Iohannes Albertus marchio Brandeburgensis etc. si in dominium Reverendissimae Paternitatis Vestrae venerit, cunctis necessariis una cum suis pro maiori facultate honorabitur, pro voto Reverendissimae Paternitatis Vestrae. Hic in episcopatu circa castra et praedia omnia recte aguntur. Culmenze tamen oppidum, quod bonum censum dare solebat, ex infortunio ignis incendio consumptum est. Miseri incolae paene omni substantia sua sunt privati. Deus omnipotens eorum inopiae subvenire dignetur.
Lutheriana secta praesertim in civitatibus et oppidis aboleri et extingui non potest, in dies maiores resumit vires. Ex prava apostatarum inductione oboedientia spernitur, ius spirituale minuitur, cultus divinus vilescit, annonae male solvuntur. Quamvis regiae maiestatis mandatum habetur, palatinus tamen Culmensis in eius executione est tepidus et minus curat, frequenter per processus monentur, excommunicati denuntiantur, omnia vilipendunt ex illo infelici errore. Deus altissimus auferat ab eis cor lapideum et innovare dignetur spiritum rectum in visceribus eorum. Nos omnes hic omni conatu resistimus, ne magis ille error invalescat in commune discrimen animarum omnium christifidelium.
Cum his eandem Reverendissimam Paternitatem Vestram felicissime valere exopto in Nesthereos usque annos, ad nos in brevi Deo duce reddituram, pro cuius incolumitate Deum continue deprecor.
Ex Culmenze, in crastino sancti Nicolai anno Domini etc. XXXI-o.
| |
4 | IDL 7247 | Ioannes DANTISCUS to Martin von ZEHMEN (CEMA), Brussels, 1531-12-07 Letter lost |
Letter lost, reconstructed on the basis of IDL 725 |
| |
5 | IDL 812 | Martin von ZEHMEN (CEMA) to Ioannes DANTISCUS, Kulmsee (Chełmża), 1532-08-01 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 67, f. 53
|
Auxiliary sources: 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8247 (TK 9), f. 111
|
Prints: 1 | UBC No. 870, p. 731 (in extenso; German register) | 2 | AT 14 No. 370, p. 565 (in extenso; Polish register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 67, f. 53v
Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino ⌊Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi⌋ et administratori Pomezaniensi dignissimo, domino suo gratiosissimo et colendissimo
AAWO, AB, D. 67, f. 53r
Servitiorum et orationum humili commendatione praemissa. Reverendissime et gratiosissime Domine.
Iucundissimo animo Vestram Reverendissimam Dominationem felicem et incolumem advenisse Cracoviam on the margin⌈CracoviamCracoviam on the margin⌉ accepi; Deus Omnipotens annuere velit, ut in suo dominio eo velocius adesse possit pro sui episcopatus decenti gubernamine et nostro solamine speciali. Hic circa messem omni opera insistimus isto tempore, curando, ut omnia tempestive in horrea congregentur. Mercatori ante octo dies frumenta vendita sunt, quaelibet lasta pro XV marcis siliginis, seorsum et specialiter triticum venditum, modius per VIII grossos; meliori foro vendi non potuit. Reverendissimam Paternitatem Vestram obnixe obsecro et oro, significare non dedignetur, quo tempore apud se suam ecclesiam adesse velit, ut eo commodius omnia necessaria pro eiusdem adventu subordinari possint. Cum his me gratiae Reverendissimae Dominationis Vestrae commendo et eandem diutissime felicem et incolumem valere exopto.
Ex ⌊Culmenze⌋, ipso die Ad Vincula Sancti Petri anno Domini etc. XXXII-o.
Postscript:
Propter celerem abitionem nuntii plura scribere non potui.
Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae humilis servitor ⌊Martinus Czeme⌋ canonicus Culmensis
| |
6 | IDL 816 | Martin von ZEHMEN (CEMA) to Ioannes DANTISCUS, Kulmsee (Chełmża), 1532-08-09 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, BCz, 243, p. 83-84
|
Auxiliary sources: 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8247 (TK 9), f. 196
|
Prints: 1 | AT 14 No. 382, p. 576-577 (in extenso; Polish register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
BCz, 243, p. 84
Reverendissimo in Chrisito Patri et Domino, domino ⌊Iohanni Dei gratia confirmato episcopo Culmensi⌋ et administratori Pomezaniensi ac oratori sacrae maiestatis ⌊regis Poloniae⌋ apud ⌊caesaream maiestatem⌋ dignissimo, domino suo gratiosissimo et colendissimo
Hoff
BCz, 243, p. 83
Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime et colendissime. Debita obsequiorum et orationum commendatione praemissa.
Scire dignetur Reverendissima Paternitas Vestra frumenta annonarum et ex praediis ducta esse in ⌊G(?)rawdnytz⌋ et ⌊Culmense⌋, aliqua adhuc non multa restant ducenda. Sunt in utroque loco circa LX lastae utriusque grani, et siliginis et tritici. Hoc anno magnificus dominus ⌊palatinus Culmensis⌋ optimam fecit diligentiam de mandato sacratissimae ⌊maiestatis regiae⌋ circa ... illegible⌈...... illegible⌉cionem earundem. Mercatoris in dies speratur adventus pro foro faciendo. Ego et dominus Thomas sumus ambigui et anxii, quid faciendum erit, eo quod leviori pretio quam antea venduntur, modius siliginis solum V grossis, tritici VIII emitur, tanta vero summa frumentorum forum promovebit et maius pretium efficiet. Exspecto omni hora Reverendissimae Paternitatis Vestrae desuper informationem, prout proximis litteris meis ea in re obsecratus sum edoceri. Quae utinam personaliter sola adesset, Deus totius pietatis et misericordiae Dominus concedere dignetur.
Hic in episcopatu omnia cum maxima cura et molestia isto tempore procellarum pro meliori posse diriguntur. ⌊Nepotes⌋ Reverendissimae Paternitatis Vestrae in ⌊Culmense⌋ coepta studia continuunt. Expensae pro eis de reditibus eiusdem solvuntur, vestes etiam eis fieri feci satis honestas his diebus.
Cum his me gratiae et favori Reverendissimae Paternitatis Vestrae iterum iterumque commendo et eandem felicissime valere exopto pro huius patriae suique episcopatus speciali solamine.
Raptim ex ⌊Culmense⌋ ob repentinam nuntii abitionem, anno Domini etc. XXXII-o.
Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae humillimus servitor ⌊Martinus Czeme⌋ canonicus Culmensis
| |
7 | IDL 1164 | Martin von ZEHMEN (CEMA) to Ioannes DANTISCUS, Kulmsee (Chełmża), 1534-05-26 |
received [1534]-05-28
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 4, f. 11
|
Auxiliary sources: 1 | register in German, 20th-century, B. PAU-PAN, 8247 (TK 9), f. 564
|
Prints: 1 | UBC No. 895, p. 752-753 (in extenso; German register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 4, f. 11v
Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino ⌊Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi⌋ et administratori Pomezaniensi, dignissimo domino suo, gratiosissimo et colendissimo
AAWO, AB, D. 4, f. 11r
Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime et colendissime.
Debiti famulatus et orationum humili comendatione praemissa.
Is praesentium exhibitor, honorabilis dominus Simon, plebanus in Schonesze, pro quo dominus Nicolaus Plothowszky apud Reverendissimam Paternitatem Vestram sua supplicatione intercessit, ut ipse refert, quatinus super ecclesia parochiali in ⌊Papowo⌋ confirmari et investiri possit, me una cum nonnullis amicis suis similiter superinscribed⌈similitersimiliter superinscribed⌉ rogatum habuit, ut ipsum per praesentes Reverendissimae Paternitatis Vestrae commendatum haberem. Ego ut rogatus, quamvis mihi satis sit ignotus, tamen ex communi fama honeste conversationis existat, Reverendissimam Paternitatem Vestram ut dominum meum gratiosissimum exoro, eundem super dicto plebaniatu confirmare dignetur. Si in aliquo excesserit, digna poena per Reverendissimam Paternitatem Vestram puniri poterit et reformari.
Illi oppidano ex Golaw cum consorte sua terminum comparendi in causa matrimonii pro proxima secunda feria post Trinitatis praefixi eis on the margin⌈eiseis on the margin⌉, omni opera et diligentia eorum dissensiones uniri et componi studebo. Eadem tamen sua coniunx ob nimiam crudelitatem, quam in eam exercuit, et publicum adulterium ab eo diss discessit, prout sibi in faciem obiectum fuit in mei praesentia per eam. Deus omnipotens per gratiam Sancti Spiritus cordibus eorum infundat, ut unanimiter, honeste et absque adulterii scelere in matrimonio residuum vitae peragere possint. Cum his Reverendissimam Paternitatem Vestram felicissime sanam et incolumem in longissimum aevum valere exopto et me iterum atque iterum humillime commendo.
Ex ⌊Culmenze⌋, tertia feria Penthecostes anno Domini etc. XXXIIII.
Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae humilis cappellanus et servitor
⌊Martinus Czeme⌋, canonicus Culmensis
| |
8 | IDL 1184 | [Ioannes DANTISCUS] to [Martin von ZEHMEN (CEMA) or another Kulm (Chełmno) Canon], Löbau (Lubawa), 1534-07-10 |
Manuscript sources: 1 | rough draft in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 67, f. 294r (b.p.)
|
Auxiliary sources: 1 | register in German, 20th-century, B. PAU-PAN, 8247 (TK 9), f. 585
|
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Venerabilis Domine, frater in Christo carissime. Salutem.
Causam caesi ⌊plebani⌋ in ⌊Kirchdorff⌋, quo pro mutua nostra cum spectabili ⌊consulatu Thoronensi⌋ amicitia bonis modis componatur, vobis committimus videturque nobis ipse ⌊plebanus⌋ castigandus et quod tabernam intraverit et quod demum cum vapulasset a ⌊proconsule Thorunensi⌋ signum citationis contra eum rusticum a quo caesus fuit iurisdictione nostra relicta acceperit. Qua in re, quomodo agendum est, non omittetis. Quae spectant palatinidem Culmensem latius cu et alia negotia, latius inter nos post 1534-09-29⌊festum sancti Michaelis1534-09-29⌋ finito ⌊conventu Graudnicensi⌋ conferemus. Interea ⌊vos et alios confratres nostros⌋, quos nostro nomine salutabitis, optime valere optamus.
| |
9 | IDL 1339 | Georg HINTZE & Martin von ZEHMEN (CEMA) to Ioannes DANTISCUS, Kulmsee (Chełmża), 1535-08-03 |
received [1535]-08-05
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 4, f. 67
|
Auxiliary sources: 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8248 (TK 10), f. 85-86
|
Prints: 1 | UBC No. 903, p. 760 (in extenso; German register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 4, f. 67v
Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino ⌊Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi⌋ et administratori Pomezaniensi, dignissimo domino suo gratiosissimo et colendissimo
AAWO, AB, D. 4, f. 67r
Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime et colendissime.
Servitiorum et orationum humili commendatione praemissa
Nuntiatum est venerabili domino Georgio et mihi in datis praesentium per famatum virum dominum Conradum Brawn proconsulem Thoronensem dominum ⌊Nicolaum Plothowsky⌋ celerem misisse nuntium versus Cracoviam ad suum germanum dominum ⌊praepositum Warmiensem⌋, significando eidem obitum ⌊reverendissimi domini Warmiensis⌋ aut mortem propinquam, ut pro eodem episcopatu laboraret. Non videtur tamen dignum illum elatum hominem exaltari super cedros Libani. Reverendissima Paternitas Vestra dignetur invigilare, ut illum episcopatum ob multa et magna merita sua obtinere possit. Hoc parvo eidem annexo, ut illud vaticinium domini ⌊Bernhardi⌋, germani Reverendissimae Paternitatis Vestrae, quod in studio Cracoviensi existens ex quadam practica habuit, prout in primo ita et in secundo verificari possit. Quod faxit Deus ex sua divina clementia.
Nos hic apud ecclesiam Reverendissimae Paternitatis Vestrae existentes divinam pietatem exorare curabimus continua prece, ut id fieri possit cum salute animae Reverendissimae Paternitatis Vestrae et cum utriusque ⌊ecclesiae et Warmiensis⌋, et ⌊Culmensis⌋ augmento. Cum his eandem Reverendissimam Paternitatem Vestram Deo altissimo committimus in omnibus felicissime conservandam. Raptim celerrime.
Ex ⌊Culmenze⌋, ipso die Inventionis sancti Stephani anno Domini etc. XXXV
Georg Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae humiles servitores et capellani
⌊Georgius Hyntze⌋ et ⌊Martinus Czeme⌋ canonici Culmenses
| |
10 | IDL 1402 | Martin von ZEHMEN (CEMA) to Ioannes DANTISCUS, Kulmsee (Chełmża), 1536-01-17 |
received [1536]-01-21
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 68, f. 54 + f. [2] missed in numbering after f. 56
|
Auxiliary sources: 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8248 (TK 10), f. 157
|
Prints: 1 | UBC No. 906, p. 762-764 (in extenso; German register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 68, f. 2 unn. after f. 56
Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino ⌊Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi⌋ et administratori Pomezaniensi, dignissimo domino suo gratiosissimo et colendissimo
AAWO, AB, D. 68, f. 54r
Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime et colendissime.
Obsequia debita cum sui commendatione offert.
Fui Thoroniae ipso die Veneris XII Ianuarii, mandata Reverendissimae Paternitatis Vestrae exsequendo, ubi imprimis dominum Iacobum contionatorem aggressus sum, omnia ei ex ordine obiciendo. De eo dicta, opera bona non ex integro fieri, negavit. Licet aliquando contrarium praedicaverit, brevibus sibi responsum est, quod opera bona necessario fieri debent pro misericordia Dei consequenda, quia, licet Christus pro omnibus satisfecit, non tamen ob id licentiam nobis concessit delinquendi. Nosque quotidie delinquimus et gravissimis peccatis nostris Deum offendimus, ideo continue operibus bonis, elemosinis, orationibus etc. ex pura cordis contritione et compunctione misericordiam divinam implorare debemus pro delictorum venia consequenda. Quod processionibus et turificationibus aliisque caeremoniis non interesset, respondit se facere id non ex contemptu aut contumacia aliqua, sed quia resideret apud ecclesiam sancti Iacobi in novo oppido et beneficium ibi haberet, ideo in ecclesia divi Iohannis non posset continuo adesse. Ad haec sibi responsum, quod hic teneret ambonem, hic populum doceret in eademque ecclesia beneficiatus esset, plus teneretur hic adesse, quam ibi. Et ut sermone peracto interdum duraret usque in finem missae pro meliori suorum auditorum exemplo et reformatione, ut verbo et exemplo doceret populum sibi creditum, de quo rationem redditurus est in districto Dei iudicio, promisit tandem alternatis vicibus interesse. Pro animabus Christifidelium Deum exorandum esse, prout sanctus Augustinus facit mentionem, quod in quadam synodo, videlicet Toletano, per sanctos patres statutum sit, firmiter observandum, quod in qualibet missa fieri debet memoria pro defunctis, prout antea dudum observatum fuit; item de Iuda Machabaeo dictum est sibi on the margin⌈dictum est sibidictum est sibi on the margin⌉, quod miserit Ierosolymam triginta libras argenti ad exorandum pro defunctis, recte de resurrectione sentiens; item ex evangelio de debitore misso in carcerem, quod inde non exiret, donec redderet rationem usque ad minimum quadrantem etc., ad quae idem dominus Iacobus nihil respondit; finaliter tamen pollicitus est se emendare. Utinam sincero animo et puro corde ex instinctu boni spiritus id facere valeat, fructus sui sermonis afferendo bonos.
Fratrum minorum praedicatorem accessi similiter, cui singula de eo dicta in praesentia sui custodis et dominorum plebani et Iohannis Coldytz in faciem obieci, eum de sua sinistra et mala AAWO, AB, D. 68, f. 54v doctrina redarguendo. Qui omnia constantissime negare conatus est, prout mos est illorum hominum, qui omnia negatione evadere volunt, quamvis communis de eis vulgatur fama. Quem tandem suus pater custos spopondit debite institu<e>re pro communi salute Christifidelium. Exspectandum ergo videtur per aliquot tempus, si se emendare voluerit. Holsth, civis Thoronensis, post monitionem cum excommunicatione contra eum datam, ut infra triduum produceret sufficientia documenta de dispensatione sibi facta super illicito matrimonio, eo quod fratris sui duxerit coniugem, me personaliter in domo plebani accessit, et appellationem sibi concedi ad Reverendissimam Paternitatem Vestram postulavit, quae sibi denegari licite non potuit, estque sibi assignatus terminus infra hinc et festum purificationis Mariae proximum. Terminum adeo brevem sibi assignavi, Reverendissime Domine, ne per dilationes quaereret evasiones in aliorum Christifidelium scandalum et perniciosum exemplum. Certumque est, quod nullam desuper dispensationem habeat, eo quod eam ibi in loco non ostendit. Senatui Thoronensi sunt oblati articuli per summum pontificem condemnati, et superiori tempore sacrae maiestatis regiae mandatum etiam desuper habuerunt. Ideo nequeunt aliquam eius rei praetendere ignorantiam. Velim omnia pro laude Dei Omnipotentis et voto Reverendissime paternitatis vestre esse expedita, cum debita emenda errorum. Cum his me gratiae Vestrae Reverendissimae Paternitatis committo et commendo. Quam felicissime et diutissime valere exopto.
Datum in ⌊Culmenze⌋, ipso die sancti Anthonii abbatis anno Domini etc. XXXVI-o.
Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae humilis servitor ⌊Martinus Czhema⌋, canonicus Culmensis
| |
11 | IDL 1404 | Ioannes DANTISCUS to [Martin von ZEHMEN (CEMA)], Löbau (Lubawa), 1536-01-24 |
Manuscript sources: 1 | office copy in Latin, in secretary's hand, BCz, 244, p. 68
| 2 | copy in Latin, 20th-century, B. PAU-PAN, 8243 (TK 5), a.1536, f. 5r-v
|
Prints: 1 | AT 18 No. 49, p. 71-72 (in extenso; Polish register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
BCz,244,p. 68
Venerabilis Domine, frater in Christo carissime. Salutem.
Accepi hic XXIa huius ⌊⌋ vestras, quibus operam(?) vestram, quam ad examinandos contionatores Thoronenses impendistis, declaratis fuitque illa mihi grata admodum eritque multo gratius institutum vestrum, cum in effectum deductum fuerit, ut omnia in ecclesiis illis recto ordine dirigantur, ad quod bonam propensionem vobis non dee written over f⌈fee written over f⌉sse pro vestra in Deum pietate et in religionem amore mihi omnino persuadeo. Cohibebitis ⌊contionatorem Iacobum⌋ ratione iusiurandi, quod in manus vestras praestitit et animadversionis nostrae in illum, si quid in contrarium effuttiverit, ⌊Franci superinscribed⌈cici superinscribed⌉scanum⌋ vero, si, quod coepit virus diffundere, non retinuerit et penitus suppresserit formidine interminationis, qua illi et complicibus eius mendicitatem, vel ut ipsi vocant terminationem, in dioecesi mea sum prohibiturus. Delatum item ad me est, quod ⌊eiusdem ordinis fratres⌋ in ⌊civitate mea Culmensi⌋ more vetere, hoc est pessime et immundissime vivant. Habita istius rei veritate commonebitis eos, ut a pravis et perversis malique exempli actionibus, quibus vicinia undique sunt referta, desistant, sin vero hidden by binding⌈[o]o hidden by binding⌉ idem, quod illis, qui ⌊Thoroniae⌋ degunt, accidet et fortassis quippiam gravius, quo non solum a quaestu mendicitatis, quo se infarciunt et ad omne crimen se reddu(n)t alacriores, verum etiam ex omni dicione mea eliminabuntur. Ceterum ⌊civem illum Thoronensem Holsth⌋, qui ad me appellavit, nondum vidi, quod si infra statutum diem se non obtulerit, vos ad ea, quae canones disponunt, procedatis. Ignorantiam ⌊magistratus Thoronensis⌋ cum scriba illo praetendere non possum, luem scilicet Lutheranam ms. Lutteranam(!)
⌈LutheranamLutheranam ms. Lutteranam(!)
⌉ prohibitam esse nec ne, cum iam illam ex mandatis prius ⌊serenissimae maiestatis regiae⌋ et ex bullis pontificum, praesertim ex novissima, excusserint, iustum Dei iudicium aliquando insolentis et diabolicae huius sectae sectatores experientur. Nos id quod possumus, praestamus et praestare debemus. Bene valete Deumque pro me cum fratribus nostris, quos saluto, exorate.
⌊Lubaviae⌋, XXIIII Ianuarii MDXXXVI.
⌊Ioannes Dei gratia episcopus Culmensis⌋
| |
12 | IDL 1409 | Ioannes DANTISCUS to [Martin von ZEHMEN (CEMA) or another Kulm (Chełmno) Canon], Löbau (Lubawa), 1536-01-31 |
Manuscript sources: 1 | rough draft in Latin, autograph, BCz, 244, p. 66 (t.p.)
|
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Venerabilis Domine, Frater in Christo carissime. Salutem in Domino.
Statuit se nobis civis Thoronensis ⌊Simon Holst⌋ ad nos appellationi satisfaciens[1]. Cui adhuc certa horum temporum ratione habita et ad quorundam amicorum nostrorum pro eo intercessionem, tempus obtinendae written over i⌈iaeae written over i⌉ dispensationis coniugii, quod non satis licite contraxit, prorogavimus usque ad festum Sancti Martini[2] proxime futurum, quod vos latere noluimus. Bene valete et cum fratribus nostris Deum pro nobis orate.
Ex ⌊castro nostro Lubaviensi⌋, paenultima Ianuarii M D XXXVI
[1] cf. ⌊⌋.
[2] November, 11.
| |
13 | IDL 1522 | Ioannes DANTISCUS to Martin von ZEHMEN (CEMA), Löbau (Lubawa), 1536-07-27 |
Manuscript sources: 1 | rough draft in Latin, autograph, BCz, 244, p. 145 (b.p.)
|
|
| |
14 | IDL 1641 | Martin von ZEHMEN (CEMA) to Ioannes DANTISCUS, Kulmsee (Chełmża), 1537-05-17 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 4, f. 120
|
Auxiliary sources: 1 | register in German, 20th-century, B. PAU-PAN, 8248 (TK 10), f. 457
|
Prints: 1 | UBC No. 919, p. 774-775 (in extenso; German register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 4, f. 120v
Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino ⌊Iohanni Dei gratia c(onfirmato) episcopo Culmensi⌋ administratorique Pomezaniensi et sacrae maiestatis ⌊regis Poloniae⌋ oratori, domino suo gratiosissimo et colendissimo
AAWO, AB, D. 4, f. 120r
Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime.
Debita facultatis et orationis commendatione praemissa.
Scripsi aliquotiens de his, quae in dominio et episcopatu Reverendissimae Paternitatis Vestrae aguntur. Litterae an perlatae, aut desidia latorum neglectae sunt adscribed⌈suntsunt adscribed⌉, scire nequeo nullo responso habito.
⌊Hic⌋ spe inani desideratissimi adventus Reverendissimae Paternitatis Vestrae non absque singulari perturbatione animi cotidie detinemur. Faxit Altissimus, ut paper damaged⌈[ut]ut paper damaged⌉ tandem in brevi desuper consolationem habeamus.
Frumenta ad [...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉ vendi [...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉ deducta sunt, sed non vendita. Mercator ille per suum nuntium satis [...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉ pretio in ⌊Gedanum⌋ praesentanda non absque magno Reverendissimae Paternitatis Vestrae dispendio et damno habere voluit, quod inconsultum videbatur. Pace in mari constituta, meliori foro vendi possunt. Sunt in toto citra LXX lastae utriusque frumenti, de quo tritici XVII lastae ⌊civibus Culmensibus⌋ venditae sunt ad praestam, quilibet modius pro VIII grossis et I s(olido). De frumentis per me hucusque nil perceptum aut expositum, de aliis proventibus castra et praedia hactenus provisa sunt.
Me humili animo Reverendissimae Paternitati Vestrae recommendo et obsequia offero, et eandem felicissime et diutissime valere exopto.
Eiusdem Reverendissime Paternitatis Vestrae humilis servitor ⌊Martinus Czeme⌋ canonicus Culmensis
| |
15 | IDL 4523 | Martin von ZEHMEN (CEMA) to Ioannes DANTISCUS, Kulmsee (Chełmża), 1538-01-08 |
received [1538]-01-17
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 5, f. 67
|
Prints: 1 | UBC No. 937, p. 789 (in extenso; German register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
AAWO, AB, D. 5, f. 67v
Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino ⌊Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi⌋ et postulato Warmiensi ac administratori Pomezaniensi, dignissimo domino suo, gratiosissimo et colendissimo
AAWO, AB, D. 5, f. 67r
Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime et colendissime.
Famulatus sui debiti una cum humili ad Deum prece praehabitis.
Reverendissimam Paternitatem Vestram oro obnixe dignetur ex sua singulari clementia me miserum, iam senio gravatum et viribus poene destitutum, qui iam in hoc extremo vitae suae termino quietiorem vitam in suae animae salutem habere summe exopto dignetur me on the margin⌈dignetur medignetur me on the margin⌉ ab hoc gravi et molestissimo officio vicariatus sub suo istius episcopatus regimine me gratiose absolvere et exonerare ut dominus meus benignissimus. Fui enim, Reverendissime Domine, in eo officio trium reverendissimorum dominorum episcoporum Culmensium per XXXIIII annorum decursum vicarius et gravi officio occupatus, et oneratus. Iam tandem respirare cupio. Non libenter velim a quarto reverendissimo domino in eo officio inveniri. Itaque iterum atque iterum humillime oro, me ab eodem officio Reverendissima Paternitas Vestra ex sua singulari gratia et pietate absolvere dignetur. Alteri iuniori magis idoneo hoc onus imponendo habitura Reverendissima Paternitas Vestra pro eo a misericordia divina perpetuum mercedem meque pro ea consequenda in mea licet indigna oratione precatorem.
Cum his Reverendissimam Paternitatem Vestram felicissime in longissimum aevum conservandam divinae clementiae committo.
Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae humilis servitor ⌊Martinus Czhema⌋, canonicus Culmensis
| |
16 | IDL 7158 | Ioannes DANTISCUS to Martin von ZEHMEN (CEMA), shortly before 1538-02-10 Letter lost |
Letter lost, mentioned in IDL 3615: Ago eas, quantas tantillus referre potest, gratiarum actiones Reverendissimae Paternitati Vestrae pro eo, quod ex sua clementia me suis litteris consolari dignata est. |
| |
17 | IDL 3615 | Martin von ZEHMEN (CEMA) to Ioannes DANTISCUS, Kulmsee (Chełmża), 1538-02-10 |
received [1538]-02-12
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, BCz, 1595, p. 921-922
|
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
BCz, 1595, p. 922
Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino ⌊Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi⌋ et administratori Pomesaniensi ac postulato Warmiensi dignissimo, domino suo gratiosissimo et colendissimo
BCz, 1595, p. 921
Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime et colendissime.
Sui debiti famulatus et humillima orationum commendatione praemissa.
Ago eas, quantas tantillus referre potest, gratiarum actiones Reverendissimae Paternitati Vestrae pro eo, quod ex sua clementia me suis ⌊⌋ consolari dignata est. Quod in adventu ⌊futuri pontificis⌋ me ab hoc durissimo et molestissimo vicariatus officio exoneratum habere velit, faciet Reverendissima Paternitas Vestra pro sua gratia erga me, hominem prope omnibus viribus destitutum, opus misericordiae, profecto Deo Omnipotenti non ingratum. Tempus instat, ut alius hoc officium ferat, meliori industria ac sollertiori cura, quam ego hactenus tuli.
Pro eo erga me liberationis officio et beneficio obnoxius ero perpetuis temporibus usque ad extremum vitae pro felici statu et salute animae exorare Reverendissimae Paternitati Vestrae, quam Deus Omnipotens in longissimum aevuum incolumem conservare dignetur in optata sanitate. Et me sibi Reverendissima Paternitas Vestra commendatum habere dignetur.
Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae humilis servitor et capellanus ⌊Martinus Czheme⌋ canonicus Culmensis
| |