AAWO, AB, D. 3, f. 107v

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌊Ioanni episcopo CulmensiIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌋ et administratori Pomezaniensi, domino meo gratioso et observandissimo

AAWO, AB, D. 3, f. 104r

Salutem et meorum deditissimorum obsequiorum sedulam commendationem.

Reverendissime in Christo Pater, domine gratiose et observandissime.

Posteaquam in hanc legationem ad potentissimum Gustav I Vasa (Gustav Ericsson) (*1496 – †1560), 1523-1560 King of Sweden; son of Erik Johansson and Cecilia Månsdotter ⌊Sueciorum regemGustav I Vasa (Gustav Ericsson) (*1496 – †1560), 1523-1560 King of Sweden; son of Erik Johansson and Cecilia Månsdotter ⌋ sum profectus, quae ... illegible⌈...... illegible⌉ in itinere mihi accidere, scripsi partim, partim scribam nunc ad columen et maecenatem familiae et affinitatis huius nostrae, utpote cum ingredienti iter precatus sit optime et successuum bonorum meorum nuntio factus certior iucundam capiat voluptatem.

Per Citizens of Livonia ⌊LivonesCitizens of Livonia ⌋ transiens hactenus a scribendo temperavi, fuerunt enim omnia suspectissima et sub specie regiae legationis profici superinscribed⌈cici superinscribed⌉scenti nihil honoris publice superinscribed⌈publicepublice superinscribed⌉ ab eis tributum, solum fide publica accepta, data fuit itineris securitas, quamquam egredienti mihi iter Reval (Revelia, Lindanäs, Koływań, Kalevanlinna), city and fortress in northern Livonia, since 1918 Tallinn, the capital of Estonia⌊Revalliam urbemReval (Revelia, Lindanäs, Koływań, Kalevanlinna), city and fortress in northern Livonia, since 1918 Tallinn, the capital of Estonia⌋, aliquot praedones, communes hostes omnium insidiati sunt mihi, sed a magistratu eius urbis comminatione capitis supplicii deterriti, liberum ad The Finns ⌊FinnorumThe Finns ⌋ fines nactus fui iter. Attigi Roxas sive The Muscovites (Moscovians, Mosci) ⌊MoscosThe Muscovites (Moscovians, Mosci) ⌋, qui mihi ob bellum publicum, quod habent cum serenissimo Poloniae rege, domino meo clementissimo, vitandi erant, sine quo{d} iam illis fueram proditus, ut fui postea redditus certior.

Itaque XII infra Narva (Nerva, Narova)⌊NervamNarva (Nerva, Narova)⌋ miliario on the margin⌈miliariomiliario on the margin⌉ glaciale pelagus ingressus, varia fortuna et dificillimo itinere super AAWO, AB, D. 3, f. 104v per triginta amplius miliaria, qua hidden by binding⌈[a]a hidden by binding⌉ triduo confeci per glaciem ductu duorum rusticorum, qui cum propter perpetuas nives hidden by binding⌈[es]es hidden by binding⌉ et ventos de itinere dubitarent erraremusque toto die usque ad noctem indicio solarii et magnetis, quod nob written over s⌈sbb written over s⌉is superinscribed⌈isis superinscribed⌉ in arctum hidden by binding⌈[um]um hidden by binding⌉ erat proficiscendum, lucente parum ante occasum sole, nacti fuimus Finnorum pro hidden by binding⌈[o]o hidden by binding⌉montorium, quod Altum vocant.

In eo itine hidden by binding⌈[ne]ne hidden by binding⌉re difficilia multa fuere; scissa alicubi gla hidden by binding⌈[la]la hidden by binding⌉cies atque nivae consputae commissurae, ut improvisus equus, qui ad superinscribed in place of crossed-out ante⌈anteadad superinscribed in place of crossed-out ante⌉ traham me vectabat, inciderit intra glaciem octo pedibus altiorem, afuerat enim parum, quod et ipse fuissem immersus, sed servavit me benignitate sua Deus hactenus satis firmum hidden by binding⌈[rmum]rmum hidden by binding⌉, quamquam laborem a capite nonnihil, ob no hidden by binding⌈[no]no hidden by binding⌉ndum bene curatam aegritudinem ante profecti hidden by binding⌈[ti]ti hidden by binding⌉onem. Ita fit in rebus humanis, ut haec hidden by binding⌈[c]c hidden by binding⌉ vitae nostrae fabula duros ante extre hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉mum actum labores habeat et sic clau hidden by binding⌈[u]u hidden by binding⌉dat sese tandem.

In Finland⌊FinnisFinland⌋ nunc ago apud primarium regis praefectum, hominem hidden by binding⌈[em]em hidden by binding⌉ optimum, qui honore et humanitat superinscribed⌈tt superinscribed⌉e plu hidden by binding⌈[lu]lu hidden by binding⌉rima afficit in dies me. Coactus Åbo (Turku), city in southwestern Finland, on the mouth of the Aura river, former capital of Finland⌊hicÅbo (Turku), city in southwestern Finland, on the mouth of the Aura river, former capital of Finland⌋ ali hidden by binding⌈[li]li hidden by binding⌉quamdiu me et equos recreare post AAWO, AB, D. 3, f. 105r confecta miliaria 300 et plura. Neque potui per hos dies decem a superinscribed⌈aa superinscribed⌉d reliquum iter maturare, quia fretum, quod vocant Alants Hab, tanta glacie natavit, ut diceret Vestra Gratia esse vel Hyperboreos montes[1] vel Caucasus Mountains, mountain in West Asia between the Black Sea and the Caspian Sea in the Caucasus region⌊CaucasosCaucasus Mountains, mountain in West Asia between the Black Sea and the Caspian Sea in the Caucasus region⌋ mille, tam in ad sublime congesta est glacies, quae cum hac hieme non constiterit aut cohaeserit, ita etiam neque superinscribed⌈etiam nequeetiam neque superinscribed⌉ navibus, neque equis aut trahis on the margin⌈neque equis aut trahisneque equis aut trahis on the margin⌉ non est fuit fretum superinscribed⌈fuit fretumfuit fretum superinscribed⌉ pervium. Verum per hos dies flante ab oriente vento repulsa atque reiecta est in obiectum litus adversum ad arctum et boream glacies nudataeque undae, ut sperem biduo me transiturum, favente Deo.

Inde ad Sueciorum regem restant miliaria non amplius XVI. Cognovit rex me... illegible⌈...... illegible⌉ ista me venire ad se, et heri ad me venerunt, qui ad eum superinscribed in place of crossed-out se⌈seeumeum superinscribed in place of crossed-out se⌉ me deducerent et prosequerentur. Quae hoc hiberno bello sua maiestas in Scania feliciter egesserit et condicionem rerum Danicarum on the margin⌈condicionem rerum Danicarumcondicionem rerum Danicarum on the margin⌉ ex istis, quae inclusi, ex regiis litteris Gratia Vestra Reverendissima cognoscet certissimaque habebit. Si faverit Deus, qui bene conantibus suo numine adesse solet semper, ita perfungar hac legatione mea, ut et quod Tua Gratia Vestra Reverendissima mihi precatur et honori sit et superinscribed⌈etet superinscribed⌉ emolumento futura, optime enim respondent omnia et omnium rerum facies AAWO, AB, D. 3, f. 105v est sine omni ruga et nitet modis omnibus hidden by binding⌈[mnibus]mnibus hidden by binding⌉. Omnia hic pacata, regnum obsequens regi, omnia hidden by binding⌈[omnia]omnia hidden by binding⌉ tranquillissima, thesauri ad bellum gerendum hidden by binding⌈[dum]dum hidden by binding⌉ maiores Pactoleis. Accedit regum foedus hidden by binding⌈[s]s hidden by binding⌉, mutuo sibi manus longas et fortes porri hidden by binding⌈[rri]rri hidden by binding⌉gentium adeo, ut sperem ante Kalendas Iu hidden by binding⌈[u]u hidden by binding⌉lias fore, ut rex Christiernus, Holsatiae hidden by binding⌈[tiae]tiae hidden by binding⌉ dux, iam electus et designatus rex, regio hidden by binding⌈[gio]gio hidden by binding⌉ diademate inauguretur et honore, et titulis on the margin⌈honore, et titulishonore, et titulis on the margin⌉ salutetur. Ante quam diem non video, quomodo me ex legatione hidden by binding⌈[ione]ione hidden by binding⌉ ista explicem.

Ceterum uxor mea dulcissima hidden by binding⌈[ima]ima hidden by binding⌉ ex Regio Monte ad me scripsit, litteras enim hic hidden by binding⌈[ic]ic hidden by binding⌉ accepi. Statim a mea abitione litteras Gratiae Vestrae Reverendissimae hidden by binding⌈[Reverendissimae]Reverendissimae hidden by binding⌉ et Fabiani nostri ad me se recepisse et incertam voluntatis meae illinc ad reditum hidden by binding⌈[um]um hidden by binding⌉ meum servasse. Puto enim fuisse de ratione hidden by binding⌈[one]one hidden by binding⌉ obtinendi a serenissimo rege Ferdinando stipen hidden by binding⌈[en]en hidden by binding⌉dii mei. Quam rem, ut probe curatam a Vestra Reverendissima hidden by binding⌈[Reverendissima]Reverendissima hidden by binding⌉ Gratia scio, ita rogo, si quid putabit adhuc superinscribed⌈adhucadhuc superinscribed⌉ hac part hidden by binding⌈[t]t hidden by binding⌉e faciendum, patrocinio suo causam adiuvet hidden by binding⌈[t]t hidden by binding⌉.

Tandem roganda mihi est apprime Gratia Vestra hidden by binding⌈[Vestra]Vestra hidden by binding⌉ Reverendissima, ut committere dignetur curatori Rapte hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉nii mei Ioachimo Stortzsell in Osterrode hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉, ut omnia probe curet et construi faciat [...] hidden by binding⌈[...][...] hidden by binding⌉(?) quattuor aut quinque domus rusticas pro hidden by binding⌈[ro]ro hidden by binding⌉ AAWO, AB, D. 3, f. 106r habitatione ortulanorum exstirpandis agris conducendorum et culturae utilium, quotque duos aut tres adscripticios ad mansos, si quos obtinere poterit, iuxta consuetudinem agrariam ad praedium inducat. Scio ego eam superinscribed⌈eameam superinscribed⌉ ad rem pecuniam esse necessariam, proinde ... illegible⌈...... illegible⌉maiorem in modum rogo, ut Vestra Reverendissima Gratia mea fide non una numeratione, sed subinde ad marcas 30 curatori meo credito atque mutuo dare dignetur, ut inde faciat impendium. Has ego Gratiae Vestrae Reverendissimae, bona fide rediens, restituam. Vellem ita esse meis fortunulis consultum, dum absum, ut dum hic fortunis augendis do operam, istuc tantumdem non accipiam incommodi. Quodque aliquando Gratia Vestra Reverendissima desideratas suas litteras dare ad me in next line⌈meme in next line⌉ velit, obsecro atque illas ad uxorem meam mittat, offerent enim se creberrimi nuntii ad primum tempus navigationis apud principem meum, quas illa ad me curabit perferri.

Ex regiis litteris hic cognovi eius maiestatem graviter atque acerbe ferre suam superinscribed in place of crossed-out ...⌈... illegible⌈...... illegible⌉suamsuam superinscribed in place of crossed-out ...⌉ classem Gdanensium onerarias on the margin⌈onerariasonerarias on the margin⌉ diripuisse apud Helium et in statione Vistulae et hostio, inde coniecturam facio obtenturum me pro Gdanensibus, sicut datae AAWO, AB, D. 3, f. 106v mihi sunt partes a principe meo inter alia, restitutionem facilius multo daboque hidden by binding⌈[que]que hidden by binding⌉ operam, ut regiis litteris Gdanensibus ea hidden by binding⌈[a]a hidden by binding⌉ de re sit cautum on the margin⌈sit cautumsit cautum on the margin⌉ eorumque nuntio, qui apud me est, probe quanto fieri poterit maturius mittam deque rebus aliis Gratiam Vestram Reverendissimam certiore hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉m reddam.

Ista mea legatio sub titulo regio plurimum deiecit animum Moscis hidden by binding⌈[s]s hidden by binding⌉, nam putant me missum pro foedere hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉ ineundo inter Poloniae et Sueciorum reges adversum se. Livones eandem suspectissimam habuere et metuunt foedus inter utrumque regem, quod ego spero ... illegible⌈...... illegible⌉ propediem, aliqua etiam mea opera, cohae hidden by binding⌈[ae]ae hidden by binding⌉surum esse.

Quae de Gedanensibus scripsi hidden by binding⌈[i]i hidden by binding⌉, poterit domino Ioanni a Werden Gratia Vestra Reverendissima aper superinscribed⌈rr superinscribed⌉ire hidden by binding⌈[ire]ire hidden by binding⌉ cum offerreque operam meam cum multa salut hidden by binding⌈[t]t hidden by binding⌉e. Quaque in parte reipublicae Gdanensium po hidden by binding⌈[o]o hidden by binding⌉tero commodo esse, nihil me cessaturum pro hidden by binding⌈[ro]ro hidden by binding⌉ meo municipali officio.

Rex Sueciorum hidden by binding⌈[um]um hidden by binding⌉ legatos habet apud regem Moscorum. Item habent Livones. Mosci hic nova clade fusi affirmantur vel a Tartaris, Pol vel Lithuanis on the margin⌈vel Lithuanisvel Lithuanis on the margin⌉, nempe id ipsos fateri hidden by binding⌈[ri]ri hidden by binding⌉ et apud Finnos caro pretio equos licitari hidden by binding⌈[tari]tari hidden by binding⌉.

AAWO, AB, D. 3, f. 107r

Uxorem meam dulcissimam, sicut illa sanguinis et sororia necessitudine attinet Gratiae Vestrae Reverendissimae unice commendo. Servet Maiestatem Gratiam Vestram Reverendissimam divina benignitas cum matre, fratribus, sororibus et tota gente vestra, carissimis meis amantissimisque affinibus.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ in praefectura Finnorum Åbo (Turku), city in southwestern Finland, on the mouth of the Aura river, former capital of Finland⌊AbawÅbo (Turku), city in southwestern Finland, on the mouth of the Aura river, former capital of Finland⌋, in praedio Suederi, ipsa Dominica Oculi 1535.

Reverendissimae Gratiae Vestrae deditissimus Johann Reyneck (†1535), the second husband of Dantiscus' sister Anna; doctor of both canon and civil law; councillor to Duke Albrecht von Hohenzollern (BORAWSKA 1984, p. 179-180, 203; GÜNTHER 1907, p. 365)⌊Ioannes RheinekJohann Reyneck (†1535), the second husband of Dantiscus' sister Anna; doctor of both canon and civil law; councillor to Duke Albrecht von Hohenzollern (BORAWSKA 1984, p. 179-180, 203; GÜNTHER 1907, p. 365)⌋ utriusque iuris doctor etc.

[1] Originally the mythical name of an imaginary range of mountains in the north of the earth. It was afterwards applied by the geographers to various chains; as, for example, the Caucasus, the Rhipaei Montes, and others. [Harry Thurston Peck. Harpers Dictionary of Classical Antiquities. New York. Harper and Brothers. 1898.].