Visits: 1271
» CORPUS of Ioannes Dantiscus' Texts & Correspondence
Copyright © Laboratory for Source Editing and Digital Humanities AL UW

All Rights Reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopy, recording or any other information storage and retrieval system, without prior permission in writing from the publisher.

Letter #2975

Kaspar HANNAU to Ioannes DANTISCUS
Rome, 1546-06-12
            received Guttstadt (Dobre Miasto), 1546-07-24

Manuscript sources:
1fair copy in Latin, autograph, BCz, 240, p. 181-188
2fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 6, f. 93
3register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 32, No. 451

Auxiliary sources:
1register in English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 365

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

BCz, 240, p. 181

Reverendissime Praesul, clementissime domine.

Plurimam salutem, cum omnis felicitatis uberrima accessione Reverendissimae Amplitudini Tuae ex animo precor.

Ad humilimam servitiorum meorum commendationem.

Secundum posteriores meas, quas 27 Martii dedi, nulla praeterfluxit hebdomada, in qua non certo mihi persuaserim conventuros cardinales cum ceteris iudicibus ac tandem * encrypted ** encrypted finem imposituros, non tam quod illi hoc polliceba paper damaged[a]a paper damagedntur, quam quod, quominus fieret, nihil obstare videbam. Ego itaque, qui post tot superiores meas litteras, quas vanissimis spebus plenas in hoc iam integro prope septennio ex Rome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy SeeUrbeRome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy See plurimas misi, summa cum molestia iam incerta de hac * encrypted ** encrypted scribo, nolens perpetuo vanus esse, in tot hebdomadas scribere distuli, ut congregatis cardinalibus, quid tandem decrevissent, atque etiam de reditu meo certius aliquid significare possem. Sed, nescio quibus privatis suis de causis illis hucusque non convenientibus, ego frustra iterum hoc diuturnum silentium committere et incerta de eadem * encrypted ** encrypted scribere coactus sum, malens iam cardinalibus istis fidem nullam habere, quam ex longionre meo silentio in maiorem solicitudinem Reverendissimam Amplitudinem Tuam inducere.

Scripsi novissime hanc me de Christi misericordia spem concepisse, quod completo post 26 diem Iunii septimo anno, ex quo Rome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy SeeRomamRome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy See veni, recordaturum pium Servatorem mei et in delictorum iuventutis meae mulctationem has accepturum septennales miserias et aerumnas meas, quas in durissimis istis negotiis litibusque maxima acerbitate exhausi, quemadmodum multis servis Dei usuvenisse legimus ad Deum conversis, quibus quidem ego longe indignissimus sum ulla ex parte comparari, de misericordia tamen Dei, qui dives est in omnes homines magna fiducia hoc idem superinscribedhoc idemhoc idem superinscribed ausus sum sperare. Appropinquat ille dies eamque spem adeo non perdidi, ut magis etiam sperem. Totum nunc a cardinalium proxima congregatione pendere videtur, quae profecto ultra eum diem non differetur, et vel finietur BCz, 240, p. 182 in ea feliciter cum benigna Dei cooperatione tota haec controversia, vel certe huiusmodi quippiam statuetur, ex quo exitum saltem clarius licebit deprehendere. Nunc ipsa in eodem adhuc perseverat statu, quem in posterioribus descripsi, ubi et de reditu meo adiunxi, quod in Septembri vel Octobri hinc proficisci instituerim, quae etiam nunc mihi mens manet satisque commode fieri posse existimo. Interea enim praeter * encrypted ** encrypted etiam beneficiorum, quae nobis Ѧ encrypted ѦѦ encrypted resignat, et L encrypted LL encrypted negotia meae curae commissa in universum spero conficientur, et nihil tum superfuerit, cur adscribedcurcur adscribed diutius Rome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy SeeRomaeRome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy See commorer, nec ullis aliis novis negotiis a quoquam me impediri seu occupari sinam.

Cupio, si quidem non immerito, ingenti desiderio, ut ex hac plusquam Pharaonica servitute liberatus, in qua mihi non lateres coquendi, sed cum importunissimis adversariis assiduo conflictu diurnisque et nocturnis curis laboribusque dimicandum fuit, aliquando tandem etiam mihi transire liceat in domum Domini et visitare templum sanctum eius omnibus diebus vitae meae, atque sacrificare illi sacrificium laudis. Ea est enim hic vitae meae ratio fuitque toto hoc septennio, ut nisi eam ad peragendum pro peccatis prioris vitae paenitentiam sustinere decrevissem, sicque Deum ipsum iusto suo iudicio ordinasse credidissem, fateor ingenue, quod dudum ego hinc ad Reverendissimam Amplitudinem Tuam reversus ad aratrum vel quodvis aliud laboriosissimum p... illegible...... illegibleistrinum applicari maluissem, quam in hoc vitae genere perseverare. Decima nona Maii accepi Reverendissimae Amplitudinis Tuae litteras 15 Martii datas, quibus inter cetera me admonet de eo, ut paciscerer cum Π encrypted ΠΠ encrypted , si illum superare non possem. O quoties hoc mihi venit in mentem in hac septennali concertatione et ego non solum pactus, sed et vel depactus cum ipso fuissem, si meliorem fore ullis in rebus, et fidem servaturum perspexissem, ac non potius omnia sua pristina vitia, de quibus superiore anno fusius ad Reverendissimam Amplitudinem Tuam et M encrypted MM encrypted scripsi, retineret, ut si hominem praesentem eadem Reverendissima Amplitudo Tua intueretur, nihil illi novi accrevisse cerneret praeter praetensam barbam. BCz, 240, p. 183 Exspectabo vigesimum sextum Iunii, et quod tum Deus pro sua misericordia dederit et a cardinalibus decerni voluerit, ex eo consilium capiam.

Ex aula nihil nihil intelligo novi. Puto et illic fractos esse tam Π encrypted ΠΠ encrypted , quam fautoris eius conatus de 4* encrypted 4*4* encrypted , nec quicquam etiam effecisse in suo reditu encrypted encrypted . Quod si sic est firmumque manebit, nostrae causae proderit sane plurimum. 5* encrypted 5*5* encrypted , a me in negotio quodam suo privato adiutus, alienus factus videtur a Π encrypted ΠΠ encrypted . Accepi enim nuper ab illo litteras, in quibus ita scribit. Dominus 6* encrypted 6*6* encrypted ante festum Mathiae hic est ingressus in causa et redemptione Pucensi encrypted PucensiPucensi encrypted . Qui nec oblitus est Π encrypted ΠΠ encrypted , sed laterem visus est lavare. Deus novit, qui sui sunt. Idem et de 7* encrypted 7*7* encrypted ante aliquot menses scripserat, quod cogitaret suum canonicatum cuidam Gdanensi resignare. Sed an ea resignatio facta sit et cuinam, nondum hic investigare potui. V encrypted VV encrypted possessionem Ψ encrypted ΨΨ encrypted tandem assecutum vehementer gaudeo. Quae autem Reverendissima Amplitudo Tua de P encrypted PP encrypted obstinato animo in exigendis a V encrypted VV encrypted triginta residentiae diebus, et magna ingratitudine erga ipsam Reverendissimam Amplitudinem Tuam, atque adeo nos omnes, non potui absque magna indignatione legere. Non tamen admiratus sum id a V encrypted VV encrypted exigi, cum nec mihi sit remissum per summam iniuriam. Vidi etiam, quae de hoc rei indignitate mota ad S encrypted SS encrypted Reverendissima Amplitudo Tua scripsit, et quae pro me superioribus annis ad idem P encrypted PP encrypted scripsi memini. Pluraque his addi potuissent, quibus ipsius P encrypted PP encrypted grandis iniquitas et ingratitudo apertissime convinceretur. Verum hoc genus hominum argumentis nullis cedi written over aaii written over at nec ieiuniis vel orationibus eiicitur. Perferenda sunt omnia ad meum usque reditum. Inibitur tum spero ratio, quemadmodum et ipsi statuta observare cogentur.

Sumptus hucusque a Reverendissima Amplitudine Tua in * encrypted ** encrypted factos ad duo millia ducatorum ascendere facile credo et eorum recordatio non minima pars est meo superinscribedoo superinscribedrum dolorum, quibus hic crucior. Spero tamen quod assecutis divino auxilio ex * encrypted ** encrypted occasione duobus canonicatibus in Reverendissima<e> Amplitudinis Tuae ecclesia, quos ego et V encrypted VV encrypted possidemus caeterisque in Poland (Kingdom of Poland, Polonia)PoloniaPoland (Kingdom of Poland, Polonia) et Lübeck (Lubeca, Lubicensis urbs, Lubecum), city in northern Germany, on the mouth of the Trave river, capital of the Hanseatic LeagueLubecaeLübeck (Lubeca, Lubicensis urbs, Lubecum), city in northern Germany, on the mouth of the Trave river, capital of the Hanseatic League sacerdotiis resarciri brevi poterit hoc damnum, et quae his septem annis euntes in hanc longinquam Rome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy SeeUrbemRome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy See BCz, 240, p. 184 et quasi flentes misimus semina nostra, eorum postea in octavo anno domi rursus convenientes cum exultatione portabimus manipulos nostros.

Procuratorium probably Johann Lehmann (Jan Leoman) (*1520 – †1582), Dantiscus' nephew (son of his sister Ursula and Zacharias Lehmann); studied in Wittenberg and in Rome; 1545 secretary of Ioannes Dantiscus as Ermland bishop; 1546 vicar in Heilsberg; 1550 chancellor of Ermland bishop Tiedemann Giese and then of his successor Stanisław Hozjusz; 1554 Ermland canon; 1561-1566 general administrator (oeconomus) on the bishop's estates in Ermland diocese; 1571 Ermland custos (KOPICZKO 2, p. 193)Lemanniprobably Johann Lehmann (Jan Leoman) (*1520 – †1582), Dantiscus' nephew (son of his sister Ursula and Zacharias Lehmann); studied in Wittenberg and in Rome; 1545 secretary of Ioannes Dantiscus as Ermland bishop; 1546 vicar in Heilsberg; 1550 chancellor of Ermland bishop Tiedemann Giese and then of his successor Stanisław Hozjusz; 1554 Ermland canon; 1561-1566 general administrator (oeconomus) on the bishop's estates in Ermland diocese; 1571 Ermland custos (KOPICZKO 2, p. 193) libenter accepi. Non tamen satis aperte indicavit Reverendissima Amplitudo Tua, cuinam vellet resignari Lubecensem canonicatum, illine an Y encrypted YY encrypted . At ne longior interponatur mora, in eius personam diplomata expediam, Y encrypted YY encrypted vero, cum ego rediero, ut Wladislaviensem propinquiorem assequatur, curabo. Scripsi enim ante, cur necesse sit, ut ego prius possessionem huius canonicatus ineam. De decanatu Kielcensi nescio quid mihi pollicear. Scripsi haud ita pridem ad L encrypted LL encrypted illum mihi a Ѧ encrypted ѦѦ encrypted resignatum esse sub 40 ducatorum pensione. Nihilominus, si id illi gratum non esset, sed alium quempiam de suis familiaribus hoc sacerdotium obtinere magis vellet, me libenter cessurum, cui iusserit, salva tamen manente domino Ѧ encrypted ѦѦ encrypted pensione, quae in mea non esset potestate. Quid responsi accipiam, videbo, atque etiam quid Reverendissimae Amplitudini Tuae, quae hac ipsa de re ad eundem litteras dedisse scribit, responsum sit, scire cupio.

Incredibile est, quantos lobores septem integris mensibus eius nomine sustinui ad obtinendum indultum conferendi totius Cracow Diocese (Dioecesis Cracoviensis)Cracoviensis diocesisCracow Diocese (Dioecesis Cracoviensis) sacerdotia in mensibus apostolicis, quod nunc primum per eius familiarem Leonardum Rzepeczki ad illum expeditum mitto. Supersunt et alia quaedam eius negotia et ex illis expeditio bullarum super Cracow Diocese (Dioecesis Cracoviensis)Cracoviensi episcopatuCracow Diocese (Dioecesis Cracoviensis), et solutio annatae. Mercatorum enim quorundam culpa pecunia hic ad eam rem nondum curata est, sed unicum breve apostolicum tantum expeditum, per quod Cracow Diocese (Dioecesis Cracoviensis)Cracoviensis episcopatusCracow Diocese (Dioecesis Cracoviensis) possessionem accepit. De his bullis autem expediendis postea deque annata solvenda et ipse Alessandro Farnese (*1520 – †1589)cardinalis protectorAlessandro Farnese (*1520 – †1589), et duo illius supremi secretarii nomine L encrypted LL encrypted apud officiales sponsionem fecerunt. Summa enim huius pecuniae, quae desideratur, trium milium ducatorum est, cum paper damaged[um]um paper damaged autem a L encrypted LL encrypted magna negligentia et cum omnium admiratione ad paper damaged[ad]ad paper damaged hodiernum usque diem non est curata, et ego is sum, qui negotium tracto et a quo causa tantae tardationis pecuniae hidden by binding[iae]iae hidden by binding semper exigitur, fit, ut rarissime coram reverendissimo domino Alessandro Farnese (*1520 – †1589)cardinali protec hidden by binding[tec]tec hidden by bindingBCz, 240, p. 185toreAlessandro Farnese (*1520 – †1589) illisque eius secretariis apparere ausus, minime integrum mihi sit vel residua eiusdem L encrypted LL encrypted , vel unicum illud ipsius etiam J encrypted JJ encrypted negotium apud eos sollicitare. Quod, quia non dissimile est ab eo indulto L encrypted LL encrypted , cuius paulo ante mentionem feci, mirum videri written over eeii written over e non debet J encrypted JJ encrypted , si tardius etiam expedietur. Nam praeter munera, quorum pretium quingentos florenos Rhenenses superabat, Alessandro Farnese (*1520 – †1589)protectoriAlessandro Farnese (*1520 – †1589) eiusque secretariis ad obtinendum hoc indultum missa, tres reges encrypted tres regestres reges encrypted , nempe F encrypted FF encrypted , E encrypted EE encrypted et 8* encrypted 8*8* encrypted eadem paper damaged[m]m paper damaged de re ad B encrypted BB encrypted et protectorem diligentissime scripserunt et E encrypted EE encrypted atque 8* encrypted 8*8* encrypted oratores encrypted oratoresoratores encrypted Rome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy SeeRomaeRome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy See praesentes omnem suam operam impenderunt, nec ego minimam partem sudoris exhausi, et tamen summa difficultate, aliis omnibus iam defatigatis, a me solo nunc demum post septimum mensem extortum est.

Postquam autem, allata pecunia illa placatoque Alessandro Farnese (*1520 – †1589)protectoreAlessandro Farnese (*1520 – †1589) et secretariis eius, mihi iterum licebit coram ipsis aperta facie, ut aiunt, apparere, contendam itidem omni diligentia, ut primo quoque tempore J encrypted JJ encrypted desiderio etiam satisfiat ms. r(!) tt ms. r(!) . Cui nunc iterum scribens non hanc, sed aliam adduxi causam, cur id nondum acciderit, ne ulli alii proderentur haec occultiora L encrypted LL encrypted negotia. Bartłomiej Plemięcki (Bartholomaeus a Clementh, Bartholomäus von Plement) (*ca. 1520 – †after 1595), nobleman of Kulm Land, son of Jerzy Plemięcki; in 1546 studied in Rome; 1554-1595 Canon of Kulm; 1567-1578 Canon of Ermland (KOPICZKO 2, p. 248-249; ORACKI 1988, p. 82; PSB 26/4, p. 714)Bart(olomeus) PlemienczkiBartłomiej Plemięcki (Bartholomaeus a Clementh, Bartholomäus von Plement) (*ca. 1520 – †after 1595), nobleman of Kulm Land, son of Jerzy Plemięcki; in 1546 studied in Rome; 1554-1595 Canon of Kulm; 1567-1578 Canon of Ermland (KOPICZKO 2, p. 248-249; ORACKI 1988, p. 82; PSB 26/4, p. 714) quinta Mai demum hinc exivit, ut ex eo facile intelligat Reverendissima Amplitudo Tua falsa fuisse, quae de eo ad se delata sunt, quod pessimis verbis in aula J encrypted JJ encrypted et eandem Reverendissimam Amplitudinem Tuam proscidisset. Rediens mecum in gratiam semper visus est adscribedestest adscribed Reverendissimam Amplitudinem Tuam omnibus modis observare et me sincere amare. Si Jerzy Plemięcki (Georg von Plement, Georgius a Clementh) (*before 1490 – †after 1544), 1517-1528 Kulm alderman; 1531-1545 - district judge (MAŁŁEK 1976, p. 131; Urzędnicy 5/2, s. 227)paterJerzy Plemięcki (Georg von Plement, Georgius a Clementh) (*before 1490 – †after 1544), 1517-1528 Kulm alderman; 1531-1545 - district judge (MAŁŁEK 1976, p. 131; Urzędnicy 5/2, s. 227) eius in J encrypted JJ encrypted aliquid gravius dixerit, non miror. Etenim, si verum fateri licet, quod ad Culmensem canonicatum non admittitur, equidem manifesta iniuria est. Antequam hinc abiit, etsi litem suam omnino persequi in animum induxisset, persuasi tamen Bartłomiej Plemięcki (Bartholomaeus a Clementh, Bartholomäus von Plement) (*ca. 1520 – †after 1595), nobleman of Kulm Land, son of Jerzy Plemięcki; in 1546 studied in Rome; 1554-1595 Canon of Kulm; 1567-1578 Canon of Ermland (KOPICZKO 2, p. 248-249; ORACKI 1988, p. 82; PSB 26/4, p. 714)illiBartłomiej Plemięcki (Bartholomaeus a Clementh, Bartholomäus von Plement) (*ca. 1520 – †after 1595), nobleman of Kulm Land, son of Jerzy Plemięcki; in 1546 studied in Rome; 1554-1595 Canon of Kulm; 1567-1578 Canon of Ermland (KOPICZKO 2, p. 248-249; ORACKI 1988, p. 82; PSB 26/4, p. 714), ut si honesta et aequa compositio proponeretur, eam non contemneret etiam cum aliquo suo damno, quod quietis suavitas esset compensatura. Cum Bartłomiej Plemięcki (Bartholomaeus a Clementh, Bartholomäus von Plement) (*ca. 1520 – †after 1595), nobleman of Kulm Land, son of Jerzy Plemięcki; in 1546 studied in Rome; 1554-1595 Canon of Kulm; 1567-1578 Canon of Ermland (KOPICZKO 2, p. 248-249; ORACKI 1988, p. 82; PSB 26/4, p. 714)ipsoBartłomiej Plemięcki (Bartholomaeus a Clementh, Bartholomäus von Plement) (*ca. 1520 – †after 1595), nobleman of Kulm Land, son of Jerzy Plemięcki; in 1546 studied in Rome; 1554-1595 Canon of Kulm; 1567-1578 Canon of Ermland (KOPICZKO 2, p. 248-249; ORACKI 1988, p. 82; PSB 26/4, p. 714) igitur latius agere poterit J encrypted JJ encrypted , cum domi praesens aderit. Impetravit suo nomine et gratiam expectatitivam, ut vocant, ad Reverendissimae Amplitudinis Tuae ecclesiam, sed mihi videtur penitus frustra propter regias duas nominationes, quas iam pridem expeditas ad L encrypted LL encrypted misi, et BCz, 240, p. 186 prius suum sortiri effectum oportet, per illas enim gratiis expectativis expresse derogatur. Si quid meae preces apud L encrypted LL encrypted valuerint, non parvo desiderio, ut cognoscam, exspecto, qui, ut altera nominationum vel Ioannes Langhannius (Jan Langhannigk, Ioannes Lang) (†1567), 1532-1559 parish priest in Heilsberg; 1541-1547 administrator on the bishop's estates; 1541-1555 Guttstadt honorary canon; 1560 Frauenburg canon (SBKW, p. 143)LanghannioIoannes Langhannius (Jan Langhannigk, Ioannes Lang) (†1567), 1532-1559 parish priest in Heilsberg; 1541-1547 administrator on the bishop's estates; 1541-1555 Guttstadt honorary canon; 1560 Frauenburg canon (SBKW, p. 143), vel Johann von Höfen (Jan Hartowski, Ioannes Varschoviensis, Ioannes de Curiis) (†after 1547-09-01), probably a first cousin of Dantiscus, student of Valentinus Rawensis; in 1537 studied in Cracow; since 1545, upon Dantiscus' recommendation, in the service of Cracow bishop Samuel Maciejowski (SKOLIMOWSKA 2000)HartowskiJohann von Höfen (Jan Hartowski, Ioannes Varschoviensis, Ioannes de Curiis) (†after 1547-09-01), probably a first cousin of Dantiscus, student of Valentinus Rawensis; in 1537 studied in Cracow; since 1545, upon Dantiscus' recommendation, in the service of Cracow bishop Samuel Maciejowski (SKOLIMOWSKA 2000) conferretur, diligenter oravi. Ipsi Bartłomiej Plemięcki (Bartholomaeus a Clementh, Bartholomäus von Plement) (*ca. 1520 – †after 1595), nobleman of Kulm Land, son of Jerzy Plemięcki; in 1546 studied in Rome; 1554-1595 Canon of Kulm; 1567-1578 Canon of Ermland (KOPICZKO 2, p. 248-249; ORACKI 1988, p. 82; PSB 26/4, p. 714)PlemienczkiBartłomiej Plemięcki (Bartholomaeus a Clementh, Bartholomäus von Plement) (*ca. 1520 – †after 1595), nobleman of Kulm Land, son of Jerzy Plemięcki; in 1546 studied in Rome; 1554-1595 Canon of Kulm; 1567-1578 Canon of Ermland (KOPICZKO 2, p. 248-249; ORACKI 1988, p. 82; PSB 26/4, p. 714) nullas litteras abeunti dedi, quod et in aula regia, et domi apud parentes aliquamdiu se commoraturum dixit, antequam ad Reverendissimam Amplitudinem Tuam se conferret.

Ego, cum hinc, Deo annuente, etiam exiturus sum, utar ea pecunia, quam mihi ad hoc iter per The Fuggers German family of merchants and bankers that dominated European business during the 15th and 16th centuriesFuggarosThe Fuggers German family of merchants and bankers that dominated European business during the 15th and 16th centuries Reverendissima Amplitudo Tua curavit. Qui Rome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy SeeRomaeRome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy See sunt, dicunt sibi a domino Anton Fugger (*1493 – †1560), German banker, since 1525 directed Fuggers' family enterprise (NDB, Bd. 5, p. 714-719; PIRNTKE, p. 30-31)Antonio FuggeroAnton Fugger (*1493 – †1560), German banker, since 1525 directed Fuggers' family enterprise (NDB, Bd. 5, p. 714-719; PIRNTKE, p. 30-31) per litteras commissum, ut usque ad ducentos coronatos, si postularentur, mihi numerarent. Nondum tamen quicquam numerari volui, victito enim nunc auro, quod mihi a Ѧ encrypted ѦѦ encrypted mutuo datur, ea lege, ut suo tempore in Prussia, region in central Europe, bordered by Pomerania, Poland, Lithuania and Livonia. From 1466 Prussia was divided into Royal Prussia (Prussia Regalis), which was a part of the Kingdom of Poland, and Teutonic Prussia (Prussia Ordinis Theutonici) – covering the remnants of the former territory of the Teutonic Order’s state in Prussia. In 1525, the Order’s last Grand Master, Albrecht von Hohenzollern, converted to Lutheranism and became the first lay duke in former Teutonic Prussia (dux in Prussia), which from then on was called Ducal Prussia (Prussia Ducalis). At that time, as a result of the treaty of Cracow, Ducal Prussia became a fief of the kings of PolandPrussiaPrussia, region in central Europe, bordered by Pomerania, Poland, Lithuania and Livonia. From 1466 Prussia was divided into Royal Prussia (Prussia Regalis), which was a part of the Kingdom of Poland, and Teutonic Prussia (Prussia Ordinis Theutonici) – covering the remnants of the former territory of the Teutonic Order’s state in Prussia. In 1525, the Order’s last Grand Master, Albrecht von Hohenzollern, converted to Lutheranism and became the first lay duke in former Teutonic Prussia (dux in Prussia), which from then on was called Ducal Prussia (Prussia Ducalis). At that time, as a result of the treaty of Cracow, Ducal Prussia became a fief of the kings of Poland illi a me dissolvatur. At ubi diplomatum ad Lubecensem et Wladislaviensem canonicatus ceteraque sacerdotia expeditionem aggredi coepero, quod his diebus futurum est, vereor, ne necesse erit partem aliquam de ea sumere. Calculum de ea et omni priore vel mittam postea, vel mecum afferam, quem transcribere equidem mihi hactenus nondum vacavit. Nolo tamen mihi illum remitti.

Quod suadet Reverendissima Amplitudo Tua, ut reditum meum per Sigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of AustriaregisSigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria nostri aulam dirigam et non paucis in ea diebus commorer ad insinuandum me ibidem in consiliariorum Poland (Kingdom of Poland, Polonia)RegniPoland (Kingdom of Poland, Polonia) atque adeo ipsius Sigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of AustriaregiaeSigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria et Bona Sforza (*1494 – †1557), Queen of Poland and Grand Duchess of Lithuania (1518-1557); the second wife of Sigismund I Jagiellon; Duchess of Bari and Rossano; daughter of Gian Galeazzo Sforza of Milan and Isabella of Aragonreginalis maiestatisBona Sforza (*1494 – †1557), Queen of Poland and Grand Duchess of Lithuania (1518-1557); the second wife of Sigismund I Jagiellon; Duchess of Bari and Rossano; daughter of Gian Galeazzo Sforza of Milan and Isabella of Aragon notitiam, sequar Reverendissimae Amplitudinis Tuae consilium et mandatum libenter, utile enim mihi fore videtur multis de causis et ad res nostras varias, quamquam ante France (Gallia, Francia), the kingdomGalliamFrance (Gallia, Francia), the kingdom et Low GermanyInferiorem GermaniamLow Germany, et partem etiam Germany (Germania, Niemcy)SuperiorisGermany (Germania, Niemcy) cursim saltem videre prius instituissem, ac deinde ad aulam pergere. Sed quoniam hoc non parvos sumptus requireret, ac tantum iter brevi absolvi non posset, pio Christo duce recta hinc Cracow (Kraków, Cracovia), city in southern Poland, Małopolska, on the Vistula river, from 1038 capital of the Kingdom of PolandCracoviamCracow (Kraków, Cracovia), city in southern Poland, Małopolska, on the Vistula river, from 1038 capital of the Kingdom of Poland contendam, qui id ut brevi feliciterque fiat, pro sua misericordia concedere dignetur.

9* encrypted 9*9* encrypted gratissimam habuit Reverendissimae Amplitudinis Tuae operam, qua apud P encrypted PP encrypted effecit, ut ei aliquid pecuniae mitteretur, quam valde necessariam habuit. Quod autem idem P encrypted PP encrypted BCz, 240, p. 187 se erga ipsum quoque tam durum se exhibet, et quod ei in mutuum dat, statim ex primis fructibus repetit ac non potius in reditum illius, quando id commodius dissolveret, prorogare diem voluerit, pari mecum uti patientia et humeros tantum stringere absens potest. Ubi vero et ipse postea redierit, sciet referre gratiam. Samson Worein (Samson Worain, Samson Woreński) (†1586), Warmia nobleman. Studied in Leipzig (1535) and in Rome (thanks to Hosius' scholarship).; 1559 - Warmia canon; 1561 - Warmia chancellor; Warmia judicial vicar. (Sz, 368; K, 356)Sampson a WareinSamson Worein (Samson Worain, Samson Woreński) (†1586), Warmia nobleman. Studied in Leipzig (1535) and in Rome (thanks to Hosius' scholarship).; 1559 - Warmia canon; 1561 - Warmia chancellor; Warmia judicial vicar. (Sz, 368; K, 356) quoniam ex inopia de suo vivere in hac carissima Rome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy SeeUrbeRome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy See non potuit, et qui eum sine magna solutione in copistriam recipere voluisset, nemo hic post omnem adhibitam diligentiam repertus est, maxime etiam instantibus trimestribus feriis, quibus nihil scribitur, neque lucri sit copistriae domino, necessitate coactus ad hellebardarios papae transiit, donec finitis iis feriis, et ipse paulo ditior factus, locum tandem in copistria consequatur. At quando hoc futurum sit, non video, cum viginti dumtaxat ducatos P encrypted PP encrypted se illi quotannis missurum scribit in suis litteris, quas Reverendissima Amplitudo Tua ad me misit. Quo auro ille nec quattuor mensibus solum victum solvens Rome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy SeeRomaeRome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy See se sustentaverit. P encrypted PP encrypted hac sua parcitate nemini magis quam sibi nocebit, cum cui, me absente, sua negotia committet in Rome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy SeeUrbeRome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy See fidelem neminem habebit, nobis autem de meis hic factis amicis plurimi non sunt defuturi, et ipse Samson Worein (Samson Worain, Samson Woreński) (†1586), Warmia nobleman. Studied in Leipzig (1535) and in Rome (thanks to Hosius' scholarship).; 1559 - Warmia canon; 1561 - Warmia chancellor; Warmia judicial vicar. (Sz, 368; K, 356)SampsonSamson Worein (Samson Worain, Samson Woreński) (†1586), Warmia nobleman. Studied in Leipzig (1535) and in Rome (thanks to Hosius' scholarship).; 1559 - Warmia canon; 1561 - Warmia chancellor; Warmia judicial vicar. (Sz, 368; K, 356) quoque satis commode ex Paul III (Alessandro Farnese) (*1468 – †1549), 1493 elevated to cardinal; 1524 Cardinal-Bishop of Ostia; 1534-1549 PopepontificisPaul III (Alessandro Farnese) (*1468 – †1549), 1493 elevated to cardinal; 1524 Cardinal-Bishop of Ostia; 1534-1549 Pope stipendio se sustentare poterit tantisper, dum meliorem hic sortitus fuerit condicionem. Viderint ergo ipsi, ad quos ego iam frustra scribo, quicquid scribo, qui dudum et mea scripta fabulis magis, et nugis futilissimis lenius aestimant.

+ encrypted ++ encrypted cum suo 9* encrypted 9*9* encrypted scire velim, quemadmodum nunc sese erga Reverendissimam Amplitudinem Tuam et residentem V encrypted VV encrypted gerat. Scripsi in superioribus meis, quod certum firmumque ius mihi quaesitum sit ad 9* encrypted 9*9* encrypted canonicatum post # encrypted ## encrypted mortem. Si perversus esse nobisque adscribedqueque adscribed molestus perrexerit, semper habebimus, quo malitiam hominis mulctemus. Cuicumque enim ius istud meum iubente Reverendissima Amplitudine Tua concessero, re in iudicium adducta, mox primo congressu minimoque negotio 9* encrypted 9*9* encrypted vincetur ab eo, cui id ius obtigerit, si mihi forsan litigare integrum sive consultum non fuerit.

R encrypted RR encrypted iam quoque BCz, 240, p. 188 apud ecclesiam residere existimo et libenter intelligam hidden by binding[m]m hidden by binding, quo ille triumviratus tandem aliquando finem accipiat hidden by binding[iat]iat hidden by binding et pro suo arbitratu iam non omnia gerantur. Dedi ad eum hidden by binding[um]um hidden by binding litteras cum iisdem novitatum exemplis, quae typis excusa Reverendissimae Amplitudini Tuae etiam mitto. In litteris ab eo peto, ut apud ecclesiam coniunctissime cum V encrypted VV encrypted vivat meque paren hidden by binding[en]en hidden by bindingtibus suis et propinquis omnibus intime commendet. Id quod hidden by binding[uod]uod hidden by binding illum prolixe facturum mihi persuadeo. Unde rumor is hidden by binding[s]s hidden by binding ad vos manarit, reductum esse in carcerem Π encrypted ΠΠ encrypted , ex prioribus meis hidden by binding[meis]meis hidden by binding Reverendissima Amplitudo Tua iam intellexit. Factum id fuisset, nisi tam hidden by binding[m]m hidden by binding amplos vades reperisset.

Pro aluta, de qua se ad Georg Hegel (†1547), the Thurzons' and later the Fuggers' factor in Cracow (worked for the Fuggers at least from 1521); supplier to the royal court in Cracow (PSB 9, p. 336)Geor hidden by binding[r]r hidden by bindinggium HegelGeorg Hegel (†1547), the Thurzons' and later the Fuggers' factor in Cracow (worked for the Fuggers at least from 1521); supplier to the royal court in Cracow (PSB 9, p. 336) scripsisse dicit, maximas gratias ago, erit enim ad demerendos et in officio retinendos amicos aliquos in meo discessu opportuna. Verum nescio, quomodo absque magno sumptu hidden by binding[tu]tu hidden by binding a Georg Hegel (†1547), the Thurzons' and later the Fuggers' factor in Cracow (worked for the Fuggers at least from 1521); supplier to the royal court in Cracow (PSB 9, p. 336)Georgio HegelGeorg Hegel (†1547), the Thurzons' and later the Fuggers' factor in Cracow (worked for the Fuggers at least from 1521); supplier to the royal court in Cracow (PSB 9, p. 336) per mercatores mitti poterit. Commodius hidden by binding[s]s hidden by binding illam dominus Stanisław Hozjusz (Stanisław Hosz, Stanislaus Hosius) (*1504 – †1579), diplomat and theologian; 1534-1538 secretary to the Bishops of Cracow Piotr Tomicki and Jan Chojeński; 1538-1549 royal secretary; 1538-1549 Canon of Ermland (Warmia) and from 1539 Cantor; 1540-1550 Canon of Cracow; 1549-1551 Bishop of Kulm (Chełmno); 1551-1579 Bishop of Ermland; in 1560 elevated to Cardinal; 1561-1563 Papal Legate to the General Council of Trent; in 1573 appointed Grand Penitentiary to Pope Gregory XIII (SBKW, p. 95-96; KOPICZKO 2, p. 129-130)HosiusStanisław Hozjusz (Stanisław Hosz, Stanislaus Hosius) (*1504 – †1579), diplomat and theologian; 1534-1538 secretary to the Bishops of Cracow Piotr Tomicki and Jan Chojeński; 1538-1549 royal secretary; 1538-1549 Canon of Ermland (Warmia) and from 1539 Cantor; 1540-1550 Canon of Cracow; 1549-1551 Bishop of Kulm (Chełmno); 1551-1579 Bishop of Ermland; in 1560 elevated to Cardinal; 1561-1563 Papal Legate to the General Council of Trent; in 1573 appointed Grand Penitentiary to Pope Gregory XIII (SBKW, p. 95-96; KOPICZKO 2, p. 129-130) transmisisset per Inhabitants of Poland PolonosInhabitants of Poland , qui frequenter hidden by binding[ter]ter hidden by binding Rome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy SeeRomamRome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy See, tum pedes, tum eques, proficiscuntur, et raro absque illius scientia, si ei hoc negotium datum fuisset. Fortassis et dominus Geor hidden by binding[or]or hidden by bindinggius hoc recte curabit, quod exspecto, nondum enim est allata hidden by binding[ata]ata hidden by binding.

10* encrypted 10*10* encrypted executio, quoad expensas et quattuor annorum perceptos fructus cum aliter fieri nequit, non mihi displicet, ut usque hidden by binding[ue]ue hidden by binding ad reditum meum differatur. Quae de domibus canonicorum scribit hidden by binding[it]it hidden by binding, quemadmodum d... illegible...... illegible inhabitentur, ea quidem libenter legi. Quam com hidden by binding[m]m hidden by bindingmode autem quisque habitet, aut quam mihi parari velim, non intelligo, qui in Frauenburg (Frombork, Varmia, Warmia), town in Ermland, on the Vistula Lagoon, Ermland bishopric seeFrauenburgFrauenburg (Frombork, Varmia, Warmia), town in Ermland, on the Vistula Lagoon, Ermland bishopric see numquam fui. De hoc, cum, Deo favente, adero, rectius et satis tempestive puto tractabitur.

Ѧ encrypted ѦѦ encrypted adhuc Trent (Tridentum), city in northern Italy, Trentino-Alto Adige (Südtirol)TridentiTrent (Tridentum), city in northern Italy, Trentino-Alto Adige (Südtirol) in Universal Council of Roman Catholic Church concilioUniversal Council of Roman Catholic Church manet et de suis atque concilii rebus crebro pergit ad Reverendissimam Amplitudinem Tuam scribere, ut mihi non sit necesse. ω encrypted ωω encrypted ex calculo laborat, sed non admodum duriter, scripturus iterum, cum melius habuerit. Ad + encrypted ++ encrypted et S encrypted SS encrypted vulgaria quaedam et levia scripsi tantum, ne ex silen hidden by binding[n]n hidden by bindingtio meo nimium me sibi inimicum arbitrentur. Seriis enim hacte hidden by binding[e]e hidden by bindingnus nihil apud eos promovi. S encrypted SS encrypted , facile credo, ecclesiam iam parum curare a tot annis in abundantissima paucorum colligentium messe omnibus oppletis sacculis, qui si faces hidden by binding[es]es hidden by bindingseretur negotium, ecclesiam se deserturum praetendit. Ego tamen AAWO, AB, D. 6, f. 93 et ipsum, et reliquos apud ecclesiam libenter repererim. Non dubito enim, quin longe aequiores in me praesentem sint futuri, et concordissemus omnes connivemus(?). S encrypted SS encrypted nemo nisi + encrypted ++ encrypted corrupisse videtur. Qui tamen cum ultro mutuum V encrypted VV encrypted pro solvendis statutis pollicitus est et de avena foeno aliisque nonnullis rebus providit, non penitus a nobis alienus esse apparet. Nova praeter ea, quae excusa mitto, nulla hic circumferuntur. De pace inter caesarem, Gallum et Anglum constituta citius aliunde ad Reverendissimam Amplitudinem Tuam haud dubie allatum est. Pontifex noster quamvis octogenarius recte valet ac omnibus in rebus admirandam suam prudentiam ostendit. Cum eo, laus Domino Iesu, et ego hucusque ex animi sententia recte valui corpore tamen modo, animus autem molestia numquam carere poterit, quoad in istis negotiorum et litium miseriis Romae perstitero. Reliqua scribit carissimus confrater meus, dominus Loka, qui se mecum iterum atque iterum Reverendissimae Amplitudini Tuae humillime commendans, ut eandem in perpetua incolumitate ac omnium rerum felicitate dominus Iesus tueatur ex animo etiam assidue et opta stain[pta]pta staint, et precatur.

Romae, pridie Pentecostes paper damaged[tes]tes paper damaged anno Domini M D stain[D]D stain XLVI.

Reverendissimae Amplitudinis Tuae clientum nepotumque omnium infimus ac deditissimus Gaspar Hannovius