Letter #1678
Ioannes DANTISCUS to Tiedemann GIESELöbau (Lubawa), 1537-07-30
English register: Dantiscus is replying to Giese’s letter. He is pleased that Giese accepts the instruction issued to the envoy of the Warmia Chapter (Aleksander Sculteti), who will present the issue of the Warmia bishop’s election at the royal court. Dantiscus expects that if the route of the king’s journey to Lvov prevents the Warmia Chapter’s envoy from meeting him, the Płock bishop (Jan Chojeński) will keep the envoy in Cracow until a reply is received. Dantiscus states his strong intention to defend the privileges of the Church in Prussia. He has no intention of allowing the rights of the Warmia bishopric to be made equal to the rights of bishoprics in Crown lands. He goes on to discuss the technical details of the election. He expects advice from the Płock bishop on this matter. He tries to pacify Giese’s anger caused by the lies (spread by Leonard Niederhoff and Paweł Płotowski). He believes they are not very harmful. He intends to curb his opponents after a successful election. He assures Giese that he is taking care of his affairs at the royal court and in Rome just as conscientiously as of his own.
Manuscript sources:
Prints:
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Eximio et Venerabili Domino Tidemanno Gise, custodi et canonico Warmiensi, Amico et Fratri carissimo et honorando
Eximie et Venerabilis Domine Frater et Amice carissime et honorande. Salutem et omnis felicitatis accessum.
Pridie amicas et benevolentiae in me Dominationis Vestrae refertas accepi litteras non potuique mihi temperare, quin responderem de menteque mea Dominationem Vestram clarius certiorem facerem. Instructionem prius a Dominatione Vestra formatam, qua nuntio capituli a maiestate regia responderi debet, probari per Dominationem Vestram libenter legi, mihique persuadeo reverendissimum dominum Plocensem, si maiestas regia recta versus Leopolim solvit, nuntium capituli Cracoviae retenturum, quousque in iis maiestas regia voluntatem suam significaverit; qui si cum hoc responso, ut conceptum est, ad capitulum redibit, existimo, quod ante praefixum electioni diem capitulum maiestati regiae vel rescribet, vel, quomodo postulationi sit affectum, renuntiabit; quod si votis maiestatis regiae annuet, ut nuntius ad diem statutum mittatur, non erit necesse, respondere enim, antequam adveniat dies, ut opinor, maiestati regiae cogetur. Postulatio quidem, nec item electio ante diem praefixum fieri potest, de utrisque tamen interea potest consultari, ut, cum tempus aderit, sciatur, qua illarum sit conficiendum negotium. Post nuntii reditum dictumque responsum, si postulatio male audiet et a capitulo forsan non recipietur, opus erit omnino, ut rationes suas capitulum maiestati regiae declaret, ad quas per nuntium suum pro statuto die mittendum maiestas regia haud dubie respondebit suamque certam et immutabilem voluntatem significabit. Esset itaque capitulo et libertati ecclesiae longe commodius, ut prim[o] responso maiestatis regiae quantum ad postulationem capitulum non reluctaretur. Quid velim, Dominatio Vestra liquido intelligit. Ego profecto quan[tum] possum in hoc intendo, ut iuribus et immunitatibus ecclesiae ne hil[um] quidem derogaretur, sed, ut nunc sunt tempora, subverendum est, n[e], si principis animo non satisfieret, durius in eo quippiam conciperet. Scio equidem molimina in Regno praelatorum, quae ad hoc tendunt, ut hanc nostram ecclesiam suis aliquando facerent similem, quod dominus Deus quam diutissime prohibeat! Mea iam subiit iugum, ut igitur nostra communis in idem non incidat, omni opera et viribus est adnitendum. Haec non ob id, ut terrorem, sed ut nobis prudentiam intutiam, scribo, et scribo sane sincere et ad fratrem. De pactis, quod prius scripsi, non est, quod metuamus, ne per postulationem fiant inclinatiora, nam in eo, qui mecum est, casu nihil eis penitus detrahitur, relinquitur etiam ius electionis semper salvum. Estque de raris contingentibus, quod mecum accidit. Si praeterea accedet regia declaratio, ut in forma responsi habetur, non est, quod adeo a postulatione sit abhorrendum. Ceterum, cum illa primum Dominationi Vestrae visa est expedire et ex re nostra esse, non ambigo, quin interea, quo dies constitutus adveniat, Dominatio Vestra cum aliis nostris bonis fratribus sic rem moderabitur, ne gravius aliquid subnascatur aut ne quid praeter spem incidere possit, quod omnibus nobis novas adferret difficultates etc.
Si sic – in omnem eventum – res ceciderit, quod maiestas regia nuntiu[m] [in] tempus praefixum mittere debeat, curabo, quod temporius adve[niat] ac nominatos ore et non scripto proferat, quamvis iam nomina [in] litteris regiis apud me habeantur, quos maiestas regia non muta[bit]. Habiturus etiam sum, ut spero, brevi in iis reverendissimi domini [Plocensis] consilium per eum nuntium, quem ante domini Alexandri praemis[sum] [adven]tum post paucos dies exspecto. Quod cumprimum accepero, [Dominationem] Vestram non latebit, indeque quid agendum certius sciemus. N[on] minus pro Dominatione Vestra quam pro me ipso tum maiestati r[egiae], tum e[tiam] ipsi reverendissimo domino Plocensi scripsi, hocque sibi de me Dominatio Vestra p[er]suadeat me non secus rebus Dominationis Vestrae intendere et fa[vere] atque meis propriis. Quod autem hanc meam solicitudinem et propensio[nem] non exhibeo vel verbosius in litteris meis Dominationi Vestrae describo, [magis] pudore quam ex officio omittitur. Mens et studium meum (ut verbo complectar) erga Dominationem Vestram rectum est et integrum, quod <de> me sine multis usu receptis oblationibus Dominatio Vestra semper exper[ie]tur etc.
Praeter alia magnam mihi impraesentiarum tam copios[e] ad Dominationem Vestram scribendi ansam dedit offensus Dominationis Vestrae a[nimus] ex iis, quae communis frater noster dominus Achacius a Trenka retulit [...] me accepisse, de quibus iustum revera Dominationis Vestrae dolorem a[dmit]to, sed sic admitto, ne aequo sit gravior. Si omnia Dominatio Vestra, qu[ae] Pirgopolinices ille impudenter effutiuit, audivisset, dol[eret] quidem gravius, immo et hominis petulantiam a[rrog]antemque stultit[iam] rideret impensius. Neminem hucusque novi n[e]c vidi, qui et r[e] [et] nomine perfrictioris esset frontis, cuius stigma omnium columbarum f[i]mus non delebit, qui, cum eo tumore ac virulentia insan[oque] mentis livore sit inflammatus, ut sibi omnia licere putet, tan[tae] confidentiae sit et impuritatis, ut nihil non audeat. Et hoc ... quicquam nihil est, quod ab eiusmodi belua sit aegrius ferendu[m], [sed ipse] suis reliquendus est stolidis moribus et contaminatissimis, quibu[s] aliquando et fortassis brevi impinget<ur>. Quod si res cepta Deo [du]ce successerit, invenietur modus, quod – etiam invitus – in ordin[em] redigi et a petulantia in bonos viros comprimi possit. Ap[pri]me, cum mihi dudum intus et in cute notus sit, nihil ef[fe]cit aliud, quam quod iis, quibus fidem adimere conabatur, eam lon[ge] reddidit auctiorem, suamque, quae prius admodum fuit tenuis, p[e]nitus amisit. Proinde Dominatio Vestra quicquid ob eius insaniam accep[it] affectionis, libere exuat, hominisque pertusam frontem ac spurc[i], spinosi, sicophanticique ingenii mores animose et fortiter conte[m]nat. Alter Thraso ab isto misere dependet, et totus ex [eius] vivit arbitrio. Is nuper cum nuntio hoc expostulavit, quod nihil a[n]sae litterarum dedissem, cui ad praesens scripsi, si forte quid ab [illo] expiscari possem, quid Marienburgi egerit. Solet enim interdicere per imprudentiam, vel inscitiam potius, neque ea obticere, quae sibi nocumento futura.
Quemadmodum Dominatio Vestra de canonicatu et ecclesia mea in Regno responderi maiestati regiae consuluit, iam sic quadam ex parte a me factum est, et fiet id, quod reliquum. Quod autem Dominatio Vestra scire cupit, num quid de negotio Dominationis Vestrae apud reverendissimum dominum Plocensem per me sit actum, non est, cur Dominatio Vestra nimium debeat esse solicita, quandoquidem eodem modo et meae et Dominationis Vestrae res a me geruntur atque curantur, neque vnum esse potest sine reliquo. Misique exemplum litterarum, quibus pro utrisque nobis a maiestate regia ad pontificem scribi debeat, reverendissimo domino Plocensi, qui eas brevi – ut spero – signatas et subscriptas manu regia ad me remittet, postulationi, ut voluit Dominatio Vestra, et non electioni inservientes. Quas cum habuero, ex re cum Dominatione Vestra capiemus consilium, eandemque Dominationem Vestram tum, ut huc ad me non gravate concedat, rogabo ac invitabo. Quam interim felicissime valere toto et sincero animo cupio.
Ex castro meo Lubaviensi, XXX Iulii MDXXXVII
Ioannes episcopus Culmensis etc. scripsit