» Korpus Tekstów i Korespondencji Jana Dantyszka
Copyright © Pracownia Edytorstwa Źródeł i Humanistyki Cyfrowej AL UW

Wszelkie prawa zastrzeżone. Zabrania się kopiowania, redystrybucji, publikowania, rozpowszechniania, udostępniania czy wykorzystywania w inny sposób całości lub części danych zawartych na stronie Pracowni bez pisemnej zgody właściciela praw.

List #3896

[Ioannes DANTISCUS] do [Samuel MACIEJOWSKI]
Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1542-04-23

Regest polski:

[początek tekstu uszkodzony, treść niejasna] Dantyszek otrzymał list od jednego z biskupów, dotyczący pewnych spraw pruskich. Przybył również [poseł] króla [Zygmunta I] z listem dotyczącym podatku. Dantyszek przekazał ten list wraz z dokumentem rezygnacji [fragment niejasny, tekst uszkodzony] biskupowi chełmińskiemu [Tiedemannowi Giese], by ten zatroszczył się o dostarczenie go do Gdańska. Wysłał kopię, nie ma zatem potrzeby wysyłania osobnego listu, chyba że miałaby się w nim znaleźć wzmianka o poprzednim, w którym naciskano w sprawie podatku. Jeżeli gdańszczanie po raz kolejny odmówią płacenia, pozostałe stany pójdą za ich przykładem, toteż Dantyszek uważa, że warto byłoby ponownie ich upomnieć, nawet jeżeli list królewski miałby zostać im doręczony dopiero podczas sejmu [pruskiego].

Dantyszkowi jest wstyd (i spodziewa się, że adresat żywi podobne odczucia), ponieważ im bardziej uniżenie zwracał się do rady miasta [Gdańska] w sprawie Hansa Holstena, tym bardziej Holsten był przez radę gnębiony. Rada chce spowodować, aby z uszczerkiem na honorze odwołał on publicznie [tekst uszkodzony]. Holsten jednak wolałby stracić majątek i życie, niż doświadczyć takiej hańby. Sytuacja ta jasno dowodzi [braku] znaczenia wstawiennictwa adresata oraz Dantyszka.

Ci [Gdańszczanie], którzy tak rozognili tę sprawę, choć pozornie bliscy Dantyszkowi, nie są godni, aby im w przyszłości pomagać, tym bardziej, że przesiąkli luteranizmem. Ku zgorszeniu wielu, w trakcie Wielkiego Postu publicznie spożywali mięso. Kiedy zaś miały się odbyć wybory do rady miejskiej, zebrawszy się, jak zwykle, w kościele, nazkazali, aby kapłan odstąpił od odprawienia zwyczajowej mszy o Duchu Świętym. We wszystkim biorą przykład z sąsiada [tj. z księcia pruskiego Albrechta], z którym łączy ich bliska zażyłość. Dantyszek uważa za konieczną interwencję króla [Zygmunta I]. Doradza, by król skierował w tych sprawach list do sejmu [Prus Królewskich], nawiązując także do [ubiegłorocznego] przerwania procesji Bożego Ciała.

Dantyszek prosi adresata o dyskrecję oraz spalenie niniejszego listu.




Rękopiśmienne podstawy źródłowe:
1brulion język: łacina, autograf, AAWO, AB, D. 7, k. 10r

 

Tekst + aparat krytyczny + komentarzZwykły tekstTekst + komentarzTekst + aparat krytyczny

 

messenger of Ioannes DANTISCUS Nuntio meomessenger of Ioannes DANTISCUS XIII-a huius ... Council of Royal Prussia the most important local authority in Royal Prussia. It consisted of two bishops (of Ermland (Warmia), who served as the Council’s president, and of Kulm (Chełmno)), three voivodes (of Kulm, Marienburg (Malbork), and Pomerania), three castellans (of Kulm, Elbing (Elbląg), and Gdańsk (Danzig)), three chamberlains (of Kulm, Marienburg, and Pomerania), and representatives of the three Great Prussian Cities – Gdańsk, Thorn (Toruń), and Elbing (ACHREMCZYK 2016, p. 17-18)dominorum consiliarior[um]Council of Royal Prussia the most important local authority in Royal Prussia. It consisted of two bishops (of Ermland (Warmia), who served as the Council’s president, and of Kulm (Chełmno)), three voivodes (of Kulm, Marienburg (Malbork), and Pomerania), three castellans (of Kulm, Elbing (Elbląg), and Gdańsk (Danzig)), three chamberlains (of Kulm, Marienburg, and Pomerania), and representatives of the three Great Prussian Cities – Gdańsk, Thorn (Toruń), and Elbing (ACHREMCZYK 2016, p. 17-18) respondent in a ....

[Inte]rim vero misit ad me probably Łukasz Górka (Łukasz of Górka) (*1482 – †1542), 1499-1507 Castellan of Spycimierz; 1507-1511 Castellan of Ląd; 1508-1535 General Starost of Wielkopolska; 1511-1535 Castellan of Poznań; 1535-1537 Voivode of Poznań; 1538 Bishop of Włocławek (PSB 8, p. 409-412)reverendissimus dominusprobably Łukasz Górka (Łukasz of Górka) (*1482 – †1542), 1499-1507 Castellan of Spycimierz; 1507-1511 Castellan of Ląd; 1508-1535 General Starost of Wielkopolska; 1511-1535 Castellan of Poznań; 1535-1537 Voivode of Poznań; 1538 Bishop of Włocławek (PSB 8, p. 409-412)[2] ... in quibusdam nostris negotiis ... Sigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria[serenissimae] maiestatis regiaeSigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria ad me pervenisse ... Council of Royal Prussia the most important local authority in Royal Prussia. It consisted of two bishops (of Ermland (Warmia), who served as the Council’s president, and of Kulm (Chełmno)), three voivodes (of Kulm, Marienburg (Malbork), and Pomerania), three castellans (of Kulm, Elbing (Elbląg), and Gdańsk (Danzig)), three chamberlains (of Kulm, Marienburg, and Pomerania), and representatives of the three Great Prussian Cities – Gdańsk, Thorn (Toruń), and Elbing (ACHREMCZYK 2016, p. 17-18)[dominis] consiliariisCouncil of Royal Prussia the most important local authority in Royal Prussia. It consisted of two bishops (of Ermland (Warmia), who served as the Council’s president, and of Kulm (Chełmno)), three voivodes (of Kulm, Marienburg (Malbork), and Pomerania), three castellans (of Kulm, Elbing (Elbląg), and Gdańsk (Danzig)), three chamberlains (of Kulm, Marienburg, and Pomerania), and representatives of the three Great Prussian Cities – Gdańsk, Thorn (Toruń), and Elbing (ACHREMCZYK 2016, p. 17-18) ante nostra comitia impr... licuit, cum igitur eas litteras regias ...perissem Gdańsk Town Council magistratui GdanensiGdańsk Town Council ratione contributionis ... scriptum esse, misi easdem litteras, ...s, quas nuper ... meus appet[e]rat cum resign[ation]e Tiedemann Giese (Tidemannus Gisius) (*1480 – †1550), in 1519 ennobled by King Sigismund I; 1504-1538 Canon of Ermland (Warmia); 1516-1527, 1533-1537 Judicial Vicar and Vicar General of Ermland; 1523-1538 Custos of Ermland; 1537-1549 Bishop of Kulm (Chełmno); 1549-1550 Bishop of Ermland (BORAWSKA 1984, passim)r[everendissimo domino] [Cu]lmensiTiedemann Giese (Tidemannus Gisius) (*1480 – †1550), in 1519 ennobled by King Sigismund I; 1504-1538 Canon of Ermland (Warmia); 1516-1527, 1533-1537 Judicial Vicar and Vicar General of Ermland; 1523-1538 Custos of Ermland; 1537-1549 Bishop of Kulm (Chełmno); 1549-1550 Bishop of Ermland (BORAWSKA 1984, passim), ut Gdańsk (Danzig, Dantiscum), city in northern Poland, on the Bay of Gdańsk at the mouth of the Vistula, on the Baltic, the biggest and wealthiest of the three Great Prussian Cities (Gdańsk, Thorn (Toruń), and Elbing (Elbląg)) with representation in the Council of Royal Prussia; a member of the Hanseatic LeagueGdanumGdańsk (Danzig, Dantiscum), city in northern Poland, on the Bay of Gdańsk at the mouth of the Vistula, on the Baltic, the biggest and wealthiest of the three Great Prussian Cities (Gdańsk, Thorn (Toruń), and Elbing (Elbląg)) with representation in the Council of Royal Prussia; a member of the Hanseatic League perferri curaret. Opus itaque no[n] erit aliis litteris, quarum misi exemplum, nisi et de prioribus in illis fieret mentio, quo sic tanto vehementius contributio urgeatur. Ad quam si iterum ipsi Citizens of Gdańsk mei gentilesCitizens of Gdańsk non accesserint, et, quemadmodum iam non semel reluctati fuerint, nihil cum aliis statibus et ordinibus hic efficiemus, quae ab illis dependent, ea in re facturi non aliud, quam quod viderint illos facientes. Inconsentaneum ob id non esset, ut denuo admonerentur, etiamsi litterae regiae serius vel in ipso Provincial Diet of Royal Prussia nostro conventuProvincial Diet of Royal Prussia nuntiis eorum redderentur.

Pudet me, Reverendissime mi Domine, quod quidem et Dominationi Vestrae Reverendissimae usu venire existimo, me toties adeo demisse, nedum diligenter, Gdańsk Town Council magistratum GdanensemGdańsk Town Council pro Hans Holsten (†after 1548)Ioanne HolstenHans Holsten (†after 1548) nequicquam cf. Ioannes DANTISCUS to Gdańsk Town Council Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1542-02-24, CIDTC IDL 4397;
Ioannes DANTISCUS to Gdańsk Town Council Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1542-03-31, CIDTC IDL 4401
interpellassecf. Ioannes DANTISCUS to Gdańsk Town Council Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1542-02-24, CIDTC IDL 4397;
Ioannes DANTISCUS to Gdańsk Town Council Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1542-03-31, CIDTC IDL 4401
, eo illum quidam longe gravius quam prius implacabili odio persequuntur afflictumque adigere volunt, ut honoris et existimationis quae coram omni populo apertis in sessio[nibus] ... [s]alutem iacturam ...tio, per quam pub[lica]m revocationem faciat, qui mallet citius et bonis, et vita cedere, antequam in perpetuam illiusmodi ignominiam incidat, [qua]m boni viri in ma[gist]ratu, quibus rigor [vald]e displicet, et [in] scripto mihi [de]clararunt. Quam auctoritatem et pondus Dominationis Vestrae Reverendissimae perinde atque meae pro Hans Holsten (†after 1548)illoHans Holsten (†after 1548) commendationes habuerint, satis est luculentum.

Isti, qui hoc negotium adeo exasperarunt (suntque de nostris, qui plurimum nobis intimi videri volunt), nullius nostrum se opera aliquando indigere putant. Indigni vicissim, quibus a Dominatione Vestra Reverendissima quacumque etiam in re in posterum gratificetur, me certe multum a se abalienarunt, cum in hac causa, tum quia toti madent Luteranismo, Quadragesima enim transacta usu carnium cum multorum offendiculo publice sunt abusi. Praeterea, cum nuper electio Gdańsk Town Council magistratusGdańsk Town Council fieri deberet et ob id ad ecclesiam ex more convenissent sacerdosque ad solitam canendam missam de Spiritu Sancto altari se applicasset, iussus fuit re divina infecta sacrum relinquere. Nihilo secius omnia apud illos aguntur, quam apud Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach (Albrecht von Brandenburg) (*1490 – †1568), 1511-1525 Grand Master of the Teutonic Order; from 1525 to his death Duke in Prussia as a liegeman of the Polish king; son of Friedrich V of Brandenburg der Ältere and Sophia Jagiellon (daughter of Casimir IV Jagiellon), nephew of Sigismund I, King of Poland; founder of the university in Königsberg (1544)vicinumAlbrecht I von Hohenzollern-Ansbach (Albrecht von Brandenburg) (*1490 – †1568), 1511-1525 Grand Master of the Teutonic Order; from 1525 to his death Duke in Prussia as a liegeman of the Polish king; son of Friedrich V of Brandenburg der Ältere and Sophia Jagiellon (daughter of Casimir IV Jagiellon), nephew of Sigismund I, King of Poland; founder of the university in Königsberg (1544) meum, ad cuius exemplum pro consuetudine, quae illis cum eo est coniunctissima, se totos componunt. Si Sigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austriaserenissima maiestas regiaSigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria diutius connivebit, ne quid gravius, immo periculosius quam prius umquam consequatur, maxime est verendum. Non abs re foret, si serio in iis, tum ob processionem Corporis Christi Sanctissimi intermissam[3] ad Provincial Diet of Royal Prussia conventumProvincial Diet of Royal Prussia futurum a serenissima Sigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austriamaiestate regiaSigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria scriberetur.

Haec, quemadmodum alia omnia, in aurem scripseram manu mea, sed vix ipse hoc caliginoso tempore meas notas agnovi. Vulcan an ancient Roman god of destructive fire, identified with HephaestusVulcanoVulcan an ancient Roman god of destructive fire, identified with Hephaestus dentur, oro.

Meque Dominationi Vestrae Reverendissimae intime et studiosissime commendo.