AAWO, AB, D. 3, f. 109v

Reverendissimo in Cristo Patri et Domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi, patri et amico semper observan(do) or observand(issimo)⌈observan(do)observan(do) or observand(issimo)⌉

Exspectavi hactenus aliquarum bonarum novitatum partum, ex quibus scribendi occasionem vendicarem. Quas cum non superinscribed⌈nonnon superinscribed⌉ assequi liceat, perpendens pristinam observantiam obtinuisse, ut superinscribed⌈utut superinscribed⌉ e domo peregre profecti primi litterarum muneris officium auspicerentur, primus idcirco in id officii erupi, agendo ipsi Reverendissimae Paternitati Vestrae multiplices gratiarum actiones, cuius virtute ac humanitate factum est, ut me asciret in sodalicium amicorum suorum meque in hoc diuturno luccinio favorosis suis colloquiis multipliciter est consolata. Praeterea latori praesentium domino Nicolao pridem utriusque nostrum capellano pro sua devotione peregrinari statuenti protectorialesque Vestrae Reverendissimae Paternitatis litteras pro sui itineris securitate exoranti, humanitas vestra pro solita sua virtute fautum velit. Hic cum sit honestae vitae (ut communiter fit) imbecilli frontis est. Vaga occurentia non oportet calamo committere, ut tabellario aliquid ad narrandum relinquatur.

Valeat cum his longum felix Reverendissima Paternitas Vestra, mihi semper omni reverentia et amore prosequenda meque, ut coepit, redamare dignetur.

Ex Gdano, 24 Maii anno 1535.

Ioannes episcopus Lincopensis

AAWO, AB, D. 3, f. 112v

Reverendissimo in Christo Patriac Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Cul paper damaged⌈[Cul]Cul paper damaged⌉mensi, fratri et amico semper observan(do) or observan(dissimo)⌈observan(do)observan(do) or observan(dissimo)⌉

AAWO, AB, D. 3, f. 111r

Reverendissime in Christo Pater, frater ac amice honorande.

Cum mei sincera recommendatione.

Longaevam prosperitatem ac aeternam in Domino felicitatem.

Laetus his diebus recepi litteras consolatorias Vestrae Reverendissimae Paternitatis, multa humanitate refertas, pro quibus ingentes gratias ago, praestituens mihi parili vicissitudine Vestrae Reverendissimae Paternitati necubi fore defuturum, si quandoque dabitur occasio in hiis, quae sunt amici. Rememoratur Paternitas Vestra inter scribendum de caesaris victoria contra Turchum, praesupposita hic eius invulgatione, de qua mihi tanquam cum B(aptista) Ioanne in solitudinis latebris delitescenti, nihil accessit praeter id, quod Reverendissima Vestra Paternitas mihi ex suis litteris hic ostendit de profligatione Turci per Persarum regem. Faciat Deus, ut excitetur spiritus eius in aliquo pro fidei catholicae ac religionis restitutione, praesertim in imperatoria maiestate, cui primum deberetur hoc munus ex eius officio. Poterit tamen haec victoria spem et animum addere Christianis et quamvis humanum est primum domesticis ut proximioribus providere periculis, melius tamen arbitror remotiori occurrisse quam utrumque praetermisisse. Quod autem fauste ac feliciter cuncta obvenerint serenissimis dominis regibus adversus Moschum, omnibus bonis est consolationi.

De Vestrae Reverendissimae Paternitatis ad regales nuptias vocatione ac ceterorum regni primorum, honestas et dilectio interpellat. Fortunet Deus ita Vestrae Reverendissimae Paternitati iter, ut nihil inveniat poenitendum. Hoc unum rogamus, quatenus Reverendissima Paternitas Vestra, si quandoque datur opportunitas me sacrae regiae maiestati ac reverendissimis proceribus ecclesiasticis dignetur facere recommissum.

Novitates, quae hic circumferuntur, forte latori notiores, praesentibus annexui, ne lator in Vestrae Paternitatis conspectu appareat vacuus. Quam Dominus Deus pro sui honore ac amicorum consolatione ad multos annos conservare dignetur, mei in suis devotionibus non oblitum.

Ex Gdano, 15 mensis Iulii anno etc. 35.

Ioannes episcopus Lincopensis

AAWO, AB, D. 3, f. 122av

Reverendissimo in Christo Patri et domino, domino Iohanni Dei gratia almae Culmensis ecclesiae episcopo, patri et amico colen(do) or colen(dissimo)⌈colen(do)colen(do) or colen(dissimo)⌉

AAWO, AB, D. 3, f. 122r

Reverendissime in Christo pater et frater honorande.

Desideratam in Domino felicitatem et salutem.

Non quod Vestrae Reverendissimae Paternitatis beneficiorum ac humanitatis oblitus calamum aliquamdiu cohibui, sed vel ex responsis ad novissimas meas litteras hactenus dilatis vel ut ex aliquibus succrescentibus consolatoriis novitatibus scribendi venerer occasionem, et quamquam eorum neutrum successerit, prior tamen ad id officii accessi veritus, ne forte dilectio noviter plantata (si nullo scribendi officio irrigaretur) paulatim macredine evanesceret. Tueor tamen fraterni amoris constantiam nec ab ea ullo enthymemate abducor. Praeterea, Reverendissime Pater, visum exstitit novennali huic meo exilio sua incommoda et perpetuas quasdam passiones ipsum per concomitantiam sequentes (citra omnem suppetiarum accessionem) pro eius integritate suffecisse. Addidit tamen his nonnihil acredinis temporis inclementia per sublationem carissimorum amicorum reverendissimorum patrum dominorum Gnesnensis et Cracoviensis piae recordationis. Quorum uterque et praesertim dominus Cracoviensis apud sacram regiam maiestatem sacramve Polonicam ecclesiam nonnihil spoponderat se acturum in rem meam pro huius diuturni iniusti exilii leviori supportatione effecisseque (semoto omnis haesitationis scrupulo), nisi in feliciores sedes translatus subiitque ex eo tamen unica quaedam spes mihi affururae aliquando consolationis amicum in tam uberum provisionum vicissitudine ad fecundiorem aliquam sedem pro suorum bene meritorum ac virtutum gradibus, si sibi id animi fuisset provehendum, faciat, oro, Deus optimus, ut et id spei mihi non sustollatur. Quod si bene successerit, non potest non esse consolatorium amico.

Fuerat hinc inde praeterita hieme communis (licet adulterina) quaedam fabula de morte regis Sweciae, sed veterano poemate „raro iacet satyri or saturi⌈satyrisatyri or saturi⌉ funus ad ora fori”, forte ut qui insordescit, insordescat adhuc, donec impleatur numerus fratrum etc. Sed et hoc pro integratione exilii.

Praeterea, Reverendissime Domine, advenit superioribus diebus reverendissimus pater, dominus episcopus Scarensis (cuius ecclesia est in Vesgocia, mea in Ostgocia exsistente), septennalis nobis coexul, reverendissimum dominum Upsalensem ac me invisere. Cuius consolationi pro fraterno amore ac debito libenter adessemus, ut par esset, nisi obstreperet diuturnitas exilii ac rei familiaris AAWO, AB, D. 3, f. 122v angustia. Semper enim aliquid abest, quo rerum humanarum procreetur felicitas. Quorum uterque una mecum se recommendat Reverendissimae Vestrae Paternitati, quam felicibus auspiciis Deus secundare dignetur mei, ut coepit, amantem.

Ex Gdano, 29 mensis Maii anno Domini 1536.

Eiusdem Reverendissimae Vestrae Paternitatis deditissimus frater Ioannes episcopus Lyncopensis

BCz, 247, p. 280

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi, amico et fratri carissimo et honorandissimo or honorando⌈honorandissimohonorandissimo or honorando⌉

BCz, 247, p. 277

Reverendissime in Christo Pater, domine, amice ac frater honorandissime or honorande⌈honorandissimehonorandissime or honorande⌉.

Salutem et aeternam felicitatem.

Ex quo infausta mors nobis duo exilii nostri firmissima praesidia, Mathiam Drevicium et Petrum Thomicium, abstulerat nec habemus in istis terris pontificem, qui ita possit et velit compati adversitatibus nostris, quemadmodum Dominatio Vestra Reverendissima, quae se novissimis litteris suis ad nos scriptis tam benigne obtulit, ut, si qua in re nobis prodesse possit, id nequaquam omittere velit. Quocirca enixe rogamus tam humanissimam Dominationem Vestram dignetur has molestas (sed singulari pietate plenas) preces nostras admittere efficereque apud regiam maiestatem Poloniae, dominum nostrum clementissimum, ut sua maiestas quantocius scribere dignetur novello regi Daciae Christierno et efficaciter exhortari, ut archiepiscopum et omnes episcopos regni sui (nobilissimo sanguine prognatos), quos per arces eiusdem regni sui divisos durissima captivitate nuper constrinxerat, libertati restituat.

Insuper classem bellicam eo ipso tempore expediverat in Norvegiam, ut archiepiscopum et omnes episcopos eiusdem regni captivos ad se in Daniam perducat, nec christos Domini tetigisse contentus, sed omnes arces et curias ac possessiones eorum (immo et abbatum) suis officialibus possidendas assignavit. Itaque nos tres pontifices, qui Gedani sub umbra optimi regis exsulamus, feliciores sumus omnibus episcopis in quattuor regnis Aquilonaribus, in quibus desolatae sunt aut mox desolabuntur XXIIII ecclesiae cathedrales, nec parum utile esset, quod regia maiestas in eadem causa etiam scribere dignetur illustrissimo duci Prussiae, sororio eiusdem regis Christierni, per quem idem rex ad saniora consilia facile convertetur.

Plura rei indignitate et molestiarum magnitudine scribere prohibemur. Divina miseratio felicem regni Poloniae ecclesiam sub Christianissimo suo rege diu felicem conservare dignetur, cui Vestram Dominationem Reverendissimam ex corde et animo commendamus.

Citissime ex Gedano, 1536 secunda Novembris.

Reverendissimae Dominationis Vestrae fratres et amici Iohannes archiepiscopus Upsalensis etc., Iohannes episcopus Lincopensis subscripsit, Magnus episcopus Scarensis

Deveni de mense Maii in Cracoviam animo praestandi reverendissimo patri et domino, domino archiepiscopo Gnesnensi - - ac Vestrae Reverendissimae Paternitati comitatum ad concilium indictum.