Reverendissimo domino, domino Ioanni, Dei gratia electo confirmato Culmensi apud sacram catholicam caesaream maiestatem sacrae maiestatis regiae Poloniae oratori etc. domino et fautori praecipue colendo

Reverendissime domine, domine praecipue colende. Salute et obsequiorum meorum commendatione sedula praemissa.

Quamquam hac tanta temporis intercapedine, partim ob absentiam meam, partim ob tabellionum rariorem copiam ad Dominationem Vestram Reverendissimam nihil litterarum dederim, interea tamen is certe erga Dominationem Vestram Reverendissimam fuit usque mihi animus, ut in demerenda Dominatio Vestra Reverendissima, si umquam occasio oblata fuisset, in quolibet officii genere concessissem nemini; nunc adeo ea res ad Reverendissimam Dominationem Vestram scribendi ansam mihi obiecit, quod maiestas sua regia, dominus meus clementissimus, in mandatis mihi dedit, ut hos litterarum fasciculos in curiam sacrae catholicae caesareae maiestatis ad manus Dominationis Vestrae Reverendissimae primo quoque tempore transmitterem. Quas consilium quidem fuit per Wratislaviam, deinde per Nurenbergam mittere, sed illud maxime verebar, ne factorum aliqua remorarentur negligentia; multo hoc itaque potius visum est, ut hinc recta Viennam, inde Augustam, dominis Fugcheris mitterentur, a quibus illas in curiam sacrae catholicae maiestatis caesareae ad manus Dominationis Vestrae Reverendissimae ibi, ubi fuerit, cito tutoque transmissum iri non dubito.

De novis rebus ac illud praecipue, quod maiestas sua regia hisce diebus de palatino Valachiae victoriam laetam certe et memorabilem propitio numine ter reportavit, quod superiore anno contra foederum ac iurisiurandi fidem dominia maiestatis suae invaserat, harum rerum, inquam, seriem prolixissime Dominationi Vestrae Reverendissimae perscribere haud gravarer, nisi supervacaneum legendi laborem me illi obtrusurum viderem, ut qui haec ipsa a maiestate sua regia ac plerisque amicis Dominationi Vestrae Reverendissimae abunde perscripta esse sat sciam. Hoc unum itaque restat, quod Dominationem Vestram Reverendissimam impendio rogatam volo, ut me et servitia mea commendatissima habeat tantumque de me sibi persuadeat, quantum de amicorum optimo quoque vel possit vel debeat. Precor, ut Dominatio Vestra Reverendissima sana bene ac felicissima diu valeat.

Datum Cracoviae, a die 4 Septembris, anno domini millesimo quingentesimo tricesimo primo.

Eiusdem Dominationis Vestrae Reverendissimae paratissimus servitor Severinus Boner zupparius subscripsit

Reverendissimo Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi et suae serenissimae maiestatis regiae Poloniae etc. apud sacram caesaream atque catholicam maiestatem oratori dignissimo etc., domino plurimum colendo

Reverendissime Domine, domine plurimum colende.

Salutem et servitiorum commendationem sedulam. Opto cupioque ex animo omnia, quae illius voluntas fert, felicissime succedere Dominationi Vestrae Reverendissimae.

Sacra maiestas regia, dominus clementissimus, imposuit mihi hoc negotii, ut suae maiestatis litteras in aulam caesareae maiestatis ad manus Dominationis Vestrae Reverendissimae ocissime transmitterem inque ea re nulli operae et sumptui parcerem. Ego, quod debitum meum est, quantum in me fuit, curavi sedulo, ut quam maxime fieri possit, compendiosis et celerrimis itineribus eo perferrentur, nullis id quantumvis sumptuosioribus impensis remorantibus, ita ut confidam illas sat cito Reverendissimae Dominationi Vestrae perlatum iri, quas illius maiestati reddere ac responsum haud segnius remittere Reverendissima Dominatio Vestra dignabitur.

Redditae sunt mihi Reverendissimae Dominationis Vestrae litterae Bruxellis missae de data a die 2 Octobris, quae ob singularem eius humanitatem, ut debebant, gratissimae mihi fuerunt eoque magis, quod scribendi hoc officium Dominationi Vestrae Reverendissimae gratum fuisse cognoverim. Equidem dabo operam, ut iam non scribendo, sed, si quando haec se mihi offerat occasio, obsequendo, me si quem alium eius observantissimum intelligat.

Iam quid prius Reverendissimae Dominationi Vestrae scriberem, non habeo, nisi hoc, quod illi omnino antiquissimum gratissimumque esse puto. Principes nostri sacratissimi cum serenissimis liberis prospera fruuntur valetudine.

In aliis rebus, quae hic novae habentur, est hic paene ...vum. Post eas de palatino Valachiae partas victori[as], fuere hic duo imperatoris Thurcorum legati, duo item regis Ioannis nomine etiamnum sunt, illud omnes apud maiestatem regiam agentes, ut palatino pacis perpetuae foedera impetrarentur et captivi, signa ac tormenta bellica restituerentur. Atque haec agi homo insolentissimus, non suo quidem, sed illorum nomine subornavit, ne se bello fractum, omnibus viribus exhausum summeque pacis egentem indicaret. Nunc rogatu illorum ipsorum concessae illi indutiae et arma suspensa sunt usque ad Kalendas Maias, ob id maxime, quo interea de pacis et foederis iciendi condicionibus accipiendis consilium caperet, quae illi praescriptae a maiestate sacra regia missae sunt. Ceterum, quod si eas condiciones acceperit et foedus cum illo percutiendum erit, certe haud illius tantum, qui semel fidem prodidit, nisi etiam aliorum et praesertim regis Ioannis fide icietur.

De conventione Patavii propter tractatus concordiae de regno Ungariae destinata, deinde ex parte regis Ioannis infecta, Dominationi Vestrae Reverendissimae latere non dubito. Dominus Hieronimus Lasski, ex Germania huc reversus, has maxime eius rei causas dicebat. Primum, quod litterae caesareae maiestatis serius, quam debuera[nt], nempe post Epiphaniam Domini, diem scilicet conventioni destinatum, sibi essent redditae, deinde quod salvus conductus tantum a serenissimo domino Romanorum rege et non item a caesarea maiestate datus fuerit, praeter[ea] indutiarum terminum iam iam appetere, postremo excludi regem suum indutiarum termino ingruente commoditate et copia temporis, qua commissarios, viros graves, ablegare posset, maxime, cum neutram maiestatem illic affuturam intelligeret. Pollicitus tamen est, si huc ad [maiestatem] sacram regiam ab illarum maiestatibus his de rebus mitteretur, a rege suo quoque missum iri etc.

In Ungaria acta sunt proxime comitia, more patriae Rakosch dicta. Ceterum, quia his non omnes interfuerant, agentur iterum. In utrisque, quid vel iam tractatum, vel tractandum sit, Dominatio Vestra Reverendissima ex scheda praesentibus inserta abunde discet.

Magnificus dominus Nicolaus a Schidlovietz regni Poloniae thesaurarius heri vita functus, desiderium sui nobis reliquit.

Quae Reverendissima Dominatio Vestra mihi scripsit de revocando se ex aula caesaris, egi apud maiestates utrasque, quantum licuit, sedulo, quarum de ea re animos ex ipsarum litteris cognoscet.

In praesens Dominationem Vestram Reverendissimam longaevam et felicissimam valere cupio precorque, et eius gratioso favori me et servitia mea diligenter commendo.

Datum Craccoviae, a die 18 mensis Februarii anno Domini 1532.

Eius Reverendissimae Dominationis Vestrae totus obsequiosus Severinus Bonar subscrispit

Reverendissimo in Christo Patri, Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi etc., domino et fautori colendissimo

Reverendissime in Christo Pater, domine et fautor colendissime.

Salutem et obsequiorum meorum commnedatione officiosa et sedula praemissa.

Accepi Dominationis Vestrae Reverendissimae litteras ex Lubavia a die 24 Octobris datas, quibus quod serius respondeo, rogo, ne iniqui consulat, neve aliorsum accipiat, quam eo, quod cui recte ad Reverendissimam Dominationem Vestram commisissem litteras, hactenus habuerim neminem atque eis, quod me tam amanter et aperto pectore de adventu istuc suo certiorem facere et rerum episcopatus sui statum atque condicionem ita confidenter mecum communicare non dubitaverit, habeo agoque Reverendissimae Dominationi Vestrae ingentes gratias, quippe agnosco hinc eius animum et memorem et amantem mei, quem equidem amplector unice et mutua benevolentia, fide et amore per omnem occasionem in omni officii genere illi praestabo et testatissimum faciam. Facile vero credo, ut Reverendissima Dominatio Vestra scribit, vacuas et inanes thecas et repositoria illi repertas, sed non pessime omnino etiam agitur, quando non male respondent praedia. De repositoriis certe auguror fore, ut illa brevi auro argentoque, celatis id genus utensilibus, referciat, deinde etiam loculos omnes expleat, quod faciet tam abunde numquam, quin ego illi istaec ceteraque omnia abundantius affluere cupiam et gaudeam. Mea certe opera et studia, quae ne sibi apud maiestates regiam et reginalem desint, postulat, quacumque se umquam dabit occasio, ostendam, ut illa prona et devota nomini, dignitati, usibus et ornamentis eius omnibus esse liquido intelligat. Apud me vero ipsum in hac fortuna et facultate mea nihil erit umquam tam magnum, carum vel reconditum, quod Dominationi Vestrae Reverendissimae ad animum et omnem voluntatem eius non sit apertum, pronum et expositissimum semper. Ac propemodum suppudet me tantarum gratiarum, quas mihi gratissimo animo agit impensius, quod ducatos illos in rationes meas receperim, maiestati serenissimae regiae in calculo reponendos. Non est hoc tanti, ut tantas mereatur gratias, maius quiddam et gratius Reverendissimae [Dominationi] Vestrae in gratiam eius facere non cunctarer et profecto ansa sese offerente re ipsa ostendam factu id mihi quam dictu facilius. Ego vicissim Reverendissimam Dominationem Vestram oro, ut parem in me gerat animum et commendatissimum me sibi habeat. Quem diu felicissime valere et ad amplioris dignitatis fastigium evectum iri cupio optoque ex corde.

Datum Craccoviae, a die 1 Maii anno Domini 1533.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae obsequiosus servitor Severinus Bonar subscripsit

Reverendissimo in Christo Patri, Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi etc., domino fautorique praecipue colendo

Reverendissime in Christo Pater, Domine, domine praecipue colende.

Salutem et obsequiorum promptissimorum debitum studium. Optarim unice, ut Reverendissimae Dominationi Vestrae saluberrima utendi valetudine omnia fausta et felicia iugi prosperitate ad manum affluerent.

Redditae sunt mihi Reverendissimae Dominationis Vestrae litterae, ex quibus dubium est, voluptatis ne plus an maeroris perceperim, quippe ut humanitate ipsa et elegantia mihi fuerunt iucundissimae, ita casus iste eius, quem illae nuntiabant, non potuit mihi esse non maximo dolori. Perinde enim atque secundis eius rebus et faveo et gaudeo, ita rursus adversis pessime afficior ac vere condoleo. Sed ea est rerum omnium vicissitudo, quam Reverendissimam Dominationem Vestram forti infractoque animo ferre non dubito, utpote et fortem prudentissimumque dominum et varia fortuna exercitum. Equidem fore proxime auguror, ut haec calamitas multiplici iugique felicitati illi cumuletur sarciaturque. Quod ego ei, quam faveo ex animo, tam piis votis comprecor.

Quae Reverendissima Dominatio Vestra de domino Nipczicz scribere dignata est, accipio in bonam partem. Me certe amicum sibi nec vulgarem, illum nec inconstantem usque fuisse vel ipse negare non poterit. Nunc, ubi quendam haud quaquam eadem, ut dicit, decempeda in amicitia mecum metiendum proriem me habuit eiusque amicitiam nostrae praeposuerit, quid facerem, nisi ferrem, ut possem. Verum postquam et ille se aliorsum istaec fecisse, quam fortasse ad me allatum est, dicit et Reverendissima Dominatio Vestra condonatum hoc illi vult, non possum ei non morem gerere, cuius consilio, tum etiam imperio vel minus iustis in causis non acquiescere nefas putarem. Equidem domino Nipczicz amico ero amicus tantisper, dum [ille] me sibi, se mihi amicum volet.

De rebus novis mihi communicatis non mediocrem Reverendissimae Dominationi Vestrae habeo agoque gratiam. Certe qui ei in praesens paria [fa]cerem, nihil istiusmodi egregium scio. Unum hoc est ferme tantum, quod omnium paene uno ore praedicatur ac etiam ab oratore regio et Vassil Armeno interprete ex Constantinopoli scriptum est pacem inter Thurcam et reges istos factam esse, ipsum imperatorem Thurcarum sibi serenissimum regem Ferdinandum loco filii ascivisse, incertum etiamnum, quibus condicionibus, aut hoc ita fiat, aut [serenissimus] rex Ioannes totius regni Ungariae potiri debeat.

Ex Germania habemus rei novae nihil. Ex Italia certe accepimus pontificem summum debere in Galliam proficisci ac ibi cum rege Galliae convenire idque in Septembre hoc confieri. De loco certum non est, quod quidem Reverendissimae Dominationi Vestrae ex Germania atque Italia scriptum esse non dubito.

Apud nos hoc novi est. Tartarorum ingens manus coepit traicere Boristhenem die Assumptionis Mariae, ceterum adhuc non constare, in Valachiamne, an in Lituaniam aut in terras Podoliae et Russiae eruptura sit, nam transmisso Boristhene eo versum illis patent itinera.

Sacrae maiestates cum serenissimis liberis recte valent, qua de [re] atque de aliis melius aut certe perinde Reverendissimae Dominationi Vestrae liquere sat scio, ut quae illi regioni agit propior.

Reliquum est, quod Reverendissimam Dominationem Vestram impensius rogatam volo, ut me obsequiaque mea commendatissima habeat et utatur ad omnem animi sui voluntatem in omni genere obsequii atque interim propensum favorosumque in me gerat animum. Deinde opto, ut saluberrime diutissimeque valeat et assiduis melioris fortunae successibus et commodis affluat felicissime.

Datum Cracoviae, ad 7 Septembris anni 1533.

Reverendissimae Dominationis Vestrae paratissimus Severinus Bonar castellanus Zarnoviensis subscripsit

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi etc., domio colendissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine colendissime. Post praefatam mei et servitiorum meorum sedulam commendationem.

Si Reverendissima Dominatio Vestra recte valet ac affluente ad votum fortuna potitur, tam id gaudeo, ut ipsi mihi magis non possem, nihil enim est in omni rerum genere felicitatis, qua augeri florereque Reverendissimam Dominationem Vestram non cupiam faveamque ex animo.

Litteras Reverendissimae Dominationis Vestrae ex praesente familiari eius accepi, quibus et officii in se mei pro gratitudine sua meminit et praesentis afflictionis suae certiorem facit. Illud quidem tanti non puto, quanti gratum hunc memoremque eius animum facio, ad quem demerendum mihi et amplioribuss servitii mei studiis prosequendum nihil umquam mihi erit satis. Sed haec Reverendissimae Dominationis Vestrae afflictio et insimulatio penitus mihi dolet eoque magis, quo interius perpendo tot tantaque eius erga maiestatem serenissimam regiam merita et obsequia, quae summa cum fide, dexteritate et studio usque obibat prudentissime simul et felicissime, pro eis hoc modo affici et tractari Reverendissimam Dominationem Vestram non dolere non possum simul et metuere, ut nihil sit tam sanctum et integrum deinceps, quod insimulatorum licentia in discrimen adduci non possit, posteaquam ista Reverendissimae Dominationi Vestrae ita bene merito et innocentissimo fiunt. Verum in his rebus quid aliud faceret, non video, nisi ne se afflictet et innocentia sua optimeque sibi conscio animo se ut soletur.

Consilio reverendissimi domini episcopi Cracoviensis, quo illam impertit, meum sapientius esse non potest. Si quis tamen eius operaeque meae in hoc aliove quovis genere u[sus] ei esse potest, utatur me rogo, certe obsequentem et a[mi]cum me sentiet, quam maxime per rerum facultatem l[icebit].

Quid Vilnae agatur, proinde bene id Reverendissima Dominatio Vestra atque nos [hic] scire credo. Apud nos certe nihil est. Ceterum, quae aliunde mihi scripta sunt, volui Reverendissimae Dominationi Vestrae communicata in praesentibus inclusis schedis.

Cum hiis me Reverendissimae Dominationi Vestrae c[ommen]datissimum esse cupio, quem longaevum felicissime valere opto.

Datum Craccoviae ad diem 12 Aprilis anno Domini 1534.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae paratissimus servitor Se[verinus] Bonar castellanus Za[rno]viensis manu propria s[ubscripsit]

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi etc., domino colendissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine colendissime. Salutem servitiorumque commendationem cum apprecatione bonae valetudinis et felicissimorum successuum.

Quod tam humanis litteris non dedignata me fuerit Reverendissima Dominatio Vestra compellare, equidem illi quam possum maximas ago et habeo gratias, relaturus aliquando uberiores, si per fortunam licuerit.

Ceterum non est, quod Reverendissima Dominatio Vestra pro illa quantulacumque opella, quam abeunti praestiti, tam officiose gratias agat. Quae quidem tam effusa gratiarum actio longe excedit merita mea. Atque utinam, quam velim, tam possem maioribus obsequiis Dominationem Vestram Reverendissimam demereri, id quod re ipsa cognosceret, si propensissimae meae voluntati aequa responderet facultas. Hoc cuperem esse persuasissimum Reverendissimae Dominationi Vestrae, si aliqua in re illi usui atque ornamento esse queam, me boni amici ac servitoris partes nunquam esse praetermissurum.

Rerum novarum commentaria non gravarer adscribere, si aliquid occurreret dignum calamo, dignum auribus Reverendissimae Dominationis Vestrae. Pontifex maximus, iam aliquanto mitior redditus, abstinet ab armis, quae simul cum rege Gallorum paravit in ducem Urbinensem. Quibus legibus firmata sit pax inter serenissimum Romanorum regem, landtgrabium Hessorum et ducem Wirtembergensem, Reverendissimae Dominationi Vestrae satis constare arbitror, frustra sumpturus operam in recensendis hiis, quae per totum fere Christianum orbem passim sunt invulgata.

Ludouicus Gritti non pridem ex Thurcia venit, altera manu pacem, altera bellum gestans, quodcumque horum rex Ferdinandus amplecti maluerit. Thurcarum imperator lacessitus atque adeo fractus Persarum armis, contra illos personaliter profectus est, eorum irruptiones repressurus.

Apud nos omnia pristinum tenorem obtinent. Quae in Lithuania gerantur, Dominationi Vestrae Reverendissimae notiora esse puto, quam ut hic sint referenda.

Quod reliquum est, ego me Reverendissimae Dominationi Vestrae toto animo commendo, quae ut recte valeat et prosperrimis rerum successibus perfruatur, exopto.

Craccoviae, die 17 Augusti MDXXXIIII.

Reverendissimae Dominationis Vestrae ad vota paratissimus servitor Severinus Bonar castellanus Zarnoviensis subscripsit

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi etc., domino [et] fautori observando

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine fautorque observande.

Salutem et obsequiorum meorum solitam et sedulam commendationem.

Si Reverendissimae Dominationi Vestrae omnia fausta et laeta contingunt, tam id unice gaudeo, ut si quis maxime, quippe quod et valetudinem prosperam, et omni iugae felicitatis accessiones Reverendissimae Dominationis Vestrae aeque ex animo atque ipse mihi cupio optoque.

Adornanti hinc mihi abitionem, reddidit servitor is Reverendissimae Dominationis Vestrae litteras, quibus pro humanitate sua et amicissimo in me animo visendum salutandumque me duxit, quo nomine plurimas Reverendissimae Dominationi Vestrae ago gratias, nam quod officium illud meum altius repetit rursusque novam eius reducit memoriam, quamquam id et mihi gratum, et gratissimi eius animi indicium est, tamen non citra ruborem audi[re] possum tot tan[tasque ips]ius gratias et maiorem quam ...re gratitudin[em]. Dabit se si ulla umquam maioris o[fficii] atque operae praesta[nd]ae occasio, cognoscet Reverendissima Dominatio Vestra m[e] et amicissimum ... esse et eius voluntatis gratissimum hominem.

Pro rebus novis mihi communicatis magnam Reverendissimae Dominationi Vestrae habeo gratiam ac libenter in hoc quoque genere paria facerem , sed nihil est nobiscum egregium. Ex Lituania tantum est, quod scribitur, profectos tandem Vilna esse [a]d exercitum capitaneos Lituanos simul et nostrates [domi]num palat[inum Rus]siae et castellanum Calissiensem, [quorum a]lter auxiliaribus quidem, sed tamen stipendio Lituanico ...ctis, alter suppetias hinc a regno missis copiis p[ra]esunt. Sed Lituani nescio quomodo pigri ac male animati esse visi sunt. Tormenta ac ceterae machinae bellicae Vilna simul ducta sunt. Dii bene fortunent. Quo die is, qui nudius tertius accurrit, Vilna egressus est cubicularius, eo allatum illuc fuit captos esse duos ex hostium exercitu principes quaestionibusque admotos multa de rebus et consiliis suorum prodidisse, sed quae adhuc tum Vilnam certo significata non erant.

Sacram maiestatem regiam speramus magis, quam scimus, cito esse ad nos redituram, necessitas tamen celebrandarum nuptiarum brevi adventuram spondet neque enim Reverendissima Dominatio Vestra ignorat elocari serenissimam principem reginulam Hedvigim illustrissimo principi marchioni Brandeburgensi Joachimo iuniori etc.

Quae de clade profligati a Persa Thurcae certa fama acceperimus, ea ex schedis inclusis praesentibus Reverendissima Dominatio Vestra intelliget.

De expeditione navali caesaris catholici et ingenti classe in Affricanos comparata n[o]n opinor Reverendissimam Dominationem Vestra nescire. Ad 20 Aprilis egressum Roma mihi scribunt pontificem, ut milites istos classicos benediceret. Invenisse 12 millia Germanorum, 15 Hispanorum, qui omnes induti erunt veluto et 8 Italorum. Naves rostratae 12 Genuensium erunt, 4 Anthonii Doriae, 4 ducis Subaudiae, 2 principis de Monacho, 6 pontificis, praeterea imperatoris naves onerariae, quas karakas appellant, 30, praeterea 20 triremes erunt, Neapolitani etiam 24 triremes ornarunt etc.

De pace Ungarica, quid Viennae fiat, ex scheda inclusa Reverendissima Dominatio Vestra accipiet.

Mitto Dominationi Vestrae Reverendissimae nonnulla pasquillica in pontificem et eius cardinales conscripta.

Cum his me obsequiaque mea esse Reverendissimae Dominationi Vestrae commendatissima cupio. Quam sospitem et felicissimam valere diu opto.

Datum Cracoviae, ad 25 Iunii anno 1535.

Reverendissimae Dominationis Vestrae obsequentissimus servitor Severinus Bonar castellanus Zarnoviensis, zupparius Cracoviensis et ca[pitaneus] etc.

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi etc., domino colendissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine colendissime.

Post servitiorum meorum sedulam commendationem etc.

Inviso Reverendissimae Dominationis Vestrae sanitatem simul et opto, ut in ea Reverendissimam Dominationem Vestram conservet et felicissimam, et maxime longaevam.

Mitto Reverendissimae Dominationi Vestrae litterarum fasciculum Vienna proxime ad me allatum. Puto a domino Fabiano Damerau aulico reginalis maiestatis e curia caesaris esse scriptas.

Aliud rerum nihil in praesens scriptu occurrit, praeterquam quod maiestas regia heri Cracoviam ingressa est et ex Lituania post captam arcem Humia omnia adhuc prospera laetaque afferuntur. Cetera ipsa Reverendissima Dominatio Vestra praesens hic cognoscet, nam eam affuturam instantibus nuptiis ex eius ipsius ad maiestatem regiam litteris intellexi.

Quod est reliquum, cupio me esse Reverendissimae Dominationi Vestare commendatissimum. De quo sibi omnia amica persuadeat ac bene atque feliciter valeat.

Datae Cracoviae a die 10 Augusti anno 1535.

Reverendissimae Dominationis Vestrae obsequentissimus servitor Severinus Bonar castellanus Zarnoviensis etc.

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi ac electo Warmiensi etc., domino colendissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine colendissime.

Post diligentem servitiorum meorum commendationem.

Nactus praesentem hanc ad Reverendissimam Dominationem Vestram mittendi occasionem facere non potui, quin vel hunc saltem in usum litteras ad Reverendissimam Dominationem Vestram conscriberem, quarum officio cum carissima[m] [mihi] illius bonam valetudinem viserem, tum novi episcopat[us acc]essionem eidem gratularer. Quo equidem nomine simul Reverendissimae Dominationi Vestrae gratulor, simul mihi gaudeo optoque ex animo, ut et praesenti quidem hac fortuna sospes felixque utatur, et augustiore brevi potiatur in diesque auctior evehatur ac diu nobis valeat.

Mitto per eum, qui has reddet litteras, Reverendissimae Dominationi Vestrae primum epistulam ab illustrissimo domino Ottone Henrico palatino Reni conscriptam, deinde et fascem quendam pergameno involutum ab hoc eodem per proprium nuntium cum multis litteris ad me missum cum significatione, ut utrumque ad Reverendissimam Dominationem Vestram perferri curarem. Quam ad rem opportunior mihi dari plane potuit nemo, cui rectius ista commisissem, quam hic Reverendissimae Dominationi Vestrae Varmiensis ecclesiae canonicus, per quem haec eadem mitto.

De rebus novis, si quid esset, quod nescire Reverendissimam Dominationem Vestram putarem, non gravarer equidem scribere, sed nec aliis, quae usque geruntur, de rebus Reverendissima Dominatio Vestra ignorat et quae hic cum legatis serenissimi Romanorum regis atque palatini Valachiae acta sunt. De pace minime composita ex praesente hoc suo canonico satis accipiet.

Commendo me Reverendissimae Dominationi Vestrae diligentissime et servitia mea offero optoque, ut sana longaevaque valeat.

Datae Cracoviae, a die 6 Augusti 1537.

Reverendissimae Dominationis Vestrae addictissimus servitor Severinus Bonar castellanus Biecensis manu propria subscripsit

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi ac electo Varmiensi etc. domino colendissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine colendissime. Servitiorum meorum officiosam et diligentissimam commendationem.

Praesentium ostensor, Reverendissimae Dominationis Vestrae servitor, reddidit mihi a Reverendissima Dominatione Vestra litteras a die 12 Augusti in castro Lubaviensi datas, in quibus adeo prolixe ac diligenter diuturnioris silentii sese excusandum mihi duxit, ut me eius propemodum pudeat, quasi vero ego is sim, qui istiusmodi officii quicquam ab Illa requiram, et non potius, qui ita me erga Reverendissimam Dominationem Vestram comparaverim, ut etiam perpetuo libenter ei serviam et quemquam alium eius in me gratiae fructum proponam, quam ipsam gratiam. Ego profecto etsi hactenus habui nihil, quod ad Reverendissimam Dominationem Vestram scripsissem, tamen vel hunc saltim in usum conscriptas daturus fueram ad illam litteras, quibus optatam eius valetudinem pro officio invisissem, si interea de ullopiam comperissem, qui ad Reverendissimam Dominationem Vestram profecturus fuerit. Quam in partem rogo, ut hoc meum silentium accipiat.

Quod vero ad id attinet, ut in his de negotio ecclesiae Varmiensis tractatibus apud serenissimam maiestatem regiam meam operam Reverendissimae Dominationi Vestrae darem, id equidem, si hic illius maiestas adesset tam sedulo atque enixe facerem, ut in eo et veterem amicum et praesentem servitorem suum officio studio, fide concedentem nemini agnovisset. Dolet itaque non posse hac in re Reverendissimae Dominationi Vestrae morem gerere, atque id eo magis, quod ne apud reginalem quidem maiestatem meum me officium facere licet, ut quae et ipsa nunc quoque abest peregre hinc voti exsolvendi gratia profecta. Quod tamen unum licet, quantum scribendo assequi potero, litterarum commendatione humili apud utrumque principem meum officium cupide atque fideliter Reverendissimae Dominationi Vestrae praestabo.

Quod me Reverendissima Dominatio Vestra de rebus novis certiorem facere gravata non est, plurimam ac debeo Illi ago gratiam. In vicem autem, quas me Reverendissima Dominatio Vestra poscit, quasque ego habeo, praesertim quae ex Italia atque Germania de caesare catholico, caesare Thurco, rege Gallo offeruntur, in schedis praesentibus inclusis descriptas Reverendissimae Dominationi Vestarae mitto.

In rebus Ungaricis sunt haec Leonardus von Weltz capitaneus in Ungaria sacratissimi Romanorum regis ad res gerendas meae cum eis copiis, quas principes et civitates imperii regi supetias dederant. Castris apud Apenas positis usque adeo ab hostibus urgebatur, ut vim amplius non ferens valle fossaque sese cum suis cingeret tractatque plus mense, quoad supervenit dominus Lasski palatinus Siradiensis cum ea manu, quam ducatus Slessiae et marchionatus Lusaciae hinc maxime conducere curarunt. Eius adventu soluta fuit castrorum obsidio, pugnandi tamen potestatem hostis non faciebat quamvis ad Teviscum usque a Ferdinandinis pulsus esset, quin etiam delapsi statim fuerunt. Quare Ferdinandini ad opugnandas arces conversi sunt nuncque adeo castrum Scharisch oppugnant incerta etiam fortuna neque enim segnius a propugnatoribus res geritur.

Quid in Russia a nostris agatur, non gravarer Reverendissimae Dominationi Vestrae scribere, nisi certum haberem de hoc rerum genere a reverendissimo domino nominato Cracoviensi abunde Reverendissimae Dominationi Vestrae scribi.

Et nonnihil earum rerum asperseram ego quoque in his litteris, quas superioribus diebus ad Reverendissimam Dominationem Vestram scriptas domino Iosto Ludovico transmittendas istuc commisi, quas se misisse eidem dixit. Commisi eidem et litteras illustrissimi principis domini Ottonis Henrici palatini Rheni, quas huc mihi eius nuntius pertulerat cum fasciculo quodam cerata involuto, in quo poculum aureum esse, conicio ab illius dominatione magnifica Reverendissimae Dominationi Vestrae missum. Hoc hactenus mittere non dabatur nec per hunc potestatem Reverendissimae Dominationis Vestrae servitorem mittendum videbatur. Sed intra proximum triduum mittetur spero, erit enim mittendi tuto facultas, quae hactenus non scit. Aliud in praesens scripto occurrit nihil. Quod igitur reliquum est, commendo me meaque servitia Reverendissimae Dominationi Vestrae, de quibus nihil magnifice Reverendissimae Dominationi Vestrae pollicebor tantum eam rogabo, ut eis ad omnes usus suos uti non dubitet, quod quam frequentissime faciet, tam maxime in eo suam erga me voluntatem et gratiam declarabit, quam et maximii equidem facio et ut in ea me conservet, rogo. Opto Reverendissimam Dominationem Vestram optata quaque fortuna affluentem ex animi sui sententia bene feliciterque diu valere.

Datum Cracoviae, a die 22 Augusti, Anno [Domini 1]537.

Reverendissimae Dominationis Vestrae addictissimus servitor Severinus Boner castellanus Bieczensis manu propria subscripsit

Magnifice Domine, Amice carissime et honorande. Salutem et omnis felicitatis Magnificentiae Vestrae precor accessum.

Accepi iis diebus a Magnificentia Vestra binas et uberes summae in me benevolentiae litteras, quarum primae certiorem me reddidere de aureo poculo, quod illustrissimus dominus comes palatinus Ottohenricus misit; alterae meis novissimis respondebant plene de rebus, quae tum in novis habebantur. Neque satis visum fuit Magnificentiae Vestrae tot me humanissime salutasse litteris, quin idipsum tam multis amicissimis oblationibus per generosum dominum Nicolaum Nibschicz faceret, qui mihi multis ver{s}bis propensionem in me Magnificentiae Vestrae magna cum affirmatione declaravit. Pro qua favoris erga me magnitudine Magnificentiae Vestrae quas possum gratias habeo, atque utinam referre possem, ad quod me nihil animi aut promptitudinis deficit. Ceterum dedit mihi dominus Nibschicz pretiosum hoc ac fabrefactum poculum, pro quo gratias agens, adiunctas litteras illustrissimo domino comitipalatino scripsi . Eas ut Magnificentia Vestra reddi curet, impense oro. Pro novitatibus Magnificentiae Vestrae magnas item gratias habeo, quas, si quid apud nos rerum esset novarum, compensarem libenter, verum in praesens nihil habetur aliud, quam quod iis diebus illustrissimus dominus dux Holsaciae in Hafnia Daniae rex est coronatus, sine tamen, ut audio, Samuele, nam unctionis, quae Christianis regibus fieri solet, nulla fuit cura etc.

Aderat ad eum cohonestandi actum cum quibusdam aliis ducibus et nuntiis illustrissimus dominus dux in Prussia vicinus meus, qui ex illis symposiis et choreis mari se et ventis ob pestem, quae terra in illis regio<n>ibus passim grassatur, commisit applicuitque Gdani intra delapsos hos octo dies. De amicicia huius novi regis in has nostras terras et firmitate eius in eo regno multa dicuntur, quae nimirum omnia tempus ostendet, et hoc inquam: An gens et natio illa mores et naturam mutaverit, quae tot occidit et eiecit reges? Reliqua, cum paulo post ex conventu hic nostro dominus Nibschicz redierit et, quomodo res apud ecclesiam Va[r]miensem, ad quam XX-a huius ex Dei misericordia postulatus hinc sum, successerit, habunde referet. De me pro tot Magnificentiae Vestrae non vulgaribus in me collatis beneficiis ingenue polliceor, quod nihil amicitia Magnificentiae Vestrae habeam vel habiturus sum carius umquam, nihilque tam arduum, laboriosum, operosumue erit, quod non ratione illius mihi facile atque leve sit futurum. Hocque non aulice sed sincere ac pure a me scriptum Magnificentia Vestra, quaeso, accipiat. Quam dominus Deus diuturnitate longissima felicissime sospitet prosperetque in omnibus.

Ex castro meo Lubaviensi, XXVIII Septembris MDXXXVII.

Magnifice Domine, amice carissime et honorande. Salutem et successuum felicissimorum continuum precor Magnificentiae Vestrae profectum.

Scripsi XXVIII Septembris novissimi Magnificentiae Vestrae additis litteris ad illustrissimum dominum Ottonem Henricum comitem palatinum Rheni, quas, quemadmodum rogavi a Magnificentia Vestra, iam perlatas esse existimo. Neque in praesentia mihi temperare potui, cum hunc fratrem meum ad aulam allegarem, quin per illum et hanc scriptionem Magnificentiae Vestrae faustum statum et, ut in bono more apud nostrates positum est, prosperam valetudinem inviserem, quam diu fore sartam tectam atque integram Magnificentiae Vestrae cupidissime opto. Ceterum quid hinc scribam, non habeo, quam quod Angliae rex indutam semel tyrannidem adeo in suos fertur atrociter in dies exercere, maxime in magnos et bonos viros, qui monasteriorum et templorum expilationibus non applaudunt, quod abhinc multis saeculis omnes, qui umquam humanum sanguinem sicientes profuderunt, superarit longeque post se reliquerit. Novi item et prodigiosi priusque numquam auditi pacti, quod inivit ratione coniugii cum ea, quam duxit loco reginae, occisa priore , eventum dicitur expectare, quae, ut fama est, iam gravida partui appropinquat; si marem pepererit, manebit uxor, sin minus, soluta fuerint iura matrimonii et vitae fortassis huius miserae puerperae, ducturus eadem condicione aliam atque aliam, quousque masculinum quiddam nascatur. Hanc legem, cum in ea insula se et regem, et pontificem fecerit, ipse sibi sanxit libidinosis et impuris adulteris non ingratam. Porro legislatorem tot sceleribus et caedibus madentem paulo post Deus pro sua in omnes et omnia aequitate non imp[unitate] impunitate non donabit. De caesare nostro et Gallicis ac Turcicis rebus iam dudum hic nihil audimus. Si quid certi atque etiam de concilio Magnificentia Vestra habuerit, ut me participem faciat, meque, qua cepit, benevolentia prosequi non desinat, impense oro. Eandem Magnificentiam Vestram Christus dominus noster quam diutissime sospitet prosperetque in omnibus.

Ex castro meo Lubaviensi, XVI Novembris MDXXXVII.

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Varmiensi etc., domino colendissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine colendissime.

Salutem et plenam deditissimorum servitiorum meorum commendationem.

Inviso praesentem Reverendissimae Dominationis Vestrae valetudinem, quae ut mihi quidem est omnino carissima, ita ut eidem illi et quam maxime diuturna sit, et prosperrima, plane ex animo opto cum hac eiusmodi omnium bonarum fortunarum apprecatione, quae ab observantissimo amantissimoque illius homine et servitore proficisci potest prolixissima.

Quod me Reverendissima Dominatio Vestra pro suo in me perpetuo amore praeter omnem scribendi necessitatem brevibus quidem illis, sed certe humanitatis officiique plenis litteris salutandum duxerit, accidit profecto mihi id tam gratum, ut si quod hoc tempore omnium gratissimum. Quare quas debeo, summas Reverendissimae Dominationi Vestrae ago gratias, daturus sedulo operam, ut insignem eius hanc erga me voluntatem et gratiam optimo quoque in omni obsequii genere studio inserviam, modo sit haec mea aut fortuna, aut facultas, ut id aliqua saltem ex parte erga Reverendissimam Dominationem Vestram declarare meumque istum animum illi approbare tam bene possem, quam vellem equidem maxime.

Porro quod hinc Dominationi Vestrae Reverendissimae de rebus novis scriberem, invenio aliud certe nihil, nisi si quod fortasse de nostris istis comitiis Reverendissima Dominatio Vestra velit, quae ipsa etsi satis iam diu, quamlibet serius, quam indicta fuerunt, agantur, sunt etiam eiusmodi, ut quorsum evasura sint aut quod omnino hactenus actum sit, certi appareat nihil.

Haeremus in eo, quod omnium primum statim ab initio de defensione propositam est, utrum ea fundorum ne aestimatione, an alia potius ratione prosequenda sit. De illa sane plurimus et a senatoribus, et a nuntiis terrarum sermo non reclamantibus spiritualibus, etiam si quis a Thurca gravior incumbat metus, ita tamen haec res trahitur, ut mea quidem sententia in nervum abitura videatur. Paene magis nos sollicitant futurae nuptiae et iam iam adventantes a serenissimo rege Ioanne insignes oratores, Brodericus Vaciensis episcopus, Verbecius cancellarius, Petrus Perenni, quos, quia iam Caschoviae sun[t] acceperimus, indies adventuros speramus cum equitibus amplius mille, in quibus delecti equites ad sescenti numerantur, sed auferetur ne iam eodem hoc tempore sponsa nec ne, omnin[o] principibus nondum deliberatum est etiam. Itaque ut tempus resque ferent, capietur consilium.

Aliud est sane nihil quod scribam, nisi illud adhuc restarent de munere, quo me ex Thorunensis nundinis Reverendissima Dominatio Vestra affectura esse scribit, quod ipsum et si non poterit mihi esse non gratissimum, scire tamen Reverendissimam Dominationem Vestram volo cum obligatiori me iam antea illi esse, quam ut in hoc genere devinciri amplius vel possim, vel debeam, tum illustrem istam Dominationis Vestrae Reverendissimae in me voluntatem et gratiam ampliorem mihi esse omni munere. Sed haec alias.

Nunc certe et commendatissime esse Reverendissimae Dominationi Vestrae cupio et mea servitia prorsus autem omnem exceptionem eidem offero prona ac perpetua precorque, ut illam sospitem diu conservet aliaque post aliam felicitate cumulet Dominus.

Datum Cracoviae, a die 12 Ianuarii anno 1539.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae addictissimus servitor Severinus Bonar manu propria subscripsit

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Varmiensi etc., domino suo colendissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine colendissime.

Salutem et deditiss<imam> servitiorum meorum commendationem.

Reverendissimus dominus archiepiscopus Lundensis, sacrae caesareae et catholicae maiestatis apud serenissimum Romanorum etc. regem orator, cum eis, quas ad me scripsit, quas heri accepi, eas quoque mihi misit litteras ad Reverendissimam Dominationem Vestram scriptas, petens, ut a me Reverendissimae Dominationi Vestrae transmitterentur. Quod equidem onus libenter suscepi, sed cum circumspicerem neque aliam mittendi viam potiorem in praesens reperirem, domino Iosto Ludovico eas dedi petiique ab eo, ut primo quoque tempore Reverendissimae Dominationi Vestrae mitteret. Quod ille non minus celeriter atque diligenter se facturum esse mihi recepit neque ego quin ita sit facturus diffido.

In rebus novis nihil sane est, quod hinc Reverendissimae Dominationi Vestrae scriberem, neque ignorare Reverendissimam Dominationem Vestram puto exitum huius nostri conventus, quem pro vetere more eo deduximus, ut a singulis etc. laneis id pendere{a}tur, unde huius anni defensio praestabitur.

Quid alibi terrarum agatur, non putavi mihi scribendum esse quicquam, posteaquam a domino reverendissimo Lundensi acceperit Reverendissima Dominatio Vestra litteras, ex quibus omnia ista plenius ac melius.

Commendo me Reverendissimae Dominationis Vestrae gratiae meaque servitia eidem offero citra ullam studii exceptionem, quod certe illi in omni obsequii genere impigre praestabo semper. Interim opto Reverendissimam Dominationem Vestram sospitem et fortunatam diu valere.

Datum Craccoviae, a die 27 Februarii anno 1539.

Reverendissimae Dominationis Vestrae addictissimus servitor Severinus Bonar castellanus Biecensis manu propria subscripsit

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Varmiensi etc., domino colendissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine colendissime.

Post plenam officii servitiorumque meorum commendationem.

Inviso praesentem Reverendissimae Dominationis Vestrae valetudinem non minore officio atque apprecatione, ut in ea summa cum optatissimae cuiusque fortunae felicitate coniuncta, quam maxime longaevam quamque fortunatissimam semper tueatur Dominus.

Accepi Reverendissimae Dominationis Vestrae litteras Heilsbe <r> g a die 21 Aprilis datas, in quibus gratas sibi fuisse meas ostendit, quas ad illam proxime dederam, non perinde earum rerum, quas in illis Reverendissimae Dominationi Vestrae communicaveram, gratia atque quod a me profectae essent, quod certe ipsum mihi accidit sane quam gratissimum, quare cum hoc eodem nomine, tum quod humanissimis suis me salutare Reverendissima Dominatio Vestra non neglexerit, magnam pro eo ac debeo illi hab <e> re gratiam, nam quod ad me attinet, equidem ita sum erga Reverendissimam Dominationem Vestram comparatus, ut gravi me scelere obstrinxisse mihi viderer, si non tam in hoc scribendi, sed plane quovis inserviendi officii genere meum illi obsequium et studium non praestarem, quod vel ad retinendam, vel ad augendam illius in me benevolentiam quomodocumque attineret, modo id sit facultatis meae, voluntatis certe donec vivam erit semper.

Nepotem Dominationis Vestrae Reverendissimae ex sorore, quem mihi commendandum duxit, sane vel hic, vel in urbe aut alio qoovis Italiae in loco, ubi notos et amicos ipse haberem, libenter opera et commendatione mea prosequerer, modo mihi significaret, qua in re sibi commodare possem. Quod quia hactenus non fecit, si forte postea ubicumque me uti volet, sedulo praestabo, ut commendationem Dominationis Vestrae Reverendissimae me eo, quo par fuit loco, habuisse satis intelligat. Hoc est et pro Reverendissimae Dominationis Vestrae dignitate, et pro mea perpetua in illam observantia summo.

Iam quid hic rebus in novis habeamus, ne id quod non ...rem officium, est hoc haud dubie omnium primum sac[ra]tissimi principes Dei optimi gratia prospera potiuntur va[letu]dine. Proxime vero dominus reverendissimus Poznaniensis fatis con[cessit], quod quidem Dominatio Vestra Reverendissima non ignorat.

De Tartaris [Tau]ricis certa fama fuit eorum incredibilem vim supera[re] [Bo]ristenem atque citeriorem eius ripam tenuisse. Alius deinde pervenit rumor eos versus sedes suas aut certe in Ta... Kosansskie sese removisse, qui Tauricam valida man[u] ...riri moliebantur. Certe palatinus Valachiae alium post [ali]um mittit nuntios affirmans illos a dicione maiestatis regiae [ne]quaquam sibi temperaturos fore, in hoc enim esse a Thurca ...tos, ut quoniam ipse in Transylvaniam et Ungariam ...per campestria invadere potius, quam per Transalpinae [montes] et angustias penetrare statuerit istos hunc in usum ha[bere], ne a nobis illo tractu prohiberetur istis interim facessen[t] ... nobis satis negotii. Quamquam quod ad Thurcam attinet, cum ... hic multis, tum mihi quoque ipsi ex Thurcia scriptum est illum ...lio admonitum, ne hac aestate bellum inferret Christian[is monarchis] male nunc inter se comparatis ac concordibus statuisse a bello ...cere itaque Andrinopoli Constantinopolim cum omni vi belli in[trare], ut eadem hac opera classem reficeret, quam nullo quib[us] conflictu, sed potius tempestate, certe divinitus ad trece[ntorum] velorum iacturam et naufragium passam esse ferunt.

De monarchis Christianis varius rumor est. Alii caesaris I[ta]liam adventum, sicuti constitutum fuit, in exspectando esse di[cunt], alii diversum dicunt. Sunt qui illum affirment omnem vim be[lli] auctore rege Galliae in proximum annum distulisse, quo t... bello rex cum omnibus suis viribus ipse etiam insuper solus adversum Thurcam adesse velit. Neque desunt etiam qui [dicunt] eundem hunc regem inter caesarem et Thurcam foedera molir[i]. Venetos vero omnino iam cum illo foedus denuo iniisse, quod si ita est, ingenti momento communes Christianorum vires acciderentur.

Principes certe Germaniae, qui Francfordiam ad Moenum convenerant, mansisse etiam illic a mercatoribus dicuntur, qui inde ex proximis nundinis huc redierunt, maxima tamen propter rerum inopiam dimissa nonnulla ac plane tenui comitatuum parte apud se relicta unum hoc a caesare nuntium exspectantes, quo illius a maiestate petierunt, ut qui suae totiusque istius sibi adhaerentis sectae censerentur omnes ab omni vi ac iure iniuriaque omnium potentatuum ex hinc usque vel ad generale concilium celebrandum vel certe ad biennium tuti sarcti omnino sint, quod si impetrent polliceri se caesareae maiestati proximum in annum adversus Thurcam et operas, et vires suas communes plane egregias.

Cum iis me meaque servitia Reverendissimae Dominationi Vestrae diligenter commendo atque offero semper fore prona ac praesentia ad omnem eius voluntatem et iussum atque ad demerendam istam eius gratiam, quam quia maximi facio, ut in me propensam gerat conservetque, oro. Opto Reverendissimam Dominationem Vestram omni bona fortuna affluentem salvam atque incolumem valere.

Datum Cracoviae, a die 8 Maii anno 1539.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae paratissumus servitor Severinus Bonar castellanus Biecensis manu propria subscripsit

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Varmiensi etc., domino observandissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine observandissime.

Salutem et perofficiosam mei meorumque servitiorum commendationem.

Quod Reverendissima Dominatio Vestra humanissimis litteris suis me salutare non neglexit, facile ex eo intelligo apud illam haerere adhuc aliquam veteris sui servitoris memoriam. Quo nomine magnam Dominationi Vestrae Reverendissimae ago gratiam inque vicem illius praesentem valetudinem viso cum apprecatione optimae cuiusque fortunae, quam ipsa Reverendissima Dominatio vestra sibi optat favetque.

Ista vero Reverendissimae Dominationis Vestrae excusatio, qua de eo, quod tardius me inviserit, utitur, etsi quod ad me quidem attinet, fuit minime necessaria, accidit tamen mihi gratissima, quod et officii humanitatisque plena sit, et a penitiore quadam eius in me gratia profecta esse videatur.

Omnino autem moleste fero et talem hanc Reverendissimae Dominationi Vestrae eiusque capitulo ab ipsius canonico exhiberi molestiam et ea me non levari etiam valetudine, qua circiter sesquimensem iam distineor, propter quam in hac illius causa adesse domino Nicolao Plothowski non valeam. Quod sane facerem libenter, si aut per illam licuisset, aut ille me tamen vir voluisset, quod propterea fortasse non fecit, quia aut antea, quam ego litteras Reverendissimae Dominationis Vestrae receperim, totam rem confecisset, aut, quod in senatu esse non solerem, usui me sibi in ea re fore non est arbitratus.

Quae mea erga Reverendissimam Dominationem Vestram est vetus et perpetua observantia, haud certe temere commiserim, ut ullo in officii genere, quod ego Reverendissimae Dominationi Vestrae praestare possem, meum st[u]dium desiderari ab illa debeat. Qua in voluntate, d[onec] vivam, erga Reverendissimam Dominationem Vestram manebo eiusque gratiae et bene[vo]lentiae me cum meis servitiis diligenter commend[o] optoque illam sospitem et omni optata felicitate f[lo]rentem diu valere.

Datum Cracoviae, a die [9] Martii anno Domini 1540.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae paratissimus servitor Seuerinus Bonar castellanus [Biecensis] manu propria subscripsit

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Warmiensi etc., domino observandissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine observandissime.

Salutem et studiosam servitiorum meorum commendationem.

Gratissimum mihi fuit ex litteris Reverendissimae Dominationis Vestrae, quas nuper accepi, intellexisse gratas meas litteras illi fuisse, grata mea ista obsequia accidere solere, quae sine scelere praeterire non possem. Sane vellem omnibus modis meam erga Reverendissimam Dominationem Vestram observantiam testatam facere illi. Id, postquam serviendo non licet, scribendo saltem ostendere conamur, ne et hoc qualibet vili munere neglecto aut intermisso, negligentiae suspicionem apud illam adirem. Quod vero Reverendissima Dominatio Vestra de sua benevolentia tam benigne mihi pollicetur, est id profecto mihi tam amplum, ut iam beneficii loco istam eius erga me voluntatem reputem. De qua certe multas et magnas Reverendissimae Dominationi Vestrae ago gratias daturus semper operam, ut illa dignus gratusque cognoscar.

Quas Reverendissima Dominatio Vestra mihi ad dominum reverendissimum archiepiscopum Lundensem misit litteras, eas ego primo statim tempore cum meis litteris, quae in aulam caesareae maiestatis sunt perferendae, magnifico domino Sigismundo de Herberstain misi rogavique, ut in hac re suam mihi navaret operam. Quod illum non negligenter esse facturum plane confido.

In novis est quidem hic nunc nihil, nisi forte illud huc pertineat, quod sacratissimi principes bene sospites felicesque Vilnam ingressi, a Satrapis solito honorificentius except[i], mox, ut fit in ipsis initiis, ingenti quaerimoniarum mole occupati sunt.

De externis scio Reverendissimam Dominationem Vestram minime omnium, quod usque gentium geratur, ignorare. Quod ipse in hoc genere habeo, volui id cum Reverendissima Dominatione Vestra communicare. Sententiae exemplum est a caesare in Gandavenses rebellionis reos plane inclementer latae, deinde postulatio principum Germaniae, eorum, qui evangelicos se dici volunt, quibus modis rem relligionis corrigi cupiant. Ad eam rem nihil illis responsum, sed in conventionem, quae Spirae ad diem Sancti Iohannis coire debet, dilatum esse totum hoc negotium audio. Sunt et lepidi ac elegantes de caesare et rege Gallorum versiculi, quos mihi dominus Ludovicus Aliphius reginalis maiestatis secretarius misit.

Cum iis me meaque obsequia Reverendissimae Dominationi Vestrae offero commendoque diligentissime, quae illi ad demerendam tuendamque eius gratia[m] erunt semper prona. Opto Dominationem Vestram Reverendissimam incolumem et bene fortunatam diu valere.

Datum ex Zuppis Weliciensibus, a die 10 Iunii anno 1540.

Reverendissimae Dominationis Vestrae paratissimus servitor Severinus Bonar castellanus Biecensis manu propria scripsit

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Varmiensi etc., domino observandissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine observandissime.

Salutem et perofficiosam meorum servitiorum commendationem.

Nactus hanc mittendi istuc occasionem, facere nolui, quin meas ad Reverendissimam Dominationem Vestram darem, quibus cum Reverendissimam Dominationem Vestram pro mea perpetua observantia salutarem, tum significarem illi eius me accepisse litteras, humanitatis et non ignotae mihi illius erga me benevolentiae plenas, de quibus, simul et de epigrammatis apologeticis mihi missis, magnas Reverendissimae Dominationi Vestrae habeo gratias, quamquam iam antea dominus reverendissimus meus Chelmensis eadem mihi miserat, quod fortasse ea ex Reverendissima Dominatione Vestra habuerat. Sed tamen ab ipsa Reverendissima Dominatione Vestra illa habuisse pergratum mihi fuit.

Facerem equidem pro mea consuetudine non solum libenter, verum etiam pluribus verbis diligenter, ut, si quid novi hic esset, perscribere id Reverendissimae Dominationi Vestrae non negligerem. Verum est nunc quidem in hoc genere nihil, quod a me illi scribi oportere, magnopere existimarem. Nam quid in Lituania rerum geratur, id non ego hic melius, quam Reverendissima Dominatio Vestra istic cotidie noscere potest.

Sed nec illud iam ignorat serenissimum Ungarorum regem Iohannem diem suum obiisse. Sepultum tamen corpus adhuc non est, regina Budae puerperii legitimos dies agit, sed nec filius baptizatus, nec ipsa adhuc lustrata est. Res publica interea dissidet. Pars enim auctoribus monacho thesaurario, Tureck Valentt et aliis in Transilvania, pars circa Caschoviam et Agriam Monacho, item archiepiscopo Colocensi Perenni Petro aliisque ducibus com[i]tia agitant. Apud reginam Nicolaus comes de Salmis nomine sui regis legatum egit, cuius legationis fuit summa, vellet ne illius maiestas cum filio pactis condicionibusque illis manere, quibus inter reges olim fuit conventum, an non. Responsum est suae maiestati integrum non esse inconsultis maiestate regia parente suo ac Regni primoribus, sine quorum auctoritate et voluntate factura sit nihil, tantis de rebus quicquam agere, nedum statuere. Rex visus sibi abunde se suo officio functum exercitum cogit, quem Budam mitteret, prius quam a Thurcis occuparetur. Ferunt enim Bascha Albae Regalis cum quadraginta milibus eo tendere etc. Tametsi non desunt, qui Thurcam e vivis excesisse dicant, ad quem dominus magnificus Lasski palatinus Siradiensis a suo rege die 25 Augusti missus est etc.

Conventus Hagenoae nuper actus, quo fini dissolutus sit, iam hoc quoque non nescit. Principes Germaniae: dux Brunsvicensis, elector Saxoniae, Landtgravius Hessiae, quam turpibus et vilissimo cerdone vix dignis libellis conviciisque inter se conflictentur, non puto Reverendissimam Dominationem Vestram ignorare.

Caesar per inferiorem Germaniam, Flandriam et ceteras illo in tractu diciones suas decurrens tributa exigit, incertum, quid moliatur. Bene tamen iam ei cum rege Galliae convenire et excitatos de Mediolano tumul[tus] pulchre considisse cum ex aliorum, tum ex reverendissimi domini archiepiscopi Lundensis litteris accepi, cuius ipsius ad Reverendissimam Dominationem Vestram litteras eidem mitto, quas heri Vienna allatas accepi.

Commendatissimum me esse Reverendissimae Dominationi Vestrae cupio, cuius benevolentiam quia facio, ut debeo, maximi, daturus sum operam, ne quid officiosi obsequii in tuenda demerendaque illa cuiquam faciam reliqui, quantum in me certe erit. Precor Dominum Deum, ut Reverendissimam Dominationem Vestram sospitem et omni bona fortuna cumulatissimam diu conservet.

Datae Craccoviae, a die 4 Septembris anno Domini 1540.

Magnifice Domine, amice carissime.

Salutem et perpetuam o[mnis felici]tatis accessionem Magnificentiae Vestrae precor ex animo.

Quae m[e suis] benevolentissimis litteris XVII Iunii proximi ... [datis] cum novis ad me missis non parum exhila[ravit] habeoque pro ea in me amicissima propensione, quam a [tener]rimis annis erga me gerit, quas possum gratias .... [Quas uti]nam aliquando possim referre, in eo revera cogitati[o atque vo]luntas me no[n] deficit, modo se eiusmodi offerret occ[asio]. Qua re ipsam hanc animi mei significationem expri[mere] valeam, quantum se tenuitas facultatis meae extendit , ipse subirem humeris, nec me l... labor iste gravaret.

In praesens apud nos nova[rum] rerum nihil est. Scribitur tamen, quod Anglis cum Scotis non admodum convenit, eo quod profugos Anglos, qui ob immanem regis crudelitatem saluti suae consuluerunt, Scoti emittere ad postulationem tyranni illius recusarunt. Nav[i]gatio tamen adhuc passim est libera omnibus. Si quid aliud habuer[o], Magnificentiam Vestram non celabo.

Cui plurimum commendatus esse atque omnia faustissima opto diutissime duratura.

Ex Heilsberg, XXI Iulii MDXLI.

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Warmiensi etc., domino observandissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine observandissime.

Salutem et solitam servitiorum meorum sedulitatem.

Iucundissimae mihi fuerunt Reverendissimae Dominationis Vestrae litterae, quas de die 21 Iulii ex Heilsberg per servitorem suum ad me dedit, cum, quod a Reverendissima Dominatione Vestra essent, hoc est vetere amico, nunc patrono mihi ubique magno, tum quod propensione eius erga me animi et gratiae plenam significationem prae se ferrent. Quo nomine plurimas, ut debeo, illi habeo gratias inque vicem de mea erga Reverendissimam Dominationem Vestram observantia et voluntate illi recipio nihil esse in omni officii genere neque tam humile neque tam arduum, modo sit facultatis meae, quin id sim per omnem occasionem cupidissime praestaturus.

Rerum novarum communicationem libenter pari officio Reverendissimae Dominationi Vestrae reponerem, sed est eximium nunc quidem apud nos nihil. Quicquid tamen est, id ex inclusis praesentibus schedis accipere dignabitur. Summa apud nos fuit Budensis obsidionis adeoque expugnationis exspectatio, sed ea et trahebatur diu, et ad postremum fefellit, nescio fortuna-ne regis aut fatis adversis, an capitaneorum militumque ignavia magis quam perfidia.

Eadem pene fortuna et comitia Ratisbonensia dissoluta esse audimus. Acta sunt ibi multa, infecta irritaque omnia quandoquidem/quamquam sunt, quod nescio quid de suppetiis auxiliisque regi Romanorum praestandis decretum ibi esse dicant.

Reditum clementissimorum principum nostrorum equidem in autumnum nobis pollicebamur, sed extrahi eum in ver usque in certum pacif <ic> atione cum Moschis nondum redintegrata, an alia res ulla ostendit. Certi profecto de eo habemus adhuc nihil.

Commendatissimus Reverendissimae Dominationi Vestrae esse cupio eique meum serviendi studium pronum offero cum apprecatione et valetudinis, et felicitatis optatissimae atque perpetuae.

Datum in Balice, die 9 Augusti anno 1541.

Reverendissimae Dominationis Vestrae paratissimus servitor Severinus Boner liber [baro] manu propria subscripsit

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi etc., domino observandissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine observandissime.

Salutem et solitam servitutis sedulitatem.

Non possum in singulas Reverendissimae Dominationis Vestrae litteras singulares non agere gratias, quibus me pro abundantia suae in me gratiae et intervisere humanissime, et rerum earum certiorem facere non negligit, quae non aliunde ad nos perscribi solent compertiores. Omnino enim de Anglis et Scotis eo, quod Reverendissima Dominatio Vestra scripsit, hactenus fuit nobis compertius nihil.

Ego quod hinc Reverendissimae Dominationi Vestrae scriberem vicissim in hoc praesertim genere, nihil sane magnopere nunc reperio, nisi si Reverendissima Dominatio Vestra scire velit, ut certe vult, rediisse nudius tertius Vilamowski, internuntium regiae maiestatis, a Thurca et cum eo eiusdem Thurcae nuntium Kierdei, illum tot apud istam maiestatem legationibus functum. Reverendissimae Dominationi Vestrae non ignotum venisse una, ceterum, quod is attulerit, nondum etiam liquet. Illud plus nimio liquet Tartaros ad 60000 in istius attamen dicionem irruere, octigentos janiczeros et triginta tormenta secum trahentes, dubio procul haud sine afflatu instinctuque Thurcae eam expeditionem agressos.

Ex Ungaria tandem nobis letius allatum est nuntium, quod utinam sit certum. Scribitur Buda per Ungaros capta esse, arcem tamen Thurcis obtinentibus ac graviter illos urgentibus eiecturisque, nisi actutum eis submittuntur auxilia.

Quod Reverendissima Dominatio Vestra querit de nuptiis, certius eo quotque esse nunc quidem potest nihil quo cum domino Zabka de sistenda hic ad diem sextam Maii sponsa hinc dimissus est, de quibus nuper ipsum principem ita loquentem audivimus, ut plane dubitandi locum relinqueret nullum atque adeo dimissi iam pridem sunt nuntii cum litteris caesaream maiestatem et praecipuos Imperii principes invitatum ad nuptias, in quibus de quo Reverendissima Dominatio Vestra certior a me fieri petit illustrissimus dominus Otto Henriccus eiusque frater Phillippus comites palatini Rheni eandem ad celebranda sacra invitantur. Sed de illo scribere aliud possum Reverendissimae Dominationi Vestrae nihil, quam eum prospera uti valetudine.

Comitiorum nostrorum hic agendorum nulla adhuc existunt initia, sane spirituales quidem domini in mora non sunt, adsunt etiam archiepiscopus et Poznaniensis, Plocensis, Chelmensis, Premisliensis, Camenecensis episcopi, reverendissimi nam Cuiaviensis et Craccoviensis desiderantur, sed secularium ex Maiore Polonia nemo etiam advenit.

Cum iis Reverendissimam Dominatiam Vestram sanam longaevamque feliciter valere opto eiusque veteri benevolentiae me meaque obsequia commendo.

Datae Cracoviae, die 25 Ianuarii anno Domini 1543.

Eiusdem Dominationis Vestrae Reverendissimae paratissimus servitor Severinus Bonar manu propria subscripsit

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi etc., domino observandissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine observandissime. Salutem et mei meorumque obsequiorum officiosam commendationem.

Quas nuper accepi, gratissimae mihi fuerunt, ut esse aliae omnes solent Reverendissimae Dominationis Vestrae litterae, quibus non contenta me pro sua gratia salutare, eam etiam intermissae scriptionis excusationem attulit, qua ei apud me praesertim uti minime omnium fuit opus, quin mihi potius apud illam excusatione utendum esset. Quod minus, quam velim saepe, meum illi scribendi exhibeo officium, quod ipsum praestarem Reverendissimae Dominationi Vestrae non minus libenter atque frequenter, si mittendi subinde adesset occasio, qua et eorum, qui hinc istuc proficiscantur, penuria et mea quoque hinc absentia privor. Soleo enim plerumque abesse peregre eoque fit, ut quas alicunde ad Reverendissimam Dominationem Vestram accipio litteras, domino Iosto Ludovico committere eas soleam, ut is illas hinc me absente Reverendissimae Dominationi Vestrae transmitteret, quare cum ipsum me hoc nomine illi excusatum cupio, tum de ista eius illustri in me gratia, eidem plurimas ago gratias et meum promptum pronumque obsequium illi offero ac polliceor.

In novis est hic omnino nihil. Regia maiestas, ut pro ista sua aetate, valet, Dei gratia, belle. Conventum autem regni hic ad diem Trium Regum indictum esse Reverendissima Dominatio Vestra non ignorat. Sed ne hoc quidem nescit, quod de pacificatione inter caesaream maiestatem et regem Galliae facta passim iactatur, quamquam, quibus condicionibus ea coiverit, id vero hic nobis non liquet usue adeo etiam, ut serenissimus dominus Romanorum rex aut nescire illas aut certe celare nos velle videatur. Ita omnino de his nihil istis maiestatibus scribit, cum eas se perscripturum promiserit. Quas tamen ego, undecumque ad me scriptas habui, eas Reverendissimae Dominationi Vestrae impertio. Atque, quod superest, commendatissimum me Reverendissimae Dominationi Vestrae esse cupio, cui et obsequia mea diligenter offero. Et ut sana salva diu feliciter valeat, opto.

Datum Cracoviae, die 4 Novembris Anno 1544.

Reverendissimae Dominationis Vestrae paratissimus servitor Severinus Boner de Balicze liber baro manu propria subscripsit

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi etc. domino observandissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine observandissime. Salutem et plenam officii servitiorumque meorum commendationem.

Annum hunc novum felicem et in eo feliciora omnia, aliosque deinde multos felicissimos Reverendissimae Dominationi Vestrae esse vere et ex animo precor optoque.

Quod Reverendissima Dominatio Vestra numquam huc ad sacratissimos principes mittit litteras, quin ad me quoque peculiares adiungat, quibus me subinde amantissime humanissimeque intervisit, magnas pro eo ac debeo Reverendissimae Dominationi Vestrae ago gratias et cum gratissimum me istius tam mei memoris animi tamquam prolixae eius erga me voluntatis et gratiae esse foreque semper profiteor, tum meum ad illam promerendam optimum quodque studium et obsequium Reverendissimae Dominationi Vestrae quavis fide obstringo, sumque id profecto perpetua mea observantia illi probaturus.

Porro quas Reverendissima Dominatio Vestra mihi ad illustrem dominum Alphonsum de Arragonia misit litteras, eas amicis in aulam serenissimi Romanorum regis meis misi commendavique, ut illas ei vel istic si esset redderent, vel Wormaciam certe perferri curarent, quo eum ad caesaream maiestatem profectum esse constat.

Quid hinc novarum Reverendissimae Dominationi Vestarae scriberem, nihil sane est hic eximium. De pacificatione inter caesaream maiestatem et regem Galliae facta, nemini prorsus iam diu est ambiguum, sed hoc prorsus ignoratur aut certe paucissimis liquere creditur, quibus condicionibus illa inter eos convenerit, nam quae vulgo circumferuntur longe a veris abesse non iniuria putantur.

Certissima vero fama est caesarem expeditionem contra Thurcas moliri, eamque ob rem regem Ferdinandum conventum Ungariae, qui ad Epiphaniarum agendus fuit Tarnaviae, in diem Purificationis transmovisse, velle enim caesarem eo mittere suos legatos edixisse etiam regem his, qui suam fidem sequerentur, ut quisque pro sua copia se ad eam expeditionem adornet, se enim et caesarem ei expeditioni interfuturos esse personaliter.

Contra Thurcam quoque haud segnius bellum in Ungariam parare neque istius expeditionis nescium esse affertur. Et cum alias opportunas sibi gentes conciliare, tum Venetis maxime blandiri et non solum id tributi, quod si annuatim pensitant, quod scilicet hoc anno daturi erant, eis remisisse condonasseque, verum etiam omnibus eorum subditis quaqua versum in Thurcia commercia agitantibus immunitatem quorumlibet vectigalium teloneorum portoriorumque indulsisse. Quae illius nova ista liberalitas, quorsum spectet, non difficile est conicere.

Nos quoque conventus huius nostri consultationes ex die iam tredecimo fere, quo sacris divino Spiritui operati sumus, tractare incepimus, de quibus utpote primum inchoatis affectisque nihil etiam est certi non scribere tantum, sed ne divinare quidem. Maiore ex Polonia, dumtaxat reverendissimus dominus episcopus Poznaniensis et magnificus dominus palatinus Siradiensis et perpauci vel potius non ulli tantum legati hoc in conventu adsunt. Maxima pars et senatorum et legatorum inde desideratur.

Commendo me Reverendissimae Dominationis Vestrae solitae gratiae et meum inserviendi ei amicissimum proptissimumque studium offero polliceorque prorsus sine ulla exceptione laboris etc. Postremo precor Reverendissimam Dominationem Vestram sanam salvam diu feliciterque valere.

Datum Cracoviae, die 25 Ianuarii Anno Domini 1545.

Reverendissimae Dominationis Vestrae paratissimus servitor Severinus Boner de Balicze liber baro manu propria subscripsit

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Varmiensi etc. domino observandissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine observandissime.

Salutem et legitimam obsequiorum meorum commendationem.

Facere non possum, quin in singulas litteras Reverendissimae Dominationi Vestrae agam gratias, ea esse solent omnes humanitate praeditae vel hae proximae, quas nuper accepi, quam humanissimis contextae fuerunt verbis, qua sententiarum verborumque gravitate monachi Hungarici cum monacho Germanico utroque exitiali sua in arte auctore collationem nobis exhibuerunt, iis vero quam belle respondet Marphorius, omnia profecto sunt dignitatis, prudentiae eruditionisque plena, sunt itaque a me singulari cum voluptate lecta.

Sed quod Reverendissima Dominatio Vestra a me petiit, si quid hic in novis esset, id ei perscribere ut ne gravarer, libenter profecto in hoc, sicuti alio quovis obsequii in genere Reverendissimae Dominationi Vestrae morem gererem, sed est nunc quidem eius apud nos nihil, nisi forte huc referri libeat adventum serenissimi domini regis iunioris, qui quidem a nobis ad secundum Iunii diem singulari desiderio exspectatur. Sed hoc Reverendissima Dominatio Vestra omnium minime ignorare videtur, sicuti nec hoc ei ignotum esse credo, quod reginalis maiestas iunior graviter ac periculose ex febri laboraverit supremisque iam Christianae religionis officiis defuncta fuerit, usque adeo de illius vita conclamatum fuit, sed tamen eandem maiestatem tertiana in quotidianam febri conversa convalescere Dei gratia coepisse magnoque cum alio[rum] omnium, tum ipsius mariti gaudio ac voto reliqui[as] morbi depellere, quod nisi fuisset, regia maiestas it[ineri] se datura non erat. Quae quidem Vilna die 9 ... iter ingressa est nec valde diu hic immoratura.

De Wormaciensi conventu imperii quid speremus ...ne non habemus, caesar eo nondum venisse, sed ...am in Inferiore Germania haerere, cum ab ali[is] scribitur, tum idem haberi Pragae servitor m[eus], qui inde a serenissima domina Romanorum etc. regina heri [re]diit, refert.

Thurca vero Adri[ano]poli iam fuisse indeque Constantinopolim reversus [esse] fertur. Quid haec sibi velint, incertum est, De[us] quidem haec in melius vertat.

Aliud scripto dignum occurrit nihil, commendatissi[mus] itaque Reverendissimae Dominationi Vestrae esse cupio inque id mea obse[quia] ei offero sine exceptione ulla ad omnem eius ... prona. Opto autem Reverendissimam Dominationem Vestram sanam sum[ma] cum voluptate felicitateque diu valere.

Datae [Cra]coviae, die 18 Mai anno 1545.

Reverendissimae Dominationis Vestrae paratissimus servitor Severinus Bonar manu propria subscripsit

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Warmiensi etc., domino observandissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine observandissime.

Salutem et obsequiosam mei meaeque observantiae commendationem.

Gratissimae mihi fuerunt Reverendissimae Dominationis Vestrae litterae, quibus, cum pro humanitate sua me intervisere, tum de prospera valetudine sua certiorem me reddere dignata est. De qua et Reverendissimae Dominationi Vestrae gratulor et quod parem mihi optet, plurimam habeo gratiam, simul autem opto, ut et salubritatem istam diu semperque Reverendissimae Dominationi Vestrae indulgeat Dominus, et eius tam illustribus de mea votis idem annuat invisumque istum podagrae morbum, quo iam supra duos menses distineor, tandem depellat.

Gratum etiam fuit cognoscere ista, quae Reverendissima Dominatio Vestra perscripsit mihi nova, in quibus, quod scire requirit, vera ne sint, quae de caesare, de duce Brawnswicensi et aliis rebus gestis ferantur. De caesare et aliis equidem comperti habeo nihil, sed de duce Brawnswicensi eiusque filio per landgravium Hassiae captis nihil est certius: horum adeo causa indixere sibi protestantes sive ii, qui sunt ligae Smalckhaldensis principes, conventum Francfordiae ad Oderam agendum, eoque illos captivos adduci debere, ut ex eis sciscitentur, quorum ope consilioque tantum bellum concitaverint; suspectos autem habent principes utriusque ordinis monarchas.

De nostro conventu nihil sane est nunc, quod Reverendissimae Dominationi Vestrae scribam, quin id ex aliis Reverendissima Dominatio Vestra abunde cognitum habeat. Quod autem ad terrarum nuntios attinet, quos clamaturos esse, ut Pruteni ad eadem, quibus hoc Regnumtenetur, onera cogantur, Reverendissima Dominatio Vestra accepit, haud novum iam est hoc. Quippe et superiores conventus cum hic ante annu[m], tum Peterkoviae ante biennium acti, iisdem clamoribus p[leni] fuerunt itaque dissolvebantur.

Quod tamen Reverendissima Dominatio Vestra a me p[etiit], ne pro meo loco in senatu immunitatibus terrarum Prussiae [ab]essem, quantum mihi quidem licebit petitioni Reverendissimae Dominationis [Vestrae] me accommodabo libenter.

Reverendissimam Dominationem Vestram impense rogo, tueatur suam erga me gra[tiam] et ad promerendam eam meo utatur obsequio, quod illi [sine] ulla exceptione pronum offero optoque Reverendissimam Dominationem Vestram i[n]]columem feliciter ac diu valere.

Datae Cracoviae, 17 Ianuarii anno Domini 1546.

Reverendissimae Dominationis Vestrae paratissimus servitor Severinus Bonar de Balicze etc. manu propria subscripsit

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Varmiensi etc., domino observandissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine observandissime.

Salutem plurimam et officiosam mei meorumque obsequiorum commendationem.

Quod Reverendissima Dominatio Vestra numquam huc suorum quempiam allegare solet, quin per eundem humanitate suarum litterarum me veterem suum amicum nunc servitorem faventem certe et obsequentem intervisat. Non equidem ulli meo de Reverendissima Dominatione Vestra promerito, sed prolixae eius in me constantique gratiae id tribuo, de qua et ingentes illi ago gratias, sicuti debeo, et inserviam eam, donec vivam semper, quod ut diutius faciam, Deum Dominum, ut vitam nobis proroget, precor, mihi quidem ad demerendum Reverendissimae Dominationi Vestrae, ei vero ad tuendum me et complectendum illustri ista benevolentia. Quam ne hac quidem parte illustriorem facere neglexit, quod et valetudinem adversam meam amantissimis verbis mihi condoluit, et ad fortiter eam ferendam prudentissimo suo consilio me animavit, cui, ut debeo obseqar, etc.

Porro in novis, quam crudum inter Gallos et Anglos fuerit bellum, non adeo hic novimus. Hoc vero, quod in Germania exarsit neque Reverendissimae Dominationi Vestrae ignotum est, et quam sine gravi Christiani orbis pernicie hoc incendium restingui nequeat, pro sua prudentia Reverendissima Dominatio Vestra satis videt. De quo non temere equidem, quae passim in foro iactantur, Reverendissimae Dominationi Vestrae perscriberem, sed quod certis ac magnis ab auctoribus mihi communicatum est id, quin cum Reverendissima Dominatione Vestra commune facerem, continere non potui. Quod quidem ipsum ex schedis hic inclusis cognoscere Reverendissima Dominatio Vestra dignabitur. Nam, qu[ae] domestica sunt, haec et de regiae maiestatis valetudine, et T[ar]tarorum incursione aliorum ex litteris abunde puto accipie[t], sicuti et de Petri palatini Valachiae morte eiusque filii Heliae in palatinatum successione obscurum illi non er[it].

Reverendissimam Dominationem Vestram ex animi eius sententia incolumem ...tamque diu valere opto et solitae eius gratiae me me[aque] obsequia diligenter commendo.

Datae Cracoviae, die [19] Septembris anno 1546.

Reverendissimae Dominationis Vestrae paratissimus s(ervitor) Severinus Bonar ... liber baro manu propria s[ubscripsit]

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi etc., domino observandissimo

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine observandissime.

Salutem et obsequiosam servitiorum meorum commendationem.

Habui Reverendissimae Dominationis Vestrae litteras, quibus me pro vetere sua gratia et invisere, et de rebus novis certiorem facere non neglexit. Quo nomine nisi meritas gratias illi agerem, fuerim plane ingratissimus. Sed et gratias quidem, uti debeo, plurimas Reverendissimae Dominationi Vestrae ago, et quae eadem mihi misit nova, ea cum sacra maiestate reginali, domina mea clementissima, non sine tamen eius maiestatis monitu, communicavi.

Ego vero hinc quid in hoc genere Reverendissimae Dominationi Vestrae scribam, omnino nunc quidem habeo nihil, praesertim cum sciam istuc rediisse ex Germania magnificum dominum Achacium Cema palatinum Marienburgensem. Qui ipse et in legatione apud caesaream maiestatem et principes Germaniae fuit, et istis de rebus ad regiam maiestatem, dominum meum clementissimum, scripsit. Quibus quia nos novum magis habemus hic nihil, haud dubie haec ipsa ex illo coram intelliget plenius, quam nos hic intelleximus.

Quod itaque est reliquum, commendatissimus esse cupio Reverendissimae Dominationi Vestrae. Quam incolumem valere feliciter opto.

Datae Cracoviae, die 15 Novembris anno 1546.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae paratissimus servitor Severinus Bonar a Balicze liber baro manu propria subscripsit