Reverendissimo episcopo Culmensi, serenissimi Poloniae regis oratori etc., domino et patrono incomparabili

Reverendissime Domine, patrone et maecenas semper suspiciende.

Nisi intercessisset quorundam negotiorum relatio, nunc magnifico domino de Granduiilla facienda, iam conventurus eram Reverendissimae Dominationi Tuae et interpellaturus, ut pro suscepto patrocinio, in causa mea resolutionem et caesareae maiestatis deliberationem, auspicio et ductu quorundam magnatum, praecipue tamen illustris domini comendatoris Cobi, extorquere pergeret. Hanc sublatam colloquendi facultatem resarcire utcumque cupiens ex mea necessitate volui Reverendissimae Dominationi Tuae paucis saltem lineis commonefacere et per sacra omnia ac prophana rogare obtestarique, ut per quamcumque occasionem, quovis etiam modo quaesitam, dictum illustrem dominum Cobum accedere non dedignetur atque illum permoveret, ut a caesarea maiestate tam longis moris exspectatam resolutionem tandem mihi eruat. Quam ego utcumque fuerit boni consulam et perpetuo me Reverendissimae Dominationi Tuae obnoxium hoc nomine fatebor. Agam eadem de re cum domino de Granduiilla, si saltem licebit. Spes tamen praecipua est in praescripto Reverendissime Dominationis Tuae patrocinii et illustris domini Cobi auctoritate, qua plurimum apud caesarem valet. Reverendissima Dominatio tua hic patroni personam sustineat et exerat. Scio dominum Cobum non solum hanc provinciam, sed difficiliorem etiam Reverendissimae Dominationis Tuae nomine suscepturum.

Reverendissima Dominatio Tua hanc postremam nihil in hac re operam impendat, et pro summa sua prudentia ita instet et urgenter illi persuadeat, ut omnino certam reponsionem eliciat. Intelligit Reverendissima Dominatio Tua, quam grave, immo intolerabile, mihi sit post decimum sextum mensem exactum diutius fluctuare. Nolo interim describere magna rerum impendia et sumptus, neglectasquae conditiones multas, quae obtrusae saepe mihi fuerunt.

Reverendissima Dominatio Tua suo favore et auxilio ab hac perplexitate et taedio me tandem liberet et bene valeat.

Ex aedibus meis Bruxellis, 12 Iulii 1531.

Reverendissimae Dominationis Tuae observantissimus servulus Matthias Held doctor etc.

Doctori Mathiae Held, vicecancellario imperiali

Eximie Domine, amice carissime et plurimum observande, salutem Tuae Dominationi et omnia fausta precor.

Cum iste a serenissimo rege meo cubicularius cum litteris ad sacratissimam caesaream maiestatem proficiscatur, non potui pro mea in Dominationem Tuam benevolentia et pro mutuae amicitiae nostrae iure committere, quin te his inviserem et meum in te amorem, qui ab eo tempore, quo inter nos coepit, in dies apud me fit auctior, testarer. Eoque fretus hunc cubicularium cum negotiis serenissimi regis mei, quibus te affectum cognovi semper, commendandum tibi duxi impense a te rogans, quae tua est prudentia et in rebus bene expendendis dexteritas, negotium hoc banni contra nepotem et principem subiectum serenissimi regis mei sic apud serenissimam maiestatem caesaream temperare velis, ne ex ulteriori camerae imperialis processu his periculosis ob religionis diversitatem temporibus quippiam gravius, quod principum in sese animos exacerbare posset, oriretur, ne et in hoc orbis nostri angulo turbae et tumultus, quos iam passim ubique misceri audimus, cum magno reipublicae Christianae detrimento atque discrimine excitarentur. Quod te pro singulari tua in dirigendis negotiis peritia iudicioque cum acri, tum etiam longe prospiciente, non gravate facturum confido. Qua in re a Deo, qui pacem nobis dedit et amare praecepit, praemium divinamque gratiam mereberis meque tibi, non parum prius devinctum, reddes obligatissimum.

Vale quam diutissime, mi carissime Domine Doctor, meique ut apud te et apud dominos commendatorem maiorem Covos et Granvelanum atque, si commode fieri posset, apud serenissimam maiestatem caesaream mentionem aliquando observantiae meae debitam facias, maiorem in modum rogo. Quae apud nos in novis habemus, iste cubicularius, quem Tua Dominatio, quaeso, cum litteris, quas habet, ad serenissimam maiestatem caesaream ducat, referet. Quae apud vos aguntur, me vicissim Dominatio Tua copiose certiorem reddat meque, quo coepit, amore prosequatur.

Ex castro Lubaviensi, V Mai anno Domini MDXXXIIII.

Reverendissimo in Christo Patri ac Domino, domino Ioanni episcopo Culmensi et administratori episcopatus Pomesaniensis, serenissimi regis Poloniae consiliario etc. domino et patrono colendissimo

Reverendissime in Christo Pater ac Domine, domine et patrone colendissime.

Reverendissimae Dominationis Vestrae litterae, quas ex castro suo Lubaviensi quinta Maii ad me dedit, omnium iucundissimae fuerunt. Neque ingratum fuit frequens cum regio cubiculario colloquium, quo Reverendissimam Dominationem Vestram et viribus valentem et amplissima dignitate auctam, ex animo libenter intellexi. Faciat Servator noster Christus, ut hoc perpetuum sit et mihi liceat multo meliora etiam de Reverendissima Dominatione Vestra c[re]bro intelligere. Quod ad bannum, in consistorio imperiali contra illustrissimum dominum marchionem Albertum decretum, attinet, ego in primis serenissimi regis Poloniae litteras caesareae maiestati exacte rettuli et negotium pro mea exilitate non segniter promovi, adactus ad id Reverendissimae Dominationis Vestrae scriptis, magis quam quod factum partesque dicti domini marchionis commendare aut sustinere velim. Animus caesareae maiestatis omnis in hoc est, ut serenissimo regi Poloniae quacumque in re, quantum possit, gratificari omnino cupiat idque Reverendissima Dominatio Vestra ex hoc banni negotio deprehendere potest, quod sua maiestas ad uturum conventum procerum imperii vel saltem ad sesquiannum suspendi iubet, intercedentibus licet multis pragmaticis sanctionibus, [quib]us status et ordines imperii iudicium illud camerae sanctum constituunt et auctoritatis absolutae, quam nec caesar debeat aliqua ex parte violare. Neque dubito, quin serenissimus rex boni consulturus sit hunc caesareae maiestatis animum. Ego Reverendissimae Dominationi Vestrae iam pridem ita factus sum obnoxius, ut nihil aeque cupiam, quam gratum clientem praestare, modo aliquid possem ex usu Reverendissimae Dominationis Vestrae vel suorum conficere. Si quid novarum rerum hic est, diligentius referet dominus cubicularius, quam ego describere queam. Aula sui semper similis est, nisi quod multi exteri abierunt. Illustris dominus de Nassau nudius tertius hinc quoque ad Flandros una cum principe filio profectus est, curaturus (ut puto) res suas. Deus Optimus Maximus Reverendissimam Dominationem Vestram quam diutissime incolumem et florentem servet. Cui me deditissime commendo.

Praecipitanter ex Palentia, 20 Augusti 1534.

Reverendissimae Dominationis Vestrae deditissimus [Matthias Held doctor subscripsit]