1 | IDL 6548 | Ioannes DANTISCUS to Nicolas PERRENOT de Granvelle, before 1529-01-15 Letter lost |
Letter lost, mentioned in IDL 419 |
| |
2 | IDL 419 | Nicolas PERRENOT de Granvelle to Ioannes DANTISCUS, Toledo, 1529-01-15 |
received Valladolid, [1529]-01-23
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 66, f. 181
|
Auxiliary sources: 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8246 (TK 8), f. 43
| 2 | register in English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 403
|
Prints: 1 | DE VOCHT 1961 No. DE, 62, p. 42 (reference) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Eximio Generosoque Viro, Domino ⌊Ioanni Dantisco⌋, equiti aurato, serenissimi ⌊regis Poloniae⌋ oratori meritissimo, domino plurimum observando.
Magnifice ac Generose Domine.
Vix dici queat, quantum voluptatis susceperim ex ⌊⌋ Dominationis Vestrae, quibus et illam bene valere intellexi, nostrique memorem et in non vulgari amicitia respondentem. Neque profecto umquam deerit vicissitudo.
Quantum ad id, quod ⌊caesar⌋ valedicenti annuit, tum in reliquis pro ⌊Mitridatis⌋ memoria[1] numquam verbum irritum faciat nec hac vel in re alium induet hominem.
Salutavi dominos ⌊Pratensem⌋, ⌊Eustachium⌋, ⌊Durant⌋ et ⌊Anthunium⌋, qui Dominationem Vestram ex intimo corde resalutant omniaque prospera imprecantur, et ne alios sigillatim recenseam, todidem omnis aula cupit, quae di<s>cessum adeo gravate fert, ut ne quid magis ferat.
Quod vero Dominatio Vestra commendet negotia serenissimorum ⌊regis⌋ et ⌊reginae Poloniae⌋, profecto ita in eos ⌊caesar⌋ ipse propenso est animo necessitudineque sanguinis veterisque amicitiae correspondere statuit, ut nihil amplius addendum sit neque deerit, qualecumque nostrum obsequium erga ipsos omnisque opera et officium in iis omnibus, quae putavero interesse eiusdem Dominationis Vestrae.
Cui rursus atque iterum salutem et vale dico.
Ex ⌊Tholeto⌋, 15 Ianuarii 1529.
Eidem
Dominationi
Vestrae deditissimus s...ssimusque ⌊Nicolaus Perrenot⌋
[1 ] Memory of Mithridates was legendary, as he was to be able to speak 22 languages
| |
3 | IDL 1160 | [Ioannes DANTISCUS] to Nicolas PERRENOT de Granvelle, Löbau (Lubawa), 1534-05-05 |
Manuscript sources: 1 | rough draft in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 67, f. 292r
|
Auxiliary sources: 1 | register in German, 20th-century, B. PAU-PAN, 8247 (TK 9), f. 557
|
Prints: 1 | AT 16/1 No. 273, p. 507-508 (in extenso; Polish register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Pro ⌊Domino Granvela⌋ magno cancellario
Magnifice et Praestantissime Domine , amice maior honorandissime. Salutem et omnis felicitatis accessum.
Pro veteri illa nostra in aula ⌊sacratissimae caesareae maiestatis⌋ coniunctione et ea benevolentia, qua me semper humanissime prosequebatur Magnificentia Vestra, in ea persevero fiducia, quod illam animi sui in me propensionem et candorem neque temporis diuturnitas aut tanta locorum intercapedo diminuere, vel in conservandis amicitiis Magnificentiae Vestrae constantia immutare quicquam potuerit. Qua in re factus audentior, ⌊hunc cubicularium⌋ cum ⌊serenissimi regis mei⌋ litteris et negotiis Magnificentiae Vestrae commendandum operae pretium esse censui, utpote et quae magnae apud ⌊caesaream maiestatem⌋ auctoritatis est, et quae suapte natura ad provehendum res iustas reiquae Christianae apprime necessarias facile inclinatur. Non est Magnificentiae Vestrae incognitum, quibus modis ⌊iudicium camerae imperialis⌋ contra nepotem ex ⌊sorore⌋ ⌊serenissimi regis mei⌋ et subiectum regni eius principem, illustrissimum dominum ⌊Albertum marchionem Brandenburgensem et ducem in Prussia⌋, bannum emiserit, quod ⌊serenissima caesarea maiestas⌋, cum ⌊Ratisponae⌋ essemus, ad decursum duorum annorum suspendit, unde cum hoc tempus brevi iam exspirare videtur, ne inde graviores turbae aut fortassis apertum et ⌊reipublicae Christianae⌋, quae iam tumultibus plena est ubique , perniciosum bellum accenderetur, ⌊serenissimus rex meus⌋ pro senili et vere regia sua prudentia ⌊serenissimae caesareae maiestati⌋ cum hoc cubiculario scribendum duxit, quarum litterarum ut Magnificentia Vestra benigna velit esse interpres habita istius adeo periculosi temporis ratione, summopere rogo, quo vel iterum negotium hoc exsecutionis banni quam diutissime suspenderetur, vel e medio, si fieri posset, cum ⌊camerae imperiali⌋ nihil in ⌊subditos⌋ ⌊serenissimi regis mei⌋ iuris competit, penitus tolleretur.
Quod nisi obtineatur, fieri non potest, quin etiam hic in nostro angulo omnia, quemadmodum fere iam per totum ⌊Christianum orbem⌋ in turbas et gravissimam tragoediam exundent et non sine magna aeris et (quod omen procul absit) sanguinis Christiani profusione transigantur. Quod ut Magnificentia Vestra pro sua auctoritate et in rebus summa perspicientia, quantum potest, avertat, oro atque obtestor, a Deo Omnipotenti aeternum praemium et ab hominibus meritam gratitudinem et laudem habitura amplissimam meque , qui pro officio ordinis mei ecclesiastici pro conservanda tranquillitate publica nihil aliud quam pacem a Deo peto, reddet sibi Magnificentia Vestra devinctissimum. Cuius me benevolentiae ex animo commendo Deumque precor, ut Magnificentiam Vestram quam diutissime sospitet et prosperet in omnibus. ⌊Petrum olim dispensatorem meum⌋, qui mihi fidelissime inservivit, ut gratia sua Magnificentia Vestra prosequatur, plurimum rogo. Virtus et fides eius digna est, ut a Magnificentia Vestra commendata habeatur.
Ex ⌊castro Lubaviensi⌋, V Mai 1534.
| |
4 | IDL 1220 | Nicolas PERRENOT de Granvelle to Ioannes DANTISCUS, Palencia, 1534-08-21 |
received [1534]-11-30
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, in secretary's hand, author's signature, AAWO, AB, D. 67, f. 260
|
Auxiliary sources: 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8247 (TK 9), f. 625
| 2 | register in English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 411
|
Prints: 1 | AT 16/2 No. 424, p. 94-95 (in extenso; Polish register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo in Christo Patri ac Domino, domino Ioanni Dantisco eparchiepiscopo Culmensi, domino suo obsevandissimo
Reverendissime in Christo Pater ac Domine, domine mihi observandissime. Post humillimam commendationem.
Incredibili gaudio Reverendissimae Dominationis Vestrae litterae totum me perfuderunt
, clarissimum enim ac indubitatum testimonium praebebant veteris nostrae amicitiae memoriam apud Reverendissimam Dominationem Vestram integram inviolatamque constare, cuius rei nomine maximas eidem ac immortales gratias ago, vix enim fieri solet, quin separatis et in diversa distractis amicis, amicitiae nodus etiam ipse divellatur. Quod cum mihi in amicitia nostra numquam accidere permiserim, nec Reverendissimae quoque Dominationi Vestrae usu venisse summopere laetor. Quantum ad onus eius, qui has defert, quid actum hic sit, Reverendissima Vestra Dominatio intelleget. Quam obsecro, ut de sincera ac indissolubili amicitia vicinitateque, quae inter imperatorem fratremque suum Romanorum regem ac serenissimum Poloniae regem intercedit, quam securissimam fiduciam concipiat certumque habeat me in omnibus, quae ad ea stabilienda pertinebunt, omnia mea studia perpetuo collaturum, tum sic ubi divisim ipsi regi Poloniae praedicto observantiam eam ac devotionem aliquo servitii genere probare potero, omnibus viribus in hoc incumbam. Quin et speciatim quoque rem supra modum acceptam ac iucundam mihi faciet Vestra Reverendissima Dominatio, si quid sua suorumve causa per me fieri iubebit, nihil erit tam arduum, in quo non pro virili sim laboraturus et quidem libenter et quadam cum animi voluptate, ut si quis alius omnium mortalium.
Ego me Reverendissimae Dominationi Vestrae, quanta possum animi proclivitate ac eandem Deo Optimo Maximo ad omnem prosperitatem commendo.
Palentiae, XXI Augusti MDXXXIIII.
Eidem Eiusdem Reverendissimae Dominationi Dominationis Vestrae deditissimus Perrenotus
| |
5 | IDL 2002 | Nicolas PERRENOT de Granvelle to Ioannes DANTISCUS, Toledo, 1538-11-28 |
received [1539]-03-21
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, in secretary's hand, author's signature, UUB, H. 154, f. 189-190
|
Auxiliary sources: 1 | register in English, 20th-century, CBKUL, R.III, 30, No. 112
|
Prints: 1 | DE VOCHT 1961 No. DE, 391, p. 304, 308-309 (English register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo in Christo Pat<r>i, Domino ⌊Ioanni Dantisco⌋, episcopo Varmiensi suo domino
observandissimo
Fuit mihi, Reverendissime atque Amplissime Domine, perquam iucunda pristinae inter nos consuetudinis et longo usu firmatae amicitiae ex alto repetita commemoratio, quae profecto nisi tam alte radices egisset, non potuisset inter tam magna locorum intercapedine disiunctos tam diu inconcussa perstare, sed animus loco non concluditur neque eius coniunctio intervallo dirimi potest.
Est igitur, quod eo nomine Reverendissimae Dominationi Vestrae gratias agam. De me vero, cum nos principio potius deus aliquis quam casus coniunxit, usu deinde iudicium confirmavit, pollicear non alium eidem fore absentem, quam coram sit experta, id est solide vereque suum, et abs quo pro suo iure possit quidvis, quod a me vel ad eius dignitatis ornamentum vel nominis amplitudinem proficisci posset, expectare. Quem animum, ut cupio, ut etiam absens re ipsa possem confirmare, ita sane quam ex animo Dominationis Vestrae eas virtutes congratulor, quae illi eum dignitatis et eruditionis gradum compararint, quo nihil a quoquam nedum adiici a me posset.
Quod ⌊Petrum⌋ olim vestrae nunc meae familiae dispensatorem tam benigne approbatis, iudicio moribus arbitrata sit commendandum. Valet id quidem apud me, quantum debent Dominationis Vestrae omnia et quamquam ipse ⌊Petrus⌋ me sibi vel eo solo nomine, quod ita se gesserit, ut eum Dominatio Vestra sua commendatione dignum duxerit, ..., deberem certe eius causa omnia cupere. Nunc vero cum neque meam exspectationem, neque Dominationis Vestrae iudicium fefellerit, non illi possum non ex animo bene consultum velle.
Bene valeat Reverendissima Dominatio Vestra.
⌊Toleti⌋, IIII Calendas Decembres M D XXXVIII.
Eidem
Reverendissime
Dominationi
Vestrae deditissimus ⌊Perrenotus⌋
| |
6 | IDL 2324 | Nicolas PERRENOT de Granvelle to Ioannes DANTISCUS, Bruges, 1540-07-15 |
received Graudenz (Grudziądz), 1540-10-03
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, in secretary's hand, author's signature, BCz, 1597, p. 1057-1060
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 32, No. 541
|
Prints: 1 | HARTLEB 1917 Dodatki, No. 3 (in extenso) | 2 | DE VOCHT 1961 No. DE, 415, p. 326 (English register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo in Christo Patri ac Domino ⌊Ioanni Dantisco⌋, archiepiscopo Vermiensi(!), domino suo observandissimo.
Reverendissime in Christo Pater.
Etsi Dominationis Vestrae Reverendissimae ea sit dignitas atque amplitudo, ut a me nihil offerri queat, in quo meo studio aut opera aliquid accessionis capere posset, tamen non potui pro veteri nostra amicitia multis mutuis officiis confirmata et praesenti mea erga eandem observantia omittere, quin cum splendidus ac magnificus dominus ⌊Ioannes ab Ogziesky⌋, vir diligens, acutus, gravis et in rebus ⌊dominorum suorum⌋ pervigilans, ad vos rediret, cum officia et obsequia et officia Dominationi Vestrae Reverendissimae profutura non possem, saltem pristinae amicitiae ac benevolentiae suae erga me animum memorem et ob hoc fortassis non ingratum tam procul dissito offerrem memoriamque refricarem. Quo quamquam ipsa usura non sit (quam illi felicitatem sane congratulor[)], tamen vellem, ne quemquam suorum esse sineret, cui me putaret posse commodare, quin mihi commendaret, ex eo solo aestimaturus meum animum atque officia non ingrata esse, quo magis ac frequentius iis dignabitur uti.
Quid hic rerum agatur, nemo melius quam ipse ⌊Ioannes⌋ posset referre, quare hic prolixior non ero, me Dominationi Vestrae Reverendissimae ex animo commendans.
⌊Brugis⌋, Idibus Iulii MDXXXX.
Eiusdem Reverendissimae Dominationis Tuae bonus inservitor et frater ⌊Perrenotus⌋
| |
7 | IDL 7314 | Ioannes DANTISCUS to Nicolas PERRENOT de Granvelle, 1540-10-03 or shortly after Letter lost |
Letter lost, mentioned in IDL 5374: Scripsi novissime Illustrissimae Dominationis Vestrae litteris amicissimis respondens, quas nuntius serenissimi regis mei generosus dominus Ioannes Oczyeski mihi reddidit |
| |
8 | IDL 2398 | Nicolas PERRENOT de Granvelle to Ioannes DANTISCUS, Regensburg, 1541-03-08 |
received Braunsberg (Braniewo), 1541-06-03
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, in secretary's hand, author's signature, AAWO, AB, D. 70, f. 53
| 2 | copy in Latin, 20th-century, B. PAU-PAN, 8244 (TK 6), a.1541, f. 23r-v
|
Auxiliary sources: 1 | register in German, 20th-century, B. PAU-PAN, 8249 (TK 11), f. 300
|
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo et Doctissimo Viro, Domino ⌊Ioanni Dantisco⌋ episcopo Culmensi, domino meo et amico imprimis observando
vbicumque fuerit
Reverende Domine et observande.
Ut nihil mihi fuerat iucundius consuetudine et humanissimo convictu Reverendae Vestrae Dominationis, ita molestissimum fuit post discessum illius tanto temporis intervallo de eius rebus et statu nihil intelligere. Sed in ⌊Germaniam⌋ cum venissemus saepiusque sciscitatus essem,
quibus in locis et regionibus Reverentia Vestra commoraretur intellexissemque illam in ⌊episcopatu suo Culmensi⌋ residere, visum est mihi et meo officio et veteri familiaritati convenire, si epistola missa illam salutarem. Itaque, Reverende Domine,
memoria vestri ita me voluptate afficit, ut magno aestimarem, si facultas praesentis contingere possit, coram cum illo dulciter agere. Sed quoniam intervallis locorum et gravissimis uterque officiis distinemur, has litteras mitto ad Reverentiam Vestram veluti internuntias, quae et testes sint nostrae preteritae amicitiae, et pign[us sem]piterni ergo illam in posterum amoris. Quibusque ita intelligat me o[tia sen]em desiderare, quo animi mei erga illam propensionem declararem. Quamobrem, si
ullis rebus opus sit Reverentiae Vestrae aut ope, aut opera, aut si qua in re
alicui, qui a Reverentia Vestra veniet, commodare potero, ipsa imperabit –
inveniet me omnibus in rebus paratissimum. Vicissim autem peto, ut ad hanc
epistolam ipse etiam litteris datis respondeat, quae obsides mihi sint mutuae
inter nos recordationis. Est etiam quiddam veluti symbolum, quo significari
mihi cuperem has meas litteras et hanc memoriam nostri quietus Reverentiae
Vestrae placuisse. In iis enim regionibus, quae ad Septentrionem sunt, cum
praeclarissimae ferae nascantur, fama ita intellexi cornua illic produci amplitudine et magnitudine excellenti, quorum commoditatem etsi ab regionibus propinquioribus facilius petere possim, tamen malim illa mnemosynon esse et
exemplum nostrae distantis familiaritatis. Cupio igitur pro veteri mea erga
Reverentiam Vestram ingenua libertate, ut non quidem magnopere laboret, si quae vero ad
manum insignia sunt aut amplitudine, aut forma, ea ad Granvellanum una cum
litteris suis transmitti iubeat. Iucundissima enim erunt mihi propter
cogitationem Reverentiae Vestrae, atque illorum conspectus semper mihi
Reverentiae Vestrae suavissimum convictum ob oculos ponet. Interea Reverentia Vestra me semper in numero amicissimorum habeat, atque si quid ullo in officio possum, mihi mandet.
Valeat Reverentia Vestra, quam Dominus longo tempore et sibi et suo populo servet incolumem.
Datum ⌊Ratisponae⌋, anno 1541, 8 Martii.
Eidem
Dominationi
Vestrae deditissimus Perrenotus
| |
9 | IDL 5374 | Ioannes DANTISCUS to Nicolas PERRENOT de Granvelle, Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1541-04-01 |
Manuscript sources: 1 | copy in Latin, 16th-century, GStA PK, XX. HA Hist. StA Königsberg, HBA, C 1, No. 735, f. 2r-3r
|
Prints: 1 | HARTMANN 1525-1550 No. 735, p. 392, enclosure No. 2 (German register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Exemplum litterarum ad ⌊dominum de Granvela⌋
Illustrissime et Magnifice Domine, amice carissime ac honorande.
Salutem et obsequiorum meorum commendationem plurimam.
⌊⌋ novissime, Illustrissimae Dominationis Vestrae ⌊⌋ amicissimis respondens, quas nuntius serenissimi ⌊regis⌋ mei, generosus dominus ⌊Ioannes Oczyeski⌋, mihi reddidit, nactusque iterum opportunitatem pro mei in Illustrissimam Dominationem Vestram amoris observantia, committere non potui, quin et has darem, ne mei per diuturnam scribendi intermissionem intercedat memoria, quam maxime apud Illustrissimam Dominationem Vestram et recentem esse, et praesentem cupio, tum etiam, ut magnificum dominum ⌊Stanislaum Maczyewski⌋ serenissimi ⌊regis mei⌋ oratorem, fratrem reverendissimi domini ⌊episcopi Chelmensis, regni Poloniae vicecancellarii⌋, singularissimi amici mei, Illustrissimae Dominationi Vestrae intime commendarem. ⌊Qui⌋, cum in aliis arduis negotiis ad sacratissimam ⌊caesaream et catholicam⌋ atque ad serenissimam ⌊Romanorum, Hungariae et Boemiae maiestatem⌋ sit missus, habet nihilo secius et negotium proscriptionis sive banni ⌊camerae imperialis⌋ contra illustrissimum dominum ⌊Albertum marchionem Brandenburgensem etc. ducem in Prussia⌋ apud sacratissimam ⌊caesaream et catholicam maiestatem⌋ agendum sibi iniunctum. Quod cum ego superioribus annis in ⌊comitiis Imperii⌋ ⌊Augustae Vindelicorum⌋ ex mandato serenissimi ⌊regis mei⌋ tractare coeperim, non abs re me facturum existimo, si eius rei Illustrissimae Dominationi Vestrae, cui pro sua auctoritate ac officio non parum interest, ut, quae tunc gesta sunt, sciat, mentionem fecero.
Non excidisse, puto, Illustrissimae Dominationi Vestrae, quibus modis sacratissima ⌊caesarea et catholica maiestas⌋ in ⌊foro Augustano⌋ ⌊magistro ordinis Teutonicorum per Germaniam⌋ ad terras quondam per ⌊ordinem⌋ hic in ⌊Prussia⌋ occupatas investituram cum solitis caeremoniis dederit. De qua postquam nomine serenissimi ⌊regis mei⌋ protestare statuissem, sacratissima ⌊caesarea et catholica maiestas⌋ mihi respondit opus non esse, quandoquidem investitura nihil addere iuris darique illam solere sine cuiuscumque alterius praeiudicio iuris ac proprietatis. Cumque instarem, ne ob datam eiusmodi investituram sua ⌊caesarea et catholica maiestas⌋ permitteret, ut quisque contra serenissimum ⌊regem meum⌋ eiusque principem vasallum, illustrissimum dominum ⌊marchionem et ducem in Prussia⌋, coram ⌊iudicio camerae⌋, quod eum principe<m> ⌊Regni⌋ sui serenissimus rex meus non recognosceret, processum huius causae temptaret, sacratissima ⌊caesarea et catholica maiestas⌋ id fieri non debere spem mihi dabat.
Inde cum iterum ex ⌊Belgicis terris inferioribus⌋ ad ⌊Ratisbonensia⌋ ⌊comitia⌋ ⌊maiestatem eius⌋ sequerer, veniens ⌊Franckfordiam ad Maenum⌋, repperi proscriptionem seu bannum contra illustrissimum dominum ⌊marchionem Albertum ducem in Prussia⌋ contraque omnes illi adhaerentes et faventes valvis ecclesiae affixum. Quo lecto, ⌊Ratisbonam⌋ ingressus, sacratissimae ⌊caesareae et catholicae maiestati⌋ retuli bannum iam contra ⌊principem⌋ ⌊Regni⌋ serenissimi ⌊regis mei⌋, immo contra ipsius serenissimi regis mei maiestatem ⌊eiusque subditos⌋ omnes promulgatum et ecclesiis haerentem me legisse; unde nihil aliud, si exsecutio succederet, quam apertum bellum posse suboriri, ⌊principem enim et vasallum suum⌋ destituere nequaquam licere serenissimo ⌊regi meo⌋; quantum hinc novorum tumultuum nondum intestinis et, quae foris ab infidelibus imminent, periculis profligatis, excitari posse<n>t, non esse obscurum. Ad quae sacratissima ⌊caesarea et catholica maiestas⌋, turbato certe animo, respondit sibi nihil prorsus de hac banni emissione fuisse cognitum praeterque suam scientiam promulgationem istiusmodi a ⌊iudicio camerae⌋ factam, quod suas haberet leges et consuetudines, se tamen serio operam daturam, ne quovis pacto fieret exsecutio, a qua hucusque est temperatum.
Non destitit itaque post meum reditum serenissimus ⌊rex meus⌋ continenter et litteris, et nuntiis hucusque sacratissimam ⌊caesaream et catholicam maiestatem⌋ pro banni istius destitutione interpellare, quemadmodum et in praesens per hunc suum ⌊oratorem⌋ agit.
⌊Quem⌋ ut ea in re Illustrissima Dominatio Vestra commendatissimum habeat, quantum impensius possum, oro, proque sua incomparabili prudentia expendat, si per ⌊Imperium⌋ proscriptionis fieret exsecutio, quid in omnibus ⌊dicionibus⌋ serenissimi ⌊regis mei⌋ vicissim necessario subsequeretur. Hinc quid aliud, quam caedes, direptiones, mutuorum commerciorum impedimenta atque animorum in sese exulceratorum usque ad manifestum bellum exitialia succrescerent odia? Quae mala omnia ut misericors Deus quam longissime avertat pacemque publicam stabiliat, atque religionis concordiam reducat, orandum et procurandum est viribus utrimque omnibus.
Proinde ab Illustrissima Dominatione Vestra precibus omnibus oro, ut hunc singularissimi carissimique ⌊amici mei⌋ ⌊fratrem⌋ non secus atque me ipsum olim, cum aderam, tractet, deligat uniceque cum mandatis, quae a serenissimo ⌊rege meo⌋ in hac praesertim causa gerit, commendatum gratumque apud se habeat. Quicquid illi favoris et benevolentiae ob veterem suam illam in me amoris propensionem impenderit, id omne mihi impensum existimabo et, si umquam potero, quacumque etiam in re, quae in mea erit potestate, omni gratitudine, studio et officio Illustrissimae Dominationi Vestrae respondebo.
Non miretur porro, quod adeo accurate et diligenter ⌊oratorem hunc⌋ et causas, in quibus allegatus est, Illustrissimae Dominationi Vestrae cordi et curae esse velim, postulat enim hoc et Christiana pietas, et publicum rei Christianae bonum, ut pro temporum conservanda tranquillitate omnes ex aequo, maxime autem nos, qui sacris intendimus, pro virili dare omnem operam debemus. A quo instituto cum Illustrissimam Dominationem Vestram minime esse alienam compertum habeam, ultro currenti haec adminicula addidi. In eo equidem non tam serenissimi ⌊regis mei⌋ et nostrum hic omnium, quam ipsiusmet sacratissimae ⌊caesareae et catholicae maiestatis⌋ ago negotium, cui ut felicissime cedant omnia, utque laudem suis praeclarissimis animi dotibus dignam et apud mortales exstinctam, atque apud Deum Omnipotentem perpetuam beatitatem mereatur, ex animo faveo et opto. Eam, inquam, laudem et apud Deum meritum nulla alia in re facilius obtinere poterit, quam si, sublatis dissidiis et discriminibus, quae ex huius banni prosecutione non sine multa auri et sanguinis Christiani iactura profluentiam caperent, ⌊iudicio camerae⌋ contra serenissimum ⌊regem meum⌋ eiusque maiestatis subditum ⌊principem⌋, in quem illi ius nullum competit, rescissa sententia procedendi adimeret facultatem. Quod nisi fiat, frustra erit cum serenissimo ⌊Romanorum rege⌋ haec coepta affinitatis necessitudo, paulo post (quod procul absit), si ⌊camerae imperialis⌋ fixa manebit sententia, dirimenda.
Haec ob id scripsi liberius et copiosius, ut hinc Illustrissima Dominatio Vestra dispiciat, quantum res haec apud nos momenti habeat. Quam rogo impensissime, sic negotium hoc pro sua apud ⌊caesaream et catholicam maiestatem⌋ auctoritate moderetur, ut, rebus compositis religionis, pacem nobis hic sperare liceat. Ipse quidem illustrissimus ⌊princeps marchio et dux hic in Prussia⌋, vicinus meus coniunctissimus, non col<l>uctabitur iis, quae communi omnium consensu ratione religionis statuentur.
Rogo igitur atque iterum summopere rogo, ⌊oratorem hunc⌋ serenissimi ⌊regis mei⌋ et causam hanc habere commendatissimam, meque item sacratissimae ⌊caesareae et catholicae maiestati⌋, cui me pro innumeris beneficiis omne id, quod sum et possum, debere agnosco, vel per hanc occasionem commendare velit quam humillime Illustrissima Dominatio Vestra.
Eam ut Dominus Deus quam diutissime incolumem et felicissimam conservet, ex animo intime precor.
Datae ex castro meo ⌊Heylsberg⌋ in ⌊Prussia⌋, prima die Aprilis MDXLI.
| |
10 | IDL 2469 | [Ioannes DANTISCUS] to [Nicolas PERRENOT de Granvelle], Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1541-07-21 |
Manuscript sources: 1 | rough draft in Latin, autograph, BCz, 245, p. 279-280
|
Auxiliary sources: 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8249 (TK 11), f. 351
|
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Illustris et Magnifice Domine, amice carissime et honorande.
Salutem et obsequiorum meorum commenda[tionem].
P[riusquam] Illustris D[ominationis] Vestrae ⌊⌋ VIII Martii proxime ⌊Ratisbonae⌋ da[tas] accepissem, ⌊⌋ ⌊⌋ [prima] die Aprilis ... scriptas magnifico domino ⌊Stanis[lao] Maczeyowski⌋ serenissimi ⌊regis⌋ mei oratori, ut illas Illustri Dominationi Vestrae redderet. ⌊⌋ ⌊eum⌋ et negotia, in quibus agit I[llustri] Dominationi Vestrae summopere commendavi, eas iampridem Illustrem Dominationem Vestram h[aud] dubie percepisse existimo.
Quid vero adeo humanis ami[cis]simisque ⌊⌋, quibus suum amorem veterem ac benevolentiam in me vigentem adhuc et praesentem Illustris Dominatio Vestra declarat, respondeam, ex ea erga me Illustris Dominationis Vestrae propensione gestiens, [ non] offert se aliud, quam quod illi, quas possum, gratias habeo. Quae mei inexstinctam apud se fovet memoriam, quamvis in hoc orbis angulo, ambitionum ac curarum aulicarum pertaesus, latitans inglorius per tam longa intervalla et viarum spatia ab Illustri Dominatione Vestra sim dissitus. Non tamen omisit me suis hic benevolentissimis ⌊⌋ invisere et me nostrae coniunction[is] mutuae, qua dulci consuetudine nos aula caesarea tot ann[is] constrinxerat commonefacere, quin etiam operam studiumque suum , si qua in re mihi aut cuipiam meo nomine us[ui] esse possit, prolixe pollicetur. Quod qua animi gratitudine rependere debeam, non invenio. Rependerem equidem reipsa, si quid, quod g[ra]tum Illustri Dominationi Vestrae futurum agnoscerem, facultas mea praestare po[sset], oppido quam libentissime . In eo certe voluntas et ...tatio me non deficit, modo significationem, quid per me [fieri] velit, faciat.
Exiguum hoc, quod sibi Illustris Dominatio Vestra a me ... postulat ferarum hinc nimirum nostrarum grandiora cornua missuru[s sum] iis diebus per ⌊sinum nostrum Codanum⌋ ex ⌊Gdano⌋ ad manus magnifici domini ⌊Cornel[ii Sceppe]ri⌋ Illustris Dominationis Vestrae amici obsequentissimi, quem, ut novit, non se[cus atque] fratris germani loco habui semper. ⌊Qui⌋ illa unacum u[ngulis] non paucis, quae comiciali, ut ferunt, medentur, onagrorum Illustri Dominationi Vestrae mittet. Quibus vastis animalibus convenientius no... pelles enim et capita asinis habent sim[iles] .... Si non displicuisse Illustri Dominationi Vestrae compertum habuero, dilig[enter stude]bo, ut paulo post ampliora conquiram. Si quid p[raeterea] ... hic apud nos maioris momenti est, quod Illustri Dominationi Vestrae pl[aceat, iube]re sibi mitti , et quicquid per me fie[ri possit, nihil] est, quod facturus sum libentius. Si maturius ... ... conabor tamen ... [e]x castris meis collecta matur... ...is commodioribus colligata et con... ... meis ad Illustrem Dominationem Vestram sum daturu[s] ... verum quodcumque etiamnum sit, quo me gratific... ...rem dispexero, non gravate a me ad observandissimum ... [domi]num meum Granvellanum ibit, cuius me recordatio suaviss[ima] ... hac affecta aetate iuniorem atque alacriorem reddit, non secus ac si ... ⌊Monsoni⌋, ubi ⌊Regnorum suorum Hispaniae⌋ ⌊caesar⌋ noster invictissimus ⌊com[i][tia]⌋ celebrare solet, seu apud ⌊Italos⌋, ⌊Belgas⌋ aut ⌊Germanos⌋, ubi iucundissime plerumque conviximus, una adhuc ageremus.
Huic, inquam, clarissimo pientissimoque nostro ⌊caesari⌋, cui omne id, qu[od] sum et possum, debeo. ...me ...desi...m[] ..., ut me Illustris Dominatio Vestra aliquando per oport[u]nitatem studiosissime commendet, quandoquidem mens et desiderium ei[us] ⌊catholicae et caesareae maiestati⌋ inserviendi me tenet inexplebile, quantum possum, oro impensius.
Porro Illustri Dominationi Vestrae, cui commendatissim[us]esse aveo, aetatem a Domino Deo diutissime incolumem atque o[mni] felicitatis continuam accessionem precor ex animo.
Datae
⌊Heils[berg]⌋, quod mihi castrum est in ⌊Prussia⌋, XXI Iulii MDX[LI].
| |
11 | IDL 6549 | Ioannes DANTISCUS to Nicolas PERRENOT de Granvelle, 1541-08-07 Letter lost |
Letter lost, mentioned in IDL 2519: Binas accepi a Dominatione Vestra Reverendissima eodem argumento, quarum posteriores fuerunt scriptae VII-a Augusti superioris, utraeque autem continent de cornibus illis onagrorum transmissis in Belgicam ad dominum Cornelium Scepperum ... |
| |
12 | IDL 2519 | Nicolas PERRENOT de Granvelle to Ioannes DANTISCUS, Siena, 1541-12-20 |
received Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1542-04-08
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, in secretary's hand, author's signature, UUB, H. 155, f. 53-54
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 30, No. 135
|
Auxiliary sources: 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8249 (TK 11), f. 381
|
Prints: 1 | DE VOCHT 1961 No. DE, 433, p. 347 (English register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo et Illustrissimo Domino ⌊Ioanni Dantisco⌋, episcopo Varmiensi, domino et amico carissimo
Reverendissime Domine. Salutem plurimam et obsequium meum paratum.
Binas accepi a Dominatione Vestra Reverendissima eodem argumento, quarum posteriores fuerunt scriptae VII-a Augusti
superioris, utraeque autem continent de cornibus illis onagrorum transmissis in ⌊Belgicam⌋ ad dominum ⌊Cornelium Scepperum⌋, sed cum ipsum munus per se magnificentissimum sit et pignus pristinae amicitiae, tamen litterae ipsius maiorem voluptatem multis partibus attulerunt propter memoriam iucundissimae necessitudinis nostrae, quae hoc tempore, cum maximis intervallis locorum tam disiuncti simus, cum non nihil videretur remissior, humanissimis ipsius colloquiis est confirmata. Erit igitur idem animus meus erga Dominationem Vestram Reverendissimam, qui semper fuit, ut si cui ex suis amicis opus sit mea opera, ut eam sibi et suis addictissimam putet. Quicquid a me praestari poterit officii, faciam, ut non desideretur.
Deus Optimus Maximus illam sanam et incolumem conservet ad vota.
⌊Senis⌋, 1541, 20 Decembris.
Eidem
Reverendissiame
Dominationi
Vestrae deditissimus ⌊Perrenotus⌋
| |
13 | IDL 2632 | Nicolas PERRENOT de Granvelle to Ioannes DANTISCUS, Nuremberg, 1543-02-13 |
received Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1543-03-15
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, in secretary's hand, author's signature, AAWO, AB, D. 70, f. 134
| 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 418
|
Auxiliary sources: 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8250 (TK 12), f. 19
|
Prints: 1 | DE VOCHT 1961 No. DE, 443, p. 356 (English register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo Domino, domino ⌊Ioanni Dantisco⌋ episcopo Varmiensi, domino et amico observandissimo
Ubi fuerit
Reverendissime Domine et amice observandissime.
Salutem plurimam.
Immemor viderer iucundissimae nostrae illius consuetudinis atque veteris amicitiae, nisi subito, ut in ⌊Germaniam⌋ pervenissem, litteris meis Dominationem Vestram Reverendissimam alloquerer. Itaque, cum nactus essem, cui darem, hoc genus officii mihi non praetermittendum existimavi, praesertim cum Dominatio Vestra Reverendissima sedulitate sua id suo iure a me exigere posset. Binas enim superiori ann[o] in ⌊Hispania⌋ accepi ab ea litteras plenas omnis illius suae et genuinae humanitatis eloquentiae, addam etiam liberalitatis. Nam et ea genera cornuum, quae per litteras petiveram, transmisit, et sua sponte etiam excogitavit, quid novitate et raritate iucundum mihi esse possit.
Quare utroque nomine hanc epistulam illi scribo, ut et gratias agat de superiori humanitate, et memoriam renovet omnis illius nostrae praeteritae suavitati[s]. Nihil enim, persuadeat sibi, mihi esse dulcius sui recordatione. Quod si otium et facultatem scribendi nacta crebro scripserit, quid agat, quo i[n] statu res eius sint, quam creberrime significaverit, maxima me voluptate oblectabit. Ceterum, si quid erit, in quo mea opera uti velit, omni tempore inveniet illam suae amplitudini et dignitati deditissimam.
Deus eandem diu servet incolumem et ad vota.
⌊Norimbergae⌋, 1543, 13 Februarii.
Eiusdem Reverendissimae Dominationi Vestrae deditissimus ⌊Perrenotus⌋
| |