BCz, 1595, p. 962

Reverendissimo in Christo Patri, Domino, domino Heilsberg (Lidzbark Warmiński, Heilsberga), town in Ermland (Warmia), the main seat of the bishops of Ermland⌊Ioanni Dantisco Warmiensis et Culmensis ecclesi paper damaged⌈[ecclesi]ecclesi paper damaged⌉arumHeilsberg (Lidzbark Warmiński, Heilsberga), town in Ermland (Warmia), the main seat of the bishops of Ermland⌋ Dei gratia episcopo, [...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉ dignissimo domino et patrono suo semper clementissimo

BCz, 1595, p. 959

Humillimorum obsequiorum meorum, orationum mearum, obligationis denique meae commendationem in Paternitatis Vestrae Reverendissimae gratiam semper praemissa.

Reverendissime in Christo Pater, praesul ms. praesull(!) ⌈praesulpraesul ms. praesull(!) ⌉ amplissime et dignissime.

Si quispiam est hominum Löbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌊LubaviaeLöbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌋, ego certe ex illis sum, qui ex toto animi mei desiderio Deum Optimum Maximum sum precatus, ut Reverendissima Paternitas Vestra ad Ermland (Warmia, Varmia), diocese and ecclesiastical principality in northeastern Poland, 1466-1772 within the Kingdom of Poland, Royal Prussia⌊Warmiensem episcopatumErmland (Warmia, Varmia), diocese and ecclesiastical principality in northeastern Poland, 1466-1772 within the Kingdom of Poland, Royal Prussia⌋, ad illam denique optimam praelaturam, cum tota amicorum cohorte salva et incolumis perveniret, diutissime ad Dei honorem, populi et subditorum omnium aedificationem et animae suae salutem viveret regnaretque. Hoc etiam Reverendissimam Paternitatem Vestram latere nullo modo volui, quod Reverendissima Paternitas Vestra post suum felicem a nobis discessum avenae quattuor lastas cum media reverendissimo domino successori reliquerit, qua tamen etiam ante eius reverendissimae paternitatis adventum utimur et, cum est necesse, expendimus.

Reverendissime Domine. Tanti strepitus et tumultus, quales esse in arce consueverunt, iam non sunt. Est locus mitis, quasi desertus, non ita populosus, sicut esse solebat. Quando interdum ingredior, raro quempiam video.

Reverendissime Domine. Pro illis beneficiis, quibus me et omnes nos et quoscumque habere potuit ante felicem Reverendissimae Paternitatis Vestrae discessum, uberrime cumulaverit, quas umquam possum, maximas ago gratias. Ego scio, quod ea, quae Reverendissima Paternitas Vestra fecerit, animo fecerit candido et ex iis rebus sic optime patratis peperit sibi Reverendissima Paternitas Vestra et reliquit BCz, 1595, p. 960 apud Lubavienses memoriam et nomen perpetuum, multos vidimus episcopos Lubaviae, talem certe non vidimus, nec fortasse videbit orbis. Vixit sane Reverendissima Paternitas Vestra ex iis, quae dedit Deus, non sibi tantum, sed etiam aliis prospexit effusive.

Frater meus, Reverendissime Domine, qui in aquis ante aliquot annos periit, post se reliquit optimae indolis puerum. Mater eius omnia, quae habuit post obitum patris sui, miserrime abligurrivit. Non potest iuvare illum neque ipsius curvare cervicem. Rogo impensissime Reverendissimam Paternitatem Vestram, ut illum dominus Gregorius Vestrae Reverendissimae Paternitatis oeconomus ad se recipiat, ut illi inserviat, et ut hoc sibi Reverendissima Paternitas Vestra admittere dignetur.

Generosam dominam Vestrae Reverendissimae Paternitatis parentem illam dulcissimam una cum honestis dominis filiabus suis, Ursula, Anna, virgine Catharina, quae me semper amicitia sua et benevolentia sunt prosecutae, dominum Georgium, strenuum dominum Bernardum castri Warmiensis capitaneum, nobilem dominum Nicolaum Plutofsky, venerabilem dominum Gregorium Vestrae Reverendissimae Paternitatis oeconomum, amicum meum non postremum bene valere omnes et quam diutissime una cum Reverendissima Paternitate Vestra illa praelatura frui ex animo cupio, et cum iis me tandem Reverendissimae Paternitati Vestrae uti domino meo semper clementissimo et toti amicorum contioni, quam possum, humiliter commendo.

Datae domi meae, anno MDXXXVIII, 20 Februarii.

BCz, 1595, p. 961

Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae obsequentissimus Valentinus Rulandt parish priest in Löbau⌊Valentinus RulandtValentinus Rulandt parish priest in Löbau⌋ parochus Lubaviensis

AAWO, AB, D. 5, f. 137v

Reverendissimo in Christo patri, domino, domino Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌊Ioanni DantiscoIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌋ Warmiensis et Culmensis ecclesiarum Dei gratia episcopo, dignissimo domino suo semper gratiosissimo

AAWO, AB, D. 5, f. 137r

Reverendissime in Christo pater, praesul ms. praesull(!) ⌈praesulpraesul ms. praesull(!) ⌉ amplissime ac dignissime. Obsequiis meis ac orationibus meis in gratiam Reverendissimae Paternitatis Vestrae semper praemissis.

Fuit apud me iis diebus Thomas pistor et fortasse adhuc plures venturi sunt, volens emere triticum sibique providere de sufficienti farina triticea pro hoc tempore instantis ieiunii. Non audebam illi quicquam vendere sine voluntate et scitu Reverendissimae Paternitatis Vestrae, quandoquidem omnia frumenta iam post felicem Reverendissimae Paternitatis Vestrae discessum relicta et conscripta debeant pro domino opinor futuro reservari. Attamen, Reverendissime Domine, si est voluntas Reverendissimae Paternitatis Vestrae, ut divendi debeant et pecuniae pro eodem domino futuro reservari, dignetur me Reverendissima Paternitas Vestra reddere certiorem vel quocumque etiam modo Reverendissimam Paternitatem Vestram habere, ut mihi committere, ut mandare v written over f⌈fvv written over f⌉oluerit, facio quam lubentissime. Dominus Simon, cuius in hac parte uti consilio volebam, domi pro tunc non fuit. Existimo, quod ad piscaturam se contulerat. Dominus cancellarius et dominus burgrabius sine ipsius praesentia et voluntate nihil facere volebant. Et cum <iis> Reverendissimam Paternitatem Vestram uti dominum meum et patronum semper gratiosissimum quam diutissime valere opto.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ Löbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌊LubaviaeLöbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌋, 26 Februarii anno 1538.

Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae obsequentissimus capellanus Valentinus Rulandt parish priest in Löbau⌊Valentinus parochus LubaviensisValentinus Rulandt parish priest in Löbau⌋

AAWO, AB, D.3, f. 141v

Reverendissimo in Christo Patri Domino, domino Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌊Ioanni, Dei gratia episcopo Culmensi dignissimoIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌋ et postulato Warmiensi, domino suo clementissimo

AAWO, AB, D.3, f. 141r

Obsequiis ob(oedient)ia or ob(servant)ia⌈ob(oedient)iaob(oedient)ia or ob(servant)ia⌉ mea et orationibus meis devotis semper praemissis.

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine praesul clementissime.

Accepi cf. Ioannes DANTISCUS to Valentinus RULANDT shortly before 1538-03-07, CIDTC IDL 7162, letter lost⌊litterascf. Ioannes DANTISCUS to Valentinus RULANDT shortly before 1538-03-07, CIDTC IDL 7162, letter lost⌋ Reverendissimae Paternitatis Vestrae gratissimas, quibus mihi et Citizens of Löbau ⌊LubaviensibusCitizens of Löbau ⌋ suis praeter omnia nostra merita multa pollicetur et iam certe non pauca, immo maxima quaeque praestitit. Obligamur profecto omnes quotque sumus Citizens of Löbau ⌊LubaviensesCitizens of Löbau ⌋ dominum Deum precari sedulo, ut diutissime nobis talis supersit episcopus, ut qui non sibi tantum vixerit, sed aliorum etiam commodis prospexerit, et quidem effusissime.

Reverendissime Domine.

Adhuc in omnes horas a Reverendissima Paternitate Vestra exspecto responsum super iis, quas perscripsi, an aliquid de frumentis post Reverendissimae Paternitatis Vestrae felicem discessum relictis et consignatis debeat divendi, et in cuius usum et commodum vendi debeant, et pecuniae converti. Fuit apud me iam aliquoties Thomas pistor volens sibi comparare aliquot modios tritici et providere de farina triticea pro hoc tempore ieiunii. Respondi me adhuc a Reverendissima Paternitate Vestra exspectare responsum, ut sciam vel dominus Simon, quid opus sit facto.

Celebravimus apud nos, Reverendissime Domine, festa Bacchanalia, sed non tanto cum apparatu neque etiam tam opipare sicut anno praeterito, tametsi gratia Deo et Reverendissimae Paternitati Vestrae numquam patiamur inediam. Vivimus sumptuose satis, ita ut nihil amplius sit expetendum.

Et cum iis me Reverendissimae Paternitati Vestrae sicut clementissimo meo domino ea, qua sum obligatus, humilitate commendo, et me Tiedemann Giese (Tidemannus Gisius) (*1480 – †1550), in 1519 ennobled by King Sigismund I; 1504-1538 Canon of Ermland (Warmia); 1516-1527, 1533-1537 Judicial Vicar and Vicar General of Ermland; 1523-1538 Custos of Ermland; 1537-1549 Bishop of Kulm (Chełmno); 1549-1550 Bishop of Ermland (BORAWSKA 1984, passim)⌊domino praesuli novoTiedemann Giese (Tidemannus Gisius) (*1480 – †1550), in 1519 ennobled by King Sigismund I; 1504-1538 Canon of Ermland (Warmia); 1516-1527, 1533-1537 Judicial Vicar and Vicar General of Ermland; 1523-1538 Custos of Ermland; 1537-1549 Bishop of Kulm (Chełmno); 1549-1550 Bishop of Ermland (BORAWSKA 1984, passim)⌋, quem etiam multi laude multa prosequuntur, ex gratia sua et consueta clementia commendare dignetur. Catherina von Höfen Dantiscus' sister, 1538-11-17 married Hans Glaubitz (CIDTC, IDL 5205; IDL 2425; IDL 4399)⌊Virginem CatharinamCatherina von Höfen Dantiscus' sister, 1538-11-17 married Hans Glaubitz (CIDTC, IDL 5205; IDL 2425; IDL 4399)⌋, optimis et virtutibus et moribus decoratam puellam, Vestrae Reverendissimae Paternitatis sororem non postremam, quae me in officio dispensationis suae et quibuscumque etiam castri negotiis collegam fidelem semper habuit cum dulcissima Vestrae Reverendissimae Paternitatis Christine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌊parenteChristine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌋ et tota illa laudabili amicorum cohorte diutissime et prosperrime valere cupio.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ Löbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌊LubaviaeLöbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌋, VII Martii anno 1538.

Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae devotissimus capellanus Valentinus Rulandt parish priest in Löbau⌊Valentinus parochus LubaviensisValentinus Rulandt parish priest in Löbau⌋

BCz, 1595, p. 1008

Reverendissimo in Christo Patri Domino, domino Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌊Ioanni Dei gratia episcopo CulmensiIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌋ dignissimo et ecclesiae Warmiensis postulato, domino suo clementissimo

BCz, 1595, p. 1005

Humillimorum obsequiorum meorum, orationum mearum commendationibus in gratiam Reverendissimae Paternitatis Vestrae semper praemissis.

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine clementissime, amplissime denique praesul.

Hoc imprimis silentio praeterire nolui, quod antiquum scholae rectorem ab officio suo amoverimus fecitque hoc Löbau Town Council ⌊magistratusLöbau Town Council ⌋ una mecum ob multas neglegentias et excessus, quos partim ante, partim post Reverendissimae Paternitatis Vestrae felicem discessum committere non erubuit. Causatur, quod ego illum ex propria mea voluntate abiecerim. Non potuit id fieri per me solum neque fuit hoc in manu mea. Amovit illum Löbau Town Council ⌊magistratusLöbau Town Council ⌋ una mecum, cum scitu tamen venerabilis domini Baltazar of Lublin (†after 1543-05-20), from 1535 at the latest Canon of Kulm (Chełmno); 1538 Judicial Vicar in the Kulm Chapter; Chancellor to the Bishops of Kulm, Ioannes Dantiscus and then Tiedemmann Giese (MAŃKOWSKI 1928, p. 115)⌊cancellariiBaltazar of Lublin (†after 1543-05-20), from 1535 at the latest Canon of Kulm (Chełmno); 1538 Judicial Vicar in the Kulm Chapter; Chancellor to the Bishops of Kulm, Ioannes Dantiscus and then Tiedemmann Giese (MAŃKOWSKI 1928, p. 115)⌋, cuius in hac parte usi sumus consilio. Deum testor, quod ipsius neglegentia evacuata est et desolata tota schola et incompositos admodum et per omnia vagos reddidit discipulos. Parcat illi Deus.

In eius locum honorabilem dominum Iohannem sacerdotem, virum bonum et in scholasticis rebus et peritum, et exercitatum, praeferimus. Eius cantor sive collega est Ioannes Schwarczferber, homo utcumque doctus, musices tamen non ignarus. Placet mihi et Löbau Town Council ⌊magistratuiLöbau Town Council ⌋ hic novus ordo et regiminis novi auspicium. Fit iam, Deo gratia, auctior discipulorum turba. Docent ambo deputatis temporibus et horis etiam statis. Faxint superi, BCz, 1595, p. 1006 ut sic constantes permaneant.

In coenobio quidam sacerdos ex nomine Iacobus, alioquin hidden by binding⌈[in]in hidden by binding⌉ crassus, devotus tamen et contemplationi vac(?)[...] hidden by binding⌈[...][...] hidden by binding⌉ vitam cum morte commutavit paucis ante diebus. Quorum denique fratrum orationibus quotiescumque ingre hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉dior coenobium, Vestram Reverendissimam Paternitatem commendo hidden by binding⌈[mendo]mendo hidden by binding⌉.

Tiburci uxor peperit puerum non adhuc perfectum hidden by binding⌈[ectum]ectum hidden by binding⌉ neque consummatum. Vixit quidem, sed vix ad v[...] hidden by binding⌈[...][...] hidden by binding⌉ diem, baptisatus tamen fuit.

Caspar ille hidden by binding⌈[le]le hidden by binding⌉ opulentus sub praetorio mortuus est. Reliquit bona multa et multos habet debitores, misit tamen uxori suae impartiri aliquid pau hidden by binding⌈[au]au hidden by binding⌉peribus de bonis relictis. Quod et fe[...] hidden by binding⌈[...][...] hidden by binding⌉, Reverendissime Domine, ad eum modum, quem Paternitas Vestra Reverendissima optime instituit, quem certe probo, exigam officium hidden by binding⌈[cium]cium hidden by binding⌉ meum paschale, tametsi sint nonnulli, quibus non hidden by binding⌈[on]on hidden by binding⌉ placeat velintque, si possent, eum abrogari modum hidden by binding⌈[dum]dum hidden by binding⌉.

Et cum iis Reverendissimam Paternitatem Vestram uti dominum meum gratiosissimum cum tota laudabili amicorum omnium cohorte diutissime et prosperrime valere ex animo cupio.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ Löbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌊LubaviaeLöbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌋, domi meae, 27 Martii anno Domini 1538.

BCz, 1595, p. 1007

Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae obsequentissimus capellanus Valentinus Rulandt parish priest in Löbau⌊Valentinus parrochus ecclesiae LubaviensisValentinus Rulandt parish priest in Löbau⌋

BCz, 1595, p. 1032

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌊Iohanni Dei gratia episcopo CulmensiIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌋ dignissimo et postulato Warmiensi, domino suo clementissimo

BCz, 1595, p. 1031

Humillimorum obsequiorum meorum et orationum mearum commendationibus semper praemissis.

Reverendissime in Christo Pater, domine, domine semper clementissime et amplissime praesul.

Audivi ex domino Mikołaj Płotowski (†after 1548-07-27), royal courtier and owner of estates in Vistula Lowlands (Żuławy Wiślane); burgrave of Seeburg (Zybork, today Jeziorany) (AT 18, p. 229)⌊PlutofskyMikołaj Płotowski (†after 1548-07-27), royal courtier and owner of estates in Vistula Lowlands (Żuławy Wiślane); burgrave of Seeburg (Zybork, today Jeziorany) (AT 18, p. 229)⌋ Reverendissimam Paternitatem Vestram male habere et non adeo esse sanum, sicut Löbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌊LubaviaeLöbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌋ apud nos esse solebat. Id quod me, cum intellexissem, non parum perturbavit. Dominus Deus, in cuius manu sumus omnes et a cuius voluntate divina dependent omnia, det, ut convalescere, tandem diutissime vivere nobisque hic Löbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌊LubaviaeLöbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌋ constitutis ad longissima temporis spatia solacio esse possit. Id quotquot adhuc sumus et vivimus Lubavien(ses) a Deo Optimo Maximo nos precaturos sine intermissione promittimus.

Reverendissime Domine.

Antiquus ille Meglantius(?), vir consularis, ex cuius etiam consilio pendet totius civitatis ordo et bonum regimen, mihi ante diebus paucis, cum esset confessus, retulit se totum viribus destitutum esse neque sibi polliceri vitam longam, interdum etiam ex capitis debilitate in terram procumbere. Michaelis senatoris pater totus decumbit. Audio, quod calculus illum vehementer torqueat. Deus adsit illi et omnibus nobis ... superinscribed⌈... illegible⌈...... illegible⌉... superinscribed⌉. Citra cuius opem subsistere non possumus.

Et cum iis Reverendissimam Paternitatem Vestram uti meum dominum gratiosissimum prosperrime valere cupio meque humiliter satis, quantum possum, commendo.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ Löbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌊LubaviaeLöbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌋, 30 Martii anno MD38.

Eiusdem Reverendissimae Paternitati Vestrae obsecutissimus Valentinus Rulandt parish priest in Löbau⌊ValentinusValentinus Rulandt parish priest in Löbau⌋ parrochus Lubaviensis

AAWO, AB, D.5, f. 151v

Reverendissimo in Christo patri et domino, domino Ioanni, Dei gratia episcopo Warmiensi, electo et confirmato dignissimo, domino meo clementissimo

AAWO, AB, D.5, f. 151r

Humillimis servitiis et honoris exhibitione in gratiam Reverendissimae Paternitatis Vestrae semper praemissis. Reverendissime in Christo pater et domine, domine semper clementissime.

Ab eo tempore, quo ad Reverendissimam Paternitatem Vestram dominus Simon profectus fuerat, nihil audiebamus Löbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌊LubaviaeLöbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌋ certi de statu et valetudine Reverendissimae Paternitatis Vestrae. Referebant nonnulli, tametsi hoc in propatulo loqui non audebant, Vestram Reverendissimam Paternitatem animam exhalasse. Nolebam tamen iis, quae sic dicebantur credere. In absentia tamen domini Simonis eramus semper dubii et nesciebamus, quid nobis esset vel sperandum vel etiam rogitandum. Cum alioqui subintell paper damaged⌈[l]l paper damaged⌉exissemus Reverendissimam Paternitatem Vestram graviter decubuisse, etiam cum vitae periculo, attamen cum accepissemus ex ore domini Simonis Vestram Paternitatem Reverendissimam meliuscule habere et resumpsisse vires pristinas, quid nobis potuit esse auditu iucundius. Dominus Deus det, ut post resumptam valetudinem in ea persistat diutissime sicque prosperrime vivat amicis potissime(?) et nobis hic Lubaviae constitutis pro singulari quodam solacio et refugio. Religiosi patres dominus Gwardianus et pater Steffanus suas preces et omnia studia Paternitati Vestrae Reverendissimae offerunt petentes humiliter Vestram Reverendissimam Paternitatem dignetur illis impartiri, si quid habet firmi de concilio. Volebam esse paulo prolixior, non partiebatur temporis angustia. Et cum iis me Reverendissimae Paternitati Vestrae quantum possum humiliter commendo. Et domino episcopo novo(?), quem speramus brevi venturum, ex gratia sua solita me commendare cupio.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ Löbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌊LubaviaeLöbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌋, 24 Aprilis anno 1538.

Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae obsequentissimus capellanus Valentinus Rulandt parish priest in Löbau⌊Valentinus par(ochus) Lubaviensis paper damaged⌈[ubaviensis]ubaviensis paper damaged⌉Valentinus Rulandt parish priest in Löbau⌋

AAWO, AB, D. 68, f. 185v

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌊Ioanni Dei gratia episcopo WarmiensiIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌋, dignissimo domino meo semper clementissimo

AAWO, AB, D. 68, f. 185r

Obsequis meis indefessis et exhibitione honoris semper praemissis.

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine semper clementissime.

De Vestrae Reverendissimae Paternitatis salvo in patriam reditu plurimum ex animo gaudeo. Maius certe fuisset mihi et omnibus nobis gaudium, si ad nos divertisset. Iam enim nonnulli ex civibus se parabant cerevisia, partim Gdanensi, partim Lubaviensi, ad invitandum Reverendissimam Paternitatem Vestram. Ego etiam habebam tonnam Lubaviensem, quae in Martio fuit cocta, quam Paternitati Vestrae Reverendissimae, sicut domino meo clementissimo, domino probably Georg von Höfen (Georg Flachsbinder, Georgius de Curiis) (†after 1550-02-07), Ioannes Dantiscus' brother; Starosta of Rössel (HARTMANN 1525-1550, No. 584, 586, 588; AGAD, MK, 77, f. 385-386v)⌊Georgioprobably Georg von Höfen (Georg Flachsbinder, Georgius de Curiis) (†after 1550-02-07), Ioannes Dantiscus' brother; Starosta of Rössel (HARTMANN 1525-1550, No. 584, 586, 588; AGAD, MK, 77, f. 385-386v)⌋, domino Gregorio dispensatori et etiam aliis dominis et aulicis propinare et large exhibere volui. Reverendissima Paternitas Vestra dignetur bonam meam voluntatem accipere pro facto ipso.

Hoc etiam Vestram Reverendissimam Paternitatem latere nolui. Bene me ex gratia Dei habere apud dominum meum gratiosum. Expensas mihi dat cum capellano, assideo cotidie mense Reverendissimae Paternitati suae. Non habet tantam familiae copiam neque tantos facit sumptus, perinde atque Reverendissima Paternitas Vestra arcem raro egreditur, domi semper delitescit. Constituit tamen tempore suo plura aedificare ad omnia alioqui occulatus, de omnibus curiosus. Haec, quae Paternitati Vestrae Reverendissimae scribo, scripsi profecto quasi in aurem. Et si quando per occasionem licuerit, dignetur mihi ex gratia sua singulari on the margin⌈ex gratia sua singulariex gratia sua singulari on the margin⌉ ampliorem gratiam apud suam Reverendissimam Paternitatem comparare.

Et cum iis me Reverendissimae Paternitati Vestrae sicut clementissimo patri, cui propter beneficia plurima, quibus me afiecit, multum debeo, humillime commendo, cum dulcissima Vestrae Reverendissimae Paternitatis parente et tota amicorum cohorte, imprimis honestissima virgine Catharina.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ Löbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌊LubaviaeLöbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌋, ex aedibus meis XIII Iulii anno 38

Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae obsequentissimus capellanus Valentinus Rulandt parish priest in Löbau⌊Valentinus, parrochus LubaviensisValentinus Rulandt parish priest in Löbau⌋

AAWO, AB, D.68, f. 275v

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌊Io hidden by binding⌈[Io]Io hidden by binding⌉h(an)ni Dei gratia episcopo WarmiensiIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌋ dignissimo, domino suo clementissimo

AAWO, AB, D.68, f. 275r

Humillimorum obsequiorum meorum commendatione semper praemissa.

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine multum clementissime.

Audio, quod Reverendissimae Paternitatis Vestrae carissima Christine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌊parensChristine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌋ diem suum extremum, quem illi Deus praefixerit et constituerit, ante paucos dies clauserit. Deus propitius sit Christine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌊illiChristine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌋ et ex clementia sua infinita perpetuam requiem donare dignetur. Constitui exsequias, si Paternitati Vestrae Reverendissimae placuerit, celebrare pro Christine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌊eaChristine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌋ cum vigiliis totis et missis, quotquot haberi poterint. Quod ad personam meam attinet, nihil opto, tantum ut fiat satis iis, qui ecclesiae inserviunt.

Digna certe res est, Reverendissime Domine, ut omnis(!) nos Citizens of Löbau ⌊LubaviensesCitizens of Löbau ⌋ precemur pro Christine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌊eaChristine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌋, quia dum esset in vita, mihi et omnibus bene fecit ac paper damaged⌈[ac]ac paper damaged⌉ ex benefactis suis sibi perpetuam peperit memoriam. Daturus sum operam meam, ut in sacris contionibus in suggestum fiat commemorabilis oratio et exhortatio ad populum pro Christine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌊ipsiusChristine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌋ anima. Illud, Reverendissime Domine, constitui facere, et quidem lubentissime, modo Vestrae Reverendissimae Paternitati placere cognovero.

Tiedemann Giese (Tidemannus Gisius) (*1480 – †1550), in 1519 ennobled by King Sigismund I; 1504-1538 Canon of Ermland (Warmia); 1516-1527, 1533-1537 Judicial Vicar and Vicar General of Ermland; 1523-1538 Custos of Ermland; 1537-1549 Bishop of Kulm (Chełmno); 1549-1550 Bishop of Ermland (BORAWSKA 1984, passim)⌊Reverendissimus dominus CulmensisTiedemann Giese (Tidemannus Gisius) (*1480 – †1550), in 1519 ennobled by King Sigismund I; 1504-1538 Canon of Ermland (Warmia); 1516-1527, 1533-1537 Judicial Vicar and Vicar General of Ermland; 1523-1538 Custos of Ermland; 1537-1549 Bishop of Kulm (Chełmno); 1549-1550 Bishop of Ermland (BORAWSKA 1984, passim)⌋ iam, Deo gratia, incipit fortius convalescere, cibum appetere et vires per infirmitatem rep deperditas recuperare. Tiedemann Giese (Tidemannus Gisius) (*1480 – †1550), in 1519 ennobled by King Sigismund I; 1504-1538 Canon of Ermland (Warmia); 1516-1527, 1533-1537 Judicial Vicar and Vicar General of Ermland; 1523-1538 Custos of Ermland; 1537-1549 Bishop of Kulm (Chełmno); 1549-1550 Bishop of Ermland (BORAWSKA 1984, passim)⌊CuiTiedemann Giese (Tidemannus Gisius) (*1480 – †1550), in 1519 ennobled by King Sigismund I; 1504-1538 Canon of Ermland (Warmia); 1516-1527, 1533-1537 Judicial Vicar and Vicar General of Ermland; 1523-1538 Custos of Ermland; 1537-1549 Bishop of Kulm (Chełmno); 1549-1550 Bishop of Ermland (BORAWSKA 1984, passim)⌋ me Reverendissima Paternitas Vestra ex consueta clementia sua litteris suis per occasionem et tempore suo congruo commendare dignetur.

Cui tandem Reverendissimae Paternitati Vestrae ad omnia servitia offero paratissimum et diutissime valere ex animo cupio.

Löbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌊LubaviaeLöbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌋, XI Iunii anno Domini 1539.

Eiusdem Reverendissimae Paternitatis humillimus capellanus, Valentinus Rulandt parish priest in Löbau⌊Valentinus parrochus LubaviensisValentinus Rulandt parish priest in Löbau⌋

AAWO, AB, D.68, f. 262v

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌊Ioanni Dei gratia episcopo WarmiensiIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌋, domino suo clementissimo

AAWO, AB, D.68, f. 262r

Humillimorum obsequiorum meorum et honoris exhibitionem in gratiam Reverendissimae Paternitatis Vestrae semper praemissis.

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine cumprimis clementissime.

Proxima die Dominica ante ferias Divi Ioannis Baptistae pro carissima Vestrae Reverendissimae Paternitatis Christine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌊parenteChristine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌋, cui perpetuam requiem sedulo precor, exsequias omnibus necessariis dispositis, Deo volente, celebrare constitui. Pro cerae libris quattuor XII grossos exposui. Pro vigiliis integris marca datur, quae partitur in tres partes: unam recipit capellanus, alteram rector scholae, tertiam parrochus. Scripsi tamen Paternitati Vestrae Reverendissimae pro parte mea nihil percepturum me. Pro urna cervisiae, quae datur pulsantibus, s(cutos) VII. Pro pulsatura, quae fit cum omnibus campanis, dantur grossi X, de quibus percipit campanator mediam partem, aliam servat ecclesia. Dominis sacerdotibus probably Iacobus de Dietrichsdorf (Jakub Szczepański), Dantiscus’ chaplain in Löbau (Lubawa)⌊Iacoboprobably Iacobus de Dietrichsdorf (Jakub Szczepański), Dantiscus’ chaplain in Löbau (Lubawa)⌋ et Simoni, qui eiusmodi intererunt vigiliis et exsequiis et ad eas specialiter vocabuntur, s(cutos) X. Facit in summa - marcas II s(cutos) XXIII. Si autem Reverendissima Paternitas Vestra ex consueta sua clementia et liberalitate aliquid superaddere voluerit, hoc Reverendissimae Paternitatis Vestrae relinquitur arbitrio. Illud tantum exigimus, quod etiam to(tidem) or co(mmuniter)⌈to(tidem)to(tidem) or co(mmuniter)⌉ quispiam civium nostrorum dare consuevit.

Faxit Deus ex infinita sua misericordia, ut hoc, quod facturi sumus et nos facturos bona fide promittimus, carissimae Christine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌊huic dominaeChristine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌋ prosit ad animae suae salutem, fecit enim mihi et omnibus meis, t paper damaged⌈[t]t paper damaged⌉t quibuscumque etiam potuit, bene. Dignum est, ut Christine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌊eamChristine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌋ Domino precibus nostris commendatam habeamus.

Quod autem Reverendissima Paternitas Vestra me Tiedemann Giese (Tidemannus Gisius) (*1480 – †1550), in 1519 ennobled by King Sigismund I; 1504-1538 Canon of Ermland (Warmia); 1516-1527, 1533-1537 Judicial Vicar and Vicar General of Ermland; 1523-1538 Custos of Ermland; 1537-1549 Bishop of Kulm (Chełmno); 1549-1550 Bishop of Ermland (BORAWSKA 1984, passim)⌊domino meo reverendissimoTiedemann Giese (Tidemannus Gisius) (*1480 – †1550), in 1519 ennobled by King Sigismund I; 1504-1538 Canon of Ermland (Warmia); 1516-1527, 1533-1537 Judicial Vicar and Vicar General of Ermland; 1523-1538 Custos of Ermland; 1537-1549 Bishop of Kulm (Chełmno); 1549-1550 Bishop of Ermland (BORAWSKA 1984, passim)⌋ commendaverit, optime fecit. Vestrae Reverendissimae Paternitati habeo gratiam uti domino meo clementissimo. Tametsi Tiedemann Giese (Tidemannus Gisius) (*1480 – †1550), in 1519 ennobled by King Sigismund I; 1504-1538 Canon of Ermland (Warmia); 1516-1527, 1533-1537 Judicial Vicar and Vicar General of Ermland; 1523-1538 Custos of Ermland; 1537-1549 Bishop of Kulm (Chełmno); 1549-1550 Bishop of Ermland (BORAWSKA 1984, passim)⌊dominus meusTiedemann Giese (Tidemannus Gisius) (*1480 – †1550), in 1519 ennobled by King Sigismund I; 1504-1538 Canon of Ermland (Warmia); 1516-1527, 1533-1537 Judicial Vicar and Vicar General of Ermland; 1523-1538 Custos of Ermland; 1537-1549 Bishop of Kulm (Chełmno); 1549-1550 Bishop of Ermland (BORAWSKA 1984, passim)⌋ mihi gratiosus satis est, reddidit tamen Reverendissima Paternitas Vestra nobili hac sua commendatione gratiam hanc multo auctiorem.

Si Reverendissima Paternitas Vestra indiguerit panno Lubaviensi, habebit breviter ex affini meo Bartholomeo, qui habet sororem meam Annam, statuit enim propediem proficisci ad Königsberg (Królewiec, Mons Regius, Regiomontium), city in Ducal Prussia, on the mouth of the Pregel (Pregoła) river, capital city of Ducal Prussia; today Kaliningrad in Russia⌊KunisbergkKönigsberg (Królewiec, Mons Regius, Regiomontium), city in Ducal Prussia, on the mouth of the Pregel (Pregoła) river, capital city of Ducal Prussia; today Kaliningrad in Russia⌋, Vestra Reverendissima Paternitas dignetur me certiorem reddere.

Et cum iis me Reverendissimae Paterntiati Vestrae uti domino meo gratiosissimo commendo.

Löbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌊LubaviaeLöbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌋, XXI Iunii anno 1539.

Eius Reverendissimae Paterntiatis obsequentissimus capellanus, Valentinus Rulandt parish priest in Löbau⌊Valentinus parrochus LubaviensisValentinus Rulandt parish priest in Löbau⌋

BCz, 1597, p. 718

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌊Ioanni Dei gratia episcopo WarmiensiIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland⌋ dignissimo, domino suo clementissimo

BCz, 1597, p. 717

Humillimorum servitiorum meorum commendatione semper praemissa.

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine imprimis clementissime.

Reverendissimae Paternitatis Vestrae carissima Christine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌊materChristine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌋, cui Dominus perpetuam requiem donare dignetur, fuit etiam membrum et soror fraternitatis dominorum sacerdotum et fecit se inserere in matriculam aliarum sororum et fratrum. Pro Christine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌊cuiusChristine Schultze (Christine Scholcz) (†1539), mother of Ioannes Dantiscus (PSB 4 Dantyszek, s. 424)⌋ anima, modo Paternitati Vestrae Reverendissimae placuerit, post festum Sancti Michaelis exsequias on the margin⌈exsequiasexsequias on the margin⌉ celebrare constituimus. Pro more nostro datur collatio et prandium tam sacerdotibus, quam etiam laicis, qui in ea fraternitate sunt. Potest Reverendissima Paternitas Vestra alicui civium hoc committere, qui hoc suscipiat onus instruendi prandii. Meo iudicio constabit marcas 4-or vel paulo plus. Haec mihi tota fratrum communitas Vestrae Reverendissimae Paternitati insinuare commisit. Sunt in ea fraternitate ex laicis antiquus Miglancz(?), Schonbrosian(?) antiquus praeconsul, Golder(?) antiquus, Hans Paszke antiquus scultetus, Nymfgar(?) etc.

Et cum iis me Reverendissimae Paternitati Vestrae, uti domino meo clementissimo, cui ob plurima beneficia multum debeo, me ea, qua decet, reverentia commendo.

Datum Löbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌊LubaviaeLöbau (Lubawa, Lubavia), town in northern Poland, Kulm Land (Ziemia Chełmińska), ca. 67 km E of Graudenz (Grudziądz), the main seat of the bishops of Kulm (Chełmno)⌋, VII Iulii anno MDXXXIX.

Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae obsequentissimus capellanus, Valentinus Rulandt parish priest in Löbau⌊Valentinus parrochus LubaviensisValentinus Rulandt parish priest in Löbau⌋