AAWO, AB, D. 67, f. 43v

Reverendisimo amplissimoque in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dantisco Culmensi episcopo, serenissimi regis Poloniae etc. apud Carolum caesarem oratori, domino meo benignissimo

AAWO, AB, D. 67, f. 42r

Salutem et humilem commendationem.

Reverendissime amplissime Praesul, domine benignissime.

Accidit id mihi, quod mutis atque adeo nodis paper damaged⌈[is]is paper damaged⌉ linguae omni aetate ligatis accidisse meminimus, ut necessitate quadam praesenti adducti vel praesentem vim deprecati, infantiam prorsus posuerint. Quippe cum natura prorsus me sic genuerit et vitae meae usus ad hoc confirmarit, ut adversa quaeque libentius tolerare, quam queri, potuerim, tamen hoc tempore ita vincenda necessitate fuit natura, usus vitae commutandus, ut et simul mala mea me queri oporteat tolerare aequo animo, et apud Benignitatem Tuam levamen quoque rogare sit necesse.

Quorum meorum malorum causa cum a magnis istis divis, Carolo atque Ferdinando, in superinscribed in place of crossed-out a⌈ainin superinscribed in place of crossed-out a⌉ me proficiscatur, praecipua mea est consolatio, innocentiae conscientia et horum pro summa promissa liberalitate beneficiis indigna numquamque commerita poena.

Equidem, cum Augustam Vindelicorum ad indicta comitia cum reverendissimo et clementissimo meo domino Christophero ex ducibus Brunsvici Bremensi archiepiscopo superiore Iunio mense advenissem, statim erant coryphei, qui me ex istorum regum aula apud serenissimum Angliae regem novissent, apud Carolum idem et Ferdinandum reges misere traducerent, quasi ego superioribus bellis omnia pro Gallo, pro Franco, pro Weida et Dano regibus in utramque maiestatem deliquissem. Per Wilhelmum a Rogendorf vocor in crimen et cogor subire vadimonium sistendi mei, quamdiu hic maneret Bremensis in comitiis. Vadimonio steti et recedentem dimissione caesaris a comitiis Bremensem sum comitatus, tamen per id tempus, quo exspectatur Augustae, siletur et maiestatis insimulatum crimen, et si me urgente cognitionem pro mea innocentia perendinatur. Spiram ubi est ventum, ecce nuntius a Rogendorfio cum litteris, qui iam non impropitiis litteris, sed amplissima caesaris et regis gratia, remuneratione, viatico itineris propositis revocat ex itinere.

Quid facerem? Purgandi mei animus ardens solum, non ambitio gratiae irati numinis induxit ad reditum Augustensem me. Huc ubi est ventum, cum Rogendorfio agitur, accitur arbiter Cornelius Scepperus, obstringor sacramento caesari et regi omnia, ut amplissima, ita vanissima, et Charetem aliquem se ostentab written over t⌈tbb written over t⌉at superinscribed⌈atat superinscribed⌉ Rogendorfius. Purgavi AAWO, AB, D. 67, f. 42v primum me utrique regi verbis et scripto. Probata est neque controversa purgatio criminis.

Deinde agitur per me sedulo non pro ullis magnis in me beneficiis conferendis, solum restituendo facto impendio. Tandem post quartum mensem proponuntur indignae condiciones famulitii per regem Ferdinandum. Quae ubi non placerent, omissis omnibus, quae de famulitio agebantur, restitutionem sumptuum promissorum urgeo. Caesarem primum adeo, is Ferdinandi fratris causam esse dicit et remittit. Interim Rheyneckius 200 coronatos insiniit. Solutionem promittit rex Ferdinandus, sed cessat et omnino frustratur ita pulchre written over a⌈aee written over a⌉ ostentata amplissima gratia, versor in summa indignitate.

Urget me hospes pro residuo impendii et victus. Comitia sunt exacta, loculi exhausti. Frustratur me caesar, Ferdinandus pulchra et gratiosa spe aluit. Indignitas interim atque mala tractatio causae me exasperat. Vana sine viribus mea ira cadit subinde atque omnium pessime me habet, quod quo pacto honeste hinc decedam, omn<i>no desperem. Utras in partes me verto, honestatis ratio me ducit et ab ignominioso me abitu terret.

Nec est apud me ex istis angustiis exitus alius, nec concepta ulla bona spes alia, quam ut Benignitatem Tuam Amplissimam rogem, si quo pacto, si suis incommodis id poterit, ut commiseratione tam inclementis, illiberalis non solum tractationis, sed etiam inhumanae et istis amplissimis regibus indignissimae, Reverendissima Tua Benignitas, sive illa hidden by binding⌈[a]a hidden by binding⌉ humanitas sua inducere potest, sive utriusque patriae nostrae hidden by binding⌈[rae]rae hidden by binding⌉ arctissima amicitia, sive etiam fidei meae, quam tibi sanctissime obstringam, religio, commiseratione erga me ducaris hidden by binding⌈[is]is hidden by binding⌉ gratia et benignitate aliqua erga me afficiaris et ex istis angustiis et curis meis me eripias.

Potero ab hospite meo hidden by binding⌈[eo]eo hidden by binding⌉ liberare et iter in Coloniam facere aureis centum. Ingrediar profectionem istam, si pateris, tecum neque usquam a tua gratia divellar, quamdiu Coloniae totidem tibi aureos ... illegible⌈...... illegible⌉ restituero ... illegible⌈...... illegible⌉. Coloniae cum mercatoribus notis facile de pecunia agetur aut nuntium, inde in patriam, quae non distat, nisi tridui itinere, pro pecunia dimittam et bona hidden by binding⌈[na]na hidden by binding⌉ AAWO, AB, D. 67, f. 43r fide me erga Amplitudinem Tuam geram.

Quantoque haec nec paper damaged⌈[c]c paper damaged⌉essitas atque pecuniae indigentia est maior atque acerbior, [...] paper damaged⌈[...][...] paper damaged⌉a, Reverendissime ms. ae(!) ⌈ee ms. ae(!) ⌉ Domine, tanti beneficii magnitudo maiori me gratitudine me obstringit et perpetuo liberationis meae written over meam⌈meammeaemeae written over meam⌉ benignitatem written over ...⌈... illegible⌈...... illegible⌉emem written over ...⌉ et superinscribed⌈etet superinscribed⌉ gratiae tuae acceptam habebit.

Agnoscet vel hoc iniquissimo tempore conscientia mea uni tibi deberi vitita vitatam turpis discessus ignominiam et existimatio tua mea hactenus illesa gaudebit tua benignitate contigisse, quod a sua laude non deciderit. Impudens factu videri potest, quod non satis notus a te auxilia petam, sed impudens non est, si impudentia caret solaee written over a⌈aae ms. e(!) ⌈aeae ms. e(!) ⌉aee written over a⌉ humanitatis ductae et laude potius sit dignum ignotum tuis beneficiis servatum esse, sed tum gratum numquamque immemorem. Obstringo gratiae tuae fortunas meas omnes, fidem, quod unum(?) bonorum virorum vinculum est praeciosius, me quoque ipsum corpore in tuam do potestatem. Coloniae bona fide restituam creditum tuum neque a tua benignitate ante solutionem discedam.

Commendo me Reverendissmae ... illegible⌈...... illegible⌉ Gratiae Tuae, ne me pro tua benignitate egentem destitutumque omnibus auxilis deseras.

Vale.

Augustae Vindelicorum, XX-o Novembris 1530.

Reverendissimae Gratiae Tuae mancipium Ioannes Rheyneckius iureconsultus Hamburgensis

BCz, 1595, p. 204

Reverendissimo amplissimoque Praesul et Domino, domino Ioanni Dantisco Culmensi episcopo, serenissimi et potentissimi Poloniae regis oratori apud caesaream maiestatem, domino meo benignissimo etc.

In aula caesaris

BCz, 1595, p. 203

Salutem, obsequium et commendationem.

Reverendissime, amplissime Domine.

Etsi superinscribed⌈EtsiEtsi superinscribed⌉ in summa, qua fungitur amplissima pro suo serenissimo rege legationis provincia Dignatio Vestra, tempe ms. o(!) ⌈ee ms. o(!) ⌉rare mihi debebam, ne otiosis meis litteris occupationibus vestris molestiam coniungerem, tamen metienti mihi facilitatem vestram nihil comitti aut peccari putavi, praesertim si meae litterae gratitudinem quandam vestrorum in me collatorum beneficiorum et favoris testarentur, quando sicut nulla tam magna diis immortalibus de rebus omnibus tum sit cura et cogitatio, ut aut supplices mortales, aut gratos pro beneficiis non libenter audiant.

Quare imprimis grates sint immortales, quod Gratia Vestra tanta sua benevolentia affecerit me Augustae et illustrissimo Alberto duci non mediocriter commendavit in famulitium. Speravi enim non posse non succedere, quod tanto patrocinio commendatum esset, sane ut merita Reverendissimae Dignationis Vestrae superant sua magnitudine, ita facile scio parem me gratiam referre non posse. Manebit tm tum apud me semper tanti beneficii immortalis memoria capietque, si non alium, Gratia Vestra sui beneficii fructum. Hunc tum, quod in gratum contulerit, et beneficii memorem diis immortalibus pro benignitate hostimentum est animus gratus, quod ex claris hominibus, quos ampliora beneficia contulisse quam accepisse oblectat.

Ceterum, Reverendissime Domine, cum desit ad commendationem scire, quantum valuerit apud illustrissimum Prussiae ducem ea commendatio quemque fructum paper damaged⌈[tum]tum paper damaged⌉ pepererit, rogo, aut domino Cornelio Sceppero scribendum committatis, aut si horae aliquot sunt otiosae et succe ms. i(!) ⌈ee ms. i(!) ⌉sivae tantum temporis ad scribendum Dominationi Vestrae superinscribed in place of crossed-out ipsa⌈ipsaDominationi VestraeDominationi Vestrae superinscribed in place of crossed-out ipsa⌉ suffuretur aut detrahat ... illegible⌈...... illegible⌉.

Si illustrissim ms. n(!) ⌈mm ms. n(!) ⌉us dux facit condicionem ipse, ad Gratiam Vestram properabo omniaque consilio et voluntate vestra superinscribed⌈vestravestra superinscribed⌉ de profectione constituam. Sin nulla est aut non satis liberalis condicio, attamen perpetuo me obstringet tam facilis Gratiae Vestrae superinscribed⌈VestraeVestrae superinscribed⌉ animus paratusque, ut et iuvaret, et prodesset.

Commendo mea servitia.

Ex Hildensem, XIII Ianuarii 1531.

Tumultuarie etc.

Reverendissimae Dignationis Vestrae servitor Ioannes Rheyneckius

BCz, 243, p. 199

Reverendissimo amplissimoque in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia Culmensi episcopo, serenissimi Poloniae regis apud caesaream maiestatem oratori, domino meo benignissimo

In caesaris aula

Scripsi orig. scribsi⌈ScripsiScripsi orig. scribsi⌉ superioribus mensibus Benignitati Tuae ex Gedano successum meae profectionis et tum me moliri reliquum iter ad illustrissimum Prussiorum principem. Quem quia absentem in venatione ob pestis saevitiam in Regiomonte nactus non sum, burgravio et cancellario me insinuavi me eo studio duci, si ubi reperiretur princeps, indicarent cum litteris non modo tuis, sed et serenissimi Daniae regis, domini mei clementissimi, et mandatis properaturum esse. Eo sane consilio, quod in intimos saltus urorum venationem ad evitandam pestem alioqui non mediocriter grassantem vitaret citius solito sese recepturum dicebatur, nempe si eam profectionem non antevenissem, maiori dispendio et mandatorum procrastinatione subsequendum erat. Itaque suorum nuntio princeps redditus certior praesentiae meae in decimum diem praesentiam suam me exspectare iussit in deversorio, interim liberaliter me habuit et proceres aulicos mihi assistere omniaque pro sua magnificentia suppeditata esse voluit. Reddidi litteras, exposui mandata, caesaris responsa principem plurimum confirmaverunt, ita armorum Christierni terror istas oras Germanici maris pervaserat. Reliqua, ut iussisti, egi diligenter. Nec minus gratum erat, quod socerum consilio armisque instructum impetus Christierni parum timere audiret et multus mihi sermo cum illo fuit per dies octo, qui erat fere de iure adeptae provinciae, de artibus, quibus et illam retineret et tueretur. Adeoque omnia bene disposita cognovi, ut intuitione serenissimi regis Poloniae in sociis armis Lhitfanorum et alioqui summa providentia sua, quam multum praesidii poneret, quibus rebus, si suorum animum et fidem coniunctam haberet, omnia optime constituta haberentur. Pecuniae, improbitas, immodicae exactiones miserae plebis animos vereor, ne aliquando ad studium rerum novarum sollicitent, praesertim quod maxime id, quod vellet, credit atque op ms. s(!) ⌈pp ms. s(!) ⌉tat quisque. Non scribo reliqua, coniectura facile tuum prudentissimum animum admonet. His actis per BCz, 243, p. 294 burgravium suum coepit de condicionibus famulitii mecum agere, aberat enim dominus Georgius a Klyngenbeke, cui cum in eam sententiam responderem, ut potius ex principis liberalitate condiciones acciperem, quam darem arbitratu meo, purius, ut est homo non admodum magna humanitate praeditus et plus subrusticus, respondit principem commissionem sibi dedisse, ut condicionem ex me rogaret. Ibi tum non alias condiciones proposui, quam faciles et eas, quas antea apud non contemnendos principes habuissem. Verum numquam numquam serio per burgravium tractata est res, sed leviter, ut viderem etiam superinscribed⌈etiametiam superinscribed⌉ vel nullam neque commendationis amplissimaeque existimationis m<e>ae rationem haberi. Et in summa eam condicionem proposuit, etsi princeps mea opera hoc tempore parum indigeret, in Gratiam tamen Tuam se mihi facturum potestatem, ut cum uno famulo consiliarii dignitatem haberem et in annos singulos florenos 50 et victum aulicum. Profecto numquam tam superinscribed⌈tamtam superinscribed⌉ vilem me ms. a(!) ⌈ee ms. a(!) ⌉rcem exposui, ut, quod dici solet, et me ms. a(!) ⌈ee ms. a(!) ⌉rcis et viatici iacturam facere noluerim. Quaesivi modestam missionem, videbam enim illam licitationem esse illiberaliorem, praesertim quod princeps non se dignabatur se ipsum superinscribed in place of crossed-out nemie(?)⌈nemie(?)se ipsumse ipsum superinscribed in place of crossed-out nemie(?)⌉ ad tractatum. Ad hoc reditus in(?), si placeret condicio, in pestilenti urbe suum exspectandus erat ad Kalendas Novembris. Itaque re infecta cum bona tamen gratia dimissus. Coniunx principis propter patris regis commendationem 20 ulnis candidi Damasceni holoserici me donavit. Ipse florenos viginti ad viaticum misit et liberavit impendio facto in deversorio. Ita ego Gedanum, ipse ad umbrosos saltus discessimus. Causam ego puto, si modo non labor iudicio iniquae condicionis et tacitae repulsae, quod liberius de retinendis levitate subditis in officio, temperamento paululum durioris imperii on the margin⌈paululum durioris imperiipaululum durioris imperii on the margin⌉ imperii tributorum, item de regni Poloniae maiestate veneranda admonuerim. Nempe ex eo colloquio dimissus, numquam contigit nisi ... illegible⌈...... illegible⌉ in missione a prandio brevis colloquii facultas. Rogavi a dimissione, numquid ad BCz, 243, p. 295 Tuam Gratiam ad illustrissimum fratrem dominum Ioannem Albertum vellet rescribere aut mihi mandare, quod curarem in caesaris aula, sed aliud non mandavit, quam ut Magnificentiam Tuam suis verbis salutarem. Nullum sibi esse pro suis negotiis aliud apud caesarem operae pretium, quod serenissimus Poloniae rex feudi dominus illum defendendi suis necessitatem haberet. Inter alia, quae in colloquium venerant, et commemoratio Reverendissimae Gratiae Tuae facta est, dicebat princeps ex certo homine intellexisse episcopatum a caesare tibi collatum et fore, ut in eius obsequium concederes; negavi mihi id compertum esse, sed tibi tum credibile desiderium esse, ut revoceris ex legatione in patriam confirmavi. Et ipse visus est mihi parum id probare studio commodi etiam sui et cura rerum provinciae Prussiae et negotii cuius reus postulatur per concertatores suos cruce signatos on the margin⌈Prussiae et negotii cuius reus postulatur per concertatores suos cruce signatosPrussiae et negotii cuius reus postulatur per concertatores suos cruce signatos on the margin⌉ apud caesarem revocationem ante caesaris remigrationem in Hispanias. Itaque ego data occasione non potui silere, quod Gratia Tua mihi mandaverat, scilicet te sperare, ut princeps Prussiae promovere atque iuvare aliquam vellet solutionem legationis. Recipiebat id equidem, sed nescio, an satis constanter. Equidem latere non te decet, benignissime mi Domine, inter praecipuos Prussensis provinciae esse, quibus est tui non mediocre desiderium. Iterum nova tributa ad sustinendos Wallachos item ad principis et regis filii postulata nonus census et dodrans bonorum omnium exiguntur. Itur in diversa studia et dissensus, est inter ordines pars studio regis, indormiunt ad vulgi clamorem, pars non vanam esse popularium vocem iudicat et otiose in re tamen laborat. In urbibus, in agris diversa sunt quoque superinscribed⌈quoquequoque superinscribed⌉ studia et sane id sonant huiusmodi artibus olim provinciam dominos mutasse et putant non admodum magno exercitu opus esse veteribus dominis ad recuperandam. Haec mussitat populus misellus. Alia parte magni viri sub principe, qui posita superinscribed in place of crossed-out missa⌈missa posita posita superinscribed in place of crossed-out missa⌉ religione sibi pacti sunt arces item redditum ad vitam et se in fidem eius dedere, principis fidem suggillant metu magis quam officio se retinent. Hoc ideo Reverndissimae Gratiae Vestrae scribo, ut absente in rem provinciae praesentem te adducerem. Tua praesentia BCz, 243, p. 296 vel ob hoc est desiderata, quod non studio privato, sed ad utilitatem publicam esses consilia daturus et ceu Nestor{a} in difficillimis rebus patriae(?) vere prudenter libereque omnia acturus. Quis nescit consiliorum rationem non commodo atque bono publico, sed privata magis utilitate iniri? Iterum dico non ut perstringam odiose aut intemperanter, sed ut Gratiae Tuae aperirem istam faciem rerum. Sed haec alias. Dum hic, Reverendissime Domine, me ad reditum ad vos adorno in caesaris aulam valetudo partim, adversa aura partim me remorantur. Id In causa fuit, quod ipse coram me exhiberem decrevi ideoque distuli in multam diem litteras, quas nunc satis sero vel tandem scribo, qua ratione adhuc hic agam quaque ratione, si magis probabis quam mirabere, nescio on the margin⌈adhuc hic agam quaque ratione, si magis probabis quam mirabere, nescioadhuc hic agam quaque ratione, si magis probabis quam mirabere, nescio on the margin⌉ mirabere scio. Rediens a Monteregio Gedani cum apud dominam Annam Hanow viduam soro superinscribed⌈roro superinscribed⌉rem tuam deversorium mihi contigit, excepit enim ista me hospitaliter in gratiam tuam, et quia gener eius Bar(tholomeus) Senger litem in iudicio familiae erciscundae written over a⌈aaeae written over a⌉ difficilem habebat cum Rheynoldo Angermondo sororio suo, ad eius preces et sane pro debito officii mei, quo Gratiae Tuae obstringor, deesse homini non potui consiliis privatis et patrocinio formulamque actionis et alias consultationes causae ei instruxi. Et scio quamquam non ad suae ultimum actum causae egerit, tamen meum patrocinium non parum ei profuisse ad invidiam etiam adversarii. A(?) gravationibus provocatio est facta ad senatum, quem aequiorem in eam iudicem futuru hidden by binding⌈[u]u hidden by binding⌉m spero, nondum pedem atque arcem causae principalis ponere potuimus, domi actorem praeparo; mihi istae sordes litium et rabularum forensium strepitus semper exosi fuere, itaque ipse iudicio non sisto, nihil prorsus pro iure necessitudinis meae erga te hostimenti ex eo exspecto praeter gratitudinem, cuius utinam diligentior esset adolescens praeceps in rixam et iniquus erga sororem tuam, hospitam meam, matrem uxoris suae, ad cuius preces patrocinio meo utitur. Multa indignae(?) intemperans irae adolescens in patientem mulierem commisisse dicitur, valuit tamen mea praesentia nonnihil ad temperandam animi eius hidden by binding⌈[s]s hidden by binding⌉ BCz, 243, p. 201 impotentiam. Veritus est semper, ne per me Gratiam Tuam innotesceret et equidem, nisi precibus victus, non scripsissem per occasionem. Posset Tua Gratia adolescentem iubendo hortandoque, monendo ad bonam frugem et modestiorem convictum reverentiamque erga tuos invitare. Boni consule, precor, quod ineptius ausus fuerim huiusmodi tragoedia tibi obstrepere, nih non potui negare operam serio ad scribendum me invitanti written over em⌈emii written over em⌉m.

Sed ut absolvam, quod tam longo prologio dilatum est.

Reverendissime mi Domine.

Non decet latere Gratiam Tuam me ausum fuisse me rem difficiliorem, quam vel Corinthum adire. Equidem in ista mea peregrinatione contigit mihi non pari comparatione, quod Ulixi in sua Odyssaea, scilicet ut ille contemptis omnibus Cyrcae deliciis et loto magis delectatus est patrio faeno, ita superinscribed⌈itaita superinscribed⌉ ego autem te inconsulto moribus, modestia et virtutibus honestis feminae Annae sororis tuae, dulcissimae patria propinquisque neglectis, paenitus inescatus mutuaque similitudine morum bonorum, qua ad amorem nihil praesentius inter nos casti amoris flamma mutua exarsitit(?), ut ratum probantibus propinquis tuis amoris indissolubile foedus matrimoniumque pacti sumus. Visum puto ita superis, quorum auspiciis recta consilia et honesti conatus bene vortuntur(!). Si accederet assensus Gratiae Tuae, auspicatiora omnia ducerem. Et sane referre rem omnem ad te volui neque prius stabilire praesenti assensu, quam tuum oraculum consuluissem. Sed vicit me tuorum nimia sedulitas, itaque rata sartaque sunt omnia et rogant a me matrimonii consummationem, Reverendissime Domine, ante Quadragesimam. Ego urgeo, ut differatur, quoad Tua Gratia rescribat. Itaque rogo Benignitatem Tuam, ut haec sic acta probare ... illegible⌈...... illegible⌉ digneris. Felicissimum me putabo, si quemadmodum tua gratia et amicitia me es dignatus, ita digneris quoque sororem et communicare sororis fortunas sinas cum fortunis tuis meis transireque in nomen gentis meae. Equidem sacrum nuptialem diem superinscribed in place of crossed-out et ...⌈et ... illegible⌈...... illegible⌉ diem diem superinscribed in place of crossed-out et ...⌉ non peragam, nisi optatissimis tuis litteris, quando servari illum tibi placeat, rescripseris. Quod ut facias, oro atque maiorem in modum BCz, 243, p. 202 obsecro atque obtestor, non enim erit interim mihi in vita suave quicquam, priusquam tuis litteris de tua voluntate et assensu certior factus fuero. Sane etsi hic ad matrimonii vinculum satis est apud Deum consensu mutuo on the margin⌈mutuomutuo on the margin⌉ certa honestaque ratione profecto. Tamen, si Gratia Tua id improbat, quod non vereor, malo stare in hac re ex tuo arbitrio. Ego enim puto visum esse Deo, ut nos honeste hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉ coniungeret, Gratia Tua bene coniunctos non illibenter confirmabit. Reliquum est, ut nihil antiquius ducam, quam tibi, mi domine, obsequi facereque, quae tibi erunt pergrata; utare me atque impera atque imprimis rescribe. Exspecto hic tuas litteras. Domino Cornelio, rogo, ex me non gravetur Benignitas Tua dicere meum obsequium et salutem, et successum famulitii apud Prussiorum principem. Deus omnibus tuis adeoque mihi Gratiam Tuam diu servet.

Gedani, in vigilia Andreae apostoli 1531.

Reverendissimae Gratiae Tuae bonus servitor Ioannes Rheinek iuris utriusque doctor

BCz, 1595, p. 382

Reverendissimo et amplissimo Domino, domino Ioanni episcopo Culmensi, serenissimi regis Poloniae oratori, domino meo unice colendo

BCz, 1595, p. 381

Salutem et humilem commendationem, reverendissime, gratiosissime mi domine.

Ita nullus meus est pudor omnino, ut benignitate moderate verecundeque utendum non sciam. Sed verum est homini indigenti, ut dicitur, verecundiam esse inutilem. Itaque cum prae pudore non audeam gr coram meam indigentiam Gratiae Tuae aperire ad epistulam, quae liberior est et non pudet ex necessitate praecipua confugiendum duxi. Quare rogo non immodestiae meae, sed ipsi prorsus necessitati, cui nemo non succumbit, hunc ausum asscribas.

In has horas a Bremen(sibus) adductus, cum in consultatione deliberationeque quarundam rerum, ut enim debet esse constantia, fides libertasque in consultando cordatius admoneo on the margin⌈cordatius admoneocordatius admoneo on the margin⌉ dimittor hic a famulitio nullis neque stipendiis, quae mihi sunt in residuis cum illo 300 aureorum persolutis neque certo mercatori, cui pro eo in 60 aureis spopondi numerata pecunia implexum in obligatione dimittit me et inductus, quam fidem dedi liberare ac equum optimum meum insolutum tradere. Alter equorum pro impendio victus hic per me dis ms. c(!) ⌈ss ms. c(!) ⌉tractus est. Superest gradarius tertius sane aequo mollique incensu, quem adhuc Mochelini alo, quia aequum emptorem non inveni. Equus est sane bene superinscribed⌈benebene superinscribed⌉ habitus et quem bona fide sine vitio morboque promittere possum.

Quo autem citius hinc ad susceptam condicionem absolvi possi written over e⌈eii written over e⌉m, rogo Tuam Gratiam, ut pro pretio, quo mihi constat cum bona sella, freno et ephippiis ad te recipias, scilicet 17 or 2⌈77 or 2⌉ aurei{i}s Renensibus expromitto sane pro omni vitio, si vero equo G(ratia) T(ua) se gravare nollet, iam obsecro, ut aureos 17 or 2⌈77 or 2⌉ mihi mutuo dare dignetur G(ratia) T(ua), ut primum Bremam idque intra dies ad summum octo fiet, venero, remittam G(ratiae) T(uae) creditam pecuniam sine omni dolo aut procrastinatione.

Rogo te per Deum, mi domine, ne istam necessitatem impudentiam putes. Periique equidem, si me desere superinscribed in place of crossed-out i⌈iee superinscribed in place of crossed-out i⌉s. Viatico careo. Valeat G(ratia) T(ua) et praenuntiam hanc epistulam boni consule. Adero apud te in meridiem et adiciam istis precibus praesentes obtestationes. Rogo te omnino, mi domine, ne me deseras.

Reverendissimae G(ratiae) T(uae) servitor Ioannes Rheyneck

BCz, 243, p. 298

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi et Pomzaniae administratori, domino et sororio meo benignissimo et modis omnibus honorandissimo

BCz, 243, p. 297

Salutem et obsequiorum meorum commendationem.

Reverendissime in Christo Praesul et Domine.

Iucundissimum mihi est, quod ex aliis intelligo Dignationem Vestram Reverendissimam a suo a nobis discessu perbelle valere et in diocesim bona fortuna rediisse. Faciant superi, ut Dignatio Vestra Reverendissima id, quod vitae est reliquum, utinam sit diuturnum, animi et corporis sospitate patriae, sibi atque propinquis placide iucundiss<ime>que vivat. Id, quod ego vehementer divos obsecro et libenter pia vota nuncupo et reddo cum ista mea uxorcula, sorore vestra. Parum equidem est, quod agnosco, animo bene voluisse et optima quaeque precari, interim cum luxurians fortuna aliis dedit, quibus magis se commendent, sed generosis animis atque iis, qui aliter, ut Vestra Reverendissima Dignatio solet, dubio procul longe alia est sententia, quando non eventa, sed conatus et animi propensitas ipsis etiam rebus melius consulitur. Exemplo enim deorum, quos cum beati homines vix Sabaeo ture placant, ita litant pauperes non rarius salsa mola.

Ceterum, quo me maerore distinuerit, incredibile dictu est, quod, cum apud Dantiscum Vestra Reverendissima Dignatio ageret, ita malus genius imperarit sive Democriti deorum alter, qui nisi molestiam affert pro huius temporis malignitate, nescio quibus auctoribus, ut propensitas in me vestra cessarit et sane immodica animi perturbatione odiosius in me efferbuerit ingenium illud, alioquin vestrum ad omnem mansuetudinem, facilitatem, humanitatem natum, educatum atque coalitum. Vidi non omni loco verum expedire et verum esse, quod dicitur, tempus noscendum esse. In qua re si a me est peccatum, nulla sane malignitate, sed potius magna officii mei sedulitate forte peccatum est. Committo rem Deo imprimis et Vestrae Reverendissimae Dignationi. Cognoscet forte illa melius ipso tempore ingenium Rheynekii sui et candorem et liberiori tempore quam nunc, in istis angustiis, quas belli sycophantae texunt. Superi bene vertant consulta illorum et nos respiciet aliquis deus.

Quod attinet iudicium familiae erciscundae, vehementer miror, cur non maluerit Vestra Reverendissima Dignatio ip(s)am or ip(s)a⌈ip(s)amip(s)am or ip(s)a⌉ decidere, quando ego atque mea uxorcula causam integram arbitrio vestro s(em)p(er) servavimus neque detre written over a⌈aee written over a⌉ctare poterant privigni curae vestrae servati. Deus novit, quam ego numquam voluerim vel hilum illis apud me perire. Nunc, cum dominus burgrabius eius negotii est arbiter, per me licet, ut aequitas obtineat, ad quam ego me obstringo et spero id mihi neque fraudi, neque improbitati asscribendum.

Agimus ego et uxor Vestrae Reverendissimae Dignationi humiliter et officiosissime gratias, quod humaniter apud vos habiti superioribus mensibus et hospitaliter simus. Faxit Deus, ubi nos pares non erimus, ut ab eo largius gratiae reddantur. Victuri hic pro nostra condicione ad obsequen(dum) nos superinscribed⌈nosnos superinscribed⌉ vestrum destinamus[1]. Ubi ad regiam aulam Dignatio Vestra Reverendissima scribet, velit facultatem salis pro uxore, sicut ipsa coram egit, modio vendendam impetrare. Meus equus, qui aeger in praedio domus veteris curatur, familiae Reverendissimae Paternitatis Vestrae, rogo, sit commendatus. Mittam pro eo meum famulum post hos dies paucos. Sunt enim veteres domini mei aliquamdiu, ne excidam oblitus absens, adeundi.

Nova mitto Dignationi Vestrae Reverendissimae ex Urbe ad me per reverendissimum dominum archiepiscopum Upsalensem heri reddita scripta. Boni consulat meque et uxorem sibi habeat commendatos written over um⌈umosos written over um⌉.

Valeat Dignatio Vestra felix cum socru et sororiis, et Campensi.

Gdani, XIX Iunii 1533, ex tempore.

Dignationis Vestrae Reverendissimae bonus servitor Ioannes Rheynekius etc.

[1 ] destinamus rod of a extended excessively upwards

BCz, 243, p.306

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia Culmensi episcopo et administratori Pomezaniensi, domino meo benignissimo

Nuntius meus, quem ad Paternitatem Vestram Reverendissimam superioribus diebus misi, rediit ad me cum litteris Paternitatis Vestrae Reverendissimae, ceterum uxori neque a Paternitate Vestra neque ab eius liberis ad ea, quae illa per eundem scripserat, responsum est nihil. Gratias ago amplissimas, quod dignata sit Paternitas Vestra Reverendissima tam humaniter re superinscribed⌈rere superinscribed⌉scribere ad meam illam prolixiorem elegiam incendii Lobaviani. Bonis superis magnae sunt gratiae pro servatis in difficili incendio carissimis nostris et arce integra Lobaviensi, et precor Deum, ut id, quod est reliquum paper damaged⌈[iquum]iquum paper damaged⌉, non tam propitius servet, modo quam et augeat atque bonis a paper damaged⌈[a]a paper damaged⌉ccumulet et optima felicitate, grato successu rerum omnium, utifrui cum mente sana in corpore sano permittat.

Quod vero, Reverendissime Domine, de prioribus meis litteris Paternitas Vestra Reverendissima quoque meminit, quibus querebar de written over ...⌈... illegible⌈...... illegible⌉ querebar de querebar de written over ...⌉ cessata erga me propensione etc. et tamen superinscribed in place of crossed-out in ill⌈in illtamentamen superinscribed in place of crossed-out in ill⌉ omittitur id in eisdem litteris vestris on the margin⌈vestrisvestris on the margin⌉ deprecatum sse written over st⌈stssesse written over st⌉ me, quando sit dictu incredibile, quantum mihi ex animo doluerit animo offenso ex me Paternitas Vestra Reverendissima in me tunc(?) fuisse. Nec in suis litteris dignata est sit erigere me consolatione positam esse eam ex animo vestro sci on the margin in place of crossed-out , on the margin in place of crossed-out eam⌈eam scilicet sci on the margin in place of crossed-out , on the margin in place of crossed-out eam⌉ offensam mea deprecatione, si qua tunc concepta fuerat. Per superos, facit mihi significationem priores meas litteras Paternitas Vestra Reverendissima non admodum bene consuluisse, cum tamen mihi sum conscius eas litteras non alia ratione a me scriptas, quam ut illis offensae condonationem impetrarem simulque testarer, quantum affligerer written over it⌈iterer written over it⌉ me simul et maerore et dolore eius diei recordatione, quae produxerat eius offensae indignitatem et superinscribed⌈etet superinscribed⌉ me propemodum excruciasset written over ret⌈retssetsset written over ret⌉, ... illegible⌈...... illegible⌉et(?) rogo, ut non alio animo ex me profectas Paternitas Vestra Reverendissima expendere pro sua facilitate dignetur, immo written over ...⌈... illegible⌈...... illegible⌉immoimmo written over ...⌉ obsecro, si a me tale quid forte imprudentius admissum est, quod displicuerit Paternitati Vestrae Reverendissimae, illud vel nunc condonet. Ita me Deus bene amet, me mihi non esse conscium umquam vel tantillum in animum venisse, quo propensionem Paternitatis Vestrae Reverendissimae erga me aut violarem aut ingratius vel irreverentius haberem. Nam si Paternitas Vestra Reverendissima eam secum inire rationem non gravabitur, poterit id tam diuturno meo convictu exploratiss<imu>m habere nihil me aut carius aut antiquius gratia et favore vestris written over o⌈oisis written over o⌉ duxisse dedisseque perlibenter operam, ut de Paternitate Vestra Reverendissima quam optime mererer. Cuius rei mihi testis est omnium cordium iudex Christus.

Et quamquam cupieram ubique latere eam indignationem omnes, ita volitat tum Gdani per h ora hominum, ut nulla sit fabula vulgatior, cogor ego meo quodam fato rumusculos hominum tolerare. Affingitur hanc indignationem profectam esse, BCz, 243, p.304 quod Bernherdum quendam Thulen Gdanensem superiori apud apud Marienburgum conventu a senatu ordinum provo superinscribed⌈oo superinscribed⌉care ad regem annunti written over sollicit⌈sollicitannuntiannunti written over sollicit⌉averim, cum nihil minus mihi in mentem venerit umquam. Huic assuunt nec probe satis et bona fide in illis comitiis versatum me, at ego precor Deum, ut ita aliq aliquando apud Christum vivam, sicut in illis comitiis et fidem et taciturnitatem adhibuerim, sicque me gesserim, et quamdiu vita et ratio est integra, geram, ut decet virum bonum. Voces huiusmodi circumferuntur, at ego nescio auctores, qui, si mihi erunt compertiores, sane ostendam, quantum inter illos et Rheynekium intersit. Praesidio innocentiae meae confirmatus, devorabo ego, utcumque potero, istud taedium et linguae hominum convicium et virus. Non potest me tamen non vehementer affligere duo simul mala eo iniquo die simul exorta: indignationem scilicet Paternitatis Vestrae Reverendissimae et hanc detractandi mei odiosam occasionem. Et est sane dies, quam ego perpetuis diris devoverem, nisi scirem partem crucis Christi esse tolerantiam malarum linguarum, cum tale nihil simus co written over de⌈decoco written over de⌉mmeriti et non dubito Paternitatem Vestram Reverendissimam tam mihi non iratam umquam fuisse, ut tam odiosam obtrectationem me incidere voluerit. Deus bene vertat. Illud mihi sane meo iure mihi vindicare ms. vendicare (!) ⌈vindicare vindicare ms. vendicare (!) ⌉ ausim me fide et silentio, si qua alia in re minus on the margin in place of crossed-out numquam⌈numquam si qua alia in re minus si qua alia in re minus on the margin in place of crossed-out numquam⌉ peccavisse, utcumque homo sim obnoxius fragilitati humanae et pulchrum mihi semper duxisse viri boni officia, cum fidem tum silentium his, quae vulgari non expediret aut credita essent, adhibuisse.

Haec, Reverendissime Pater, cum domi apud me continuo maerore animi hidden by binding⌈[i]i hidden by binding⌉ repeto, venit ad me nuntius illustrissimi principis et benignissimi n[ostri] or m[ei] paper damaged⌈nostri paper damaged⌈[ostri]ostri paper damaged⌉n[ostri] or m[ei] paper damaged⌉ domini, domini Alberti ducis in Prussia, afferens litteras de hac paper damaged⌈[c]c paper damaged⌉ Paternitatis Vestrae Reverendissimae erga me apud Montem Regium evulgata on the margin⌈apud Montem Regium evulgataapud Montem Regium evulgata on the margin⌉ indignatione. Itaque maturavi ad illum paper damaged⌈[um]um paper damaged⌉ et excusavi rem, ut illustrissima eius gratia per hunc nuntium paper damaged⌈[nuntium]nuntium paper damaged⌉ suum haud dubie est perscripturus Paternitati Vestrae Reverendissimae, rogans quod paper damaged⌈[uod]uod paper damaged⌉, si quid potest superinscribed in place of crossed-out possit⌈possit potest potest superinscribed in place of crossed-out possit⌉ ad meas preces adicere tanti principis commen paper damaged⌈[ommen]ommen paper damaged⌉datio et intercessio, velit Paternitas Vestra Reverendissima me faventi et propitia in paper damaged⌈[a in]a in paper damaged⌉ me gratia et benignitate respicere et habere me loco sui addic paper damaged⌈[i addic]i addic paper damaged⌉tissimi servitoris et obsequentissimi sororii et iuvare, promovere et tueri, et commendatum accipere. Ego, quantum in paper damaged⌈[in]in paper damaged⌉ me est ingenii, semper facturus, quantum me decet on the margin in place of crossed-out sum⌈sum quantum me decet quantum me decet on the margin in place of crossed-out sum⌉ pro iure necessitudinis paper damaged⌈[dinis]dinis paper damaged⌉ nostrae meaeque summae erga Paternitatem Vestram Reverendissimam reverentiae omnia plane paper damaged⌈[ane]ane paper damaged⌉ grata et imperata Paternitatis Vestrae Reverendissimae, vere equidem et ex animo paper damaged⌈[mo]mo paper damaged⌉.

Postridie Gdanum rediturus, ibi exspecto, quid Paternitas Vestra Reverendissima de acti paper damaged⌈[acti]acti paper damaged⌉one hereditaria statuet. Statuet, ut spero, Paternitas Vestra Reverendissima non paper damaged⌈[Reverendissima non]Reverendissima non paper damaged⌉ dubie omnia aequa. Quod commendari me Gdanensibus paper damaged⌈[s]s paper damaged⌉ scripseram, nescio, an succedet. Si visum esset Paternitati Vestrae Reverendissimae regiae paper damaged⌈[iae]iae paper damaged⌉ maiestatis concessione et ordinum Prussiae consensu cancellariatum hidden by binding⌈[um]um hidden by binding⌉ BCz, 243, p.305 Prussiae (de quo aliquando Paternitas Vestra Reverendissima apud me meminerat) pro me impetrare, esset sane hoc munus dignius honoratiusque multo, quod et ego condicioni apud Gdanenses praeferrem. Omnia Deo et Paternitati Vestrae Reverendissimae relinquo. Constituat illa, quod ei bonum videbitur. De praedio cum illo Simonis pictoris iterum egi cum principe. Is probat contractum, si quem iniero cum Simone de praedio, Paternitas Vestra Reverendissima non gravate suscipiat partes d(?) transactoris inter me et Simonem. Simonis filius hi written over l⌈lii written over l⌉nc ad patrem Lobavium post incendium est profectus. Posset eo praesente non incommode iis condicionibus, quibus scripsi, res tractari. Reverendissima Paternitas Vestra, quae ad beneficentiam paper damaged⌈[tiam]tiam paper damaged⌉ semper fuit propensissima et hoc negotium sibi comm paper damaged⌈[m]m paper damaged⌉endatum habere dignetur et me agnoscere suum bonum servitorem et deditissimum sororium.

Nova huc ex Nurenberga allata sunt Thurcarum caesarem nova depopulatione pervadere Hungariam on the margin⌈HungariamHungariam on the margin⌉. Pridie hic cometes ab inter Aquilonem et ms. Origentem reg. Orientem⌈Origentemms. Origentem reg. Orientem⌉ cauda in Meridiem versa noctu apparuit exorigens, occidens inter Occasum et Meridiem. Lubecenses maiorem armant classem in Bathavos.

Uxor mea maesta admodum fert gravi dolore ita se miseram sperni, ut ne digna habeatur, cui ad litteras vel ab honoratissimo fratre vel caris liberis respondeatur. Vereor, ne doloris magnitudo causam aegritudinis vel consternationis vehementis ei sit aliquando, ut trahit ms. coecias reg. caecias⌈coeciasms. coecias reg. caecias⌉ nubes, quod prohibeant superi, allaturas. Abiens vix respiravit ab aegritudine animi. Quid si Paternitas Vestra Reverendissima sanguinem suum superinscribed⌈suumsuum superinscribed⌉ adeoque sui partem caritati et affectui fraterno restituat et consoletur? Superi prohibeant, ut iterum illa corripiatur ex dolore consternatione. Vererer illam imbecilliorem, quam quae servaretur. Nos et columen et caput totiu paper damaged⌈[u]u paper damaged⌉s familiae Paternitatem Vestram Reverendissimam iure veneramur et speramus non tam eam commodis nostris a Deo Optimo Maximo tam claris honoribus ornatam esse nobisque praesidio, gratiae, favori et ornamento perpetuo esse velle. Deus Optimus Maximus faxit, ut on the margin⌈faxit, utfaxit, ut on the margin⌉ Paternitas written over Paternitatem⌈Paternitatem Paternitas Paternitas written over Paternitatem⌉ Vestra Reverendissimam in pulchro rerum omnium successu bene valeat et vivat.

Ex Regio Monte, ipso die divae Magdalenae 1533.

Paternitatis Vestrae Reverendissimae bonus et addictissimus servitor Ioannes Rheynekius iureconsultus

BCz, 243, p. 158

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni episcopo Culmensi et administratori Pomzaniensi(!), domino meo gratioso et honorandissimo

Reverendissime in Christo Pater salut et Domine, domine gratiose.

Salutem obsequiorumque meorum plurimam commendationem.

Litteras meas, quas ad Gratiam Vestram per curatorem Rapthenii mei Ioachimum novissimas ipsa hora abitus mei scripsi, spero Gratiae Vestrae redditas. Nunc, cum hominis mei noti, qui ad vos profi<ci>scitur atque istas reddet, copia se obtulerit, neutiquam illum ire sine meis sum passus, simul ut Gratiae Vestrae Reverendissimae significem, huc bona me superinscribed⌈meme superinscribed⌉ valetudine in regiam venisse, triduique hic facta mora, benigne a regia maiestate ad reliquam profectionem patrocin<i>o written over ii⌈iioo written over ii⌉ domini Nipschitz dimissum esse. Quo autem Vestra Reverendissima Gratia perspectum habeat eam dimissionem, mitto exemplaria regiarum litterarum, quibus fultus bene spero divino favore me reliquum iter absoluturum rediturumque, si hiems, ut est intentior nunc, eodem aliquamdiu on the margin⌈aliquamdiualiquamdiu on the margin⌉ algore obriguerit, qua proficiscor, alioqui mari traiecturus. Ita enim ratio negotiorum meorum urget, ut velis una remisque adnitar atque accelerem pro reditu.

Nova hic sunt nulla digna, quae scribam. His me gratiae, favori et benevolentiae domini mei ex animo commendo.

Servet Deus Gratiam Vestram Reverendissimam omnesque nostros.

Vilnae, XVII Ianuarii 1535.

Servitor Gratiae Vestrae Reverendissimae Ioannes Rheynegk doctor paper damaged⌈[or]or paper damaged⌉

AAWO, AB, D. 3, f. 107v

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni episcopo Culmensi et administratori Pomezaniensi, domino meo gratioso et observandissimo

AAWO, AB, D. 3, f. 104r

Salutem et meorum deditissimorum obsequiorum sedulam commendationem.

Reverendissime in Christo Pater, domine gratiose et observandissime.

Posteaquam in hanc legationem ad potentissimum Sueciorum regem sum profectus, quae ... illegible⌈...... illegible⌉ in itinere mihi accidere, scripsi partim, partim scribam nunc ad columen et maecenatem familiae et affinitatis huius nostrae, utpote cum ingredienti iter precatus sit optime et successuum bonorum meorum nuntio factus certior iucundam capiat voluptatem.

Per Livones transiens hactenus a scribendo temperavi, fuerunt enim omnia suspectissima et sub specie regiae legationis profici superinscribed⌈cici superinscribed⌉scenti nihil honoris publice superinscribed⌈publicepublice superinscribed⌉ ab eis tributum, solum fide publica accepta, data fuit itineris securitas, quamquam egredienti mihi iter Revalliam urbem, aliquot praedones, communes hostes omnium insidiati sunt mihi, sed a magistratu eius urbis comminatione capitis supplicii deterriti, liberum ad Finnorum fines nactus fui iter. Attigi Roxas sive Moscos, qui mihi ob bellum publicum, quod habent cum serenissimo Poloniae rege, domino meo clementissimo, vitandi erant, sine quo{d} iam illis fueram proditus, ut fui postea redditus certior.

Itaque XII infra Nervam miliario on the margin⌈miliariomiliario on the margin⌉ glaciale pelagus ingressus, varia fortuna et dificillimo itinere super AAWO, AB, D. 3, f. 104v per triginta amplius miliaria, qua hidden by binding⌈[a]a hidden by binding⌉ triduo confeci per glaciem ductu duorum rusticorum, qui cum propter perpetuas nives hidden by binding⌈[es]es hidden by binding⌉ et ventos de itinere dubitarent erraremusque toto die usque ad noctem indicio solarii et magnetis, quod nob written over s⌈sbb written over s⌉is superinscribed⌈isis superinscribed⌉ in arctum hidden by binding⌈[um]um hidden by binding⌉ erat proficiscendum, lucente parum ante occasum sole, nacti fuimus Finnorum pro hidden by binding⌈[o]o hidden by binding⌉montorium, quod Altum vocant.

In eo itine hidden by binding⌈[ne]ne hidden by binding⌉re difficilia multa fuere; scissa alicubi gla hidden by binding⌈[la]la hidden by binding⌉cies atque nivae consputae commissurae, ut improvisus equus, qui ad superinscribed in place of crossed-out ante⌈anteadad superinscribed in place of crossed-out ante⌉ traham me vectabat, inciderit intra glaciem octo pedibus altiorem, afuerat enim parum, quod et ipse fuissem immersus, sed servavit me benignitate sua Deus hactenus satis firmum hidden by binding⌈[rmum]rmum hidden by binding⌉, quamquam laborem a capite nonnihil, ob no hidden by binding⌈[no]no hidden by binding⌉ndum bene curatam aegritudinem ante profecti hidden by binding⌈[ti]ti hidden by binding⌉onem. Ita fit in rebus humanis, ut haec hidden by binding⌈[c]c hidden by binding⌉ vitae nostrae fabula duros ante extre hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉mum actum labores habeat et sic clau hidden by binding⌈[u]u hidden by binding⌉dat sese tandem.

In Finnis nunc ago apud primarium regis praefectum, hominem hidden by binding⌈[em]em hidden by binding⌉ optimum, qui honore et humanitat superinscribed⌈tt superinscribed⌉e plu hidden by binding⌈[lu]lu hidden by binding⌉rima afficit in dies me. Coactus hic ali hidden by binding⌈[li]li hidden by binding⌉quamdiu me et equos recreare post AAWO, AB, D. 3, f. 105r confecta miliaria 300 et plura. Neque potui per hos dies decem a superinscribed⌈aa superinscribed⌉d reliquum iter maturare, quia fretum, quod vocant Alants Hab, tanta glacie natavit, ut diceret Vestra Gratia esse vel Hyperboreos montes vel Caucasos mille, tam in ad sublime congesta est glacies, quae cum hac hieme non constiterit aut cohaeserit, ita etiam neque superinscribed⌈etiam nequeetiam neque superinscribed⌉ navibus, neque equis aut trahis on the margin⌈neque equis aut trahisneque equis aut trahis on the margin⌉ non est fuit fretum superinscribed⌈fuit fretumfuit fretum superinscribed⌉ pervium. Verum per hos dies flante ab oriente vento repulsa atque reiecta est in obiectum litus adversum ad arctum et boream glacies nudataeque undae, ut sperem biduo me transiturum, favente Deo.

Inde ad Sueciorum regem restant miliaria non amplius XVI. Cognovit rex me... illegible⌈...... illegible⌉ ista me venire ad se, et heri ad me venerunt, qui ad eum superinscribed in place of crossed-out se⌈seeumeum superinscribed in place of crossed-out se⌉ me deducerent et prosequerentur. Quae hoc hiberno bello sua maiestas in Scania feliciter egesserit et condicionem rerum Danicarum on the margin⌈condicionem rerum Danicarumcondicionem rerum Danicarum on the margin⌉ ex istis, quae inclusi, ex regiis litteris Gratia Vestra Reverendissima cognoscet certissimaque habebit. Si faverit Deus, qui bene conantibus suo numine adesse solet semper, ita perfungar hac legatione mea, ut et quod Tua Gratia Vestra Reverendissima mihi precatur et honori sit et superinscribed⌈etet superinscribed⌉ emolumento futura, optime enim respondent omnia et omnium rerum facies AAWO, AB, D. 3, f. 105v est sine omni ruga et nitet modis omnibus hidden by binding⌈[mnibus]mnibus hidden by binding⌉. Omnia hic pacata, regnum obsequens regi, omnia hidden by binding⌈[omnia]omnia hidden by binding⌉ tranquillissima, thesauri ad bellum gerendum hidden by binding⌈[dum]dum hidden by binding⌉ maiores Pactoleis. Accedit regum foedus hidden by binding⌈[s]s hidden by binding⌉, mutuo sibi manus longas et fortes porri hidden by binding⌈[rri]rri hidden by binding⌉gentium adeo, ut sperem ante Kalendas Iu hidden by binding⌈[u]u hidden by binding⌉lias fore, ut rex Christiernus, Holsatiae hidden by binding⌈[tiae]tiae hidden by binding⌉ dux, iam electus et designatus rex, regio hidden by binding⌈[gio]gio hidden by binding⌉ diademate inauguretur et honore, et titulis on the margin⌈honore, et titulishonore, et titulis on the margin⌉ salutetur. Ante quam diem non video, quomodo me ex legatione hidden by binding⌈[ione]ione hidden by binding⌉ ista explicem.

Ceterum uxor mea dulcissima hidden by binding⌈[ima]ima hidden by binding⌉ ex Regio Monte ad me scripsit, litteras enim hic hidden by binding⌈[ic]ic hidden by binding⌉ accepi. Statim a mea abitione litteras Gratiae Vestrae Reverendissimae hidden by binding⌈[Reverendissimae]Reverendissimae hidden by binding⌉ et Fabiani nostri ad me se recepisse et incertam voluntatis meae illinc ad reditum hidden by binding⌈[um]um hidden by binding⌉ meum servasse. Puto enim fuisse de ratione hidden by binding⌈[one]one hidden by binding⌉ obtinendi a serenissimo rege Ferdinando stipen hidden by binding⌈[en]en hidden by binding⌉dii mei. Quam rem, ut probe curatam a Vestra Reverendissima hidden by binding⌈[Reverendissima]Reverendissima hidden by binding⌉ Gratia scio, ita rogo, si quid putabit adhuc superinscribed⌈adhucadhuc superinscribed⌉ hac part hidden by binding⌈[t]t hidden by binding⌉e faciendum, patrocinio suo causam adiuvet hidden by binding⌈[t]t hidden by binding⌉.

Tandem roganda mihi est apprime Gratia Vestra hidden by binding⌈[Vestra]Vestra hidden by binding⌉ Reverendissima, ut committere dignetur curatori Rapte hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉nii mei Ioachimo Stortzsell in Osterrode hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉, ut omnia probe curet et construi faciat [...] hidden by binding⌈[...][...] hidden by binding⌉(?) quattuor aut quinque domus rusticas pro hidden by binding⌈[ro]ro hidden by binding⌉ AAWO, AB, D. 3, f. 106r habitatione ortulanorum exstirpandis agris conducendorum et culturae utilium, quotque duos aut tres adscripticios ad mansos, si quos obtinere poterit, iuxta consuetudinem agrariam ad praedium inducat. Scio ego eam superinscribed⌈eameam superinscribed⌉ ad rem pecuniam esse necessariam, proinde ... illegible⌈...... illegible⌉maiorem in modum rogo, ut Vestra Reverendissima Gratia mea fide non una numeratione, sed subinde ad marcas 30 curatori meo credito atque mutuo dare dignetur, ut inde faciat impendium. Has ego Gratiae Vestrae Reverendissimae, bona fide rediens, restituam. Vellem ita esse meis fortunulis consultum, dum absum, ut dum hic fortunis augendis do operam, istuc tantumdem non accipiam incommodi. Quodque aliquando Gratia Vestra Reverendissima desideratas suas litteras dare ad me in next line⌈meme in next line⌉ velit, obsecro atque illas ad uxorem meam mittat, offerent enim se creberrimi nuntii ad primum tempus navigationis apud principem meum, quas illa ad me curabit perferri.

Ex regiis litteris hic cognovi eius maiestatem graviter atque acerbe ferre suam superinscribed in place of crossed-out ...⌈... illegible⌈...... illegible⌉suamsuam superinscribed in place of crossed-out ...⌉ classem Gdanensium onerarias on the margin⌈onerariasonerarias on the margin⌉ diripuisse apud Helium et in statione Vistulae et hostio, inde coniecturam facio obtenturum me pro Gdanensibus, sicut datae AAWO, AB, D. 3, f. 106v mihi sunt partes a principe meo inter alia, restitutionem facilius multo daboque hidden by binding⌈[que]que hidden by binding⌉ operam, ut regiis litteris Gdanensibus ea hidden by binding⌈[a]a hidden by binding⌉ de re sit cautum on the margin⌈sit cautumsit cautum on the margin⌉ eorumque nuntio, qui apud me est, probe quanto fieri poterit maturius mittam deque rebus aliis Gratiam Vestram Reverendissimam certiore hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉m reddam.

Ista mea legatio sub titulo regio plurimum deiecit animum Moscis hidden by binding⌈[s]s hidden by binding⌉, nam putant me missum pro foedere hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉ ineundo inter Poloniae et Sueciorum reges adversum se. Livones eandem suspectissimam habuere et metuunt foedus inter utrumque regem, quod ego spero ... illegible⌈...... illegible⌉ propediem, aliqua etiam mea opera, cohae hidden by binding⌈[ae]ae hidden by binding⌉surum esse.

Quae de Gedanensibus scripsi hidden by binding⌈[i]i hidden by binding⌉, poterit domino Ioanni a Werden Gratia Vestra Reverendissima aper superinscribed⌈rr superinscribed⌉ire hidden by binding⌈[ire]ire hidden by binding⌉ cum offerreque operam meam cum multa salut hidden by binding⌈[t]t hidden by binding⌉e. Quaque in parte reipublicae Gdanensium po hidden by binding⌈[o]o hidden by binding⌉tero commodo esse, nihil me cessaturum pro hidden by binding⌈[ro]ro hidden by binding⌉ meo municipali officio.

Rex Sueciorum hidden by binding⌈[um]um hidden by binding⌉ legatos habet apud regem Moscorum. Item habent Livones. Mosci hic nova clade fusi affirmantur vel a Tartaris, Pol vel Lithuanis on the margin⌈vel Lithuanisvel Lithuanis on the margin⌉, nempe id ipsos fateri hidden by binding⌈[ri]ri hidden by binding⌉ et apud Finnos caro pretio equos licitari hidden by binding⌈[tari]tari hidden by binding⌉.

AAWO, AB, D. 3, f. 107r

Uxorem meam dulcissimam, sicut illa sanguinis et sororia necessitudine attinet Gratiae Vestrae Reverendissimae unice commendo. Servet Maiestatem Gratiam Vestram Reverendissimam divina benignitas cum matre, fratribus, sororibus et tota gente vestra, carissimis meis amantissimisque affinibus.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ in praefectura Finnorum Abaw, in praedio Suederi, ipsa Dominica Oculi 1535.

Reverendissimae Gratiae Vestrae deditissimus Ioannes Rheinek utriusque iuris doctor etc.

AAWO, AB, D. 4, f. 57v

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Colmensi episcopo, domino meo gratioso et observandissimo

AAWO, AB, D. 4, f. 57r

Salutem et obsequentissimi animi mei affectum.

Reverendissime Praesul et Domine, domine gratiose.

Etsi hoc tempore in eo sim vitae statu, ut pridie vita cum morte, nisi Summi{is} Dei beneficiis pro{c}tectus fuissem... illegible⌈...... illegible⌉, commutanda erat superinscribed⌈eraterat superinscribed⌉, tamen, cum Ioannes pictor ad Vestram Reverendissimam Gratiam esset iturus, qui, ut audio, apud vos habet cond written over ...⌈... illegible⌈...... illegible⌉dd written over ...⌉icionem, nolui, veluti ultimum illud vale, si quid humanitus mihi acciderit, epistolium istud breve apud me premere. Vale itaque, mi Praesul, mi Domine, mi Affinis ... illegible⌈...... illegible⌉ et, memor humanae condicionis, tamen adhuc sacris et reipublicae diu servand{a}e. Bene sit matri reliquisque affinibus, quos superstites servent superi post mea fata diu.

Obsignavi tabulas meas testamentarias principis mei auctoritate fultas, quibus dulcissimae uxori meae affectum et amorem coniugii meum erga illam vosque omnes affines testatum esse rogo. Hanc uxorem meam, Vestrae Gratiae sa<n>guine sororem, fidei et amori vestro ms. vestrae(!) ⌈vestrovestro ms. vestrae(!) ⌉ ex intimo meo pectore commendo rogoque, ut habeatur liberaliter, et ex animis omnium exutam opto suspiciunculam conceptam, quod coniugium nostrum turpes improbique on the margin⌈turpes improbiqueturpes improbique on the margin⌉ amores praecesserint. Castus fuit Hymenaeus noster, dignus mea atque illius innocentia, cuius mihi Christus meus erit testis.

Et quia abdicatis negotiis hui{i}us mundi, quae animi sunt, ante oculos pono, non est, quod percontabor, ut ratio foederis inter reges Cracoviae fuerit i<n>ita. Si tamen, mi Domine, Vestra Gratia ad me statum ipsum eius rei dignabitur scribere, faciet desiderio meo satis. Nam hoc in bonis meis numerarem, si aliquid ad pacis commoda hactenus per me superinscribed⌈per meper me superinscribed⌉ allatum fuisset.

His vale, mi Praesul, mi Domine, mi Affinis. Valeant alii omnes nostri.

Ex lecto aegritudinis meae.

In Regio Monte, VII Octobris 1535.

Servitor Vestrae Gratiae Ioannes Rheinekius doctor

AAWO, AB, D. 4, f. 60av

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Colmensi episcopo, domino meo gratioso et observandissimo

AAWO, AB, D. 4, f. 60r

Salutem et obsequiorum meorum plurimam commendationem.

Scripsi paucis ante per Ioannem pictorem vale, ut tum male affecta valetudo imperabat, Reverendissime Domine, extremum, numquam fore ratus, ut iusta corporis firmitudo rediret et vel colloquii, vel litterarum usum mihi permitteret. Nunc, cum Reverendissimae Vestrae Gratiae puer optatissimas vestras ad me pertulit, simul recreatus sum et sumpsi istas rescribendi vires. Quod igitur in innocentia vestra calumniatores illi clandestini suis se furiis torquent, Dei est beneficium, qui illustrat saepe ad propensionem innocentum regum oculos atque mentes, gratulorque eo nomine Gratiae Vestrae Reverendissimae.

Quod autem Suaeticus tractatus in consultationem ordinum Prussiae ad diem divi Lucae sit reiectus, est quod bene sperem fore, uti foedus ineatur.

Meam causam illustrissimo domino duci esse commendatam ago immortales gratias et spem habeo, modo Deus me ex ista aegritudine restituerit, futurum, ut liberaliori et commodiori condicione sua illustritas in famulitio me... illegible⌈...... illegible⌉ utatur. Experior ego magnam illustritatis suae erga me benignitatem, qui rediens ex Cracovia aegrotum me invisit et hortatus est medicos, ut diligeneter curar superinscribed⌈arar superinscribed⌉ent. Impartiit quoque me pharmacis aliquot raris, utpote balsamo et aquis ex sinamomo distillatis, quorum usus me nonnihil refecerunt. Aliarum rerum omnium, quas in arce habet, ipse et AAWO, AB, D. 4, f. 60v coniux sua potestatem liberam esse iusserunt.

Morbus meus est, quem as<th>maticum vocent. Pulmones multa written over is⌈isaa written over is⌉ pituita obsidet, ut aegre hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉ spiritum permitta written over i⌈iaa written over i⌉t, quibus resolutis pharmacis mollificantibus succedit gravis tussis, quae difficilius conceptum virus eructat. Inter ista ego diuturnitate morbi exhaustus agitor, ut succedat febrilis paroxysmus orig. parasismus⌈paroxysmusparoxysmus orig. parasismus⌉ super horas XII. In his malis luctor, ut gravius enitar saniem, quam e{s}chinus parturiens, profluit autem perpetua pituita a capite, veluti a fonte et sсaturigine, atque ita laboro, ut mihi sit ad Elbingum venire impossibile.

Quare hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉, si Gratia Vestra Reverendissima me consilio suo litteris iuvare digna hidden by binding⌈[a]a hidden by binding⌉bitur, fieret desiderio meo satis. Nam Deus scit, cum colloquii erit nobis copia. S... illegible⌈...... illegible⌉, quid princeps responderit ad hortationem Gratiae Vestrae Reverendissimae, habendae written over i⌈iaeae written over i⌉ mei dignioris condicionis rationem exspecto scire.

Ceterum, Reverendissime Domine, habet Gratia Vestra Reverendissima et ipsa balsamum verum, si dignaretur hidden by binding⌈[tur]tur hidden by binding⌉ hoc vitriolum plenum mihi impartiri ad bonam valetudinem, mihi multum commodaret, praesertim, si celerrime per hunc suum meo equo, qui apud vos est, illud mittet, ad reditum recepturus hunc vestrum hidden by binding⌈[vestrum]vestrum hidden by binding⌉, qui apud me servatur.

His commendo me hidden by binding⌈[me]me hidden by binding⌉ Reverendissimae Gratiae Vestrae.

Salutat Gratiam Vestram soror vestra, mea uxor.

Ex Regio Monte, XI Octobris 1535.

Reverendissimae Gratiae Vestrae deditissimus Ioannes Rheinekius doctor