BCz, 243, p. 220

Reverendissimo in Christo Praesuli ac Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi etc., domino suo gratiosissimo

BCz, 243, p. 217

Salutem dico, Reverendissime Praesul, gratiosissime domine.

Ad litteras meas, quae per dominum doctorem Reynik socerum Reverendissimae Dominationis Vestrae, transmissae sunt, nondum responsum accepi. Non dubito, quin ad id hactenus occasio defuerit. Atque utinam fata non iam litteras, sed ipsammet Reverendissimam Dominationem Vestram ad nos advolare permittant. Si non, id rerum Reverendissimae Dominationis Vestrae ratio (quod multos sentire video) attamen amicorum exspectatio vehementer exposcent. Sed quia ita Deo Optimo Maximo visum est, ut omnes actus nostros, simul et procellas cogitationum nostrarum (quibus modo huc, modo illuc rapimur et impellimur) in sua dumtaxat retinuerit potestate, votis omnibus apud eundem postulabimus, ut Reverendissimam Dominationem Vestram salvam et incolumem post tam longam exspectationem amicis restituat.

Reverendissime Domine. Pervenit ad nos rumor quidam, sed crebrior magisque constans, quam ut vanus credi possit, Modonam urbem Peloponessi (quam Mahometes, ut opinor, Venetis abstulit) ab Andrea Doria et caesarianis astu interceptam, alii autem captam affirmant, sed quia retinendi nulla affuisset commoditas, praeda abducta relictam esse. Quid ea in re actum sit, vehementer cuperem fieri certior.

Nam cum amico quodam super hac re eo usque ea crevit contentio, ut uterque decem deposuerit aureos controversiae arbitrium utriusque consensu a Reverendissima Dominatione Vestra exspectatur written over mus⌈musturtur written over mus⌉. Nam id in ea aula, in qua modo Reverendissima Dominatio Vestra versatur, minime occultum esse poterit. Faciet itaque Reverendissima Dominatio Vestra BCz, 243, p. 218 rem mihi gratissimam, si quamprimum fieri poterit, aliquem ex suis ad nos perscribere iusserit, quid in ea re actum sit. Nam festum Natalis Christi proxime praeteritum scopus est nostrae contentionis. Si pro eo tempore nostri urbem possederint, succubui, si vero id temporis vel ante urbem quovis modo reliquerint, victor evasi. Nam diffisus Christianorum rebus, quae iam perpetuo dissidio et mutuis caedibus paene contritae sunt, non potui nisi pessime de rebus nostris sentire, cum videam nostrorum principum temulentia et iner{ti}tia vires hostium eo usque crevisse, ut iam resipiscere volentibus vix ulla sit spes salutis, ut qui admodum sero tam saevo ulceri medelam porrigere insti hidden by binding⌈[ti]ti hidden by binding⌉tuerint.

Ergo, Reverendissime Domine, cupidissime adventum Reverendissimae hidden by binding⌈[Reverendissimae]Reverendissimae hidden by binding⌉ Dominationis Vestrae exspecto adeoque graviter Reverendissimae Dominationis Vestrae desiderium fero, ut iam aliquoties temptarim per occa hidden by binding⌈[a]a hidden by binding⌉sionem in aulam caesaris advolare, sed hactenus opportunitas instituto meo favere noluit, itaque feren hidden by binding⌈[ren]ren hidden by binding⌉dum est, quod mutari nequit. Reverendissimam Dominationem Vestram felicissime valere cupio.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ Gdani, Dominica Reminiscere 1532.

Reverendissimae Dominationis Vestrae deditissimus servitor Ioannes hidden by binding⌈[oannes]oannes hidden by binding⌉ Tresler

BCz, 1595, p. 490

Reverendissimo in Christo praesuli et domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi, domino suo gratiosissimo

BCz, 1595, p. 489

Salutem Dico. Reverendissime Praesul, gratiosissime Domine.

Iam annus est, quo me frustratur exspectatio R adventus Reverendissimae Dominationis Vestrae. Percontatus sum a s(trenuo) domino Ioanne de Werden, cum ex proximis comitiis Gdanum rediret, num quippiam certi de reditu Reverendissimae Dominationis Vestrae in patriam nobis afferret. Retulit Reverendissimam Dominationem Vestram cupere quidem patriam videre quantocius, modo per occasionem liceret. Quam utinam felici auspicio quamprimum dii largiantur.

Ceterum, Reverendissime Domine, sacerdotes Gdanenses infinitis paene calamitatibus oppressi hoc tempore novi evangelionis, questi sunt apud me indictam eis esse novam insuper, contributionis videlicet, calamitatem, quo nihil gravius miseris, iam paene inedia confectis, accidere potest. Rogant, efflagitant, ut apud Reverendissimam Dominationem Vestram studeam impetrare litteras ad reverendissimum Wladislaviensem, ne sic sua reverendissima dominatio pergat quicquid reliqui est vestium nudis detrahere, fecerit itaque Reverendissima Dominatio Vestra rem sua humanitate dignissimam, si miserrimos sacerdotes hac molestia liberaverit. Nec video, quid reverendissimo Wladislaviensi commoditatis exspectari queat a tam tenui et oppresso clero, si extorquere perget sua reverendissima dominatio, citius lacrimis quam nummis miserorum ditabitur.

Dominationem Vestram Reverendissimam felicissime valere cupio et written over ...⌈... illegible⌈...... illegible⌉tt written over ...⌉ me de adventu suae Reverendissimae Dominationis certiorem facere dignetur. Quod si patriam videre Reverendissimae Dominationi Vestrae molestum fuerit, cum s(trenuo) domino burgrabio ad Reverendissimam Dominationem Vestram libenter advolabo, tamen cum id opportunum fuerit Reverendissimae Dominationi Vestrae, citati ... illegible⌈...... illegible⌉ et requisiti, prout moris est, iuris atque stili etc.

Gdani, 22 Ianuarii.

Reverendissimae Dominationis Vestrae mancipium Ioannes Tressler

BCz, 1595, p. 580

Reverendissimo in Christo Praesuli ac Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi etc., domino suo gratiossissimo

BCz, 1595, p. 579

Salutem dico. Reverendissime Praesul, gratiosissime Domine.

Tametsi nihil erat auribus Reverendissimae Dominationis Vestrae dignum, quod scriberem, non potui tamen praetermittere, quin apud Reverendissimam Dominationem Vestram his scriptis ineptirem, praesertim nactus tam opportunum et facetum nuntium papae Iohan Fugium, qui mihi prope ad felicitatem illam stoicorum videtur accessisse, dum nec de suis nec de alienis admodum sollicitus, parvo contentus, non infeliciter vivat. Is non dubito referre sciet et stoice, et peripatetice de his, quae nobiscum ventilantur, nugis vel novitatibus. Tametsi multis persuasissimum sit Hollandinos, licet iniquo anni tempore, tamen arma strenue apparare et caelum, Neptunum et Lubicenses pro nihilo habere, quod eis feliciter opto cedere.

Dominum burggrabium nostrum vixdum pervenisse in Lubecam plerique affirmant, dum apud civitates ex itinere obvias morari, sollicitare et persuadere opus erit etc.

Quod raro ad Reverendissimam Dominationem Vestram scribo in causa est, quod verear crebrius ineptiis meis importunus esse, cum non sit eiusdem saepe multa et opportuna dicere.

Dominationem Vestram Reverendissimam felicissime valere cupio.

Datum Gdani, 21-a Augusti.

Reverendissimae Dominationis Vestrae servitor I(oannes) Tressler

AAWO, AB, D. 3, f. 89v

Reverendissimo in Christo Praesuli et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi, domino suo gratiosissimo

AAWO, AB, D. 3, f. 89r

Salutem, Reverendissime Praesul, gratiosissime domine.

Redditae sunt mihi nuper per Simonem litterae Reverendissimae Dominationis Vestrae, quae me non mediocri affecerunt animi dolore, cum videam me apud Reverendissimam Dominationem Vestram de eorum numero, cum quibus non modo suspicionibus agitur, verum etiam de atrocissimis criminibus, quasi dies dicitur. Nam proditionis et perduelionis crimen non admodum mihi distare videtur cum eo, quod mihi obicitur crimine. Ego vero pro mea defensione nihil aliud producturus sum, quam ut clamitem me innocentissime tam atroci affici calumnia. Si persvasero satis abunde, me defensum exsistimabo, sin minus sorte sua on the margin⌈sorte suasorte sua on the margin⌉ iuste conqueri poterit mea innocentia, quod eam humanitatem apud amicos invenerit, quid igitur illi ab hostibus exspectandum. Si talis est Mucho, ut ad pollicitationem etiam cuiuscumque ab aequo et honesto tam facile avertatur, profecto miser erit Mucho et qualiscumque ipsius administratio suspecta, aderat Simon quando(?) cum homine super ea calumnia expostularem, is referet abunde, quae verba ultro citroque iactata sint et cetera.

De domino burgrabio vero nihil aliud habemus, quam incolumem in Lubecam pervenisse. Annuant superi, ut omnia illi feliciter et ex sententia cedant.

Reverendissimam Dominationem Vestram felicissime valere cupio precorque me apud Eandem eorum haberi numero, de quibus non tam facile sinistra suspicio excitetur.

Dat(um) or Dat(ae)⌈Dat(um)Dat(um) or Dat(ae)⌉ Gdani III Septembris.

Reverendissimae Dominationis Vestrae servitor Ioannes Tresler

BK, 230, p. 274

Reverendissimo in Christo praesuli et domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi etc., domino suo gratiosissimo

BK, 230, p. 271

Salutem dico.

Reverendissime praesul, gratiosissime domine.

Ventilantur nobiscum quidam rumores, quibus tametsi non adeo fidendum existimem, non potui tamen praetermittere, quin habito tam opportuno nuntio ea ad Reverendissimam Dominationem Vestram paucis perscriberem. Referunt (vel nugantur) mercatores regem Galliarum exercitu ex 50 milibus hominum collecto Francofordiam versus ducere vocantibus regem ad hoc quibusdam Germaniae (sive Germaniarum) principibus, qui negant serenissimum Ferdinandum regem Romanorum etc. rite et canonice (ut ioco dicam) in regem Romanorum electum, ita ut proximis litteris lantgrabii Hassiae et Ulrici ducis Wirtenbergensis, quibus eum ducatum repetundarum iure extorquere nituntur, minime dignati serenissimum Ferdinandum Romanorum regis titulo <nuncupare>. Lantgrabium quoque referunt viginti milia hominum suae, id est egenwillicae(!), factionis collegisse, quibus ducatum Wirtenbergensem honesto, ut putat, praetextu invadere instituit. Non desunt, qui existiment praecipuum huius labyrinthi architectum esse Galliarum regem, nam constat lantgrabium bis clam, semel palam nuper in Gallia fuisse. Nam et militibus Hessi auro Gallico sive coronatis stipendia persolvuntur.

Lubicenses nostri, nam et ipsi eodem spiritu aguntur, collectis tumultuariis militibus Holsaciam invaserunt et iam aliquot monasteria et abbatias diripuisse traduntur. Cogitant audaci, ne dicam temerario hoc instituto regem Cristiernum libertati restituere, ut is tandem opibus Lubicensium et aliorum utrique regno et Sueciae et Daniae negotium facessat. Visum est eis eo instrumento iniurias BK, 230, p. 272 ab utroque illis regno illatas strenue vindicare posse.

Nec pacatiora ex Anglia nuntiantur. Nam et illic terra et mari bellum apparari dicitur, incertum quo instituto coacti sunt et omnes status eius regni novo homagio et iure iurando fidem suam obstringere non modo regi, sed etiam heredibus ex regina nuper sibi ascita futuris. Ita toto saevit Mars impius orbe .

Si Reverendissima Dominatio Vestra quid habeat ex aula caesaris de rebus Turcicis in Peloponesso, tum in Hungaria, praeterea si sanctissimus in Christo pro sua modestia patiatur adhuc Italiam quiete et tranquillitate frui etc., Insuper rogo non gravabitur Reverendissima Dominatio Vestra illud amico impartire.

Insuper rem mihi gratissimam fecerit Reverendissima Dominatio Vestra, si per commoditatem Elephantidos libellos certo nuntio bene obsignatos ad me transmiserit, ut cum mea pictura eos conferre possum. Non quidem usui mihi futura ad praxim, sed versabor in eis veluti cum ideis speculative tantum, ut aiunt zophistae, et abstractive a materia et omni realitate etc. Has nugas dignabitur Reverendissima Dominatio Vestra boni consulere et me solita gratia et favore prosequi.

Cui me iterum atque iterum commendo.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ Gdani, VI Iunii.

Reverendissimae Dominationis Vestrae deditissimus I(oannes) Tresler ⌈[r]r ⌉

BCz, 240, p. 176

Reverendissimo in Christo Principi et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi ac postulato Warmiensi etc., domino suo gratiosissimo

BCz, 240, p. 175

Salutem dico.

Attulit nuper ad me, Reverendissime Praesul, cancellarius Reverendissimae Dominationis Vestrae litteras, quibus me Reverendissima Dominatio Vestra hortatur, ut pro vetere benevolentia eidem studio et opera mea adesse velim. Idque, ut debeo, summa fide et studio pro viribus facere conatus sum, quod tamen ex ipso Reverendissimae Dominationis Vestrae malo intelligere.

Ceterum vix credi potest, quantum me affecerint haec verba (pro vetere nostra benevolentia), coegerunt enim me repetere memoriam anteacti temporis et quodam modo praeteritae vitae rationem recensere. Quae, si cum praesenti vitae instituto (tametsi minime molesto) conferatur, longissimo dissidet intervallo, ut olim vixisse. Nunc autem, veluti Endimionis somno opressus, mihi stertere potius videor, quam vivere. Attamen, si fata me in conservandis amicis voluissent esse superinscribed⌈esseesse superinscribed⌉ feliciorem, longe minori taedio haec vitae fabula, vel somnium potius, perageretur. Alios mihi amicos insperata mors surripit, quosdam locorum distantia procul abigit, nonnullos mihi furatur malevolorum calumnia, alii alio casu nescio quo evanescunt, ut tandem mihipsi displiceam genioque meo parum propitio iratus Timonem quemdam aut Diogenem imitandum esse censeam.

Hinc fit, quod in litteris scribendis vel in simili officii genere non modo morosus(?) segnior, verum etiam morosus, Timonis more, evaserim, existimans esse parum esse philosophicum hoc genere assentationis potius quam officii cum viris contendere. Sed de his nugis satis.

De auctis fortunis et dignitate Reverendissimae Dominationi Vestrae ex animo gratulor. Deus Optimus Maximus una cum fortunis sua nos superinscribed⌈nos nos superinscribed⌉quoque gratia locupletiores efficiat.

Commisi pridem magistro Iacobo Barthenio, ut hoc officium meo nomine Reverendissimae Dominationi Vestrae praestaret, sed existimo meo fato accidisse, quod ab eo in proxima conventione praetermissum fuerit.

BCz, 240, p. 176

Reverendissimam Dominationem Vestram feliciss<ime> valere cupio optoque, ut me sua gratia prosequi non aspernatur.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ Gdani, tertia Novembris.

Reverendissimae Dominationis Vestrae deditissimus Ioannes Tressler hidden by binding⌈[ler]ler hidden by binding⌉

BCz, 244, p. 287

Eximie Domine Doctor, Amice carissime. Salutem et felicitatem.

Non potui committere, cum iste meus a me abiret nuntius, quin tuis eruditis litteris, si non copia, quam multa ad aulam nostram scriptio in praesentia praeripit, saltem amico tibi animo responderem, quo et gratias tibi habeo, quod opera opeque tua cancellario meo adfueris written over t⌈tss written over t⌉. Ceterum, BCz, 244, p. 288 quod de veteri nostra et mutua benevolentia scribis, hanc apud me adeo sartam tectam atque integram esse scias, quod addi possit nihil. Hancque tibi in omnibus, ubi tibi commodare et ornamento esse possim, utendam do et trado. Bene paper damaged⌈[e]e paper damaged⌉ vale.

Lubaviae, XV Novembris anno 1537

UUB, H. 154, f. 65v

Reverendissimo in Cristo principi et domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi etc., domino suo gratiosissimo

UUB, H. 154, f. 64r

Salutem dicit, Reverendissime Praesul, domine gratiosissime.

Quantum doloris conceperam, cum intelligerem subitum illum casum et periculosam admodum procellam, quae non modo valetudinem Reverendissimae Dominationis Vestrae concutere, sed maius quoque periculum minari videbatur, tantum rursus voluptatis hausi, cum omnia viderem ex divina clementia in tranquilliorem statum et felicem exitum restituta esse. Debet itaque patria ipsa, debent, quotquot sunt, boni et patriae amantes non paruas Deo Optimo Maximo pro tanta beneficentia gratias. Neque dubitandum est, quin altissimus ille bonorum largitor voluerit eo modo veluti acerrimis adhibitis stimulis Reverendissimam Dominationem Vestram ad suscipiendam diligentiorem curam valetudinis incitare.

Dum nuper essem in Warmia, contuli cum venerabili domino doctore Nicolao Coppernico de causa istius subiti morbi non pauca. Principio a me dissentire videbatur, tamen persuasus indiciis et rationibus idem mecum sensit, ut quicquid hoc erat mali, ex affecto cerebro veluti ex fonte manaverit. Summopere itaque curandum erit, ut cerebrum ita muniatur, ut non facile ab humoribus et fumis caput plerumque infestantibus laedatur. Idque potu diluto et tenuiore diaeta facile vitabitur.

Non potuit esse gratum, cum intelligerem Reverendissimam Dominacionem Vestram ad aulam serenissimi Romanorum regis profectionem instituisse, vereor enim, ne aula cum monstris suis, quae haud parvo numero alit, circa valetudinem Reverendissimae Dominationis Vestrae nobis difficultatis quippiam suscitet. Vix enim Hercules ipse cum purpuratis istis harpiis tuto congredi posset tam avidis ad pugnam tamque ad certandum paratis. Certatur autem armis in speciem quidem innoxiis, verum, si res ipsa spectetur, aeque pestiferis et perniciosis ac si ferro res ageretur. Immania enim ista pocula, cum quibus contenditur, quid commodi invehant corporibus? Ipsi pronuntiat, qui vel mediocriter in ea palaestra versati sunt. Ipse, tametsi in ea harena numquam pro satis strenuo athleta habitus sim, attamen vehementer me pudet tantum operae in hoc ludo impendisse. Haec a me libere quidem attamen amico animo scripta Reverendissima Dominatio Vestra boni consulere dignabitur.

Ceterum summa iam adest occasio (ni forte fallar iudicio) serenissimo Romanorum regi apud concilium annatas (ut vocant) impetrandi ad aliquot annos in usum et defensionem incliti regni Ungariae, praesens enim periculum, et quae oculis offertur – immanis illa et sanguinaria Turcarum truculentia – facile inducere deberet Christianos principes, ut non modo annatas eo patiantur conferri, sed ut superinscribed⌈utut superinscribed⌉ per regna et provincias contributiones constituantur UUB, H. 154, f. 64v ad alendum firmissimum exercitum, qui in Ungaria perpetuo ... illegible⌈...... illegible⌉ in castris, Romanorum more, excubias agat ad omnem occasionem paratus. Nec enim video, quomodo aliter ... illegible⌈...... illegible⌉ id regnum ab hoste tutum esse possit. Quo amisso, quid sperandum sit de retinenda Germania, aliorum esto iudicium. Hunc me invitum et praeter institutum rapuit dolor et commiseratio calamitatis reipublicae Christianae, quae socordia et dissensione principum nostrorum eo recidit, ut iam si velint, vix possint his malis mederi. Sero, sero nimium Phrigum more sapimus. Quo stomacho Demosthenes et Cicero, si in ea tempora incidissent, contra Turcicam tyrannidem fulminassent. Quibus Philippi et Antonii dominandi cupiditas huic minime conferenda intolerabilis erat. Sed de his satis.

Ceterum, Reverendissime Domine, tentavi nuper, an possem a quodam Romanen(sium)(?) canonicatum Warmiensem obtinere. Ad eam rem transigendam opus erit consensu serenissimi Romanorum et Bohemiae regis. Scripsi ad cancellarium reverendissimi Wratisl(auiensis) domini, Vincencium Hortensium, ut opera sua expediretur. Si impetratus non sit, quod facile in cancellaria explorabitur, facillime nunc gratia Reverendissimae Dominationis Vestrae eundem obtinebimus. In quo gratiam suam mihi impartiri Reverendissima Dominatio Vestra non gravabitur. Necesse autem esset eundem impetrare simili clausula: “Consentimus utpote ius ms. vis(!) ⌈iusius ms. vis(!) ⌉ patronatus obtinentes in ecclesia collegiata Sanctae Crucis Wratisl(auiae), ut dominus doctor Nicolaus Coppernic possesor scolast<e>riae in eadem ecclesia, eam in manibus sanctissimi domini nostri papae vel episcopi Wratislauiensis resignare possit in favorem domini doctoris Ioannis Ropoldi, canonici Wratislauiensis etc., ita tamen, quod super eadem scolast<e>ria nulla pensio reservetur nec quovis alio gravamine oneretur etc.”

Reverendissimam Dominationem Vestram felicissime valere cupio optoque ut salvus et incolumis quamprimum ad nos redeat.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ Gdani, 16 Maii.

Reverendissimae Dominationis Vestrae deditissimus servitor Ioannes Tressler