List #2064
Ioannes DANTISCUS do Tiedemann GIESEWartenburg (Barczewo), 1539-01-27
Regest polski:
Dantyszek zawiadamia Giesego o otrzymanych dzień wcześniej licznych listach z Krakowa. Wbrew jego oczekiwaniom nie poruszały one sprawy przechowywania pieniędzy z podatku. Przypuszcza, że wynika to ze wstępnej zgody na odłożenie sprawy do kolejnego sejmu [pruskiego]. Zgoda ta zależy jednak od tego, czy dotrze w porę na dwór list panów [pruskich].
Dantyszek uskarża się na postawę większości członków Rady Pruskiej, zwłaszcza zaś przedstawicieli rady Torunia i wojewody pomorskiego [Jerzego Konopackiego], który publicznie twierdzi, jakoby nic nie wiedział o piśmie wysłanym na dwór z sejmu grudziądzkiego.
Dantyszek odkłada omówienie wielu innych kwestii do osobistego spotkania z adresatem.
Zdaniem Dantyszka sprawy [pruskie] idą w złym kierunku. Na obradującym w Krakowie sejmie koronnym dąży się do obciążenia mieszkańców Prus nowymi kosztami i zrównania ich we pod każdym względem z mieszkańcami Królestwa.
Przybyły w ostatnich dniach Fabian Wojanowski (Damerau) przekazał Dantyszkowi odpowiedź królowej [Bony Sforzy], która tak jak wcześniej obarcza go odpowiedzialnością za wszystko, co dzieje się w Prusach i zarzuca mu, że bez zgody innych kazał napisać do króla [Zygmunta I] z sejmu [pruskiego]. Według królowej [w Prusach Królewskich] nikt poza wojewodą pomorskim [Jerzym Konopackim] i [starostą] brodnickim [Mikołajem Działyńskim] nie dba o interesy i autorytet królewski. W imieniu króla napisano jednak Dantyszkowi, by nie brał sobie tych opinii do serca.
Idąc za przykładem większości, Dantyszek, zamierza wkrótce wysłać pieniądze z podatku do Malborka, co doradza też innym. Uważa jednak, że panowie [pruscy] powinni opisać całą sprawę królowi, prosząc, aby na następnym sejmie nakazał poważnie podejść do sprawy rozliczenia - dzięki czemu będzie wiadomo, ile każdy zapłacił - a także zażegnać spory między szlachtą a mieszczanami o warzenie piwa.
Dantyszek informuje, że na sejmie krakowskim postanowiono o obronie przed Turkami. Jej koszty ponosić mają także duchowni oraz mieszkańcy Prus [Królewskich] obu stanów.
Przeczytawszy najświeższy list Giesego, Dantyszek odradza mu, by sam pisał do króla w imieniu panów pruskich, ponieważ ściągnie na siebie niechęć dworu. Jego zdaniem list należy napisać od nowa zgodnie z radą kasztelana gdańskiego [Achacego Cemy] oraz jak najszybciej zawiadomić o nim miasta. Zebrane już pieniądze trzeba bezzwłocznie wysłać do Malborka. Winę za taki obrót spraw ponosi wyłącznie wojewoda pomorski.
Rękopiśmienne podstawy źródłowe:
Publikacje:
| ||||||||||
Tekst + aparat krytyczny + komentarzZwykły tekstTekst + komentarzTekst + aparat krytyczny
Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Tidemanno Dei gratia episcopo Culmensi, fratri et amico carissimo ac honorando
Reverendissime in Christo Pater et Domine, frater et amice carissime et honorande.
Salutem et fraterni amoris commendationem etc.
Pridie nuntius iste meus ex aula rediit, litteras quidem attulit non paucas, verum in illis de pecuniarum contributionis collectae depositione ne verbum. Cum tamen ea de re plurima et copiose scripseram, causam esse reor primum consensum et quod ob eum reliqua silentio involvantur. Unde coniector, si litterae dominorum per Dominationem Vestram Reverendissimam conceptae tempori adessent, quod in aula dilationem usque ad futurum conventum obtinerent. Sed quid pauci faciemus, cum maior pars a nobis desciverit, maxime autem palatinus Pomeraniae et Thoronenses. Ipse porro palatinus publice iactat de litteris ex Graudentino conventu ad aulam missis se nullam prorsus habere scientiam.
Hic multa omitto usque ad nostrum aliquando colloquium.
Res nostrae certe inclinant. Quare et nunc in conventu Regni Cracoviae de nobis agitur, ut ad nova dispendia cogamur et in omnibus pares regnicolis efficiamur. Si adhuc sapere nolumus, nostro malo etc.
Venit praeterea ad me dominus Fabianus Voynowski iis diebus, cui reginalis maiestas ad meas litteras mihi respondere iussit eadem, quae prius scripserat, quod ex me omnia procedant, quae hic fiunt, et quod ego iubeo ad serenissimam maiestatem regiam ex conventibus conscribi litteras sine aliorum consensu, et quod apud nos nemo sit, qui commodis et auctoritati regiae intendat, praeter palatinum Pomeraniae et Strosbergensem cum adhortatione, ut illa consuevit, de fide servanda etc. Scribitur tamen mihi nomine serenissimae maiestatis regiae, quod eiusmodi litterae vel nuntii me afficere non debent etc. Dominum Fabianum in reditu ad aulam digna responsione a me dimittam.
Ceterum, cum videam maiorem ordinum nostrorum partem pecuniam collectam Marienburgum misisse, intra paucos dies et mea eo ibit. Quod et reliquis censerem faciendum, ne nos pauci omni eo odio gra{va}vemus. Non tamen omittendum putarem (ut aliquid saltem pro nobis egisse videamur), quin serenissimae maiestati r[egiae] rem ipsam domini describerent, ut concepta est, rogando, ut sua maiestas rationem et calculum in futuro conventu serio tractari iuberet, quo sciri possit, quantum quisque contribuerit, et ut dissensio de coquenda cerevisia inter nobilitatem et oppidanos sopiretur. Mihi, qui impegi, ne hiscere quidem deinceps licebit etc.
Quae Cracoviae in comitiis aguntur, sic habent in summa: proposita est defensio contra Turcas. Ad eam etiam ecclesiastici trahuntur, ut iuxta bonorum qualitatem et valorem stipendarios milites alant utque ad eum modum Pruteni utriusque status se gerant. Alia omnia sunt turbulenta et dissidiis plena. Quorsum ista, paulopost docebit exitus. Si quid deinceps nactus fuero, Dominationem Vestram Reverendissimam non praeteribit.
Quam felicissime diutissimeque valere cupio ex animo.
Datae Wartenburg, XXVII Ianuarii MDXXXIX.
Reverendissimae Dominationis Vestrae deditissimus frater Ioannes episcopus Varmiensis etc. scripsit
Postscript:
Postquam nuntius meus cum iis abiisset, adfuit Dominationis Vestrae Reverendissimae meumque illico revocari iussi, perlectisque omnibus videor mihi plene respondisse, praeterquam ad id, ubi a Dominatione Vestra Reverendissima postulatur, ut ipsamet sola aliorum dominorum nomine serenissimae maiestati regiae scriberet. Quod ne faciat, consulo, et non abs re, omne enim, ut ego aulam nosco, in se odium converteret, verum efficiat, ut ad eum modum in litteris contentum, ne ut Amyclae tacendo pereamus, quemadmodum et dominus castellanus Gdanensis consulit, litterae iam signatae rescribantur, quod ipsum et civitatibus cum primis esset significandum. Pecuniam vero iam collectam, cum iam maior eius pars sit in Marienburgo, eo etiam co<n>ferre cogemur. Quod nullius alterius quam palatini Pomeraniae culpa accidit.
Nuntium Dominationis Vestrae Reverendissimae in crastinum usque continebo. Si quid aliud se mihi offeret, ut illud omnibus maturius despectis in notitiam Dominationis Vestrae Reverendissimae deferre possem. Quae iterum iterumque felicissime valeat etc.