» Korpus Tekstów i Korespondencji Jana Dantyszka
Copyright © Pracownia Edytorstwa Źródeł i Humanistyki Cyfrowej AL UW

Wszelkie prawa zastrzeżone. Zabrania się kopiowania, redystrybucji, publikowania, rozpowszechniania, udostępniania czy wykorzystywania w inny sposób całości lub części danych zawartych na stronie Pracowni bez pisemnej zgody właściciela praw.

List #2459

Cornelis DE SCHEPPER do Ioannes DANTISCUS
Brussels, 1541-07-15

Regest polski:

De Schepper nie dysponuje sprawdzonymi wiadomościami ani o rezultatach sejmu w Ratyzbonie, ani o sytuacji w Budzie, prócz tego że cesarz wezwał do zgody i porzucenia prywatnych animozji w imię dobra publicznego, odzew jest jednak opieszały, w oblegającym zaś Budę wojsku [króla Ferdynanda] panuje zaraza i nadciągają tam Turcy. Cesarz ma wkrótce opuścić Ratyzbonę.

De Schepper zawiadamia Dantyszka, że w Habsburskich Niderlandach odbył się ślub syna księcia Lotaryngii Franciszka z córką króla Danii Christiną. Po ślubie małżonkowie odwiedzili księcia Oranii [René de Châlon] w Bredzie i udali się do Lotaryngii. Książę Oranii udał się do Holandii, której jest gubernatorem. Maksymilian [van Egmond] hrabia Buren udał się do Fryzji.

Przebywający w tym czasie na dworze francuskim Wilhelm książę Julich-Cleve pojął za żonę siostrzenicę króla Francji [Joannę d'Albret de Navarra]. De Schepper przytacza różne opinie o tym małżeństwie i jego skutkach politycznych.

De Schepper informuje Dantyszka, że spośród dawnych znajomych przy cesarzu pozostają [Claude Dodieu] de Vély, który nadal, podobnie jak w roku 1532, jest ambasadorem francuskim, pan Praet [Louis of Flanders] i baron Montfalconnet [Philibert de la Baume]. U księcia Oranii służą Rosey i Hourron.

Cesarz przygotowuje flotę i wojsko na wielką wyprawę do Afryki.

De Schepper przebywa na dworze królowej Marii, rzadko bywa w domu (z czego nie jest zadowolony) i wiele podróżuje. Od dawna nie ma wiadomości o Jakobie Barthen, życzy mu jak najlepiej. Wcześniej Barthen przesłał mu wstęp pewnego młodzieńca do dzieła Kopernika [tj. De libris revolutionum Copernici narratio prima Jerzego Joachima Retyka]. Wstęp ten rozsławił Kopernika wśród uczonych, którzy, a wśród nich także Gemma Frisius, niecierpliwie oczekują na rozpowszechnienie głównego dzieła.


            odebrano Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1542-03-22

Rękopiśmienne podstawy źródłowe:
1czystopis język: łacina, autograf, AAWO, AB, D. 70, k. 97-98
2regest z ekscerptami język: łacina, angielski, XX w., CBKUL, R.III, 31, Nr 417

Pomocnicze podstawy źródłowe:
1regest język: niemiecki, XX w., B. PAU-PAN, 8249 (TK 11), k. 342

Publikacje:
1BIRKENMAJER 1924 s. 266-267 (ekscerpt)
2DE VOCHT 1961 Nr DE, 426, s. 340-341 (angielski regest)
3SIKORSKI 1968 Nr 491-492, s. 127 (polski regest)
4Kopernik na Warmii Nr 527-528, s. 511 (polski regest)
5RC Nr 468, s. 198 (angielski regest)
6NCG 6/1 Nr 170, s. 317-318 (ekscerpt; ekscerpt język: niemiecki przekład)
7CEID 2/2 (Letter No. 78) s. 461-465 (in extenso; angielski regest)

 

Tekst + aparat krytyczny + komentarzZwykły tekstTekst + komentarzTekst + aparat krytyczny

 

AAWO, AB, D. 70, f; 98v

Reverendissimo et excellentissimo Praesuli orig. PresuliPraesuliPraesuli orig. Presuli et Domino, domino Ioanni Dantisco episcopo Varmiensi etc., domino et patri ex animo honorandissimo et observandissimo

In Prussia

Zu Heylsberg

AAWO, AB, D. 70, f. 97r

Reverendissime et excellentissime Praesul orig. PresulPraesulPraesul orig. Presul, Domine et Pater honorandissime et observandissime.

Non dubito, quin, qui istic orig. isthicisticistic orig. isthic estis viri boni atque amatores reipublicae Christianae, omnes magno studio teneamini intelligendi ea, quae vel Ratisbonae pro stabilienda domi pace, vel Budae pro depellendo omnium hoste immanissimo Thurca aguntur aut acta sunt, et sane non minore nos desiderio orig. desyderiodesideriodesiderio orig. desyderio tenemur cupidissime exspectantes, si quid exspectationi nostrae consonum et conveniens nuntietur orig. nuncieturnuntieturnuntietur orig. nuncietur. Neque tamen hactenus quicquam rescire licuit certi, nisi quod omnium vocibus celebrari audimus caesaris nostri summam diligentiam in ambiendis singulis, ut tandem a privatis amicitiis inimicitiisve sese vertant ad rempublicam, qua sine frustra sunt omnia. Et fama quidem fert in hoc tam pio opere promovendo eos sese praestare orig. prestarepraestarepraestare orig. prestare tepidos, quos maxime oporteret secus facere. Id si ita est, taedere nos potest temporum istorum, in quibus tam corrupta videmus esse iudicia hominum, aut accersendus est angulus aliquis, ubi procul a strepitu talium nuntiorum orig. nunciorumnuntiorumnuntiorum orig. nunciorum liceat exspectare vocem tubae. Sed quid facias? Deplorare quidem hunc statum rerum possumus, in melius reformare non possumus.

Iamque caesar non diu Ratisbonae haesurus et Thurcae propediem ad Budam futuri nuntiantur orig. nuncianturnuntianturnuntiantur orig. nunciantur, utrumque nostro magno cum incommodo, nam et praesentis caesaris auctoritas orig. authoritasauctoritasauctoritas orig. authoritas ad plerorumque animos confirmandos multum habet momenti, et Thurcarum adventus exercitui nostro nondum praesidiis Germanici imperii adaucto metuendus, forte etiam et periculosus erit. Pestis enim valida saevire dicitur in castris, quam militaris petulantia accedente aestu ferventioris sideris orig. syderissiderissideris orig. syderis non videtur esse imminutura. Deus pro sua clementia orig. claementiaclementiaclementia orig. claementia det principibus Christianis in animum consilia, quae utilissima sunt, atque eadem adimat e mentibus adversariorum ch crucis.

AAWO, AB., D. 70, f. 97v

Quae hic geruntur, breviter accipe. Superiori hidden by binding[i]i hidden by binding mense celebratae sunt hic nuptiae inter Franciscum ducem Bari filium seniorem ducis Lothoringiae et paper damaged[t]t paper damaged dominam Christinam filiam Christierni regis, viduam Francisci Sphortiae ducis Mediolani. Neque multo post, postquam invisisset Bredam urbem principis Auriacensis, abierunt coniuges in Lothoringiam. Post eorum abitionem, princeps ille Auriacensis concessit in Hollandiam, cuius est institutus gubernator, et dominus Maximilianus comes de Buren hidden by binding[en]en hidden by binding in Frysiam.

Circa eadem tempora, Guilielmus dux Iuliaci et Cliviae versatus est in aula Francorum. Cui desponsa est filia sororis regis Christianissimi et Henrici de Labrecht, qui se vocat regem Navarrae. De quo matrimonio variant plerique. Alii in aliam partem interpretantur, sed non desunt, qui negent matrimonium consummatum iri, quod virgo nondum viripotens et rex consilium ex tempore capturus videtur. Quicquid id est, videntur hidden by binding[ur]ur hidden by binding haec adversus caesarem cudi, quemadmodum et revera orig. re vaerareverarevera orig. re vaera fiunt, sed non deerit maiestati ipsius caesareae hidden by binding[ae]ae hidden by binding Deus, qui novit, qua intentione hactenus bonum publicum procuraverit. Sunt, qui statim ab eodem rege bellum nobis illatum iri credunt. Sunt, qui existimant illum dependere ab occasione, quod verosimilius orig. vaerosimiliusverosimiliusverosimilius orig. vaerosimilius est.

Dominus de Vely, qui anno hidden by binding[o]o hidden by binding tricesimo secundo orator fuit prae(fa)ti or prae(dic)tiprae(fa)tiprae(fa)ti or prae(dic)ti regis Francorum, adhuc apud caesarem agit. Est item apud ipsius maiestatem illustris dominus a Prato, ex aulicis baro de Montfalconnet et novitii plerique, nostro tempore pueri. Superest adhuc apud principem Auriacensem, Rosey et Hourron praefectus domus ill(ustris) or ill(ustrissimi)ill(ustris)ill(ustris) or ill(ustrissimi) quondam domini Henrici de Nassaw, neque multo plures. In hanc exiguitatem re AAWO, AB., D. 70, f. 98r dactus est ordo noster.

Caesar parat ingentem expeditionem maritimam traiecturus in Aphricam, uti videtur, nam Hispaniae ingentem numerum navium parant et miles ex Germania Italiaque satis numerosus conscribitur. Initium profectionis aiunt fore circa Kalendas Augusti, quamquam sunt, qui citius futurum credunt, quod mihi non videtur factu possibile. Interea praestolabimur nuntium orig. nunciumnuntiumnuntium orig. nuncium de Thurcis et de conclusione conventus imperialis.

Ego, ut de me aliquid audias, haereo orig. hereohaereohaereo orig. hereo in hac aula apud serenissimam reginam Mariam, rarus domi, frequens peraegre orig. peregreperaegreperaegre orig. peregre, quod incipit displicere. De domino Iacobo a Barthem nihil iampridem audio, precor tamen illi felicia orig. foeliciafeliciafelicia orig. foelicia omnia pro candore ingenii ipsius. Sed paene orig. penepaenepaene orig. pene oblitus eram, quod frequenter scriptum ad te volebam. Missa est per eundem orig. eumdemeundemeundem orig. eumdem Iacobum a Barthem ad me introductio quaedam orig. quedamquaedamquaedam orig. quedam per iuvenem, ut videtur, mathematicarum artium non ignarum, in opus doctoris Nicolai Copernici Torunnei, canonici Varmiensis. Ea introductio sive praegustatio effecit, ut celebre factum sit nomen prae(fa)ti or prae(dic)tiprae(fa)tiprae(fa)ti or prae(dic)ti Copernici, utque plerique viri boni interque eos Gemma tuus magnopere anhelent ad evulgationem operis principalis, si quae aliquando futura est, quo de, ut ad nos rescribas, etiam atque etiam precor.

Interea felicissime orig. foelicissimefelicissimefelicissime orig. foelicissime vale et me meaque habe tibi commendatissima.

Bruxellae, decima quinta Iulii anno Domini MDXLI.

Eiusdem Reverendissimae et Excellentissimae Dominationis Vestrae humilis inservitor et filius Cornelius Scepperus