» Korpus Tekstów i Korespondencji Jana Dantyszka
Copyright © Pracownia Edytorstwa Źródeł i Humanistyki Cyfrowej AL UW

Wszelkie prawa zastrzeżone. Zabrania się kopiowania, redystrybucji, publikowania, rozpowszechniania, udostępniania czy wykorzystywania w inny sposób całości lub części danych zawartych na stronie Pracowni bez pisemnej zgody właściciela praw.

List #1770

Ioannes DANTISCUS do Diego GRACIÁN de Alderete
Löbau (Lubawa), 1537-11-16


Rękopiśmienne podstawy źródłowe:
1brulion język: łacina, autograf, BCz, 244, s. 309-310, 294
2kopia język: łacina, XVIII w., BK, 232, s. 240-242
3kopia język: łacina, XVIII w., B. Ossol., 151/II, k. 173v-174v
4kopia język: łacina, XVIII w., BCz, 55 (TN), Nr 71, s. 461-465
5regest z ekscerptami język: łacina, polski, XX w., B. PAU-PAN, 8243 (TK 5), a.1537, k. 60r-61r
6regest z ekscerptami język: łacina, angielski, XX w., CBKUL, R.III, 32, Nr 582
7regest z ekscerptami język: łacina, angielski, XX w., CBKUL, R.III, 32, Nr 583

Publikacje:
1ÁLVAREZ Alderete Apendice, Nr 2, s. 412-413, 438-439 (in extenso, postscript skipped; hiszpański przekład, Tarsicio MARTÍN; postscript skipped)
2Españoles part I, Nr 30, s. 97-99 (hiszpański przekład)
3CEID 1/1 Nr 68, p. 309-314 (in extenso; angielski regest)

 

Tekst + aparat krytyczny + komentarzZwykły tekstTekst + komentarzTekst + aparat krytyczny

 

Ioannes de Curiis Dantiscus, episcopus Culmensis etc. et ad ecclesiam Varmiensem postulatus etc. Domino Iacobo Graciano salutem.

Quod cf. Diego GRACIÁN de Alderete to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-07-06, CIDTC IDL 1656;
Diego GRACIÁN de Alderete to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-07-06, CIDTC IDL 1657;
Diego GRACIÁN de Alderete to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-07-06, CIDTC IDL 1658
litteriscf. Diego GRACIÁN de Alderete to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-07-06, CIDTC IDL 1656;
Diego GRACIÁN de Alderete to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-07-06, CIDTC IDL 1657;
Diego GRACIÁN de Alderete to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-07-06, CIDTC IDL 1658
tuis, quas, si recte meminimus, trinis exemplis accepimus, hucusque non rescripserimus, in causa fuit expectatio responsi ad nostras, quas ad quosdam amicos nostros et ad ipsam Isabel Delgada (†after 1546-06-15), Dantiscus' paramour during his stay in Spain, mother of his two children, Juana and Juan (Juan died in childhood)IsabellamIsabel Delgada (†after 1546-06-15), Dantiscus' paramour during his stay in Spain, mother of his two children, Juana and Juan (Juan died in childhood), matrem Juana Dantisca (*1527 – †1601), daughter of Ioannes Dantiscus and Isabel Delgada; wife of Diego Gracián de Alderete (SKOLIMOWSKA 2004, p. 52; LLAMAS 1995; LLAMAS 1999; LLAMAS 2001; LLAMAS, SKOLIMOWSKA; MELGAR, 37, ...)sponsaeJuana Dantisca (*1527 – †1601), daughter of Ioannes Dantiscus and Isabel Delgada; wife of Diego Gracián de Alderete (SKOLIMOWSKA 2004, p. 52; LLAMAS 1995; LLAMAS 1999; LLAMAS 2001; LLAMAS, SKOLIMOWSKA; MELGAR, 37, ...) tuae, dederamus, quandoquidem iis mentem nostram de illa et filia declaravimus – quod neque te porro, ut arbitramur, latere potuit – persuadentes nobis litteras manu nostra scriptas et a domino Ehingero[1] Isabel Delgada (†after 1546-06-15), Dantiscus' paramour during his stay in Spain, mother of his two children, Juana and Juan (Juan died in childhood)matriIsabel Delgada (†after 1546-06-15), Dantiscus' paramour during his stay in Spain, mother of his two children, Juana and Juan (Juan died in childhood) redditas te legisse. Ad eas cf. Adagia 1526 No. 3385 ne punctum quidem ne iota quidemcf. Adagia 1526 No. 3385 ne punctum quidem illa rescribi nobis curavit, neque in praesens cum cf. Isabel DELGADA & Juana DANTISCA to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-03-15, CIDTC IDL 1590iis, quas cum tuis misit, responditcf. Isabel DELGADA & Juana DANTISCA to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-03-15, CIDTC IDL 1590, non secus atque si numquam recepisset, connivens nimirum supina aure ad ea, quae nos, ut serio sciremus, tum ex nostra, tum etiam ex re illius esse putavimus, quasi vero multam Circeam bibisset mandragoram[2]. Atqui longe fuisset illi utilius commodiusque, si poto elleboro[3] nostris admonitionibus paruisset, verum imprudens mulier id nobis ut alienum venum ire et praesenti pecunia voluit, quod prius nostrum esse confirmabat. Quis autem adeo cf. Cic. Fat. 10 Zopyrus stupidum esse Socratem dixit et bardum stupidus et barduscf. Cic. Fat. 10 Zopyrus stupidum esse Socratem dixit et bardum est, ut id, quod suum est, sciens emat? Eoque nobis, qui alias in malum minime suspicaces esse solemus, quiddam gravioris opinionis, et fortassis non incertae , non sine pungente scrupulo iniecit. Quam quidem opinionem per tuas litteras initumque coniugium, quod tibi et novae nuptae felix faustumque esse optamus, adimi nobis non gravate sustinemus, utpote pro tuis virtutibus eruditioneque non vulgari atque pro veteri nostra in te propensione tibi volentes optime, hancque amicam in te nostram cogitationem et voluntatem consum{m}ato modis legitimis matrimonio non obscure agnosces, reque ipsa experieris. Tu modo, quod facis interim, cura, ut tibi honestis moribus pro paterno tuoque decore coniunx in ea qua est aetate educetur ac instituatur. Ceterum, quod hinc petis stipendium pro negotiis nostris in aula vestra obeundis, non tibi deesset opera adminiculumque nostrum, verum hoc tempore nobilis quidam ex nostratibus Fabian Wojanowski (Fabian of Dąbrówka, Fabian Damerau) (†1540), courtier of King Sigismund I Jagiellon and Queen Bona Sforza, German tutor to their son Sigismund II Augustus. In 1531 he went back to his family name Damerau; Dantiscus' companion on his mission to Emperor Charles V and his successor as a royal envoy at the Imperial court; 1539-1540 Canon of Ermland (Warmia) (from 1538 coadiutor of Henryk von Snellenberg by Dantiscus' patronage) (KOPICZKO 2, p. 49; SBKW, p. 37)FabianusFabian Wojanowski (Fabian of Dąbrówka, Fabian Damerau) (†1540), courtier of King Sigismund I Jagiellon and Queen Bona Sforza, German tutor to their son Sigismund II Augustus. In 1531 he went back to his family name Damerau; Dantiscus' companion on his mission to Emperor Charles V and his successor as a royal envoy at the Imperial court; 1539-1540 Canon of Ermland (Warmia) (from 1538 coadiutor of Henryk von Snellenberg by Dantiscus' patronage) (KOPICZKO 2, p. 49; SBKW, p. 37), qui nobis, cum oratorio fungeremur munere in Spain (Hispania)HispaniisSpain (Hispania), aliquot annis inservivit, Isabel Delgada (†after 1546-06-15), Dantiscus' paramour during his stay in Spain, mother of his two children, Juana and Juan (Juan died in childhood)IsabellaeIsabel Delgada (†after 1546-06-15), Dantiscus' paramour during his stay in Spain, mother of his two children, Juana and Juan (Juan died in childhood) non incognitus et tibi fortasse notus, hanc gerit provinciam. Illi scribemus, ut tecum super iis conferat tecumque dispiciat, quod ex tuo negociorumque tractandorum usu esse possit. De annua pensione non est quod Isabel Delgada (†after 1546-06-15), Dantiscus' paramour during his stay in Spain, mother of his two children, Juana and Juan (Juan died in childhood)IsabellaeIsabel Delgada (†after 1546-06-15), Dantiscus' paramour during his stay in Spain, mother of his two children, Juana and Juan (Juan died in childhood) debemus, cum oblatam toties condicionem non susceperit. Si nostris obsecuta non iniquis monitis pactum, quod inire cum illa voluimus, admisisset, iam quod quereretur et de quo cf. Phaed. 1.13.1-2 qui se laudari gaudet verbis subdolis / sera dat poenas turpes paenitentia sera ducitur paenitudinecf. Phaed. 1.13.1-2 qui se laudari gaudet verbis subdolis / sera dat poenas turpes paenitentia , non haberet. Nihilo secius , licet spes non sit, ut licentioris institutum vitae turpi consuetudine, cuius maxima est vis, conflatum relinquere possit, poteris tamen illi nostro nomine viginti numerare aureos, quos tibi per oportunitatem reddi faciemus, quibus si cf. Porph. Com. in Hor. Art. 1. 6. 22 quoniam in propria non pelle quietem Ex proverbio sumptum est; eos namque, qui mediocritatis suae obliti maiora se ipsis adpetunt, solemus dicere noncontinere se intra pelliculam suam; Adagia 1526 No. 592 intra tuam pelliculam te contine intra pelliculam redienscf. Porph. Com. in Hor. Art. 1. 6. 22 quoniam in propria non pelle quietem Ex proverbio sumptum est; eos namque, qui mediocritatis suae obliti maiora se ipsis adpetunt, solemus dicere noncontinere se intra pelliculam suam; Adagia 1526 No. 592 intra tuam pelliculam te contine hones tati iniciari ceperit, quottannis subsidii aliquid a nobis tuto expectabit. At veremur , quemadmodum cf. Suet. Ves. 16.3 Quidam natura cupidissimum tradunt, idque exprobratum ei a sene bubulco, qui negata[m] sibi gratuita[m] libertate[m], quam imperium ade[m]ptum suppliciter orabat, proclamaverit, vulpem pilum mutare, non mores.; Adagia 1526 No. 2219 Lupus pilum mutat, non mentem vulpes quod pilos quidem accedente aetate sit mutatura, sarta tecta atque integra manente naturacf. Suet. Ves. 16.3 Quidam natura cupidissimum tradunt, idque exprobratum ei a sene bubulco, qui negata[m] sibi gratuita[m] libertate[m], quam imperium ade[m]ptum suppliciter orabat, proclamaverit, vulpem pilum mutare, non mores.; Adagia 1526 No. 2219 Lupus pilum mutat, non mentem . Non est aliud, quod conquisite in praesentia ad te scribamus occupati auro ad Rome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy SeeurbemRome (Roma), city in central Italy, on the Tiber river, seat of the Holy See mittendo, quo confirmationem postulationis seu translationis hinc nostrae ad ecclesiam Varmiensem, quae pinguioris in triplo fortunae, quam haec nostra est, emere cogimur. Bene vale, et amicis, qui te suis litteris nobis commendarunt plurima nostro nomine salute impartire[4].

Postscript:

Non abs re et hoc, mi Graciane, in tuam notitiam deducendum existimavi, ne de me in posterum quoquo modo conqueri possis, quod ratione dotis, quam tibi fortassis amplam , nihil debebo, Isabel Delgada (†after 1546-06-15), Dantiscus' paramour during his stay in Spain, mother of his two children, Juana and Juan (Juan died in childhood)matrisIsabel Delgada (†after 1546-06-15), Dantiscus' paramour during his stay in Spain, mother of his two children, Juana and Juan (Juan died in childhood) potissimum causa , quae Juana Dantisca (*1527 – †1601), daughter of Ioannes Dantiscus and Isabel Delgada; wife of Diego Gracián de Alderete (SKOLIMOWSKA 2004, p. 52; LLAMAS 1995; LLAMAS 1999; LLAMAS 2001; LLAMAS, SKOLIMOWSKA; MELGAR, 37, ...)puellamJuana Dantisca (*1527 – †1601), daughter of Ioannes Dantiscus and Isabel Delgada; wife of Diego Gracián de Alderete (SKOLIMOWSKA 2004, p. 52; LLAMAS 1995; LLAMAS 1999; LLAMAS 2001; LLAMAS, SKOLIMOWSKA; MELGAR, 37, ...) bonis et commodis invitata condicionibus ad me mittere semper est reluctata, nisi prius ducentos praesenti pecunia a me haberet ducatos. Hanc cum illa exercere mercaturam indignissimum iudicavi, eaque animum meum longe a se et filia abdicavit. Si illa minime fucato candori meo, quem olim sine omni labe cognovit et integrum, credidisset, iampridem vel per Albrecht Cuon (Kohn) (†after 1559), a German merchant from Nuremberg, and the Welsers' factor in Spain (Oberdeutsche Kaufleute, p. 36, footnote 122)dominum Albertum KuonAlbrecht Cuon (Kohn) (†after 1559), a German merchant from Nuremberg, and the Welsers' factor in Spain (Oberdeutsche Kaufleute, p. 36, footnote 122), aut per compatrem meum dominum Ulrich Ehinger (*1485 – †1537), Augsburg banker, member of the Ehinger family of German merchants, one of the most important German merchants in Spain (probably as the Welsers' agent); brother of Heinrich Ehinger; counselor to Emperor Charles V’s (knighted by the Emperor in the Order of Santiago) (DE VOCHT 1961, p. 298; NDB 4 Ehinger, p. 344; ZELINSKY HANSON, p. 123 and footnote 46; EIRICH, p. 170)Ulricum EhingerUlrich Ehinger (*1485 – †1537), Augsburg banker, member of the Ehinger family of German merchants, one of the most important German merchants in Spain (probably as the Welsers' agent); brother of Heinrich Ehinger; counselor to Emperor Charles V’s (knighted by the Emperor in the Order of Santiago) (DE VOCHT 1961, p. 298; NDB 4 Ehinger, p. 344; ZELINSKY HANSON, p. 123 and footnote 46; EIRICH, p. 170) ad me dedisset Juana Dantisca (*1527 – †1601), daughter of Ioannes Dantiscus and Isabel Delgada; wife of Diego Gracián de Alderete (SKOLIMOWSKA 2004, p. 52; LLAMAS 1995; LLAMAS 1999; LLAMAS 2001; LLAMAS, SKOLIMOWSKA; MELGAR, 37, ...)filiamJuana Dantisca (*1527 – †1601), daughter of Ioannes Dantiscus and Isabel Delgada; wife of Diego Gracián de Alderete (SKOLIMOWSKA 2004, p. 52; LLAMAS 1995; LLAMAS 1999; LLAMAS 2001; LLAMAS, SKOLIMOWSKA; MELGAR, 37, ...), contemplatione Isabel Delgada (†after 1546-06-15), Dantiscus' paramour during his stay in Spain, mother of his two children, Juana and Juan (Juan died in childhood)cuius matrisIsabel Delgada (†after 1546-06-15), Dantiscus' paramour during his stay in Spain, mother of his two children, Juana and Juan (Juan died in childhood) non fuissem oblitus, curassemque vita mea durante et hinc ex testamento, si Deo inservire voluisset, ad quod servitium atque ad honestatem amplectendam hortatus sum eam semper, quod illi omnia ad victum cf. Ov. Am. 3.7.45-46 Credo etiam magnos, quo sum tam turpiter usus, muneris oblati paenituisse deos; Dantisci Carmina 39.72 deliciae, quibus es turpiter usa satis sine corporis questu, quo abusa est turpiter,cf. Ov. Am. 3.7.45-46 Credo etiam magnos, quo sum tam turpiter usus, muneris oblati paenituisse deos; Dantisci Carmina 39.72 deliciae, quibus es turpiter usa satis suffecissent necessaria. Neque sponsae tuae hic sponsus defuisset. Atqui , cum tanto a me intervallo dissideat, neque spes est videndi eam umquam, non secus atque si in vivis non esset mihi venit existimanda. Quicquid ex ea voluptatis paternae mihi debebatur, tu praeripuisti, et, cum cf. Ov. Met. 1. 366 sic visum superis sic superis visum estcf. Ov. Met. 1. 366 sic visum superis , iam me non invito tibi eam habe. Quod si adhuc dos esset mittenda, duplici afficerer damno, et tu commodo duplici. Satis sit igitur tibi in uno, cum mihi ex illa cedit nullum. Nihilo tamen secius, postquam consumaveris matrimonium, quod fortassis, ut estis ad libidinem procliviores supra aetatem, iam factum est , non deerit tibi et Juana Dantisca (*1527 – †1601), daughter of Ioannes Dantiscus and Isabel Delgada; wife of Diego Gracián de Alderete (SKOLIMOWSKA 2004, p. 52; LLAMAS 1995; LLAMAS 1999; LLAMAS 2001; LLAMAS, SKOLIMOWSKA; MELGAR, 37, ...)illiJuana Dantisca (*1527 – †1601), daughter of Ioannes Dantiscus and Isabel Delgada; wife of Diego Gracián de Alderete (SKOLIMOWSKA 2004, p. 52; LLAMAS 1995; LLAMAS 1999; LLAMAS 2001; LLAMAS, SKOLIMOWSKA; MELGAR, 37, ...), ubi possum, beneficentia mea , adeoque et per oportunitatem munificentia. Haec ideo liberius et apertius tecum ago, ne suspicari de me aliud atque aliud causari possis, rebus et fortunis tuis alias libenter commodaturus. Iterum bene vale inque Dei timore et amore sponsa tua, quam meo nomine salutabis, fruere. Mittam illi paulo post, quo se et oblectare, meique memoriam habere possit. Datum ut in litteris.

[1 ] Heinrich Ehinger (Enrrico Eynger) (†1537)Heinrich EhingerHeinrich Ehinger (Enrrico Eynger) (†1537) or Ulrich Ehinger (*1485 – †1537), Augsburg banker, member of the Ehinger family of German merchants, one of the most important German merchants in Spain (probably as the Welsers' agent); brother of Heinrich Ehinger; counselor to Emperor Charles V’s (knighted by the Emperor in the Order of Santiago) (DE VOCHT 1961, p. 298; NDB 4 Ehinger, p. 344; ZELINSKY HANSON, p. 123 and footnote 46; EIRICH, p. 170)Ulrich EhingerUlrich Ehinger (*1485 – †1537), Augsburg banker, member of the Ehinger family of German merchants, one of the most important German merchants in Spain (probably as the Welsers' agent); brother of Heinrich Ehinger; counselor to Emperor Charles V’s (knighted by the Emperor in the Order of Santiago) (DE VOCHT 1961, p. 298; NDB 4 Ehinger, p. 344; ZELINSKY HANSON, p. 123 and footnote 46; EIRICH, p. 170). Both brothers are mentioned in Dantiscus’ letters in the context of issues related to his Spanish family, so it is hard to determine which brother is being referred to here (cf. letters cf. Ioannes DANTISCUS to Isabel [DELGADA] [Löbau (Lubawa)], 1537-03-16, CIDTC IDL 3857of Dantiscus to Isabel Delgada, Lubawa, March 16, 1537cf. Ioannes DANTISCUS to Isabel [DELGADA] [Löbau (Lubawa)], 1537-03-16, CIDTC IDL 3857, cf. [Ioannes DANTISCUS] to [Johan WEZE] Löbau (Lubawa), 1537-09-28, CIDTC IDL 1729of Dantiscus to Lund archibishop elect Johan Weze, Lubawa, September 28, 1537cf. [Ioannes DANTISCUS] to [Johan WEZE] Löbau (Lubawa), 1537-09-28, CIDTC IDL 1729, and the postscript to the present letter). Both brothers died in 1537. The cf. Ioannes DANTISCUS to Isabel [DELGADA] [Löbau (Lubawa)], 1537-03-16, CIDTC IDL 3857letter to Isabelcf. Ioannes DANTISCUS to Isabel [DELGADA] [Löbau (Lubawa)], 1537-03-16, CIDTC IDL 3857 mentioned here reached her in late June 1537

[2 ] Mandragora is a Mediterranean medicinal perennial plant with a forked root shaped like a human figure; the ancients ascribed narcotic, soporific and magical properties to it; Circe used a mandragora brew to turn humans into animals (cf. KOPALIŃSKI 1990 p. 646 Kopaliński, p. 646cf. KOPALIŃSKI 1990 p. 646 ; cf. also e.g. cf. Plin. Nat. 25.147.5 mandragoran alii Circaeon vocant Plinycf. Plin. Nat. 25.147.5 mandragoran alii Circaeon vocant and cf. Adagia 1526 No. 3464 Bibere mandragoram (eandem Circeam appellant) Erasmuscf. Adagia 1526 No. 3464 Bibere mandragoram (eandem Circeam appellant)

[3 ] Elleborum (hellebore), a plant used in ancient medicine as a remedy for mental diseases as well as a reviving tonic and a laxative (cf. e.g. Porph. Com. in Hor. Art. 300.2 Locus est in Achaia Anticyra, ubi elleborum nascitur, quo sumpto dementes sanantur. Hoc etiam sumpto et dolor capitis sanatur.; there are also mentions of madness being treated with hellebore in the works of cf. Pl. Men. 913, 950 Plautuscf. Pl. Men. 913, 950 , cf. Mart. Martialiscf. Mart. and cf. Col. Columellacf. Col.

[4 ] Dantiscus received letters recommending Gracián from: Juana Dantisca (cf. Juana DANTISCA to Ioannes DANTISCUS Pozaldez, 1537-07-07, CIDTC IDL 1659Spanish orig. AAWO, D.68, f.162, print Españoles, I.20cf. Juana DANTISCA to Ioannes DANTISCUS Pozaldez, 1537-07-07, CIDTC IDL 1659), Luis Núñez Cabeza de Vaca (cf. Luis NÚÑEZ CABEZA DE VACA to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-07-22, CIDTC IDL 1676orig. AAWO, D.68, f.141, print Españoles, I.24cf. Luis NÚÑEZ CABEZA DE VACA to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-07-22, CIDTC IDL 1676), Gonzalo Pérez (cf. Gonzalo PÉREZ to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-07-10, CIDTC IDL 1663orig. AAWO, D.131, f.13-14, print Españoles, I.21cf. Gonzalo PÉREZ to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-07-10, CIDTC IDL 1663), Ulrich(?) Ehinger (cf. Ulrich EHINGER to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-07-12, CIDTC IDL 1671German orig. AAWO, D.94, f.84-85v.cf. Ulrich EHINGER to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-07-12, CIDTC IDL 1671), Alfonso Polo (cf. Alfonso POLO to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-07-12, CIDTC IDL 1672orig. AAWO, D.131, f.23-24, print Españoles, I.23cf. Alfonso POLO to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-07-12, CIDTC IDL 1672), Guevara (cf. Fernando de GUEVARA to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-07-12, CIDTC IDL 1673orig. AAWO, D.131, f.15-16, print Españoles, I.22cf. Fernando de GUEVARA to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-07-12, CIDTC IDL 1673), Reinaldo Strozzi (cf. Reynaldus STROZZI to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-[07]-05, CIDTC IDL 1860Spanish orig. BK, 230, p.263-264, AAWO, D.131, f.31, print Españoles, I.18cf. Reynaldus STROZZI to Ioannes DANTISCUS Valladolid, 1537-[07]-05, CIDTC IDL 1860)