» Korpus Tekstów i Korespondencji Jana Dantyszka
Copyright © Pracownia Edytorstwa Źródeł i Humanistyki Cyfrowej AL UW

Wszelkie prawa zastrzeżone. Zabrania się kopiowania, redystrybucji, publikowania, rozpowszechniania, udostępniania czy wykorzystywania w inny sposób całości lub części danych zawartych na stronie Pracowni bez pisemnej zgody właściciela praw.

List #3872

[Ioannes DANTISCUS] do [Samuel MACIEJOWSKI]
Heilsberg (Lidzbark Warmiński), [1539-08-01]

Regest polski:

Dantyszek nie jest zadowolony z nominacji Jana Sokołowskiego na kasztelanię elbląską. Uważa, że sprawa ta wzięłaby lepszy obrót, gdyby nie choroba adresata.

Dantyszek apeluje, by Maciejowski zadbał o zdrowie i nie obciążał się nadmiernie na niedawno objętym urzędzie kanclerskim. Przyjął bez zdziwienia brak skuteczności swojej rekomendacji dla adresata. Dziękuje za obietnicę wsparcia przeciw ludziom, którzy go zniesławiają.

Nawiązując do wcześniej przesłanych informacji, Dantyszek przypomina o niegodnym potraktowaniu biskupa chełmińskiego [Tiedemanna Giesego] przez pewnych jego krajan, a zwłaszcza przez wojewodę chełmińskiego [Jana Luzjańskiego]. Sprawę tę zarówno adresatowi, jak i królowi obszernie opisuje także Giese. Dantyszek prosi o wsparcie w tej kwestii. Informuje o przesłaniu przez Giesego wzorów, według których chciałby on, by sporządzone zostały królewskie poruczenia na najbliższy sejm [pruski], należące do nich pozwy i mandat przeciwko szlachcicowi z Ziemi Dobrzyńskiej [Moszczyńskiemu], który z jednej z biskupich wsi gwałtem uprowadził chłopa wraz z całym jego dobytkiem.

W związku z nawrotem zarazy w Ziemi Chełmińskiej, Toruniu i w sąsiednich miasteczkach Dantyszek nie jest pewien, czy sejm [pruski] zbierze się w dniu św. Michała [29 września]. Spodziewa się raczej eskalacji zarazy, gdyż trwają właśnie jarmarki gdańskie. Nawet wtedy, gdy zmieni się miejsce obrad na bezpieczniejsze, chorobę rozsiewać będą strony procesowe przybywające na zjazd z zainfekowanych terenów.

Dantyszek prosi, by Maciejowski zawiadomił króla, że przyjął zaproszenie księcia [Albrechta Hohenzollerna] na ślub córki swojego ochmistrza [Melchiora von Kreytzen]. Przy tej okazji mają przedyskutować sprawy dotyczące stosunków sąsiedzkich. Dantyszkowi nie wypadało odmówić, lecz martwi się, że wyjazd ten sprowokuje kolejne pomówienia na dworze.




Rękopiśmienne podstawy źródłowe:
1kopia kancelaryjna język: łacina, ręką pisarza, AAWO, AB, D. 7, k. 100v-r(!)
2brulion język: łacina, autograf, AAWO, AB, D. 7, k. 100r

Publikacje:
1CEID 1/2 Nr 82, s. 282-286 (in extenso; angielski regest)

 

Tekst + aparat krytyczny + komentarzZwykły tekstTekst + komentarzTekst + aparat krytyczny

 

Reverende Domine, frater et [amice carissime et honorande].

Dominationi Vestrae Reverendae precor ... navatam Dominatonis Vestrae Reverendae ex ... ipsa intellexi, pro qua omnes ... castellanatus Elbingensis adeo sit ... dedecuisset morula quaedam in ea praesertim re ... momenti habetur Jan Sokołowski (Jan of Wrząca) (†1546), in 1533 accused by Ioannes Dantiscus (as Bishop of Kulm) of favouring heresy; 1539-1544 Castellan of Elbing (Elbląg); 1544-1545 Castellan of Kulm (Chełmno); 1545-1546 Voivode of Pomerania (PSB 40/1, p. 131-133)castellanusJan Sokołowski (Jan of Wrząca) (†1546), in 1533 accused by Ioannes Dantiscus (as Bishop of Kulm) of favouring heresy; 1539-1544 Castellan of Elbing (Elbląg); 1544-1545 Castellan of Kulm (Chełmno); 1545-1546 Voivode of Pomerania (PSB 40/1, p. 131-133) iste, qui hunc nov... solus dissonat sententiisque fere omnium reluctatur et hoc nu... ...do quodam impetu similiorem sibi apud Inhabitants of Royal Prussia nostratesInhabitants of Royal Prussia reperire non potuit dignum p... operculum etc. Prius nobis negotium fuit cum uno, in posterum de eadem cera et fari[na] cum duobus. Quam inde Royal Prussia (Prussia Regalis), region, part of Prussia annexed to the Kingdom of Poland in 1466 under the provisions of the Second Peace of ThornrespublicaRoyal Prussia (Prussia Regalis), region, part of Prussia annexed to the Kingdom of Poland in 1466 under the provisions of the Second Peace of Thorn habitura est utilitatem, aliquando docebit exitus. Adversam valetudinem Dominationis Vestrae Reverendae in causa fuisse existimo, quod adeo repente, praeter aulae usum, satis non apte collocata fuerit haec dignitas. Ad dignos non sit haec properatio. Sed de iis et in aurem hactenus.

Deo gratia, qui nobis Dominationem Vestram Reverendam salvam restituit. Quam ut sic longissimo tempore conservet, intime oro. Ceterum, mi Domine carissime, adnitendum curandumque esset, ne se in huius officii principio pluribus, quam humeri ferre valeant, oneret negotiis sollicitudinibusque non parum salut[i] noxiis, illius diffinitionis veteris memor, quam olim a reverendissimo domino meo Krzesław Kurozwęcki (Krzesław of Kurozwęki) (*ca. 1440 – †1503), 1484-1503 Grand Chancellor of the Crown; 1493-1503 Bishop of Włocławek (PSB 16, p. 272-273)CreslaoKrzesław Kurozwęcki (Krzesław of Kurozwęki) (*ca. 1440 – †1503), 1484-1503 Grand Chancellor of the Crown; 1493-1503 Bishop of Włocławek (PSB 16, p. 272-273), episcopo Vladislaviensi, regni cancellario audivi, cancellariatum nempe esse dulcis vitae exinanitionem. Cautior itaque, quam prius, habenda est Dominationi Vestrae Reverendae valetudinis suae ratio temperamentumque adhibendum in omnibus, cf. Ter. An. 34 ne quid nimis etc.cf. Ter. An. 34

Quod commendatio mea non admodum accepta fuerit, ob id aequiore animo fero, quod ab aliis prius maioribus me in rebus iustissimis et reipublicae commodis facta non semel repudiationem repperit. Continuissem quidem me, quemadmodum et cor praesagiebat, si amor in Dominationem Vestram Reverendam reprimi potuisset, qui hoc ipsum, quod a me factum est, vehementia non modica extorsit. Boni itaque suscipiat, oro, quod bona et amica mens suggessit. Prodesse certe, obesse nolui, divina nihilosecius voluntas, quam non obscuris argumentis Dominationi Vestrae Reverendae propitiam esse nosco, irritis etiam osoribus fiet.

Patrocinium suum, quod mihi contra eos, qui me calumniari solent, offert, adeo gratum est, cum exspectationi meae et in re praesenti iam non semel integerrime mihi responderit, ut quid gratius esse valeat, non facile a me inveniatur pro eoque gratias numquam intermorituras habeo sicque me vicissim erga Dominationem Vestram Reverendam geram, ne quid umquam, quod sibi a me praestari velit, desiderare merito possit. Hocque non aulic{a}e etc.

In cf. Ioannes DANTISCUS to Samuel MACIEJOWSKI 1539-06-25 — 1539-07-31, CIDTC IDL 7243, letter lostnovissimiscf. Ioannes DANTISCUS to Samuel MACIEJOWSKI 1539-06-25 — 1539-07-31, CIDTC IDL 7243, letter lost scripseram, quibus indignis modis reverendissimus Tiedemann Giese (Tidemannus Gisius) (*1480 – †1550), in 1519 ennobled by King Sigismund I; 1504-1538 Canon of Ermland (Warmia); 1516-1527, 1533-1537 Judicial Vicar and Vicar General of Ermland; 1523-1538 Custos of Ermland; 1537-1549 Bishop of Kulm (Chełmno); 1549-1550 Bishop of Ermland (BORAWSKA 1984, passim)dominus CulmensisTiedemann Giese (Tidemannus Gisius) (*1480 – †1550), in 1519 ennobled by King Sigismund I; 1504-1538 Canon of Ermland (Warmia); 1516-1527, 1533-1537 Judicial Vicar and Vicar General of Ermland; 1523-1538 Custos of Ermland; 1537-1549 Bishop of Kulm (Chełmno); 1549-1550 Bishop of Ermland (BORAWSKA 1984, passim) a quibusdam nostratibus, et maxime a Johann von Lusian (Jan Luzjański) (*before 1470 – †1551), brother of Fabian von Lusian (Luzjański), Bishop of Ermland (Warmia); 1514-1551 Voivode of Kulm (Chełmno); 1520-1525 Burgrave of Rössel (Reszel) (PSB 18, p. 166-167)palatino CulmensiJohann von Lusian (Jan Luzjański) (*before 1470 – †1551), brother of Fabian von Lusian (Luzjański), Bishop of Ermland (Warmia); 1514-1551 Voivode of Kulm (Chełmno); 1520-1525 Burgrave of Rössel (Reszel) (PSB 18, p. 166-167), homine crudiore, quam officio, quod administrat, convenit, habeatur et tractetur. Qua in re serenissimae Sigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austriamaiestati regiaeSigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria et Dominationi Vestrae Reverendae copiosius scribit. Proinde, ut Tiedemann Giese (Tidemannus Gisius) (*1480 – †1550), in 1519 ennobled by King Sigismund I; 1504-1538 Canon of Ermland (Warmia); 1516-1527, 1533-1537 Judicial Vicar and Vicar General of Ermland; 1523-1538 Custos of Ermland; 1537-1549 Bishop of Kulm (Chełmno); 1549-1550 Bishop of Ermland (BORAWSKA 1984, passim)huic praesuliTiedemann Giese (Tidemannus Gisius) (*1480 – †1550), in 1519 ennobled by King Sigismund I; 1504-1538 Canon of Ermland (Warmia); 1516-1527, 1533-1537 Judicial Vicar and Vicar General of Ermland; 1523-1538 Custos of Ermland; 1537-1549 Bishop of Kulm (Chełmno); 1549-1550 Bishop of Ermland (BORAWSKA 1984, passim) inter nostri ordinis praelatos carissimo iuxta et eruditissimo in omnibus Dominatio Vestra Reverenda adsit. De quibus ad serenissimam Sigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austriamaiestatem regiamSigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria retulit, quantum possum, rogo impensius. Mittit formulas, quibus conscribi petit commissionem regiam ad Provincial Diet of Royal Prussia conventum nostrumProvincial Diet of Royal Prussia proxime futurum, citationes praeterea ad commissionem pertinentes mandatumque contra eum Moszczyński, nobleman of Dobrzyń Land nobilemMoszczyński, nobleman of Dobrzyń Land ex Dobrzyń Land (terra Dobrinensis, Ziemia Dobrzyńska), region in northern Poland, W of Masovia, on the east bank of the Vistula riverterra DobrinensiDobrzyń Land (terra Dobrinensis, Ziemia Dobrzyńska), region in northern Poland, W of Masovia, on the east bank of the Vistula river, qui violenta manu omni iure contempto ex quadam eius villa subject of Tiedemann GIESE colonumsubject of Tiedemann GIESE unum cum omnibus, quae habuit, praedonum more abstulit, quemadmodum ex formulis Dominatio Vestra Reverenda latius agnoscet. In iis conficiendis litteris regiis ne gravetur, quae ... [Dominatio Vestra] Reverenda operam impendere, ut ea[r]um auctoritate id possit assequi ... eius, quibus hic episcopatus nostri sunt dotati iurisdictioque, qua [me]rito utitur, deposcunt, ne deinceps ad similes inferendas violenti[as] ... hominibus grassandi pateat iter liberius. Quicquid ea in re favor[is] ... ...volentia reverendissimo domino Culmensi c...rit aeque gratum immo et gratius ... [Dominatio Vestra] Reverenda commodaret.

Quam diutissime incol[umem] ...atus sui feliciorem esse summopere cupio.

Postscript:

De Provincial Diet of Royal Prussia conventu nostroProvincial Diet of Royal Prussia , si pro 1539-09-29festo divi Michaelis1539-09-29 coibit, plane adhuc apud me incertum est, adeo pestis denuo in Kulm Land (terra Culmensis, Ziemia Chełmińska), region historical region in central-northern Poland; part of Royal Prussiaterra CulmensiKulm Land (terra Culmensis, Ziemia Chełmińska), region historical region in central-northern Poland; part of Royal Prussia, Thorn (Toruń, Thorunium), city in northern Poland, on the Vistula river in its lower reaches, main residence of the bishops of Kulm (Chełmno); one of the three Great Prussian Cities (along with Gdańsk and Elbing) which had representatives in the Council of Royal Prussia; a member of the Hanseatic LeagueThoroniaeThorn (Toruń, Thorunium), city in northern Poland, on the Vistula river in its lower reaches, main residence of the bishops of Kulm (Chełmno); one of the three Great Prussian Cities (along with Gdańsk and Elbing) which had representatives in the Council of Royal Prussia; a member of the Hanseatic League et in propinquis oppidulis grassari coepit verendumque est, post instantes nundinas Gdanenses, unde semper infectio haec ob variarum gentium, quae ibi confluit, multitudinem, fit apud nostrates vehementior, ne latius ac durius saeviat. Quod si etiam locum salubrem eligerimus, ab eo tamen non possunt arceri, qui vel vocati, vel qui alios in causis suis citarunt, ex viciniis pestilentibus adveniunt . Ii contagium secum adferentes in omnes virus diffundere solent. Quod igitur scribo temporius, si forsan ob id comitia nostra iterum impedirentur, ne gravius serenissima Sigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austriamaiestas regiaSigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria ferret, a Dominatione Vestra Reverenda ex hac mea significatione praemonita.

Accedit et aliud, quod per Dominationem Vestram Reverendam serenissimam Sigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austriamaiestatem regiamSigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria scire velim. cf. Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach to Ioannes DANTISCUS Königsberg, 1539-07-21, CIDTC IDL 4958Invitavitcf. Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach to Ioannes DANTISCUS Königsberg, 1539-07-21, CIDTC IDL 4958 me 1539-08-24pro festo divi Bartolomei1539-08-24 vicinus meus, illustrissimus dominus Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach (Albrecht von Brandenburg) (*1490 – †1568), 1511-1525 Grand Master of the Teutonic Order; from 1525 to his death Duke in Prussia as a liegeman of the Polish king; son of Friedrich V of Brandenburg der Ältere and Sophia Jagiellon (daughter of Casimir IV Jagiellon), nephew of Sigismund I, King of Poland; founder of the university in Königsberg (1544)duxAlbrecht I von Hohenzollern-Ansbach (Albrecht von Brandenburg) (*1490 – †1568), 1511-1525 Grand Master of the Teutonic Order; from 1525 to his death Duke in Prussia as a liegeman of the Polish king; son of Friedrich V of Brandenburg der Ältere and Sophia Jagiellon (daughter of Casimir IV Jagiellon), nephew of Sigismund I, King of Poland; founder of the university in Königsberg (1544), ad Elisabeth von Kreytzen (*1509 – †ca. 1579), daughter of Melchior von Kreytzen, Master of the court (Hofmeister) of Duke Albrecht von Hohenzollern (HARTMANN 1525-1550, p. 320-321; https://www.geni.com/people/Elisabeth-von-Tettau/6000000022672459498)filiaeElisabeth von Kreytzen (*1509 – †ca. 1579), daughter of Melchior von Kreytzen, Master of the court (Hofmeister) of Duke Albrecht von Hohenzollern (HARTMANN 1525-1550, p. 320-321; https://www.geni.com/people/Elisabeth-von-Tettau/6000000022672459498) Melchior von Kreytzen (*ca. 1475 – †1557), councillor to Duke Albrecht von Hohnzollern, and from 1533 Master of his court (Hofmeister) (HARTMANN 1525-1550, No. 359, 833; MAŁŁEK 1967, p. 121 footnote 37, 165)magistri curiaeMelchior von Kreytzen (*ca. 1475 – †1557), councillor to Duke Albrecht von Hohnzollern, and from 1533 Master of his court (Hofmeister) (HARTMANN 1525-1550, No. 359, 833; MAŁŁEK 1967, p. 121 footnote 37, 165) suae nuptias, eo potissimum, ut mecum de multis ac utrimque necessariis rebus ad bonam vicinitatem pertinentibus colloqueretur. Negare non potui, cf. Ioannes DANTISCUS to Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1539-07-25, CIDTC IDL 5219promisicf. Ioannes DANTISCUS to Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1539-07-25, CIDTC IDL 5219 me venturum , licet multo redimere cupiam, ut hoc gaudio carere possim, ne itaque quispiam sit (quemadmodum iniqui delatores mihi non desunt), qui hunc congressum aliorsum, atque res habet, interpretetur, deducendum hoc in notitiam serenissimae Sigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austriamaiestatis regiaeSigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria per Dominationem Vestram Reverendam existimavi. Quam plurimum oro in eo se praebeat facilem. Sciet paulopost serenissima regia maiestas et Dominatio Vestra Reverenda, quid in iis choris, qui iampridem me rude donarunt, egerimus etc.