List #2531
Cornelis DE SCHEPPER & Godschalk ERICKSEN (SASSENKERLE) do Ioannes DANTISCUSBrussels, 1542-01-30
Regest polski:
Powróciwszy z Niemiec, gdzie przebywał m.in. u landgrafa heskiego [Philip I of Hesse] i arcybiskupa Köln [Hermann zu Wied], De Schepper odebrał dwa nadane w sierpniu [1541] listy Dantyszka [IDL 6923 (letter lost), IDL 6924 (letter lost)]. Pierwszy z nich zawierał wzmiankę o gdańskim piwie, drugi o rogach łosi. De Schepper cieszy się, że Dantyszek ma się dobrze.
Zawiadamia, że (zgodnie z instrukcją [Nicolasa Perrenot de] Granvelle) posłał rogi do Ioanninusa Bourchonusa. Załącza list Granvelli do Dantyszka [IDL 2519]. Piwo dotarło do Brugge, piły je królowa Maria [of Hungary] i siostra królowej Szkocji [Louise of Lorraine, siostra Marie de Guise], która nigdy wcześniej nie próbowała piwa, piła więc z niechęcią (cum nausea). Wielu sądzi, że piwo to ma działanie lecznicze, kiedy bowiem De Schepper dodał do niego imbiru (asara baccara) i jagód lauru (lauri baccae), pomogło jego żonie [Elisabeth Donche] na kaszel.
De Schepper zawiadamia o zakończeniu przez cesarza [Charles V von Habsburg] sejmu w Ratyzbonie (lipiec [1541]) i jego podróży do Italii, oraz o klęsce poniesionej przez chrześcijan pod Budą. Przyczyn klęski upatruje w bierności dysydentów niemieckich i łatwowierności brata Jerzego [Utješenović’a], Bálinta Töröka i innych Węgrów wobec obietnic tureckich.
Następnie opisuje nieudaną wyprawę cesarza do Algieru w celu odbicia miast zajętych przez tureckich i mauryjskich piratów. Podczas wyprawy wielu dworzan utraciło część swego mienia, a duża część okrętów została zniszczona, nie zginął jednak nikt znaczący. W wyprawie wziął udział szwagier De Scheppera, Cornelis van Zegherscapelle. Po powrocie cesarz udał się do Valladolid i planuje kolejną wyprawę do Afryki. W Niderlandach zarządzono modlitwy dziękczynne za szczęśliwy powrót cesarza z wyprawy.
De Schepper opisuje narastające zagrożenie ze strony Francji w stosunku do Niderlandów i Niemiec. Król [Francis I de Valois] zażądał od księcia Lotaryngii [Antoine le Bon] przekazania mu terytorium Chàtenois. Jest to dogodne miejsce ataku na księstwo Luksemburga i biskupstwa zachodnich Niemiec. Niemcy nie dostrzegają tego niebezpieczeństwa, cesarz wyczerpuje siły na wojnę z Turkami i wewnętrzne konflikty, a tymczasem Francja rośnie w siłę. Wysunięto też ostatnio przeciwko cesarzowi zarzut, jakoby dążył on do zguby świata chrześcijańskiego. De Schepper, podobnie jak Dantyszek, pragnie odsunąć się od polityki.
De Schepper informuje, że we Francji odzyskał wpływy admirał Philippe de Chabot. Przy pomocy kochanki króla [Anne de Pisseleu d' Heilly] odsunął on od władzy konetabla [Anne] de Montmorency.
De Schepper twierdzi, że rzeczywistą przyczyną niechęci między cesarzem i królem Francji i grożącej wojny nie było zajęcie Mediolanu ani Księstwa Nawarry, lecz gniew boży za grzechy ludzi. Latem ubiegłego roku wiele tysięcy ofiar pochłonęła też w Niemczech zaraza. De Schepper z przerażeniem zauważa intensywne dążenie króla Francji do przejęcia władzy cesarskiej. Uważa je za realne w obliczu podziałów oraz upadku cnót wojennych w Niemczech. Niektórzy Niemcy przysięgli nawet wierność królowi Francji. De Schepper przytacza historyczne przykłady upadku imepriów. Pisze też, że krążą pogłoski o tym, że Francuzi mają oficjalnie zaproponować [na sejmie] w Spirze posunięcia przeciwko cesarzowi. W Niderlandach odbyło się ostatnio zgromadzenie, na którym ludność została poinformowana, jak należy zachować się w wypadku inwazji wrogów.
De Schepper opisuje sytuację w regionie nadbałtyckim. Król Danii Chrystian odrzucił propozycję posła cesarskiego, aby przedłużyć rozejm. Podobno również król Szwecji [Gustav I Vasa] szykuje się do wojny. Niderlandy poinformowały zatem listownie władców Polski oraz księstw i miast nadbałtyckich o przewidywanych w wypadku wojny utrudnieniach w handlu i żegludze.
De Schepper zawiadamia, że Godschalk [Ericksen] wraz z Bartholomeusem Hallerem i Miklosem Oláhem znaleźli się po bitwie pod Budą w posiadłościach węgierskich królowej Marii, skąd wyjechali na prośbę mieszkańców, lękających się, że obecność posła cesarskiego sprowadzi na nich gniew Turków. Oláh udał się na dwór króla rzymskiego [Ferdynanda], Haller – do Norymbergi, Godschalk zaś powrócił do Niderlandów. Arcybiskup Palermo [Jean Carondelet] usunął się z dworu, jest proboszczem u Św. Donatiana w Brugge i przekazuje pozdrowienia Dantyszkowi.
De Schepper opisuje karierę kościelną Georga von Österreich oraz jego uwięzienie przez króla Francji, który jako przyczynę podał odwet za śmierć posłów francuskich Cesare Fregoso i Antonio Rincona, jakoby zamordowanych przez sługi cesarza w Księstwie Mediolanu. Zdaniem De Scheppera padli oni ofiarą zbójców, natomiast Georg von Österreich został uwięziony z powodu niechęci mieszkańców Liège do niego jako nowego biskupa.
De Schepper zawiadamia, że Maximiliaan van Egmond jest zdrowy i przebywa we Fryzji. Hrabia Fryzji Johan [Cirksena] poślubił nieślubną córkę [Dorothea of Austria] cesarza Maksymiliana. Młody van Gaasbeek, [Daniel] De Heulle i Frédéric de Melun mają się dobrze. Pan de Praet [Louis of Flanders] cierpi z powodu podagry. Jego syn [John of Flanders] ożenił się z córką [Jacqueline] pana de Beveren [Adolfa of Burgundy].
De Schepper przekazuje najnowsze wieści z Węgier o inwazji Turków oraz o zdobyciu Marano [Lagunare] przez sługi króla Francji. Jeśli król nie zechce Marano, mają oni podobno zamiar zaoferować je sułtanowi tureckiemu. Ubolewa nad kondycją czasów, w których przyszło im żyć, bliską zagładą chrześcijaństwa i odejściem ludzi od wiary. Opisuje przejawy upadku wiary w poszczególnych krajach Europy.
De Schepper przekazuje Dantyszkowi wyrazy oddania od Lazarusa Tuchera i Wolfganga Hallera, który ma trzy córki. Żona Hallera jest w ciąży. Żona De Scheppera [Elisabeth Donche] przebywa w Brugge z dwiema córkami, ta z pierwszego małżeństwa [Catharina Laurijn] wkrótce ma wyjść za mąż. Dziewięcioletni syn De Scheppera pobiera pierwsze nauki.
De Schepper zawiadamia, że bacularius [Adolphus de Scornaco] zajmuje sie studiami w Lowanium, oczekując na dochody z prebendy w Utrechcie, a Lieven Algoet podążył z cesarzem do Afryki i Hiszpanii. Podaje też informacje o osobach znanych Dantyszkowi z dworu cesarskiego: panu Courrières [Jean de Montmorency], [Philibercie] z Montfalconnet, panu Roeulx [Adriaan van Croÿ I], de Boussu, oraz o synu Wilhelma von Rogendorf [Krzysztofie].
De Schepper oferuje swoje pośrednictwo w korespondencji z Eustachym Knobelsdorfem, który, zdobywszy sobie w Lowanium dobre imię jako człowiek uprzejmy i skromny, wyjechał do Paryża.
Here starts the letter added by Godschalk Ericksen
Godschalk, odwiedziwszy De Scheppera pod jego nieobecność spowodowaną wezwaniem na dwór, podejmuje pisanie przerwanego przez przyjaciela listu. Przekazuje Dantyszkowi życzenia w imieniu swoim i znajomych. Pamięć o Dantyszku trwa zawsze w ich sercach, niekiedy też podsycana jest piwem z Jopen.
Godschalk jest zmęczony służbą [dworską] i zamyśla zostać duchownym. Posiada kanonikat moguncki, ale książę Holsztynu [Christian III von Oldenburg] sprzeciwia się przeniesieniu tam jego herbu z Holsztynu i Danii. Dzięki wstawiennictwu Johanna Weze uzyskał od [króla rzymskiego] Ferdynanda nominację na kanonikat w Liège, nowy biskup Liège mianował jednak na to miejsce jakiegoś chłopca, z którym Godschalk zamierza procesować się w Rzymie. Jeśli wygra proces, osiądzie w Liège, a jego dochody uzupełni przyznana przez cesarza pensja z opactwa św. Mikołaja w Veurne we Flandrii.
Here continues the letter by Cornelis De Schepper
De Schepper, powróciwszy z dworu, znalazł w swoim liście dopiski Godschalka. Nie wątpi, że będą one miłe Dantyszkowi. Informuje go, że otrzymał rozkaz udania się nazajutrz do Spiry. Zawsze ma w pamięci łaskawość doznaną od Dantyszka. Pozdrawia jego braci, siostry i przyjaciół.
odebrano Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1542-04-08 Rękopiśmienne podstawy źródłowe:
Pomocnicze podstawy źródłowe:
Publikacje:
|
Tekst + aparat krytyczny + komentarzZwykły tekstTekst + komentarzTekst + aparat krytyczny
Reverendissimo et excellentissimo Praesuli et Domino, domino
Reverendissime et excellentissime Praesul, domine et pater honorandissime et observandissime.
Ex
Cervisia autem commode venerat
Ut autem contextum rerum nostratium scias:
Neque multo post
Aulici nostri maiorem partem impedimentorum et equos, uti aiunt, fere omnes amiserunt, sed vita omnibus rebus carior servata non magni aestimant reliquorum iacturam. Ex navibus, quae disiectae fuerunt, nonnullae redierunt salvae, plurimae sunt submersae aut in terram impactae.
Hae duae sunt clades, quas permittente Deo res Christiana uno anno accepit. Idem Deus resarcire omnia melioraque facere poterit. Hoc tamen magni ducendum, quod alicuius nominis vir nullus interiit.
In
Plus multo est, quod agit spes nimirum occupandi et ex
Deinde imperiorum finem vidimus semper contigisse, quando potentior hostis advenit. Ita bello ab
Superioribus diebus missus est quidam ex secretariis caesareis ad illustrissimum
Feruntur et arma a
Veniam ad privatas.
Reverendissimus
Dominus
Dominus
Iunior de
Illustris
dominus
Dum haec scribo, nuntiantur gravia ex
Vide, in qualia tempora incidimus. Quae si bene perpendamu[s], inveniemus hoc regimen sive rempublicam, quae vocata magis est quam fuit Christiana, vix ullo tempore fuisse magis vicinam exterminio. Scio
Sane in regnis Aquilonaribus erasus est ex pectoribus hominum
Domini
Ex aulicis senioribus pauci sunt apud
Here starts the letter added by
Superveni, cum communis amicus dominus
Scripsit
Ego iam multo confractus membra labore sacerdotium die noctuque meditor. Canonicatum habeo
Si hic mihi canonicatus Leodiensis, uti spero, iure addicetur, decrevi eo omnino loci mihi quietem deligere, habeo enim beneficio sacrae
Nondum manum extremam imposueram his litteris, quam certe neque nunc libens impono, cum in aulam sum vocatus, ubi iussum commissumque mihi, ut die crastina per postas proficiscar
Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae humilis inservitor et filius
[2 8 ] There was an
[3 ] Maximiliaan van Horne (1480-1542) was Lord of Gaasbeek. He had two sons: Hendrik van Horne (†1540) and Maarten van Horne (1510-1570). As this letter is from 1542, probably Maarten is meant
[4 ]
[7 ] Norbertine (Premonstratensian) abbey of Saint Nicholas