Magnifice Domine et mi frater carissime Corneli.

Salutem tibi ac tuis omnibus atque omnia faustissima precor ex animo.

Qui me tuis copiosis litteris Viennae Austriae XVIII Augusti ad me datis adeo exhilarasti, ut vix ullae prius gaudium grandius mihi adferre potuerint umquam eoque mihi fuere gratiores, quo prolixiores, ob id maxime, quod te ex Hungarico itinere convaluisse declarabant et fere omnia, quae hac nostra turbulenta tempestate ultro citroque geruntur, abunde significabant desiderio meo in iis satisfacientes, quae iam pridem scire avebam, solverunt enim me de multis fama vulgari incertoque rumore ad me perlatis, in quibus haerebam. Quantum igitur tibi debeam, qui in valetudinis adhuc otio tantum ad me scribendi laborem susceperis, non facile dixerim. Videbar siquidem mihi, quemadmodum ad lunam in Burgensi civitate Hispaniae noctu plerumque foris stantes solebamus, cum tuas eruditas multaeque prudentiae litteras avide legerem, de totius orbis rebus tecum colloqui, quandoquidem intactum nihil reliquisti earum rerum, quae tum apud tuos Belgas, tum in regionibus agebantur circumiacentibus, omnesque amicos et socios nostros, qui vel excesserunt, vel adhuc in vivis habentur, graphice mihi depinxisti. Quo factum est, quod legendo iterumque relegendo satiari vix potuerim. Qua de re apud me destinaram ad singula, quantumvis plurima sint, respondere parique tecum vicissitudine in colloquium conced[ere], quod hoc tempore multa ad aulam nostram scriptio non admittit [facere]. Daturus tamen sum operam, si nactus ex publicis et domesticis negotiis otium aliquando fuero et, cum coram non licet, scripto, quod institui, transigam tumque particulatim, in praesenti vero quaedam summatim attingam. Gratum mihi fuit plurimum, quod, ut scribis, reditus in gratiam cum reverendissimo domino Lundensi non fuerit necessarius, secutus mite et modestum tuum ingenium fortior, ut sapiens ait, vir patiens est viro forti, connivendum inter amicos de plerisque interdum expedit. Scripserat et mihi superioribus mensibus de Isipe aculeis immo loedoriis plenam epistulam, postulans a me non secus atque ab obnoxio debitore grande quiddam, q[uamquam] ea in parte nulli debeam. Minus autem, quod ab am[ico in] eum non satis amicum modum urgeri par sit, unde to... est negotium, ob id potissimum, quod ultro nullo ... merito a me fuit oblatum, hocque non adm[o]d[u]m ... non sit. Somniat sibi nescio quos aureos montes opera reverendissimi domini Lundensis Gracianus exporrectus, nihil inventurus. Sic tamen mihi temperavi ad amicum rescribens, ne quid ex veteri inter nos comparata coniunctione et consuetudine, modo sic illi placeat, decederet. Talem et eiusmodi in re agere advocatum atque adeo vehementem neque illius, neque meo statui et personis, quas uterque gerimus, convenit. Non ea est, quae apud Hispanos, nostri hic ordinis viris de maiorastis etc. cura, quantumque haec nos dedec[et], ut qui ad animarum sollicitudinem astricti sumus, conscientia illorum novit, qui susceptae professioni innituntur. Haec igitur te scire volui, ut si quid ea in re audires, quomodo acta sit, haberes.

De tuis fortunis vitaeque instituto et, quod scribis, quod te totum divinae voluntati submiseris, libenter legi. Illa, quae corpori et animae conducent, disponet omnia. Velim equidem, mi carissime Corneli, te in Iesu Christi gratia felicissimum esse et ditissimum. In illa hic nobis nihil umquam deerit nosque post hanc vitam beabit perpetuo. Ad quae hic multi inhiant per fasque nefasque colligunt plurima. Nonne omnia vanitas? Quo fit, quod desiturus numquam sum esse hostis cupiditatis, quem me nosti fuisse semper. Recteque „non thesaurisabit” tua de me pronuntiavit mathesis, licet hoc amicus ille non de me sentiat, qui eo mihi obicit avaritiam, quia id, quod a me postulat, in Hispaniam non mitto, ubi me nulli vel teruncium debere scio, effecitque, quod etiam hoc, quod ultro dare statueram, iam recusem penitus. Sic fit, cum ex beneficentia, quae gratuito offertur, quasi obaeratum sibi ingratitudo efficere conatur debitum. Sed de iis hactenus.

Velim tecum longior esse in amicorum nostrorum, de quibus scripsisti, recensione et in iis potissimum, quae ad haec nostra turbulenta tempora pertinent, in quibus quivis, quae sua sunt et non quae Iesu Christi, quaerit, quarum ratione plurima pie revera ac prudent[er] commemorasti, atqui me copia obruit et temporis commoditas deficit. Utinam in iis comitiis, quae diebus istis Ratisbonae coire dicuntur, tandem solide aliquid, quo religionis negotium concorditer transigeretur, statui possit. Ubi si tecum illustrissimus dominus comes de Buren Frisiae gubernator aderit, de quo adeo prolixe tam multa bona mihi polliceris et quem perinde ac filium diligo, cum genitorem eius, virum clarissimum, cui aeternam precor beatitatem, non secus atque patrem, ut nosti, amaverim et veneratus sim, velis illi meo nomine salutem omnemque felicitatem cum Nestoris prudentia pariter et aetate precari meamque in se vere paternam ac benevolentissimam propensionem commendare. Licet per tanta ab eo intervalla sim dissitus, non tamen mens et voluntas, si quando illius honori et commodis inservire possim, in me vel tepet vel hebes est. Quod item et reliquis nostris bonis dominis et amicis, quorum mihi gratum contexuisti catalogum , persuadere velis, plurimum oro.

De me, cum te pro mutuo nostro amore sollicitum esse sciam, sic accipe. Ego equidem, Deo gratia, recte valeo relictoque aulicae vitae genere, quo suaviter, sed aliquantum non temperanter conviximus, neque me podagra amplius, neque morbi, qui tum se offerebant , infestant, quamvis suos etiam habeat senectus, quae post annum iam quinquagesimum quintum instat et in plerisque cum corpore mores animi velut in novum et gravius institutum commutavit. Non tamen ( quisque suos patimur manes) a molestiis sum immunis, quas partim publicae et domesticae curae, partim non boni homines, ob id, quod ex Dei gratia sum, mihi invidentes immerenti inferunt. Eas tamen, licet nonnumquam onerosae sint, cons[cia] mens recti ridet suoque nixa candore et integritate fert levissime. In hocque, quantum possum, incumbo studiosius, ut dissui cum aula inita coniunctio possit, ut illam mei perpetua capiat oblivio, eo quod, quicquid aetatis reliquum est, in divinarum litterarum contemplatione absumere penitus apud me destinaverim. Hoc ut per Dei misericordiam possim assequi, orare non desino.

Quae hic et in viciniis aguntur, habe paucis. Serenissimus rex meus cum filio et regina, de qua nostrates carmen Iob canunt „Si Bonam suscepimus” etc., sunt in Lituania confectisque vel pace, vel certis indutiis cum Moscis, cum iam cum Tartaris fere absoluta sunt omnia, in regnum ad veris auram parabunt reditum. Fit iterum magna mortuo archiepiscopo Gneznensi apud nos mutatio, in cuius [locum] episcopus Cracoviensis succedit, vir alioqui aulice bonus, ver[um cui pietatis] admodum parum inest. Quis illi succedet et vicissim ... (auctionaria enim res est), nondum liquet h[actenus]. ... qui digniores sunt Christianaeque inhaerent pietati, hastam attingere verentur.

Cum vicino meo duce, hic cum quo ab omni fere parte fines habeo, pulchre mihi convenit rebus in omnibus, praeterquam in iis, quae ad religionem pertinent, in quibus cum aliud nequeam, in suo illum sensu abundare permitto. Meis vero nihil aliud licet, quam, quod pio usu in ecclesia nostra a tanto tempore, quo haec nostra fides hic propagata est, receptum esse, ab omnibus agnoscitur. Vicini s[ec]ta hac insana infecti male sibi a comitiis imperii metuunt. Quae utinam, quemadmodum optamus, ut tandem hoc periculosum in religione dissidium sine caede et sanguine componi possit, succed...an[t] auspice Christianissimo caesare nostro, quem ut dominus Deus in hoc confirm[et] instituto caelestique gratia ac sapientia fecundet, intime oro. Neque cur fore non sperem iis coeptis felicem exitum, quandoquidem iustus floret ut palma mittiturque illi auxilium ab alto, iustiti[a] ante illum ambulat et disponit in via gressus eius, quia in aeter[num] non commovebitur, verum non sic impii, non sic, sed erunt tamquam pulvis, quem proicit ventus a facie terrae. Quod si tibi istae in ipsis comitiis reddentur, ne grave tibi sit, quaeso, vel per Adolphum nostrum nasi Hamburgensis, cui et ob id scripsi, quae inibi tractabuntur et statuentur, ad me, quantum potest fieri copiosius (plurimum enim tua illa dulcis et erudita copia me oblectat), perscribere cum primis. In eo meum in te accensum amorem imflammabis et, quamvis tibi forsan aliis in rebus usui esse nequeam, non tamen fastidio tibi sit amor meus, quo in omnium rerum eventa(!) fidere et frui potes tutissime.

Ceterum nunc ad alias scriptiones avocor ac aegre a te avellor, mi carissime Corneli, calamo quidem, non autem animo, qui adeo tibi fixus inhaeret, ut neque hic, neque in futura aeternitate sine te esse velit. A quibus tu mihi adscripsisti salutem, illis eandem et longe salubriorem, ut meo nomine dicas, oro, iis praesertim, ad quos adiunctas dedi, imprimis vero honestissimae tuae coniugi et liberis, decanoque nostro Brugensi, commendabisque me diligenter illustrissimis dominis commendatori m[a]iori Couos et Granvellae, petens ab eis, ut me aliquando serenissmae caesareae et catholicae maiestati, cui, si qua in re possem, libenter inservirem, stu[dio]sissime commendent. Quod ut tu pariter nactus occasionem facias, maiorem abs te in modum rogo. Fratres mei Bernardus, [qui] huius est castri, ut vocant, capitaneus, et Georgius, qui castri n[ostri Ressel] ...ime et duae hic mecum sorores viduae, tertia est cum marito ... [capita]neo castri Seburg longissimo tibi tempore salutem duraturam optant ex animo. Vale diutissime, ..., mi carissime atque iterum carissime Corne[li] ....

[Ex] [Heils]berg, X Ianuarii MD[XLI].