Letter #3016
Cornelis DE SCHEPPER to Ioannes DANTISCUSBrussels, 1546-11-28
English register:
In reply to Dantiscus’ letters of 15 June and 16 July about the student from Gdańsk kidnapped in Brabant, De Schepper reports that the deed was committed by people from Gdańsk, while the young man was not abducted in Brabant but deceitfully persuaded to travel to Sint-Truiden, a town in the estates of the Bishop of Liège [Georg of Austria] that border on Brabant. From there he was taken to Cologne but managed to get away in one piece. One of the perpetrators, the elder son of a bookseller, has already been punished. His brother, a Gdańsk forger, will also be punished if he comes to the Low Countries under his own name.
De Schepper mentions that there are many suspicious individuals among people claiming to be merchants from Poland, Pomerania and the east: apostates, fugitives, exiles and Anabaptists. Despite this, merchants are treated kindly by the people of the Low Countries, as they were before the war, although they opposed the Emperor [Charles V]. De Schepper trusts that despite the influence apostates have in German towns, the Emperor will fulfil his plans.
De Schepper assures Dantiscus that any traveller who mentions him will be witness to his respectful memory of his friend.
He reports that things are calm in the Low Countries, though the Emperor’s opponents would like to ignite destruction. He does not describe the Emperor’s affairs because an envoy from Poland [Achatius von Zehmen] was at his court recently. The Polish, French, English and Venetians favour peace negotiations while – in De Schepper’s view – today it is deeds that count and not diplomatic missions. No news of Dantiscus has reached De Schepper.
De Schepper informs Dantiscus of rumours that the Emperor’s opponents are inciting many rulers to oppose the Emperor, but the subduing of previous rebellions demonstrates that such behaviour is risky. He derides this kind of idea.
De Schepper encourages Dantiscus to work towards preserving and improving the old customs and form of Christian religion in the territories under his supervision [Royal Prussia]. He warns him against the ruinous influence of his neighbours [Ducal Prussia and the Duchy of Pomerania] in this regard.
De Schepper sends Dantiscus letters from his friends, including the Bishop of Liège. He explains the breaks in his correspondence by noting the duties he is burdened with in these turbulent times. He sends Dantiscus greetings also from his wife, children and friends.
| received Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1547-02-04 Manuscript sources:
Prints:
| ||||||||||||||
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo et excellentissimo Praesuli et Domino, domino Ioanni Dantisco episcopo Varmiensi, Prussiae primati etc., domino et patri honorandissimo et observandissimo
Reverendissime et excellentissime Praesul, Domine et Pater ex animo honorande et observande.
Non possum ad litteras tuas de XV-a Iunii deque Iulii decima sexta, quae concernunt quendam studiosum Gedanensem, qui apud concives suos dicebatur ex Brabantia raptus vi publica quorundam praedonum etc., pluribus respondere, nisi quod vestrae istic civitatis alumni has insidias bono iuveni struxere, sicut iam palam est. Dedit quidem praecipuus auctor, bibliopolae filius senior, poenas dementiae suae. Superest, ut et frater ipsius, qui Gedani imposturam movit, det similes, quod fiet, si quando contigerit eum cognitum ad nos divertere, nam longe plurimos, qui se Polonos, Pomeranos, orientales, ceterisque nominibus appellant, nescimus, quales sint, et verisimile est non deesse in illorum numero apostatas, fugitivos, exules, anababtistas atque huiusmodi deploratae sortis homines, adversum quos non sumus oculati inquisitores, quia mercatorum numero habentur.
Quibus hactenus praestitum est a nobis, quicquid ante incoeptum istud bellum Germanicum fuit humanitatis, non aliter, quam si non stetissent contra partes caesaris. Cuius maiestatem divino auxilio munitam et iustissimae causae innitentem non dubitavimus assecuturam esse parem finem optimae ipsius intentioni, quantumvis illi resisterent, de quibus tamen optime merita fuit ipsius maiestas, aliquot Germaniae civitates plus credulae (quod mirandum est) apostatis aliquot monachis quam veris. Quod vitium mirarer tam late serpsisse, nisi scirem hoc saeculo, si quando alias, plurimum posse vitia. Orandus Deus est, ut utrimque mentem sanam inspiret, aliis ut misereantur temporum praesentium, aliis ut suis superioribus oboediant.
Si quisquam tuo nomine advenisset, dedissem operam, ut intellexisset tui memoriam apud me esse venerabilem. Qui casus accidit Gedanensi iuveni, posset aliis et prudentioribus contigisse. Evasit ille Dei gratia, adiuvante innocentia, neque in Brabantia captus, sed seductus, ut ad ditionem Leodiensis episcopi se conferret, ad Sanctum, ut vocant, Trudonem in confinibus Brabantiae, ubi currus per vestros Gedanenses apparatus fuit, quo miser ille in agrum sive specum Coloniensem vectus fuit. Itaque vestris Gedanensibus imputetur iste casus, quem non sunt impune laturi apud nos, qui huiusmodi moliuntur.
Malorum et scelestorum hominum, quibus hoc tempore plerisque invitantibus causis plena sunt omnia, numquam deest seminarium, sive ex vobis, sive aliunde proveniat, sed inter bona, quae iis provinciis asscribi possunt, si qua modo sunt, certe animadvertitur iure in praedones publicorum itinerum.
Reliqua adhuc salva sunt, quamquam adversarios caesaris intelligimus facem in iis nostris incendere velle, quae Paridis erit fax et adversum eos redundatura. Nam quod ad nos attinet, non adeo despecti sumus, quin ut cum poeta loquatur, nostro sequitur de vulnere sanguis.
De statu rerum caesaris, non dubito, quin per oratorem vestrum, quem apud ipsius maiestatem habuistis, redditi sitis certiores. Iacta est alea. Ea utcumque cadat, ferenda est. Interim vos cum Francis, Anglis, Venetis opinionem adepti estis magno in negotio voluisse pacem procurare. Interea res manibus non legationibus aguntur. Quarum exitus ut reipublicae felix sit, exopto. De te nihil audio.
Vulgo feruntur cursitare adversarii caesaris apud plerosque reges eosque animare, ut conatibus maiestatis ipsius caesareae dant obviam, quod exemplum domitorum rebellium, si quidem domari poterunt, periculosum sit futurum iis ipsis regibus. Ad has suggestiones, si verae sunt, rideo, nam si quando umquam, certe nunc expedit membra capiti esse subiecta et exitiosum exemplum futurum regibus omnibus, si praevaleant adversum caput membra, quod a Menenio Agrippa prudenter est animadversum.
Haec ad te pro mea libertate, optime et pientissime pater, futurorum ignarus perscribo. Si quid potes in regionibus tuis, quo res Christiana stet antiquo ritu modoque, enitere, nam nova haec etiam, si quaedam vetera, emendatione egeant. Periculosa sunt tam vicinis atque imminentibus malorum conatibus, atque ausis, ne quid de opinionibus dicam.
A reverendissimo Leodiensi ceterisque amicis quas potui colligere litteras, ad te mitto hoc tantum praefatus, ne me de cetero negligentiae aut taciturnitatis accuses. Cuius si quod est vitium, non sane meo erga te studio, sed negotiis imputari debet, ut scis haec tempora quieta non esse.
Bene et recte vale, et si quid apud te habent ponderis apprecationes et commendationes amicorum, ne uxoris meae filiorumque et amicorum aspernere.
Bruxellae, die XXVIII-a Novembris anno Domini MDXLVI-o.
Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae humilis inservitor et filius Cornelius Scepperus