Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni dei et Apostolice Sedis gratia episcopo Warmiensi, domino et amico carissimo ac honorandissimo

Reverendissime in Christo Pater, domine et amice carissime.

Etsi visus sum satis sufficienter die XV praesentis informasse Reverendissimam Paternitatem Vestram super statu concilii nostri, tamen novis indies occurrentibus opere pretium video, quod ulteriori informatione Dominationem Vestram saepius reddam certiorem. Ideoque sciat Dominatio Vestra Reverendissima novos eosque doctissimos praesules a Gallia venisse quotidieque pro concilio dirigendo advenire prout nunc, dum haec scribo, duos ex itinere pulverulentos urbem hanc intrare. Faxit divina benignitas, ut eorum adventus cum his, qui a mane ad meridiem laborarunt, Deo sit gratus et calamitosae ecclesiae utilis in profundo maerore. Si ita accederent viri (optimae vitae ac doctrinae) Hispani antistites ex Tridento (quod numquam fieri arbitror), profecto gloriosissimum finem huius sacri concilii intueremur.

Prorogata est sessio, ut alias scripsi et ob quam causam, promissumque cito resolui de ambigua die celebrandae novae sessionis beneplacito concilii reservatae, sed quintadecimam diem postea nunc computamus nec verbum quidem (propter secretam pontificis cunctationem et caesaris perplexitatem, donec pacatam viderit Germaniam), quid fieri poterit, intuemur, fiunt nihilominus quotidianae pontificum ac theologorum super materia dogmatum ac reformatione morum congregationes praesertim de abusibus circa sacramenta baptismi et confirmationis et ita de reliquis. Mensque manet synodi post hac de virginitate et coelibatu (quos Luterani admodum vilipendunt) diligentius, quomodo fieri poterit, pertractare, deinde ad alia et alia, donec optatum finem tam sanctis negotiis imponere valeamus, progredi.

Ex diaeta Augustana magnus habetur respectus, sed maior ad hoc, quod praelati Germaniae contemplatione caesaris ad Tridentum et non ultra secum haeresiarchas ducendo accedere volunt hosque vocare in communem laborem exstinguendarum haeresum, qui hic sunt congregati vel congregandi. Quid autem eveniet, apud me satis cum admiratione haereo, donec perplexitas ista patribus, ut discutiatur, fuerit intimata. Quo facto mox sciet Paternitas Vestra Reverendissima litteris meis informanda, quid hinc pro pace ecclesiae sit elicitura.

Arbitror Hannovium nostrum (qui in perusio pro causis domini episcopi Cracoviensis componendis et in Loreto diebus proxime elapsis pro devotione sua adimplenda fuerat) hac hieme ad Vestram Reverendissimam Dominationem utinam sanum et incolumem rediturum. Is certiora et ampliora, quam nunc scribere possum, referet nova.

Preterea obsecro Reverendissimam Dominationem Vestram, ut eos, qui a secretis caesareae maiestatis sunt (allegatis crudelitatibus et praessuris, quae in provinciis aquilonaribus fiunt) prudentissimis persuasionibus vestris stimulare curetis, ut modus et frenum aliquod tam violentis et portentosis persequtoribus per potentiam caesareae maiestatis imponatur, meque interim reddere informatum, quid de Suecia et Dania ac Lubeco auditur.

Felicissime valeat Reverendissima Dominatio Vestra.

Ex Bononia, die 27 Septembris 1547.

Eidem Dominationis Vestrae Reverendissimae bonus frater et amicus Olaus archiepiscopus Upsalensis