Letter #3872
[Ioannes DANTISCUS] to [Samuel MACIEJOWSKI]Heilsberg (Lidzbark Warmiński), [1539-08-01]
English register:
Dantiscus is not happy about Jan Sokołowski’s appointment to the Elbląg (Elbing) castellany. He thinks things would have taken a better turn if it had not been for the addressee’s illness.
Dantiscus appeals for Maciejowski to take care of his health and not take on too much of a burden in his recently assumed chancellor’s post. He is not surprised that his recommendation for the addressee was not effective. He thanks him for the promise of his support against people who slander him.
With reference to information sent earlier, Dantiscus offers a reminder about the ignoble way in which the Bishop of Kulm (Chełmno) [Tiedemann Giese] was treated by certain fellow countrymen, and especially the voivode of Kulm [Johann von Lusian (Luzjański)]. This matter has been recounted extensively to both the addressee and the King [Sigismund I Jagiellon] by Giese as well. Dantiscus asks for support on the matter. He advises that Giese has sent templates he would like to be used as the basis for the royal instructions for the next Diet [of Royal Prussia], the related petitions and the decree against the nobleman from Dobrzyń Land (Ziemia Dobrzyńska) [Moszczyński] who abducted a peasant with all his possessions from one of the villages in the bishopric.
In view of the recurrence of the plague in Kulm Land (Ziemia Chełmińska), Thorn (Toruń) and neighbouring towns, Dantiscus is not sure if the Diet will gather on St. Michael’s Day [September 29]. Rather, he expects the plague to escalate as a result of the ongoing market fairs in Gdańsk (Danzig). Even if the meeting place is changed to somewhere safer, the disease will be spread by the those involved in lawsuits who are coming to the assembly from infected areas.
Dantiscus asks Maciejowski to inform the King that he has accepted the Duke’s [Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach’s] invitation to the wedding of the daughter of the Master of his court [Melchior von Kreytzen]. On this occasion, they are to discuss matters related to neighbourly relations. It would have been impolite for Dantiscus to refuse, but he is worried the trip will provoke further slander at the court.
Manuscript sources:
Prints:
| ||||||||
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverende Domine, frater et [amice carissime et honorande].
Dominationi Vestrae Reverendae precor ... navatam Dominatonis Vestrae Reverendae ex ... ipsa intellexi, pro qua omnes ... castellanatus Elbingensis adeo sit ... dedecuisset morula quaedam in ea praesertim re ... momenti habetur castellanus iste, qui hunc nov... solus dissonat sententiisque fere omnium reluctatur et hoc nu... ...do quodam impetu similiorem sibi apud nostrates reperire non potuit dignum p... operculum etc. Prius nobis negotium fuit cum uno, in posterum de eadem cera et fari[na] cum duobus. Quam inde respublica habitura est utilitatem, aliquando docebit exitus. Adversam valetudinem Dominationis Vestrae Reverendae in causa fuisse existimo, quod adeo repente, praeter aulae usum, satis non apte collocata fuerit haec dignitas. Ad dignos non sit haec properatio. Sed de iis et in aurem hactenus.
Deo gratia, qui nobis Dominationem Vestram Reverendam salvam restituit. Quam ut sic longissimo tempore conservet, intime oro. Ceterum, mi Domine carissime, adnitendum curandumque esset, ne se in huius officii principio pluribus, quam humeri ferre valeant, oneret negotiis sollicitudinibusque non parum salut[i] noxiis, illius diffinitionis veteris memor, quam olim a reverendissimo domino meo Creslao, episcopo Vladislaviensi, regni cancellario audivi, cancellariatum nempe esse dulcis vitae exinanitionem. Cautior itaque, quam prius, habenda est Dominationi Vestrae Reverendae valetudinis suae ratio temperamentumque adhibendum in omnibus, ne quid nimis etc.
Quod commendatio mea non admodum accepta fuerit, ob id aequiore animo fero, quod ab aliis prius maioribus me in rebus iustissimis et reipublicae commodis facta non semel repudiationem repperit. Continuissem quidem me, quemadmodum et cor praesagiebat, si amor in Dominationem Vestram Reverendam reprimi potuisset, qui hoc ipsum, quod a me factum est, vehementia non modica extorsit. Boni itaque suscipiat, oro, quod bona et amica mens suggessit. Prodesse certe, obesse nolui, divina nihilosecius voluntas, quam non obscuris argumentis Dominationi Vestrae Reverendae propitiam esse nosco, irritis etiam osoribus fiet.
Patrocinium suum, quod mihi contra eos, qui me calumniari solent, offert, adeo gratum est, cum exspectationi meae et in re praesenti iam non semel integerrime mihi responderit, ut quid gratius esse valeat, non facile a me inveniatur pro eoque gratias numquam intermorituras habeo sicque me vicissim erga Dominationem Vestram Reverendam geram, ne quid umquam, quod sibi a me praestari velit, desiderare merito possit. Hocque non aulic{a}e etc.
In novissimis scripseram, quibus indignis modis reverendissimus dominus Culmensis a quibusdam nostratibus, et maxime a palatino Culmensi, homine crudiore, quam officio, quod administrat, convenit, habeatur et tractetur. Qua in re serenissimae maiestati regiae et Dominationi Vestrae Reverendae copiosius scribit. Proinde, ut huic praesuli inter nostri ordinis praelatos carissimo iuxta et eruditissimo in omnibus Dominatio Vestra Reverenda adsit. De quibus ad serenissimam maiestatem regiam retulit, quantum possum, rogo impensius. Mittit formulas, quibus conscribi petit commissionem regiam ad conventum nostrum proxime futurum, citationes praeterea ad commissionem pertinentes mandatumque contra eum nobilem ex terra Dobrinensi, qui violenta manu omni iure contempto ex quadam eius villa colonum unum cum omnibus, quae habuit, praedonum more abstulit, quemadmodum ex formulis Dominatio Vestra Reverenda latius agnoscet. In iis conficiendis litteris regiis ne gravetur, quae ... [Dominatio Vestra] Reverenda operam impendere, ut ea[r]um auctoritate id possit assequi ... eius, quibus hic episcopatus nostri sunt dotati iurisdictioque, qua [me]rito utitur, deposcunt, ne deinceps ad similes inferendas violenti[as] ... hominibus grassandi pateat iter liberius. Quicquid ea in re favor[is] ... ...volentia reverendissimo domino Culmensi c...rit aeque gratum immo et gratius ... [Dominatio Vestra] Reverenda commodaret.
Quam diutissime incol[umem] ...atus sui feliciorem esse summopere cupio.
Ex Heilsberg, ... [anno] Domini MDXXXIX.
Postscript:
De conventu nostro, si pro festo divi Michaelis coibit, plane adhuc apud me incertum est, adeo pestis denuo in terra Culmensi, Thoroniae et in propinquis oppidulis grassari coepit verendumque est, post instantes nundinas Gdanenses, unde semper infectio haec ob variarum gentium, quae ibi confluit, multitudinem, fit apud nostrates vehementior, ne latius ac durius saeviat. Quod si etiam locum salubrem eligerimus, ab eo tamen non possunt arceri, qui vel vocati, vel qui alios in causis suis citarunt, ex viciniis pestilentibus adveniunt . Ii contagium secum adferentes in omnes virus diffundere solent. Quod igitur scribo temporius, si forsan ob id comitia nostra iterum impedirentur, ne gravius serenissima maiestas regia ferret, a Dominatione Vestra Reverenda ex hac mea significatione praemonita.
Accedit et aliud, quod per Dominationem Vestram Reverendam serenissimam maiestatem regiam scire velim. Invitavit me pro festo divi Bartolomei vicinus meus, illustrissimus dominus dux, ad filiae magistri curiae suae nuptias, eo potissimum, ut mecum de multis ac utrimque necessariis rebus ad bonam vicinitatem pertinentibus colloqueretur. Negare non potui, promisi me venturum , licet multo redimere cupiam, ut hoc gaudio carere possim, ne itaque quispiam sit (quemadmodum iniqui delatores mihi non desunt), qui hunc congressum aliorsum, atque res habet, interpretetur, deducendum hoc in notitiam serenissimae maiestatis regiae per Dominationem Vestram Reverendam existimavi. Quam plurimum oro in eo se praebeat facilem. Sciet paulopost serenissima regia maiestas et Dominatio Vestra Reverenda, quid in iis choris, qui iampridem me rude donarunt, egerimus etc.