List #48
Ioannes DANTISCUS do Bona SforzaHeilsberg (Lidzbark Warmiński), 1541-02-15
Regest polski:
Dantyszek posyła list za pośrednictwem protegowanego królowej, kanonika warmińskiego, wojewodzica pomorskiego Rafała Konopackiego. Biskup informuje królową, że niektóre osoby podważają prawo Konopackiego do kanonii i usiłują go z niej podstępnie usunąć. Przewodzi im proskrybowany przez króla [Zygmunta I] za herezję Aleksander Sculteti. 22 października udał się on do Rzymu, by wszelkimi sposobami szkodzić tym, którzy dołączają do Kościoła warmińskiego z nominacji króla albo królowej (iure regio).
Z rozkazu króla Dantyszek, biskup chełmiński [Tiedemann Giese] i prepozyt warmiński [Paweł Płotowski] przeszukali skrzynkę znalezioną wśród rzeczy Scultetiego i zdeponowaną na zamku malborskim. Znaleźli w niej wiele materiałów wymierzonych przeciwko sługom króla i królowej oraz podważających zwierzchność królewską, a także dzieło Heinricha Bullingera, zawierające treści heretyckie i wymierzone we władzę Stolicy Apostolskiej, opatrzone licznymi marginaliami, naniesionymi ręką Scultetiego. Skrzynkę wraz ze znalezionymi w niej rzeczami zapieczętowali. Następnie Dantyszek wysłał ją do króla opatrzoną protokołem (instrumentum publicum) i listem.
Zdaniem Dantyszka w obliczu takich dowodów papież [Paweł III] nie będzie mógł uchylić się od potwierdzenia wydanego przez króla wyroku proskrypcji. Dantyszek prosi, by także królowa dołożyła starań w tym zakresie.
Rękopiśmienne podstawy źródłowe:
|
Tekst + aparat krytyczny + komentarzZwykły tekstTekst + komentarzTekst + aparat krytyczny
Ioannes Dantiscus episcopus Culmensis(!) Bonae reginae Poloniae
Serenissima Reginalis Maiestas et Domina, domina clementissima.
Humillimam servitiorum et orationum mearum commendationem.
Cum is generosus dominus palatinides Pomeraniae, Raphael a CaBJ, 6657, f. 393vnopath, ecclesiae meae canonicus, ad aulam proficiscatur, non potui illum sine meis ad Serenissimam Maiestatem Vestram Reginalem a me dimittere, ob id potissimum, quod quidam sunt apud ecclesiam meam, qui illum in iure nominationis, quod a Serenissima Maiestate Vestra habet, impedire, immo ex eo detrudere Romanistis sycophantiis moliuntur. Quorum antesignanus est Alexander Sculteti a serenissima maiestate regia ms. Vestra(!)
⌈regiaregia ms. Vestra(!)
⌉, domini mei clementissimi, iustissime ob detestandam haeresim proscriptus. Is XXII Octobris praeteriti ad Urbem concessit, ubi
caelum terrae miscere contendit nullumque non movebit lapidem, ut eos maxime, qui iure regio aut Serenissimae Maiestatis Vestrae ad ecclesiam meam intrarunt, omni, qua potest, molestia perturbet.
Verum, quia iis diebus serenissima maiestas regia mihi et reverendissimo domino Culmensi ac domino praeposito meo Varmiensi litteris suis commisit, ut eiusdem Alexandri proscripti arculam, quae ab illo accepta et inter res eius inventa fuit atque ad arcem Marienburgensem tradita, inter nos convenientes discuteremus apertaque omnia in ea reperta scrutaremur. Quod cum proximis iis diebus fecissemus, magnam fraudium et in servitores regios atque Reginalis Maiestatis Vestrae perturbationum vim et thesaurum invenimus, multa contra serenissimam maiestatem regiam eiusque maiestatis superioritatem, porro longe plura contra Corpus et Sanguinem Iesu Christi Domini nostri sanctorumque patrum instituta contraque sedis apostolicae auctoritatem in libello Tiguri apud Helvecios excuso ms. excusi(!) ⌈excusoexcuso ms. excusi(!) ⌉ Henrici Bilingeri omnium sacramentariorum principis, qui Zvinglio occiso in contione apud Tigurinos successit illumque post se longo intervallo relinquens in maledicentia, impietate et blasphemia multis curriculis praecessit. Hunc, inquam, libellum manu ipsius Alexandri variis passim in locis marginum annotatum et in arcula repertum una cum arcula et rebus in ea omnibus a nobis visis et perlectis sigillis nostris obsignata cum instrumento publico desuper confecto ac litteris nostris per proprium nuntium serenissimae maiestati regiae misi.
Unde, cum prius per dicta testium Alexander manifeste haereticus esse convictus sit et pro eo omni iure a serenissima BJ, 6657, f. 394r maiestate regia condemnatus, non poterit summus pontifex eo libello viso decretum proscriptionis contra Alexandrum non confirmare approbareque pro suae celsitudinis officio ea, quae serenissima maiestas regia contra tam impurum haereticum statuit. Quod eo facilius succedet, si et suam operam Serenissima Maiestas Vestra Reginalis in favorem suorum et regiorum servitorum impendet. Idipsum ut faciat non gravate, oro.
Et me Serenissimae Maiestati Vestrae supplicissme commendo. Quam ut Deus Omnipotens diutissime florentem prosperrimeque valentem conservet, ex animo intime precor.
Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ Heilsberg, XV Februarii anno Domini MDXLI.