Letter #824
Alfonso de VALDÉS to Ioannes DANTISCUSRegensburg, 1532-09-03
English register:
Valdés has received Dantiscus’ letter, delivered by Tarnowski. The letter wasn’t signed but he recognized the sender’s handwriting and seal. He has fulfilled Dantiscus’ request and helped the people who brought the horses for the emperor. He always tries to make sure everybody sees how much Dantiscus means to the imperial court even when he is absent. He reproaches Dantiscus that when he wrote to the French envoy he didn’t enclose a letter to him. He, on the other hand, has written twice to Dantiscus, sending one letter through the nobleman Dantiscus left at the imperial court in connection with the Prussian matter, the other through Ehinger. He wants to know if the letters reached their destination.
Seeing the readiness of the forces flowing in from all directions, the emperor has recovered and he set off for the camp the previous day. The chancellery will follow tomorrow, after dispatching the correspondence to Spain and Italy. The Turks have not seized the town yet, though it had been expected to withstand an attack for no more than two days. The Turkish fleet, which bypassed Esztergom as it sailed up the Danube, did not dare attack Pressburg which was defended by Pedro Zapata. The garrison of Vienna swear they will not let in the Turks. Everyone expects the Turks to plunder the villages and retreat. Valdés, on the other hand, doesn’t believe there will not be a confrontation when two such huge armies stand opposite each other. He expects great changes and hopes things will be resolved before winter. The imperial forces are greater than expected, volunteers keep arriving. Spain will support the expedition financially. If Valdés weren’t Spanish he would declare that Germany had been saved by Spain. The defense of Esztergom is being led by [Thomas] Lescanus, assisted by Pedro Zapata who has come to levy knights in Hungary. Previously Valdés sent Dantiscus some gloves, this time he sends a Spanish indusii ornamentum, thinking it will help Dantiscus with his amorous conquests. Valdés asks Dantiscus, if he can, to try to persuade John [Zapolya] to join the emperor’s anti-Turkish campaign. He reluctantly renews Granvella’s request regarding [mediation in the purchase of] a horse. At the interested party’s request, he entrusts to Dantiscus the matter of which Pimpinello wrote to him.
| received 1532-09-20 Manuscript sources:
Prints:
| ||||||||||||||||
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo Domino, domino Ioanni Dantisco episcopo Culmensi, serenissimi regis Poloniae consiliario etc.
Salutem plurimam.
Nisi manum et anulum tuum agnovissem in his litteris, quas familiaribus illustrissimi domini comitis in Tarnow ad me dedisti, nomen profecto, quod a te omissum est, cognoscere non poteram. Et quamquam sero illae ad me perlatae sunt, fuerunt tamen (ut tuae omnes solent) iucundissimae, et officium, quod a me in his postulabas, cum his, qui equos ad caesarem attulerunt, libentissime simul ac diligentissime praestiti, quod ipsi testari poterunt. Effeci praeterea, ne non donati abirent, quamquam in his angustiis res nostrae versantur, ut pecuniam profundere non valeamus. Existimo tamen eos contentos abire intellexisseque te, licet absentem, plurimum apud nos posse, id quod in rebus omnibus dabo operam, ut omnes intelligant. Ceterum non possum non tecum expostulare, quod ad oratorem Gallum scribens mei adeo fueris oblitus, ut nec te valere (quod me vehementer optare satis persuasum habes) scribere volueris. Ego vero ad te bis scripsi, primum per eum nobilem, quem pro negotio Prussiae hic dimisisti, et deinde per Eingher nostrum, qui litteras meas tabellario recta istuc proficiscenti se dedisse asseveravit. Quae an ad te pervenerint litterae, nescio, pervenisse autem vehementer cupio.
Quae hic agamus, accipe. Caesar, ubi vidit omnem prope Germanicum peditatum et equitatum praecessisse legionemque Hispanicam Patavium secundo flumine applicuisse, atque hinc ex Italia, inde ex Gallia Belgica omnes copias incredibili celeritate adventare omniaque tormenta bellica parata esse, ulterius hic immorari noluit, sed omisso balneo ac pristinae valetudini restitutus, heri ad exercitum profectus est. Quem nos missis aliquot tum in Hispaniam tum in Italiam tabellariis, cras sequemur. Turcae (veluti ex Vienna ad nos scriptum est) nondum oppidulum illud, quod vix per biduum tantam obsidionem sustinere posse credebamus, expugnare potuerunt. Eorum classis, quae adverso Danubio Strigonium praetergressa erat, Posonium, quam Petrus Sapata Hispanus tuendam suscepit, aggredi ausa non est, ita ut nec terra nec aqua tanti apparatus dignum aliquid hactenus egerint. Milites ad praesidium Viennae dispositi constanter affirmant umquam se venientibus Turcis urbis portas occlusuros. Quid hic hostes facturi sint, nescio, licet communis opinio apud nos sit Turcam, ubi copias nostras congregatas intelliget vastatis agris abiturum. Ego autem vix mihi persuadere possum tantum principem tantum itineris confecisse, tantum laboris hausisse et pecuniarum effu{n}disse, ut rebus intentatis, nedum infectis, fugeret. Sed dicunt aliqui, non putabat Germaniam unitis viribus in eum ruituram nec regem Gallum, a quo (ut fertur) sollicitatus fuerat, domi quieturum. Atqui turpe est imperatori dicere: non putaram. Praeterea, ubi video hos duos potentissimos orbis monarchas perpetua hactenus felicitate usos ad conserendas manus properare, duos instructissimos ac florentissimos exercitus, quorum similes nondum usquam locorum congregatos esse existimo, parvo adeo locorum intervallo disiunctos et avide alter in alterius exitium ruere, non possum mihi persuadere, quin magnam aliquam rerum metamorphosim visuri simus. Spero tamen, quod hiem{n}s nos ab hoc dubio quam primum liberabit. Copiae nostrae erunt longe, quam credebamus, maiores, adeo magna hominum turba huc confluit. Pecunia<m> nobis Hispania suppeditabit, quae vix credas, quanta animi promptitudine in hac expeditione vires et facultates impendat, ut, nisi Hispanus essem, servatam Germaniam Hispanis deberi auderem asseverare. Nemo erat, qui Strigoniam propugnandam susciperet. Lescanus Cantaber inventus est, eam qui provinciam lubens assumpsit. Posonium deserere decreverant hi, quibus eius custodia commissa erat, ubi classem Turcicam Strigonium praetergressam audierunt. Petrus Sapata Carpetanus, qui conscribendi Ungarici equitatus gratia eo venerat, ultro id muneris subivit, et tamen Turcae nec Lescanum, nec Sapatam tentare ausi sunt. Viden, quo me perduxerit stultitia, ut factus sim meae gentis encomiastes, tu autem ea libertati, qua tecum semper usus sum, tribues. Misi ad te superioribus diebus chirotechas, quibus cum alicuius puellae gratiam captares, nunc indusii ornamentum manu cuiusdam formosissimae nymphae in Hispania elaboratum ad te mitto, ut si forte illis parum profeceris, hoc eam aggrediaris.
Vale.
Ratisponae, III Septembris 1532.
Postscript:
Si rex Iohannes, ubi videbit copias caesaris congregatas in hostem prodire, vellet suas vires nostris adiungere ac hostes a tergo adoriri vel eorum saltem pontes infringere, ut illi ad conserendas manus cogerentur, maximum nomen apud Christianos sibi comparare posset ac longe melius rem suam ageret. Quodsi quemadmodum Itali, ita et ipse caesaris clementiam et liberalitatem expertus esset, sat scio eum hanc occasionem non praetermissurum. Tu vide, an ea in re aliquid praestare possis. Granvella iussit, ut de gradario iterum ad te scriberem, quod ego invitus facio, sed quia me facturum recepi, fidem meam liberare volui. Pimpinellus quoque rogavit, ut negotium de quo ad te scribit, tibi commendarem. Commendo et iterum vale.
Tuus, quicquid est, Valdesius