Visits: 1023
» CORPUS of Ioannes Dantiscus' Texts & Correspondence
Copyright © Laboratory for Source Editing and Digital Humanities AL UW

All Rights Reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopy, recording or any other information storage and retrieval system, without prior permission in writing from the publisher.

A-Z A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

LA GUICHE Claude de · Lacones · LACTANTIUS · Ladislaus II Jagiellon · LAELIUS Gaius Sapiens · LAGUS Konrad · LALAING Antoine I de · LALAING Philippe de · LALEMAND Jean · LALEMAND Jean baron of Bouclans, father of · LAMBERG Josef von · LAMBERTIS Nicolas de · LANCKOROŃSKI Stanisław · LANDENBERG ZUM SCHRAMBERG Christoff von · LANDO Pietro · LANG Johann · LANG Mathias · LANG Matthäus · LANGE Jacob · LANGE Peter · LANGE Peter, children of · LANGE Peter, wife of · LANGEAC Jean de · LANGERBEIN Albrecht · LANGERBEIN Dorothea · LANGERBEIN Georg · LANGERBEIN Georg Sr · LANGERBEIN Hans · LANGERBEIN Karbische · LANGERBEIN Nickel · LANGHANNIUS Ioannes · LANNOY Charles de · LASCANO Martin · LASCANO Thomas · LASCHEWSKY · LASOTA Stanisław · LASZECK Simon Kaschuba · LATALSKI Jan · LATALSKI Janusz · Latobrigi · LATOMUS Iacobus · Laurentius · Laurentius · LAURIJN Catharina · LAURIJN Mark · LAURIJN Mark, Sister of · LAURIJN Matthias · LAURIJN Pieter · LAUS Pickri · LAUSCHE Anna · LAUTENSCHLAGER Georg · LAUTENSCHLAGER Georg, mother in law of · LAUTENSCHLAGER Georg, wife of · Lawrence, Saint · LAXO Georgius de · Lazarus · LE FÈVRE François · LEE Edward · LEHMANN Alexander · LEHMANN Iacobus · LEHMANN Johann · LEHMANN Zacharias · Leipzig Chapter of the Prince's College in · Leipzig, Town Council · LEISSER Michael Otto · LEIVA Antonio de · LEMKE Valten · LEMKINUS Ioannes · LEMMCKENN Georg · Lemsal tutors from · Leo X · Leonardus, brother of Ioannes CAMPENSIS · Leontius · Lepidus · LESSOW Baltasser · LESZCZYŃSKI Rafał · LESZCZYŃSKI Rafał · LESZCZYŃSKI Rafał · LETHMAET Herman · Leuven Citizens of · Leuven, Town Council · Levi · LEWEN Jacob · LEWEN Jacob, cook of · LEWICKI · LEWICKI Jan · LEYVAS · LEŻEŃSKI Jan · Libenau priest in · Liberius · LICINIUS LUCULLUS Lucius · LIECHTENSTEIN Georg von · LINDE Nikolaus von der · Lingones · LISMANIN Gertrud · LISMANINO Francesco · Lithuanians · Livinus of Ghent, Saint · Livonia Citizens of · Livy · Löbau Citizens of · Löbau Observants convent in · Löbau parish priest of · Löbau voivodes and burgraves gathered in · Löbau, Town Council · Löbau, town court · LOCK Hans · LOCKA Georg · LOEBLE Johann von Greinburg · LOFFREDO Sigismondo · LOGAU Georg von · LOGSCHAU Georg von · LOGSCHAU Georg von, wife of · LOHE Ioannes a · LOHE Ioannes a, son of · LOHENDORFF Albrecht von · LOHMÜLLER Johann · LOITZ Jan · LOITZ Michael · LOITZS · LOKA Mikołaj · LONBOCK Ioannes · LONGUEVILLE Claude van · LONGUS Antonius · LONGUS Augustinus, official in Savignano sul Rubicone · LONGUS Iacobus · LOREDAN Leonardo · Lorentz · Lorenzo II de' MEDICI · LORRAINE Louise de · LORRAINE Anne de · LORRAINE Claude de · Lorraine inhabitants of · LORRAINE Jean Cardinal de · Lot · lotus-eaters · Louis I of Orléans-Longueville · Louis II Jagiellon · Louis II of Orléans-Longueville · Louis of Savoy · Louis of Savoy · Louis XI of Valois · Louise of France · Louise of Savoy · Low Germany inhabitants of · LÓPEZ Gutierre de Padilla · Lübeck Citizens of · Lublin Citizens of · Lublin, Town Council · LUBODZIESKI Jan · LUBOMIRSKI Petrus · LUBOTZKY Ioannes · LUBOWIDZKI Wojciech · LUBRAŃSKA Anna · LUBRAŃSKI Jan · LUBRAŃSKI Tomasz · Lucan · Lucas · Lucas, mason · LUCENTINI PICCOLOMINI Catarina · Lucian of Samosata · Lucifer · Lucius Tarquinius Collatinus · Lucretia, wife of Lucius Tarquinius Collatinus · Lucretius · LUDICKE Fabianus · LUDICKE Georg · LUDICKE Gregorius · LUDICKE Hans · LUDOVICI Gregorius · Ludovico Count of Lodron · Ludovicus, secretary of Stanisław KOSTKA · Ludwig V von Wittelsbach · Ludwig X von Wittelsbach · Luís Aviz · Lüneburg Citizens of · LUPI Martinus · LUSIAN Albrecht von · LUSIAN Fabian von · LUSIAN Johann von · LUSIAN Johann von, wife of · LUSIAN Martin von · LUSIAN Martin von, wife of · LUTHER Martin · Lutherans · LUTKE Johann · LUXEMBOURG Françoise of · Lycurgus of Sparta · Lyncken of Brussels, brother of · Lyncken, daughter of Arendt STURM · Lyncken, paramour of Ioannes DANTISCUS · LYRA Nicholas of · LYSMAN Kaspar


SEARCH

Full text

List Database Full text

Results found: 8

preserved: 7 + lost: 1

1IDL  447 Johann LEHMANN to Ioannes DANTISCUS, Wittenberg, [1536-05-16]
            received [1536]-06-07

Manuscript sources:
1fair copy in Latin, autograph, BK, 230, p. 383-386

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

BK 230, p. 383

Salutem plurimam.

Etsi saepe statueram et in animo erat, Reverende Praesul, meas ad Tuam Humanitatem litteras dare, et cum parentes mei saepe de nostra mutua sanguinis propinquitate mentionem fecissent, ut ego, qui te semper amavi ex animo plurimum, etiam semel hunc amorem scriptis meis Tuae Humanitati ostenderem gratularerque tibi istum episcopatum, precarerque, ut bene praeesse possis isti tuae divinae vocationi. Tamen usque in hunc diem non ausus fui ad Excellentiam Tuam aliquid litterarum dare. Cum tamen id mihi semper in animo esset semperque optaverim facere, nam timui mihi, cum scirem te esse praeditum tali ingenio et sapientia, ut apud omnes sis in maxima admiratione, ne tibi displicerent meae ineruditae inornataeque litterae, iam me nullo modo potui diutius continere, quin aliquid litterarum ad Excellentiam Tuam superinscribedTuamTuam superinscribed pro viribus meis et eruditione exigua darem, ex quibus statum meum percipere possis et animum meum erga Tuam Excellentiam benevolentissimum.

Quia, cum iam paululum operae bonis litteris impenderim et aliquantulum Latini sermonis didicerim, et cum iam per aetatem, quae multa in dies movet, et ex scriptis parentum meorum saepe intellexerim, quod Deus te tam magnis honoribus ornaverit, et tibi sanctissimum officium commiserit, et etiam, quam tu sancte et diligenter vocationem ms. vacationem(!) vocationemvocationem ms. vacationem(!) officiumque tam pium ornes in constituendis scholis, et quod sis maecenas doctorum virorum. Incredibile equidem laetitia tua causa affectus sum et ex animo vehementer mihi gratum est, et valde laetari soleo, quod et nobis contigit talem et tantum virum in nostra progenie, qualis et quantus tu es, Reverende Praesul written over ...... illegible...... illegibleReverende PraesulReverende Praesul written over ..., habere, quem Deus ad summas dignitates evexit et episcopi officium commendare ei dignatus est. Quare diutius praetermittere non potui, quin meum hunc in te animum optimum, meum gaudium maximum et denique voluptatem incredibilem, quam ex tua fortuna tam prospera accepi, scriptis saltem declararem. Rogo itaque etiam atque etiam te superinscribed in place of crossed-out quamquamtete superinscribed in place of crossed-out quam humiliter, humanissime Praesul, ut Tua Humanitas propter hunc magnum animi mei amorem erga te, qui coegit me, ut hoc epistolium ad te darem, hanc omnem rusticitatem et temeritatem in scribendo boni consulat. Spero Deo volente me hoc tempore aliquid effecturum in bonis litteris, quia me iam demum amor litterarum corripuit, simulque operam dabo bonis litteris, ut diligentiori et ornatiori stylo in litteris ad Tuam Excellentiam mittendis uti possim, et sic meis scriptis aliquanto magis Vestram Humanitatem exhilarare ms. exhilarari(!) exhilarareexhilarare ms. exhilarari(!) .

Ab eo usque tempore, quo primum audivi de tua felicitate et de tua dignitate, semper animus mihi plenus fuit gaudio. Ac primum, Reverende Praesul, in praesentia gratulor Tuae Excellentiae, quod Tua Excellentia per meram gratiam Dei ad tam divinum officium evecta est, quia quid, quaeso, Deus tibi magnificentius aut maius dare potuisset super hac terra, in quo tibi suam benignam erga te misericordiam et voluntatem ostendisset, quam quod te constituit, ut sis summus minister suae ecclesiae et vocem geras in ecclesia, in qua tu non gladio, sed quemadmodum Jesus of Nazareth (Jesus Christ), in Christianity the Messiah foretold in the Old TestamentChristusJesus of Nazareth (Jesus Christ), in Christianity the Messiah foretold in the Old Testament ipse fecit, verbo divino regnare debes et remittere omnibus peccata, qui credunt, et retinere peccata illis, qui non credunt, praeterea in loco Christi administrare sacramenta omnibus, qui cupiunt illa divina signa ad suam fidem confirmandam. Tam divinum et magnum officium Deus Dignitati Tuae praestitit bene absque dubio videns, quia nihil ei est occultum, quod Dignitas Tua apta esset ad hoc officium. Quis hic amicorum BK 230, p. 384 tuorum non gaudeat? Quis non gratuletur tibi, exceptis istis, qui contemnerent Deum et ministros verbi eius, et qui essent tui inimicissimi? Quanto magis id ad me spectat, ut tibi gratuler, qui non solum sum amicus omnium ministrorum ecclesiae, sed qui sum tibi etiam agnatus benevolentissimus, ut superinscribedutut superinscribed maxime tui honoris tui successus et tuae fortunae causa gaudio magno gestiam tibique gratularer, et Deum Optimum Maximum orem, ut tibi fortunet omnes tuos conatus, ut bene tuo tam divino officio praeesse possis, ut Deus misericors ex tuo officio glorificetur et tui multique alii pii salventur ms. salvemtur(!) salventursalventur ms. salvemtur(!) , amen.

Praeterea audivi, quod Tua Dignitas animum induxerit se velle instituere et fundare academiam, quod mihi maius gaudium attulit, et cogitavi mecum nequaquam id mihi esse praetereundum, quin et tibi in hac re omnibus modis gratularer, et simul a Deo peterem, ut tibi omnia tua incepta fortunaret simulque, ut Tuae Dignitati tale propositum, quod et optimum est, et necessarium divinumque, in felicem finem perducat, quia id, quod et absque dubio Tua Sapientia bene intelligit, nullum aliud opus potuit Tua Excellentia auspicari, quod commodius tuo imperio vel officio utilius honestiusque esset et ex superinscribedexex superinscribed quo melius cognosci possi written over eeii written over et, quod tuum adscribedumum adscribed honorem et gloriam Dei utilitatemque rerum publicarum quaeris ... illegible...... illegible, cum a Deo sis constitutus in hanc provinciam, ut promoveas et defendas verbum Dei, ut sincere et pure doceatur, et cum nulla alia via id fieri possit, nisi recte et bene instituantur scholae, nec princeps nec rex nec episcopus splendidius et laudabilius facinus facere poterit nec ullum officium praestare, quod Deo acceptius sit, quam ut huiusmodi scholas instituat et iam institutas defendat, quia ex his, quasi ex fontibus, docti viri manant, qui et bene possunt inservire religioni et politicis administrationibus in laudem et honorem Dei et ad concordiam, disciplinam et honestatem politicam conservandam. Nam quis tam agrestis est, ut nesciat (id quod dici solet) scribas oportere gubernare res publicas, et quod religio absque honestis et bonis litteris non posit conservari?

Quemadmodum et iam nostris temporibus periculosissimis manifestum est, et iam adhuc fere cotidie videre cogimur in multis locis, in quos sectarii invadunt et officia publicar in ecclesia politiaque occupant. Dii boni, quam illi omnia sacra et prophana commiscent perturbantque! Quare autem istud fit? Quia homines non curant scholas, doctos viros contemnunt, ideo ms. idio(!) ideoideo ms. idio(!) Swermeri in ista loca irrepunt hominesque imperitos misere seducunt, cum nulli ibi sint docti, qui diiudicare spiritus possint superinscribed in place of crossed-out possunt(?)possunt(?)possintpossint superinscribed in place of crossed-out possunt(?) et resistere adversariis verbo Dei valeant. Econtra in aliis regionibus, ubi principes doctos viros sustentant, gratia Dei pax et tranquillitas est et verbum Dei pure et sincere docetur.

Talia et tam magna commoda oriuntur nobis ex bonis scholis et rursus maximum damnum, ubi non conservantur sed dissipantur, quemadmodum id nunc in multis locis contingit non sine maximo malo totius Germany (Germania, Niemcy)GermaniaeGermany (Germania, Niemcy) et aliarum finitimarum nationum. Id, quod etiam sapientissimi duces Saxoniae optime considerarunt et intellexerunt, una cum aliis principibus, qui etiam instituerunt scholas. Primum dux Friedrich III von Wettin (Friedrich III der Weise) (*1463 – †1525), Elector of Saxony (1486-1525); son of Ernest, Elector of Saxony, and Elisabeth, daughter of Albert III, Duke of Bavaria; protector of Martin LutherFridericus SapiensFriedrich III von Wettin (Friedrich III der Weise) (*1463 – †1525), Elector of Saxony (1486-1525); son of Ernest, Elector of Saxony, and Elisabeth, daughter of Albert III, Duke of Bavaria; protector of Martin Luther et princeps hanc Academiam Wittenberg (Vittemberga), city in east-central Germany, Saxony, on the Elbe river, 70 km NE of LeipzigWittenbergaeWittenberg (Vittemberga), city in east-central Germany, Saxony, on the Elbe river, 70 km NE of Leipzig instituit. Postea dux Johann der Beständige (Johann von Wettin) (*1468 – †1532), 1525-1532 Prince-Elector of Saxony; son of Ernst, Elector of Saxony, and Elisabeth of BavariaIohannesJohann der Beständige (Johann von Wettin) (*1468 – †1532), 1525-1532 Prince-Elector of Saxony; son of Ernst, Elector of Saxony, and Elisabeth of Bavaria etiam ipsam auxit et sustentavit. Et iam temporis dux Johann Friedrich der Großmütige (Johann Friedrich von Wettin) (*1503 – †1554), 1532-1547 Prince-Elector of Saxony; one of the leaders of the Schmalkaldic LeagueIohannes FridericusJohann Friedrich der Großmütige (Johann Friedrich von Wettin) (*1503 – †1554), 1532-1547 Prince-Elector of Saxony; one of the leaders of the Schmalkaldic League Nonis Maii hanc no written over vevenono written over vestram scholam confirmavit, stabilivit, fundavit, privilegiis ornavit et certa stipendia eaque perpetua constituit, quorum fere summa est 4000 aureorum, qui singulis annis distribuuntur constitutis lectoribus, ut religio pure et sincere conservetur et artes bonae doceantur. O, memoBK 230, p. 385rabile facinus et principibus dignissimum! Quis illud non magnifaceret, quis non laudaret et quis etiam non gratias tali principi ageret diesque noctesque oraret, ut Deus omnia written over s(?)s(?)aa written over s(?) eius studia, omnes conatus ms. conatos(!) conatusconatus ms. conatos(!) et omnes vitae actiones fortunaret?

Hoc exemplo (ne nimis longa epistula et(?) Humanitati Tuae sim molestus) ero contentus et scribendi finem faciam. Ac magna mihi spes est, Reverende Domine, quod hoc tam laudabile, tam honestum et tam pium factum Christiani principis Johann Friedrich der Großmütige (Johann Friedrich von Wettin) (*1503 – †1554), 1532-1547 Prince-Elector of Saxony; one of the leaders of the Schmalkaldic LeagueSaxoniae ducisJohann Friedrich der Großmütige (Johann Friedrich von Wettin) (*1503 – †1554), 1532-1547 Prince-Elector of Saxony; one of the leaders of the Schmalkaldic League, nempe fundatio scholae nostrae te facile commoveat incitetque, ut in nostra quoque patria istic scholam celeberrimam erigas conservesque, in qua hominum religio pure et omnes reliquae artes recte doceantur, praesertim cum etiam Deus id a te, veluti ut(?) vicario suo, requirat, ut defendas conservesque religionem, praesertim superinscribedpraesertimpraesertim superinscribed cumque iam tam parva copia sit doctorum hominum, ut etiam necessitas aliquo modo te cogere possit ad scholam erigendam, ut honestae disciplinae et sacrae litterae per negligentiam principum non pereant, sed per diligentiam et scholarum constitutionem conserventur et propagentur.

Deus Optimus Maximus det tibi intellectum sensum et sapientiam, ut omnia recte ordines administresque, quae ad tuum officium sanctissimum pertinent, et praecipue ut scholam, quam incepisti, bene constituas, ut Deus Optimus Maximus inde celebretur et tota Prussia, region in central Europe, bordered by Pomerania, Poland, Lithuania and Livonia. From 1466 Prussia was divided into Royal Prussia (Prussia Regalis), which was a part of the Kingdom of Poland, and Teutonic Prussia (Prussia Ordinis Theutonici) – covering the remnants of the former territory of the Teutonic Order’s state in Prussia. In 1525, the Order’s last Grand Master, Albrecht von Hohenzollern, converted to Lutheranism and became the first lay duke in former Teutonic Prussia (dux in Prussia), which from then on was called Ducal Prussia (Prussia Ducalis). At that time, as a result of the treaty of Cracow, Ducal Prussia became a fief of the kings of PolandPrussiaPrussia, region in central Europe, bordered by Pomerania, Poland, Lithuania and Livonia. From 1466 Prussia was divided into Royal Prussia (Prussia Regalis), which was a part of the Kingdom of Poland, and Teutonic Prussia (Prussia Ordinis Theutonici) – covering the remnants of the former territory of the Teutonic Order’s state in Prussia. In 1525, the Order’s last Grand Master, Albrecht von Hohenzollern, converted to Lutheranism and became the first lay duke in former Teutonic Prussia (dux in Prussia), which from then on was called Ducal Prussia (Prussia Ducalis). At that time, as a result of the treaty of Cracow, Ducal Prussia became a fief of the kings of Poland magnum commodum accipiat.

Praeterea, Reverende Praesul, cum ego, iuvenis rerum adhuc imperitus, egeam doctorum et sapientissimorum hominum consiliis, quae possim sequi in meis studiis recte instituendis, et vestra prudentia doctrinaque singularis saepe sit praedicata a parentibus meis, sed etiam plurimis hominibus desiderium vehemens audiendi et cognoscendi tui sapientissimi et fidelissimi consilii in studiis meis formandis me invasit et cogit modo animum meum, ut a Tua Humanitate humiliter petam, ut Ea me dignetur per litteras certiorem reddere, quid de studio meo Excellentia Tua sentia written over e(?)e(?)aa written over e(?)t et ad quam metam studium meum praecipuae dirigere debeam, ut me(?) posteaquam artes dicendi didicerim, consilio vestro sapientissimo et consensu ad aliquam facultatem (ut vocant) animum adiiciam in eaque studio et labore tantum assequi possim, ut in posterum humanae societati utilis esse queam aut in religione, aut in politicis administrationibus.

Eiusmodi tuum salutare et eruditum consilium et sententiam si scriptis (quemadmodum spem magnam habeo) mihi significare et patefacere Tua Humanitas non fuerit dedignata, tum facie(?) adscribede(?)e(?) adscribedt mihi rem tam gratam, ut nihil unquam gratius facere possit. Ac equidem vicissim sedulo omni cura, studio ac labore in hoc incumberem, ut Tua Excellentia meam gratitudinem animi erga tua beneficia facile cognosceret.

Postremo vero quam humiliter etiam atque etiam Tuam Humanitatem rogo, ut hoc meum epistolium suscipere dedignetur. Cum iam porro operam adhibuero bonis litteris diutius superinscribeddiutiusdiutius superinscribed, diligentius etiam elegantiores litteras superinscribedlitteraslitteras superinscribed ad Tuam Humanitatem me daturum spero.

Deus Optimus Maximus conservet vestram incolumi superinscribedmimi superinscribedtatem diuturnam et gubernet omnia studia vestra omnes conatus et omnes divique vitae actiones ad suam gloriam sempiternam et ad multorum praecipue subditorum Vestrorum salutem, et ad totius Prussia, region in central Europe, bordered by Pomerania, Poland, Lithuania and Livonia. From 1466 Prussia was divided into Royal Prussia (Prussia Regalis), which was a part of the Kingdom of Poland, and Teutonic Prussia (Prussia Ordinis Theutonici) – covering the remnants of the former territory of the Teutonic Order’s state in Prussia. In 1525, the Order’s last Grand Master, Albrecht von Hohenzollern, converted to Lutheranism and became the first lay duke in former Teutonic Prussia (dux in Prussia), which from then on was called Ducal Prussia (Prussia Ducalis). At that time, as a result of the treaty of Cracow, Ducal Prussia became a fief of the kings of PolandPrussiaePrussia, region in central Europe, bordered by Pomerania, Poland, Lithuania and Livonia. From 1466 Prussia was divided into Royal Prussia (Prussia Regalis), which was a part of the Kingdom of Poland, and Teutonic Prussia (Prussia Ordinis Theutonici) – covering the remnants of the former territory of the Teutonic Order’s state in Prussia. In 1525, the Order’s last Grand Master, Albrecht von Hohenzollern, converted to Lutheranism and became the first lay duke in former Teutonic Prussia (dux in Prussia), which from then on was called Ducal Prussia (Prussia Ducalis). At that time, as a result of the treaty of Cracow, Ducal Prussia became a fief of the kings of Poland commoditatem, amen{n}.

Vestrae Excellentiae nepos et amicus Johann Lehmann (Jan Leoman) (*1520 – †1582), Dantiscus' nephew (son of his sister Ursula and Zacharias Lehmann); studied in Wittenberg and in Rome; 1545 secretary of Ioannes Dantiscus as Ermland bishop; 1546 vicar in Heilsberg; 1550 chancellor of Ermland bishop Tiedemann Giese and then of his successor Stanisław Hozjusz; 1554 Ermland canon; 1561-1566 general administrator (oeconomus) on the bishop's estates in Ermland diocese; 1571 Ermland custos (KOPICZKO 2, p. 193)Iohannes LemannusJohann Lehmann (Jan Leoman) (*1520 – †1582), Dantiscus' nephew (son of his sister Ursula and Zacharias Lehmann); studied in Wittenberg and in Rome; 1545 secretary of Ioannes Dantiscus as Ermland bishop; 1546 vicar in Heilsberg; 1550 chancellor of Ermland bishop Tiedemann Giese and then of his successor Stanisław Hozjusz; 1554 Ermland canon; 1561-1566 general administrator (oeconomus) on the bishop's estates in Ermland diocese; 1571 Ermland custos (KOPICZKO 2, p. 193)

2IDL 7062     Ioannes DANTISCUS to Johann LEHMANN, soon after June 7, 1536 Letter lost

Letter lost, mentioned in IDL 40: a Dignitate Vestra responsum tam amicum et benignum receperim
3IDL   40 Johann LEHMANN to Ioannes DANTISCUS, [Wittenberg], [ca. 1536-09-08]
            received [1536]-11-01

Manuscript sources:
1fair copy in Latin, autograph, BK, 230, p. 333-336

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

BCz 230, p. 333

Gratiam et pacem in Christo etc. Reverende Domine Praesul.

Quam magna laetitia affectus sim et quam magnam superinscribedmagnammagnam superinscribed voluptatem ex litteris vestris acceperim, nullo modo eloqui aut scribere possum. Primum enim certior factus sum de vestra incolumitate, Reverende Praesul, quae ex animo mihi est cara atque grata, ac vehementer optarim, ut huiusmodi nuntius vel tales litteras a Dignitate Vestra quam saepissime accipere mihi contingeret.

Quemadmodum etiam ego, cum ex amore meo erga Vestram Dignitatem, tum etiam ex Christiana pietate et pro sanguinis nostri necessitudine semper pro Vestra Humanitate soleo precibus meis Deum sollicitare, ut ipse pro sua immensa misericordia velit Dignitati Vestrae ea praestare, quae conducant ad gloriam Nominis Divini immortalem et utilia corpori et animae vestrae esse possint. Praeterea me etiam maxime hilarem reddidit, quod a Dignitate Vra Vestra cf. Ioannes DANTISCUS to Johann LEHMANN soon after June 7, 1536, CIDTC IDL 7062, letter lostresponsumcf. Ioannes DANTISCUS to Johann LEHMANN soon after June 7, 1536, CIDTC IDL 7062, letter lost tam amicum et benignum receperim, ex quo facile animadverto, quod etiamsi Vestra Dignitas super communem hominum sortem adaucta sit, tamen propinquos non solum non contemnitis, ut saepe fieri solet, sed etiam (ita, ut Vestram Humanitatem decet) bene de illis sentitis et utilitatem ipsorum maxime cupitis promovere atque augere, quod etiam tota vestra ad me data epistula ostendit, quia Humanitas Vestra in exordio epistulae suae ex mero Christiano amore erga me precatur mihi gratiam, misericordiam et pacem domini nostri Jesus of Nazareth (Jesus Christ), in Christianity the Messiah foretold in the Old TestamentIhesu ChristiJesus of Nazareth (Jesus Christ), in Christianity the Messiah foretold in the Old Testament, et ex animo admonet me, ut maxime fugiam omnes malam habentes opinionem de Deo, omnes heriticos, omnes Suermerios, omnes denique sectas, quae multos perdunt, multosque a Deo et ecclesia eius sancta abducunt, et adhortatur me, ut potius amplectar et servem puram et claram doctrinam Jesus of Nazareth (Jesus Christ), in Christianity the Messiah foretold in the Old TestamentChristiJesus of Nazareth (Jesus Christ), in Christianity the Messiah foretold in the Old Testament, ut multa mala effugere possim, et habeam posthac vitam aeternam.

Quae vestra adhortatio, ut maxime est Christiana et a meo fautore ms. fautori(!) fautorefautore ms. fautori(!) summo et amico maximo profecto quam lubentissime et maxime grato animo eam suscepi ita, ut decet meam aetatem, habeoque Vestrae Humanitati gratias ingentes ac velim, ut Vestra Humanitas id sibi persuadeat et penitus credat. Etiamsi hic in his regionibus passim sint Suermeri (ut vocantur) et alii pseudoprophetae, me tamen adhuc (laus sit Deo) iam habere eum animum, ut nullos phanaticos spiritus amem aut magnifice de illis sentiam. Persuasique mihi hoc et induxi animum meum me numquam de vera doctrina sanctae et catholicae ecclesiae decessurum BCz 230, p. 334 aut declinaturum ad opiniones, quae cum vera religione pugnare videntur. Oro et Deum, ut ipse secundum magnam suam superinscribedsuamsuam superinscribed misericordiam me retineat in vera Christiana doctrina et in Christiana vita conserve written over aaee written over at. Nullum quidem adhuc de his rebus habeo intellectum magnum in hac iuvenili aetate. Quare neque me immisceo tam magnis controversiis theologicis, sed permitto istarum tantarum rerum curam tractationem doctoribus theologiae. Verum in illud unum diligenter incumbo, ut omnes malas opiniones de Deo et omnes hereticos fugiam (ut Christianum decet), et a natura illis sum inimicus, qui haereses spargunt et seminant in ecclesia. Ac vellem (quemadmodum spero futurum in consilio), ut in ecclesia esset unus pastor et unum ovile. Id quod ut fiat, Deus misericors implorandus est, ut in concilio adsit sua divina potentia et pacem ecclesiae restituat. Porro quod sapientia vestra, sicuti ego petieram, mihi fidele et sapiens consilium dat et me adhortatur et incitat ad studium bonarum artium et philosophiae, id quoque animo meo acceptissimum est, non solum ea de causa, quod mihi utile sententia tale consilium, verum etiam ea de re, quod cum studiis meis quadrat et convenit, quia ego me hoc anno (ita a praeceptore meo institutus) totum et penitus dedidi artibus dicendi perdiscendis et methodum moralis philosophiae a m(agistro) Philipp Melanchthon (Philipp Schwartzerd) (*1497 – †1560), Lutheran theologian, humanist, Martin Luther's collaborator and friend, author of the Augsburg Confession. He was strongly influenced by Luther, whom he called his spiritual father. In 1519 he was present as a spectator at the disputation of Leipzig between Martin Luther and Johann Eck. He was also in attendance at the Diet of Augsburg (1530) and at the religious colloquy of Worms (1557)Philippo MelanchtonePhilipp Melanchthon (Philipp Schwartzerd) (*1497 – †1560), Lutheran theologian, humanist, Martin Luther's collaborator and friend, author of the Augsburg Confession. He was strongly influenced by Luther, whom he called his spiritual father. In 1519 he was present as a spectator at the disputation of Leipzig between Martin Luther and Johann Eck. He was also in attendance at the Diet of Augsburg (1530) and at the religious colloquy of Worms (1557) audire soleo. Et postea, his artium dicendi praeceptis cognitis, me applicabo ad aliquam facultatem, quae tum Prudentiae Vestrae et parentibus amicisque meis quam maxime placebit. Quare maximas ago Vestrae Humanitati gratias: primo pro Christiana vestra precatione, quod mihi precata est Vestra Pietas gratiam Dei et pacem; deinde pro Vestra sancta admonitione ad vitandum sectas et hereticos; tertio, pro vestro sapienti et utili consilio ad dandum hidden by binding[dum]dum hidden by binding operam philosophiae et aliis artibus. Nihil praeterea magis quoque cupio, quam ut possim eo pervenire, ut ego meam gratitudinem et benevolentiam non solum verbis, sed etiam re ipsa possim vobis declarare, quod, vero Humanitas Vestra cum tanta modestia de officio suo scribit et se tam humilem ostendit, ex eo accipio et intelligo Christianam Vestram mentem et vehementer mihi gratum est, quod se Vestra Pietas non extollit neque superbit, quemadmodum plerumque accedere solet in rebus prosperis, ut experientia testatur.

Praeterea quod scribitis Vos velle, si commode fieri possit, scholam erigere et reformare, quae cum sit utilis et necessaria propter doctorum virorum penuriam, lubens viderem, ut cum summa diligenBCz 230, p. 335tia in hanc rem incumberetis tum propter honorem Dei, tum propter utilitatem totius provinciae Prussiae, ut bona schola erigeretur. Cum probably Mathias Lang Mathiaprobably Mathias Lang vero sic se res habet: quamquam ex animo vellet, ut Vestra Humanitas cupit, reverti ad vos, tamen id ante festum Paschae fieri non potest. Prima causa haec est: librum apud se habet, qui spectat ad dominum Valentinum, id quod et vobis (ut credo) non est ignotum, quem debet curare hic excudi, verum propter peregrinationem domini m(agistri) Philipp Melanchthon (Philipp Schwartzerd) (*1497 – †1560), Lutheran theologian, humanist, Martin Luther's collaborator and friend, author of the Augsburg Confession. He was strongly influenced by Luther, whom he called his spiritual father. In 1519 he was present as a spectator at the disputation of Leipzig between Martin Luther and Johann Eck. He was also in attendance at the Diet of Augsburg (1530) and at the religious colloquy of Worms (1557)PhilippiPhilipp Melanchthon (Philipp Schwartzerd) (*1497 – †1560), Lutheran theologian, humanist, Martin Luther's collaborator and friend, author of the Augsburg Confession. He was strongly influenced by Luther, whom he called his spiritual father. In 1519 he was present as a spectator at the disputation of Leipzig between Martin Luther and Johann Eck. He was also in attendance at the Diet of Augsburg (1530) and at the religious colloquy of Worms (1557) id impeditur, quia dominus Philippus iussit, ut servaret librum et ne cui daret eum excudendum ante reditum suum, nam ipse istum librum primum praelegere vult. Qua de causa non statim reverti potest ad Vos, sed cogitur reditum magistri Philipp Melanchthon (Philipp Schwartzerd) (*1497 – †1560), Lutheran theologian, humanist, Martin Luther's collaborator and friend, author of the Augsburg Confession. He was strongly influenced by Luther, whom he called his spiritual father. In 1519 he was present as a spectator at the disputation of Leipzig between Martin Luther and Johann Eck. He was also in attendance at the Diet of Augsburg (1530) and at the religious colloquy of Worms (1557)PhilippiPhilipp Melanchthon (Philipp Schwartzerd) (*1497 – †1560), Lutheran theologian, humanist, Martin Luther's collaborator and friend, author of the Augsburg Confession. He was strongly influenced by Luther, whom he called his spiritual father. In 1519 he was present as a spectator at the disputation of Leipzig between Martin Luther and Johann Eck. He was also in attendance at the Diet of Augsburg (1530) and at the religious colloquy of Worms (1557) expectare. Altera causa est, quia veniam ab amicis suis impetravit, ut possit proficisci in Bohemia (Čechy, Kingdom of Bohemia), country in central EuropeBohemiamBohemia (Čechy, Kingdom of Bohemia), country in central Europe ad avunculum suum, qua de causa, nescio. Praeterea, sicut Vestra Humanitas scribit de duobus adulescentibus, qui istic praelegerent, sciat Vestra Humanitas me una cum ipso quam diligentissime exquisivisse, utrum duos possimus habere, sed nullum adhuc adepti sumus, quia docti viri iam in magno pretio sunt, et stipendia istis nimis parva istis esse videntur, quae se istic accepturos esse arbitrantur, quia hic habere possunt con condiciones 60 et 70 florenorum. Huc accedit, quod nemo neque mihi neque probably Mathias Lang Mathiaeprobably Mathias Lang vult eam fidem praestare, ut nostris pollicitationibus credat, et istuc proficiscatur. Quare mea et probably Mathias Lang Mathiaeprobably Mathias Lang sententia est, ut Vestra Humanitas hac hieme circa festum Nativitatis velit litteras ad dominum Philipp Melanchthon (Philipp Schwartzerd) (*1497 – †1560), Lutheran theologian, humanist, Martin Luther's collaborator and friend, author of the Augsburg Confession. He was strongly influenced by Luther, whom he called his spiritual father. In 1519 he was present as a spectator at the disputation of Leipzig between Martin Luther and Johann Eck. He was also in attendance at the Diet of Augsburg (1530) and at the religious colloquy of Worms (1557)PhilippumPhilipp Melanchthon (Philipp Schwartzerd) (*1497 – †1560), Lutheran theologian, humanist, Martin Luther's collaborator and friend, author of the Augsburg Confession. He was strongly influenced by Luther, whom he called his spiritual father. In 1519 he was present as a spectator at the disputation of Leipzig between Martin Luther and Johann Eck. He was also in attendance at the Diet of Augsburg (1530) and at the religious colloquy of Worms (1557) dare ea de causa, ut ipse velit Dignitati Vestrae hoc officium praestare et procurare duos adulescentes eosque ad Vos mittere, ne hoc tam honestum et necessarium propositum vestrum impediatur. Haec omnia volebam breviter Dignitati Vestrae significare rogoque etiam atque etiam vehementer, ut haec qualiacumque mea scripta Humanitas Vestra boni consulat. Postremo cupitis, ut vestro nomine dominum Philipp Melanchthon (Philipp Schwartzerd) (*1497 – †1560), Lutheran theologian, humanist, Martin Luther's collaborator and friend, author of the Augsburg Confession. He was strongly influenced by Luther, whom he called his spiritual father. In 1519 he was present as a spectator at the disputation of Leipzig between Martin Luther and Johann Eck. He was also in attendance at the Diet of Augsburg (1530) and at the religious colloquy of Worms (1557)PhilippumPhilipp Melanchthon (Philipp Schwartzerd) (*1497 – †1560), Lutheran theologian, humanist, Martin Luther's collaborator and friend, author of the Augsburg Confession. He was strongly influenced by Luther, whom he called his spiritual father. In 1519 he was present as a spectator at the disputation of Leipzig between Martin Luther and Johann Eck. He was also in attendance at the Diet of Augsburg (1530) and at the religious colloquy of Worms (1557) salutem superinscribedsalutemsalutem superinscribed, sed dominus Philipp Melanchthon (Philipp Schwartzerd) (*1497 – †1560), Lutheran theologian, humanist, Martin Luther's collaborator and friend, author of the Augsburg Confession. He was strongly influenced by Luther, whom he called his spiritual father. In 1519 he was present as a spectator at the disputation of Leipzig between Martin Luther and Johann Eck. He was also in attendance at the Diet of Augsburg (1530) and at the religious colloquy of Worms (1557)PhilippusPhilipp Melanchthon (Philipp Schwartzerd) (*1497 – †1560), Lutheran theologian, humanist, Martin Luther's collaborator and friend, author of the Augsburg Confession. He was strongly influenced by Luther, whom he called his spiritual father. In 1519 he was present as a spectator at the disputation of Leipzig between Martin Luther and Johann Eck. He was also in attendance at the Diet of Augsburg (1530) and at the religious colloquy of Worms (1557) ante octiduum in patriam suam est profectus et forsan ante festum Martini[1] non revertetur Wittenberg (Vittemberga), city in east-central Germany, Saxony, on the Elbe river, 70 km NE of LeipzigWittenbergamWittenberg (Vittemberga), city in east-central Germany, Saxony, on the Elbe river, 70 km NE of Leipzig.

His iam scribendo written over iioo written over i finem facere superinscribed in place of crossed-out facerefacere facere facere superinscribed in place of crossed-out facere cogor ac unum tantum adhuc addam, quod mihi necessarium, ut scribam, esse videtur. Gratias habeo humanitati vestrae pro litteris ad me datis et pro fideli adhortatione, et pro vestro consilio. Commendoque me BCz 230, p. 336 praeterea dignitati et benevolentiae vestrae, Reverende Praesul, ac oro obnixe, ut dignetur vestra humanitas mihi optima quaeque consulere. Si ego rursum aliquando omnibus meis viribus efficere potero, quod vestrae prudentiae placeret, id me sedulo et ex animo facturum promitto. Bene valeat Reverendissima Vestra Dominatio, cui me hidden by binding[e]e hidden by binding totum dico dedicoque, et Deus Optimus Maximus conservet vestram incolumitatem diutur hidden by binding[tur]tur hidden by bindingnam.

Tuus Johann Lehmann (Jan Leoman) (*1520 – †1582), Dantiscus' nephew (son of his sister Ursula and Zacharias Lehmann); studied in Wittenberg and in Rome; 1545 secretary of Ioannes Dantiscus as Ermland bishop; 1546 vicar in Heilsberg; 1550 chancellor of Ermland bishop Tiedemann Giese and then of his successor Stanisław Hozjusz; 1554 Ermland canon; 1561-1566 general administrator (oeconomus) on the bishop's estates in Ermland diocese; 1571 Ermland custos (KOPICZKO 2, p. 193)Iohannes LhemannusJohann Lehmann (Jan Leoman) (*1520 – †1582), Dantiscus' nephew (son of his sister Ursula and Zacharias Lehmann); studied in Wittenberg and in Rome; 1545 secretary of Ioannes Dantiscus as Ermland bishop; 1546 vicar in Heilsberg; 1550 chancellor of Ermland bishop Tiedemann Giese and then of his successor Stanisław Hozjusz; 1554 Ermland canon; 1561-1566 general administrator (oeconomus) on the bishop's estates in Ermland diocese; 1571 Ermland custos (KOPICZKO 2, p. 193)

4IDL   43 Johann LEHMANN to Ioannes DANTISCUS, [Wittenberg], before [1537]-10-03
            received [1537]-10-03?

Manuscript sources:
1fair copy in Latin, autograph, BK, 230, p. 347-350

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

BK, 230, p. 350

Reverendo in Christo Patri ac Domino, Domino Iohanni Dantisco, episcopo Culmensi, patrono meo observandissimo.

BK, 230, p. 347

Quod superioribus diebus nullas ad Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of ErmlandTuam Reverendam PaternitatemIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland litteras dederim, quibus aliquid ei de meis studiis significarem, hanc habui causam: semper responsum a Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of ErmlandTua DignitateIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland ad proximas meas litteras expectabam, nolebam enim aliquid litterarum ante mittere, quam mihi Tuae doctissimae litterae litterae materiam scribendi praebuissent, propterea quod omnino mihi persuasi curandum mihi esse, ne Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of ErmlandTuam DignitatemIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland crebris meis scriptis interturbem, cum maximis negotiis eam occupatam esse sciam. Quare hucusque nihil ad Te scripsi et iam ex proximis litteris parentum meorum intellexi te occupatum esse regiis negotiis, per quae procul dubio Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of ErmlandTua DignitasIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland impedita est, ne aliquid litterarum ad me dare possit, quare facile aequi bonique facio silentium Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of ErmlandTuae DignitatisIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland, non enim tantum otii habere potest(?), quantum ego et alii, qui adhuc in nulla functione publica sumus, quia privati numquam tantas curas et molestias sustinent, quantas illi, qui in aliquo magistratu sunt. Quare nullo modo cogitare debeo oblivione mei factum esse, quod nullas a Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of ErmlandTua DignitateIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland nullas litteras acceperim, sed cogito aliam causam, fortassis etiam Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of ErmlandTua DignitasIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland libenter scripsisset, si parentes mei eam aliquo nuntio admonuissent, quare parentes magis accusandi sunt, quam tu, Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of ErmlandVenerande PraesulIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland. Sed haec utut sunt, Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of ErmlandTuam DignitatemIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland rogo, ut hanc BK, 230, p. 348 meam epistulam benevolo animo suscipiat neque in malam partem interpretari velit hanc meam imperitiam in scribendo.

Praeterea cognovi ex litteris meorum parentum te divina providentia et clementia serenissimi Sigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austriaregis PoloniaeSigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria adeptum esse maiorem et altiorem episcopatum. Hic me ipsum officium admonet, ut Tibi quam possum diligentissime gratuler. Gaudeo enim, et quidem ex animo primo, quod tua praestantia maiori honore et dignitate aucta sit. Deinde quod occasionem maiorem iuvandi illos, qui in studiis litterarum versantur, adepta sit. Postremo gaudeo, propterea etiam plurimum, quod videam futurum esse, ut iam maiori potentia et dignitate auctus melius religionem Christianam defendere et tueri possis. Gratulor igitur ex animo non solum Tibi, sed toti ecclesiae, Dei, quae talem patronum adepta sit, et utinam epistula tibi exprimere possem meum de Sigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of AustriaTuae DignitatisSigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria accesione gaudium et laetitiam intelligens profecto me serio tuis rebus et fortuna affici. Sed cum ego eloquentia destituar nec pro dignitate meum erga te gaudium declarare queam, spero, pro tua humanitate, quod boni meam hanc qualemcumque gratulationem sis consulturus.

De studiis meis ad quae Tuo consilio sapientissimo a parentibus meis carissimis adhibitus sum, nunc aliud nihil possum scribere, nisi quod, ut hactenus etiam superinscribedetiametiam superinscribed feci nullo modo sim facturus, ut ipse mihi videar defuisse, quodque ad hoc me comparare velim, ut non tantum doctrina politior, verum etiam moribus castigatior et ornatior in patriam redeam aliquando. Sed de hac tota re magister meus ad te fortasse, quantum satis est, scripsit. Si igitur, quod non dubito, futurum esse, mei tam BK, 230, p. 349 quam Tui amantissimi cognati curam retinueris, video mihi non defuturum esse, unde mea studia ornem et augeam. Nam scio Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of ErmlandTuam PrudentiamIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland intelligere, quam bonae litterae reipublicae et ecclesiae necessariae sint semper, et earum studiosos complexam esse ac singular written over ttrr written over ti munificentia ornasse, quae virtus decet cum omnes bonos viros, tum praesulem praecipue. Polliceor autem Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of ErmlandDignitati TuaeIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland fidem et diligentiam in omni officiorum genere Deumque precor, ut Te diu florentem atque incolumem servet, atque cum tua causa, tum ecclesiae, quam non solum defendis egregia virtute, sed etiam ornas, opto. Bene valeat Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of ErmlandDignitas TuaIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland.

Tuus Johann Lehmann (Jan Leoman) (*1520 – †1582), Dantiscus' nephew (son of his sister Ursula and Zacharias Lehmann); studied in Wittenberg and in Rome; 1545 secretary of Ioannes Dantiscus as Ermland bishop; 1546 vicar in Heilsberg; 1550 chancellor of Ermland bishop Tiedemann Giese and then of his successor Stanisław Hozjusz; 1554 Ermland canon; 1561-1566 general administrator (oeconomus) on the bishop's estates in Ermland diocese; 1571 Ermland custos (KOPICZKO 2, p. 193)Ioannes LehemannusJohann Lehmann (Jan Leoman) (*1520 – †1582), Dantiscus' nephew (son of his sister Ursula and Zacharias Lehmann); studied in Wittenberg and in Rome; 1545 secretary of Ioannes Dantiscus as Ermland bishop; 1546 vicar in Heilsberg; 1550 chancellor of Ermland bishop Tiedemann Giese and then of his successor Stanisław Hozjusz; 1554 Ermland canon; 1561-1566 general administrator (oeconomus) on the bishop's estates in Ermland diocese; 1571 Ermland custos (KOPICZKO 2, p. 193)

5IDL 1868 Johann LEHMANN to Ioannes DANTISCUS, [Gdańsk (Danzig)?], 1538-08-07


Manuscript sources:
1fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 68, f. 187-188

Auxiliary sources:
1register in English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 416

Prints:
1HIPLER 1891 No. 48, p. 545-547 (in extenso; German register)

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

AAWO, AB, D. 68, f. 187r

Vocatus sum a meis Zacharias Lehmann parentibusZacharias Lehmann , Praesul piissime, in patriam, partim fortasse, ut de meo in bonis litteris et moribus profectu aliquid cognoscerent, partim ut mecum loquerentur et audirent, cui facultati tandem me essem dediturus. Qua in re, ut honesta, libenter et avide illis obtemperavi venique satis feliciter ad eos. Sed quia nunc deliberant, quando me Wittenberg (Vittemberga), city in east-central Germany, Saxony, on the Elbe river, 70 km NE of LeipzigWittenbergamWittenberg (Vittemberga), city in east-central Germany, Saxony, on the Elbe river, 70 km NE of Leipzig remittere velint, duxi esse officii mei, ut ad Tuam Dominationem scriberem, <ante>quam hinc proficiscerer, idque cum propter amorem erga Tuam Dominationem meum, tum ut a Tua Dominatione pro sanguinis necessitudine de consilium de studiorum meorum ratione, quod semper summa cum observantia et diligentia secutus sum et nunc cupidius sequar, audirem. Ea enim est mea aetas, ea doctrina, ut mihi opus sit sequi doctorum virorum iudicia, atque adeo tua, quem propterea eo facilius audio, et quo amiciorem scio et fideliorem neminem. Suasisti ante, ut me ad artes conferrem; feci id quidem, sed utinam tanto fructu, quanto cupio. Scit enim Tua Dominatio ita se habere artes: non uno anno discuntur, sed quemadmodum dicit Cicero (Marcus Tullius Cicero) (*106 BC – †43 BC), Roman orator, writer and philosopherCiceroCicero (Marcus Tullius Cicero) (*106 BC – †43 BC), Roman orator, writer and philosopher, cf. Cic. Off. 1.18 ne incognita pro cognitis habeamus hisque temere assentiamur, quod vitium effugere qui volet – omnes autem velle debent – adhibebit ad considerandas res et tempus et diligentiam requirunt tempus et diligentiamcf. Cic. Off. 1.18 ne incognita pro cognitis habeamus hisque temere assentiamur, quod vitium effugere qui volet – omnes autem velle debent – adhibebit ad considerandas res et tempus et diligentiam .

Cum igitur decretum sit Tuae Dominationis consilia sequi, in praesentia oro eam, ut brevi epistola significet, quid puero agendum ac mihi arbitretur esse, censeatne pergendum esse in artibus, quod vehementer cupio, an aliquam facultatem arripiendam. Parentes cupiunt, ut me ad facultatem aliquam applicem neque exspectandum esse diutius putant. Ego contrariam sententiam teneo, nempe ante discendas esse AAWO, AB, D. 68, f. 187v artes ac aliquem stili usum parandum. Sed haec omnia hidden by binding[nia]nia hidden by binding stabunt cadentque tuo iudicio; quodcumque mihi Tua Dominatio suaserit, id amplectar ambabus, quod aiunt, ulnis. Quare hidden by binding[uare]uare hidden by binding fecerit Tua Dominatio parentibus meis et mihi rem gratissimam hidden by binding[am]am hidden by binding, si non gravaretur paucis ad nos suam sententiam perscribere hidden by binding[ibere]ibere hidden by binding. Haec sunt, quae peto, facilia neque minus honesta, quare hidden by binding[re]re hidden by binding omni observantia contendo a Tua Dominatione, ut mihi ali hidden by binding[ali]ali hidden by bindingquid rescribat.

Praeterea Tuam Dominationem oratam volo, ut hidden by binding[ut]ut hidden by binding si poterit aliquando, quemadmodum non dubito, meis stu hidden by binding[stu]stu hidden by bindingdiis aliquantulum auxilii circumspicere, pro sua clemen hidden by binding[emen]emen hidden by bindingtia et liberalitate id facere velit. Non enim libenter hidden by binding[nter]nter hidden by binding gravarem parentes, ut tamen sumptus magni sunt fa hidden by binding[fa]fa hidden by bindingciendi. Quare, si id fecerit Tua Dominatio, ero vicissim gratus et praesto in omni officiorum genere.

De haeresi hidden by binding[esi]esi hidden by binding non est, quod cogitet Tua Dominatio et laboret; eam odi ex animo hidden by binding[animo]animo hidden by binding et fugio ac ecclesiam piam sequar, dum vivo, certus hidden by binding[tus]tus hidden by binding, quod hidden by binding[quod]quod hidden by binding is sit habendus ut ethnicus et publicanus, qui eccle hidden by binding[cle]cle hidden by bindingsiam non audiverit. Parentes mei fortasse offende hidden by binding[de]de hidden by bindingrunt Tuam Dominationem, sed quid cum illis facias? Homines hidden by binding[es]es hidden by binding sunt non ita in omnibus circumspecti, non autem studio hidden by binding[studio]studio hidden by bindingse aliquid factum est, nam Tuam Dominationem amant ex animo hidden by binding[o]o hidden by binding. Quare, si qua orta est offensa, condonanda est. Sed hidden by binding[Sed]Sed hidden by binding hoc nihil attinebat scribere, scio enim Tuam Dominationem nihil hidden by binding[hil]hil hidden by binding mali de meis suspicari.

Hoc tamen addam, si volue hidden by binding[volue]volue hidden by bindingrit Tua Dominatio domino Philipp Melanchthon (Philipp Schwartzerd) (*1497 – †1560), Lutheran theologian, humanist, Martin Luther's collaborator and friend, author of the Augsburg Confession. He was strongly influenced by Luther, whom he called his spiritual father. In 1519 he was present as a spectator at the disputation of Leipzig between Martin Luther and Johann Eck. He was also in attendance at the Diet of Augsburg (1530) and at the religious colloquy of Worms (1557)Philippo MelanchthonPhilipp Melanchthon (Philipp Schwartzerd) (*1497 – †1560), Lutheran theologian, humanist, Martin Luther's collaborator and friend, author of the Augsburg Confession. He was strongly influenced by Luther, whom he called his spiritual father. In 1519 he was present as a spectator at the disputation of Leipzig between Martin Luther and Johann Eck. He was also in attendance at the Diet of Augsburg (1530) and at the religious colloquy of Worms (1557) scribere, faciet hidden by binding[t]t hidden by binding ea in re ei rem gratissimam. Fecit enim me praesen hidden by binding[raesen]raesen hidden by binding AAWO, AB, D. 68, f. 188r te saepius honorifice Tuae Dominationis mentionem ac nunc scripsisset ad Tuam Dominationem nisi aurigae, cum quibus mihi abeundum erat, tam festinassent.

His paucis valeat Tua Dominatio in Christo. Meque totum tibi commendo, quodcumque Tua Dominatio suaserit, id sum secuturus.

Datae anno 1538 septimo die Augusti.

Tuae D(ominationi) or D(ominationis)D(ominationi)D(ominationi) or D(ominationis) obsequentissimus Johann Lehmann (Jan Leoman) (*1520 – †1582), Dantiscus' nephew (son of his sister Ursula and Zacharias Lehmann); studied in Wittenberg and in Rome; 1545 secretary of Ioannes Dantiscus as Ermland bishop; 1546 vicar in Heilsberg; 1550 chancellor of Ermland bishop Tiedemann Giese and then of his successor Stanisław Hozjusz; 1554 Ermland canon; 1561-1566 general administrator (oeconomus) on the bishop's estates in Ermland diocese; 1571 Ermland custos (KOPICZKO 2, p. 193)Ioannes LehemannusJohann Lehmann (Jan Leoman) (*1520 – †1582), Dantiscus' nephew (son of his sister Ursula and Zacharias Lehmann); studied in Wittenberg and in Rome; 1545 secretary of Ioannes Dantiscus as Ermland bishop; 1546 vicar in Heilsberg; 1550 chancellor of Ermland bishop Tiedemann Giese and then of his successor Stanisław Hozjusz; 1554 Ermland canon; 1561-1566 general administrator (oeconomus) on the bishop's estates in Ermland diocese; 1571 Ermland custos (KOPICZKO 2, p. 193)

6IDL 2637 Johann LEHMANN to Ioannes DANTISCUS, Gdańsk (Danzig), 1543-03-14
            received Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1543-03-17

Manuscript sources:
1fair copy in Latin, autograph, BCz, 1599, p. 301-304

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

BCz, 1599, p. 301

Multis modis me Tuae Paternitatis litterae delectarunt, Praesul Ornatissime, primum enim ex iis intelligebam suspicionem meam nullam fuisse, sed Tuam Paternitatem ea, quae superioribus meis litteris inserueram, eo animo, nempe benevolo et amico, quo et a me scripta erant, accepisse. Deinde me certiorem reddiderunt de Tuae Paternitatis profectione, ad quam etiam me ex singu written over oouu written over olari Tuae Paternitatis erga me favore vocarunt, et dici non potest, quam gratum illud mihi fuerit. Nam etiamsi apud parentes meos, qui mihi sunt carissimi, vivam, tamen plane taedio huius vitae afficior, cum hic delitescere cogor, ubi nulla mihi datur nec sit ansa ad maiora progrediendi. Quare promitto cum magna gratiarum actione Tuae Paternitati me, Deo volente, affuturum et cum illa, quocumque motura sit, pedem profecturum, sic tamen, ut et mihi aliquid officii a Tua Paternitate iniungatur, ne fucus in tuo comitatu esse videar, lubentissime enim, quidquid officii mihi impositum fuerit, modo par meo ingenio et viribus sit, feram. Spero etiam me apud Tuam Paternitatem habiturum vestem, ut non opus sit mihi eam hic confici.

Quae Tua Paternitas de diplomate in decoctorem litteris suis addidit, parentibus meis exposui, qui fatentur se non sufficientes gratias Tuae Paternitati prae benevola hac erga immeritos illos propensione reffere posse. Dederam ad istum nebulonem parentum nomine litteras, quibus eum admonui, ut rationem haberet suae famae et aestimationis et debitum suae fidei ... illegible...... illegible commissum solveret, ad quas satis superbe respo written over eeoo written over endet. Negat se aufugisse nec vult audire, quod contra depositam in suo chirographo fidem fecerit, tandem pe BCz, 1599, p. 302 tit sibi dari quattuor terminos, quibus se soluturum debitum promittit. Harum litterarum exemplar ad Tuam hidden by binding[Tuam]Tuam hidden by binding Paternitatem misissemus, sed verebamur, ne nimium illi molesti esse hidden by binding[e]e hidden by bindingmus. Petimus tamen obnixe Tuae Paternitatis, quid nobis hac in re fa hidden by binding[a]a hidden by bindingciendum sit, consilium, dubitamus enim, an isti nebuloni ha hidden by binding[a]a hidden by bindingbenda sit fides, nam semel malus semper praesumitur ma hidden by binding[ma]ma hidden by bindinglus, hic autem bis malus fuit. Existimamus autem non hidden by binding[n]n hidden by binding plus apud eum diplomate Sigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of AustriaRegiae Maiestat(is)Sigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria obtenturos.

Tuam Paternitatem Deo Optimo Maximo commendamus ac precamur ut paper damaged[t]t paper damaged pro Divina sua clementia ... illegible...... illegible Tuae Paternitati dignetur concedere lon hidden by binding[n]n hidden by bindinggam et prosperam valetudinem illique satis virium ad instantem profectionem suppeditare.

Tuae Paternitatis deditissimus et observandissimus Johann Lehmann (Jan Leoman) (*1520 – †1582), Dantiscus' nephew (son of his sister Ursula and Zacharias Lehmann); studied in Wittenberg and in Rome; 1545 secretary of Ioannes Dantiscus as Ermland bishop; 1546 vicar in Heilsberg; 1550 chancellor of Ermland bishop Tiedemann Giese and then of his successor Stanisław Hozjusz; 1554 Ermland canon; 1561-1566 general administrator (oeconomus) on the bishop's estates in Ermland diocese; 1571 Ermland custos (KOPICZKO 2, p. 193)Ioannes LehemannJohann Lehmann (Jan Leoman) (*1520 – †1582), Dantiscus' nephew (son of his sister Ursula and Zacharias Lehmann); studied in Wittenberg and in Rome; 1545 secretary of Ioannes Dantiscus as Ermland bishop; 1546 vicar in Heilsberg; 1550 chancellor of Ermland bishop Tiedemann Giese and then of his successor Stanisław Hozjusz; 1554 Ermland canon; 1561-1566 general administrator (oeconomus) on the bishop's estates in Ermland diocese; 1571 Ermland custos (KOPICZKO 2, p. 193)

7IDL 7050 [Johann LEHMANN] to [Ioannes DANTISCUS], [Gdańsk (Danzig)], [1546, before February 4]


Manuscript sources:
1rough draft in Latin, autograph, BCz, 1615, p. 85r-v
8IDL 3360 Johann LEHMANN to Ioannes DANTISCUS, Marienburg (Malbork), 1548-04-08
            received Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1548-04-10

Manuscript sources:
1fair copy in Latin, autograph, BCz, 1599, p. 1051-1052

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

BCz, 1599, p. 1051

Reverendissime in Christo Pater et superinscribedetet superinscribed Domine, domine clementissime, humillimam deditissimorum servitiorum paper damaged[orum]orum paper damaged meorum in gratiam Reverendissimae Dominationis Vestrae commendationem.

Cum huc una cum venerabili domino Achatius Trenck (†1551), in the thirties Trenck was one of Dantiscus’ friends and supported his efforts to obtain the Ermland bishopric after the death of Mauritius Ferber; from 1523 Canon of Ermland (Warmia); 1544-1545 Chancellor of the Ermland Chapter; from 1545 its Dean; 1533-1546 administrator of the Chapter’s estates in Allenstein (Olsztyn); in 1548 and 1550 General Administrator of the Ermland bishopric (after the deaths of Ioannes Dantiscus and Tiedemann Giese) (KOPICZKO 2, p. 332; SBKW, p. 255-256)Achatio a TrenckaAchatius Trenck (†1551), in the thirties Trenck was one of Dantiscus’ friends and supported his efforts to obtain the Ermland bishopric after the death of Mauritius Ferber; from 1523 Canon of Ermland (Warmia); 1544-1545 Chancellor of the Ermland Chapter; from 1545 its Dean; 1533-1546 administrator of the Chapter’s estates in Allenstein (Olsztyn); in 1548 and 1550 General Administrator of the Ermland bishopric (after the deaths of Ioannes Dantiscus and Tiedemann Giese) (KOPICZKO 2, p. 332; SBKW, p. 255-256) hora duodecima post prandium venissemus, post vesperas me convenit quidam Polonus mihi certe et reliquis omnibus ignotus, qui mihi has ad Reverendissimam Dominationem Vestram litteras a domino doctore Stanisław Hozjusz (Stanisław Hosz, Stanislaus Hosius) (*1504 – †1579), diplomat and theologian; 1534-1538 secretary to the Bishops of Cracow Piotr Tomicki and Jan Chojeński; 1538-1549 royal secretary; 1538-1549 Canon of Ermland (Warmia) and from 1539 Cantor; 1540-1550 Canon of Cracow; 1549-1551 Bishop of Kulm (Chełmno); 1551-1579 Bishop of Ermland; in 1560 elevated to Cardinal; 1561-1563 Papal Legate to the General Council of Trent; in 1573 appointed Grand Penitentiary to Pope Gregory XIII (SBKW, p. 95-96; KOPICZKO 2, p. 129-130)HosioStanisław Hozjusz (Stanisław Hosz, Stanislaus Hosius) (*1504 – †1579), diplomat and theologian; 1534-1538 secretary to the Bishops of Cracow Piotr Tomicki and Jan Chojeński; 1538-1549 royal secretary; 1538-1549 Canon of Ermland (Warmia) and from 1539 Cantor; 1540-1550 Canon of Cracow; 1549-1551 Bishop of Kulm (Chełmno); 1551-1579 Bishop of Ermland; in 1560 elevated to Cardinal; 1561-1563 Papal Legate to the General Council of Trent; in 1573 appointed Grand Penitentiary to Pope Gregory XIII (SBKW, p. 95-96; KOPICZKO 2, p. 129-130) scriptas reddidit, subsignificans, quod illi hoc ita a domino doctore praefato ita iniunctum esset. Ego, ne moram in transmittendis illis Reverendissimae Dominationi Vestrae traherem, illico magnificum dominum Stanisław Kostka (*1487 – †1555), as a leader of the so-called nobles' party active in Royal Prussia since 1536, Kostka stood in opposition to most of the members of the Council of Royal Prussia, who wanted to maintain the autonomy of the province and a "balance of power" in terms of governance. The tension between the Prussian Subtreasurer and the Council had been increasing since the Diet in Graudenz (Grudziądz) in 1533. Kostka, connected with the royal court since his youth, was sent to Graudenz as the King's deputy and, contrary to custom, decided to take part in the proceedings. In response to such a step, the Council members stopped the meeting. Kostka accused them of hostility towards the Poles and intervened on this matter at the court. In the absence of the then Bishop of Ermland (Mauritius Ferber) it was Dantiscus who chaired the Graudenz Diet. The incident badly harmed his future relationships with Kostka; 1531-1555 Treasurer of the Prussian lands and Treasurer of Marienburg (Malbork); 1544-1545 Castellan of Elbing (Elbląg), 1545-1546 Castellan of Kulm (Chełmno); 1546-1549 Vice-Voivode of Kulm; 1546-1551 Voivode of Pomerania; 1551-1555 Voivode of Kulm (PSB 14, p. 356; Urzędnicy 5/2, p. 216; MAŁŁEK 1976, p. 119-123)palatinum PomeraniaeStanisław Kostka (*1487 – †1555), as a leader of the so-called nobles' party active in Royal Prussia since 1536, Kostka stood in opposition to most of the members of the Council of Royal Prussia, who wanted to maintain the autonomy of the province and a "balance of power" in terms of governance. The tension between the Prussian Subtreasurer and the Council had been increasing since the Diet in Graudenz (Grudziądz) in 1533. Kostka, connected with the royal court since his youth, was sent to Graudenz as the King's deputy and, contrary to custom, decided to take part in the proceedings. In response to such a step, the Council members stopped the meeting. Kostka accused them of hostility towards the Poles and intervened on this matter at the court. In the absence of the then Bishop of Ermland (Mauritius Ferber) it was Dantiscus who chaired the Graudenz Diet. The incident badly harmed his future relationships with Kostka; 1531-1555 Treasurer of the Prussian lands and Treasurer of Marienburg (Malbork); 1544-1545 Castellan of Elbing (Elbląg), 1545-1546 Castellan of Kulm (Chełmno); 1546-1549 Vice-Voivode of Kulm; 1546-1551 Voivode of Pomerania; 1551-1555 Voivode of Kulm (PSB 14, p. 356; Urzędnicy 5/2, p. 216; MAŁŁEK 1976, p. 119-123) conveni, qui mihi praesentem tabellarium, sub meis tamen expensis, concessit, cui eas litteras una cum responso, quod domino Stanisław Łaski (*ca. 1500 – †1550), diplomat and writer; 1534 castellan of Przemęt; 1543 voivode of Sieradz; 1548 starosta of Łęczyca (Urzędnicy 2/2, p. 270)LaskyStanisław Łaski (*ca. 1500 – †1550), diplomat and writer; 1534 castellan of Przemęt; 1543 voivode of Sieradz; 1548 starosta of Łęczyca (Urzędnicy 2/2, p. 270) oratori regio a Wolfgang Schutzbar Milching (*1483 – †1566), 1529-1543 Komtur of the Bally of Hesse at Marburg; 1543 Hochmeister and Deutschmeister of the Teutonic Ordermagistro TeutonicoWolfgang Schutzbar Milching (*1483 – †1566), 1529-1543 Komtur of the Bally of Hesse at Marburg; 1543 Hochmeister and Deutschmeister of the Teutonic Order datum est, mihi ab Absalom Reyman (†after 1550-08-03), subject of duke Albrecht von Hohenzollern; after 1543 court marshal of Ermland bishop Tiedemann Giese (HA, 810, 812, 910, 1174, 1194, 1195)Absolone ReymanAbsalom Reyman (†after 1550-08-03), subject of duke Albrecht von Hohenzollern; after 1543 court marshal of Ermland bishop Tiedemann Giese (HA, 810, 812, 910, 1174, 1194, 1195) concesso transferendas ad Reverendissimam Dominationem Vestram dedi superinscribeddedidedi superinscribed, ea spe ductus, quod multum interesset Reverendissimae Dominationi Vestrae, ut citius ad eandem dictae litterae una cum responso delegarentur, et in hoc non meum tantum, verum etiam venerabilis domini Achatius Trenck (†1551), in the thirties Trenck was one of Dantiscus’ friends and supported his efforts to obtain the Ermland bishopric after the death of Mauritius Ferber; from 1523 Canon of Ermland (Warmia); 1544-1545 Chancellor of the Ermland Chapter; from 1545 its Dean; 1533-1546 administrator of the Chapter’s estates in Allenstein (Olsztyn); in 1548 and 1550 General Administrator of the Ermland bishopric (after the deaths of Ioannes Dantiscus and Tiedemann Giese) (KOPICZKO 2, p. 332; SBKW, p. 255-256)AchatiiAchatius Trenck (†1551), in the thirties Trenck was one of Dantiscus’ friends and supported his efforts to obtain the Ermland bishopric after the death of Mauritius Ferber; from 1523 Canon of Ermland (Warmia); 1544-1545 Chancellor of the Ermland Chapter; from 1545 its Dean; 1533-1546 administrator of the Chapter’s estates in Allenstein (Olsztyn); in 1548 and 1550 General Administrator of the Ermland bishopric (after the deaths of Ioannes Dantiscus and Tiedemann Giese) (KOPICZKO 2, p. 332; SBKW, p. 255-256), et domini palatini consilium secu paper damaged[cu]cu paper damagedtus sum.

Retulit idem nuntius palam Sigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austriaregem senioremSigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria mortuum esse, quod etiam a domino paper damaged[o]o paper damaged palatino intellexi, qui ob hanc causam etiam ad Reverendissimam Dominationem Vestram proprium nuntium expedi paper damaged[edi]edi paper damagedvit. Habentur hic in arce et civitate diligentissime custodiae, quam ob causam hoc fiat, adhuc nobis latet, metus tamen et suspitio est, hoc fieri ob clanculariam aliquam paper damaged[uam]uam paper damaged proditionem vel potius irruptionem.

Cum has scriberem, nullus necdum ex dominis consi paper damaged[si]si paper damagedliariis advenit, praeterquam dominus Jerzy Konopacki Jr (Georg von Konopat) (†1566), 1546-1549 Castellan of Gdańsk (Danzig)castellanus GedanensisJerzy Konopacki Jr (Georg von Konopat) (†1566), 1546-1549 Castellan of Gdańsk (Danzig) et Thorn Town Council domini ThoroniensesThorn Town Council , nec spero [...] paper damaged[...][...] paper damaged diuturnum futurum hunc conventum, eo quod nuntii parvarum civitatum non sunt ad paper damaged[ad]ad paper damaged eundem vocati.

Si quid praeterea occurret, quod Reverendissimae Dominationi Vestrae non erit caelandum, scripturus sum hoc ad eandem diligentissime et in omnibus me, ut fidelem et probum servitorem decet me, exhibebo erga Reverendissimam Dominationem Vestram. Cui me humillime commendo, utque eandem dominus Deus diu incolumem et sospitem conservet paper damaged[vet]vet paper damaged, precor ex animo.

Datae or DatumDataeDatae or Datum Marienburg (Malbork), town and castle in northern Poland, Pomeranian Voivodeship, on the Nogat river, a branch of the Vistula at its delta, the capital of the Grand Masters of the Teutonic Order in Prussia (1309-1457), a voivodeship capital in Royal Prussia, which belonged to the Kingdom of Poland (1466-1772). Marienburg (taking turns with Graudenz (Grudziądz)) was the venue for the Provincial Diets of Royal Prussia, which were chaired by the bishop of Ermland (Warmia)MarienburgiMarienburg (Malbork), town and castle in northern Poland, Pomeranian Voivodeship, on the Nogat river, a branch of the Vistula at its delta, the capital of the Grand Masters of the Teutonic Order in Prussia (1309-1457), a voivodeship capital in Royal Prussia, which belonged to the Kingdom of Poland (1466-1772). Marienburg (taking turns with Graudenz (Grudziądz)) was the venue for the Provincial Diets of Royal Prussia, which were chaired by the bishop of Ermland (Warmia), ipsa ducta Dominica Conductus Paschae M D XLVIII.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae deditissimus et observandissimus paper damaged[s]s paper damaged servitor Johann Lehmann (Jan Leoman) (*1520 – †1582), Dantiscus' nephew (son of his sister Ursula and Zacharias Lehmann); studied in Wittenberg and in Rome; 1545 secretary of Ioannes Dantiscus as Ermland bishop; 1546 vicar in Heilsberg; 1550 chancellor of Ermland bishop Tiedemann Giese and then of his successor Stanisław Hozjusz; 1554 Ermland canon; 1561-1566 general administrator (oeconomus) on the bishop's estates in Ermland diocese; 1571 Ermland custos (KOPICZKO 2, p. 193)Ioannes LehemanJohann Lehmann (Jan Leoman) (*1520 – †1582), Dantiscus' nephew (son of his sister Ursula and Zacharias Lehmann); studied in Wittenberg and in Rome; 1545 secretary of Ioannes Dantiscus as Ermland bishop; 1546 vicar in Heilsberg; 1550 chancellor of Ermland bishop Tiedemann Giese and then of his successor Stanisław Hozjusz; 1554 Ermland canon; 1561-1566 general administrator (oeconomus) on the bishop's estates in Ermland diocese; 1571 Ermland custos (KOPICZKO 2, p. 193)