Sacratissima Caesarea et Catholica Maiestas

Cum serenissima domina mea regina Poloniae in ducatu suo Barensi per se agere non potest, ut in illo omnia bene dirigerentur, decrevit magnificum dominum Ludovicum de Monte Alto in protectorem dicti ducatus et iurium suorum citra tamen praeiudicium fisci Sacratissimae Maiestatis Vestrae statuere. Proinde Sacratissimae Maiestati Vestrae per me supplicat, dignetur ad id consensum suum praebere et praedicto domino Ludovico, ut istiusmodi protectionem suscipiat, clementer committere. Quod serenissima domina mea omni observantia erga Sacratssimam Maiestatem Vestram sedulo promereri studebit.

Orator Poloniae

Replicatio Ioannis Dantisci oratoris ad responsum Caroli regis Hispaniae.

Serenissime atque potentissime Catholice Rex.

Affectum et benevolentiam, quam inpraesentiarum audio, qua Catholica Maiestas Vestra serenissimum dominum meum amplectitur, dum aliquando incolumis rediero, vivus testis suae regiae maiestati exponam. Interim persuadeat sibi Catholica Maiestas Vestra serenissimum dominum meum pro Catholica Maiestate Vestra facturum omnia, quae bonum et integrum fratrem Catholicae Maiestatis Vestrae decebunt.

Quantum vero ad negotium illustrissimae dominae ducis Mediolani dominus meus serenissimus mihi iniunxit, ut non diu in his rebus apud Catholicam Maiestatem Vestram immorarer, neque etiam, ut rebus infectis et absque earum certitudine redirem. Pro amore igitur serenissimi domini mei Catholica Maiestas Vestra expeditionem meam maturare dignetur, unde quantocius expeditus apud serenissimum dominum meum et alibi, ubi opportunum esset, hoc potissimum tempore, sicut caesareae maiestati consuevi, Catholicae Maiestati Vestrae etiam ut domino meo clementissimo servire valeam.

Articuli per me propositi.

Responsum ad illos nomine maiestatis caesareae.

Ad hoc replicationes meae.

Copia articulorum magno cancellario per me exhibitorum

Primum et potissimum negotium, in quo me serenissimus dominus meus Poloniae rex etc. ad sacratissimam maiestatem caesaream misit, ut multa in compendium conferam, hoc est, quod serenissimus dominus meus attenta publica calamitate, quae hoc tempore magis, quam prius umquam orbi Christiano ab infidelibus instare videtur, omni, quo potest, studio maiestatem caesaream ut summum Christianitatis principem rogat, ut illi et nepoti suo serenissimo Hungariae regi contra vim et potentiam Turcarum et Tartarorum imperatoris ferret suppetias, et quod concordia cum hostibus suis inita maiestas caesarea illos atque alios Christianos principes ad exstinguendum hoc commune incendium excitaret, habens rationem apertorum discriminum, in quibus nunc ea regna et dominia versantur, quemadmodum satis abunde, ut reor, a me expositum est. Itaque a maiestate caesarea summopere peto, dignetur me in hoc necessario primo et principali articulo plane resolvere, cuius desuper illius maiestas mentis sit et quando atque quales suppetias serenissimus dominus meus certo sperare debeat. Nam, nisi maturius rebus nostris sic non parum inclinatis subveniatur, timendum erit (quod omen Deus avertat), ne funditus corruant.

Secundum in privato nomine serenissimi domini mei expositum sic habet, quod serenissimus dominus meus ad postulata caesareae maiestatis arma sua in hoc bello contra dominum magistrum gestum, ad quod ab illo multifariam gravibus iniuriis et indignissimis modis fuerat lacessitus, deposuit et in illius maiestatem in absentia vero in serenissimum Ferdinandum Austriae archiducem cum aliis adiunctis principibus compromisit, quare maiestatem caesaream rogat, velit efficere, ut huic tragoediae ex vi compromissi finis imponeretur. Rogo itaque, ut in iis a sacratissima maiestate caesarea omnimode fierem certior, quid desuper decreverit et quem animum illius maiestas habeat ad nova illa molimina domini magistri, qui per nuntium suum in Anglia compromissum factum reiciendo suppetias ab illius maiestate caesarea et a serenissimo rege Angliae ab aliisque regibus et principibus Christianis contra serenissimum dominum meum summis conatibus quaesivit cupiensque compromissum infringere et novum bellum excitare, maiestatem caesaream, ut sanguinis necessitudine iunctam serenissimo domino meo suspectum esse arbitrum coram rege Angliae asseruit.

Tertium, quod serenissimus dominus meus miserit per me caesareae maiestati authenticum transsumptum inscriptionis Viennae factae, innitens huic promisso, quod mihi maiestas caesarea ante quattuor annos Barchinonae fecit, ubi pollicita est non solum ea servare, quae inter divum olim Maximilianum imperatorem et serenissimum dominum meum fuerant inscripta, verum etiam augere et quia illius maiestas divae memoriae se et suos nepotes in eadem inscriptione obligavit et praecipue pro arctiori benevolentia et mutuo amore conservando, quo serenissimus dominus meus sacratissimam maiestatem caesaream et domum Austriae prosequitur, utque ille continue maius capiat incrementum. Petit idem serenissimus dominus meus huiusmodi inscriptionem confirmari, in cuius recompensam seu reciprocationem illius maiestas regia omnia ea, quae ibidem Viennae prolocuta facta et conclusa sunt, ut fecit, ab initio electionis caesareae maiestatis hactenus firmiter servabit.

Quartum: rogavit per me serenissimus dominus meus maiestatem caesaream, quod velit efficere, ut cives Gdanenses et Elbingenses ipsius serenissimi domini mei subditi non evocarentur ad cameram imperialem, et quod nullae eis imponerentur solutiones cum serenissimo domino meo et nulli alteri sint subiecti, quodque maiestas caesarea mandaret serio iudicio camerae, ut ab huiusmodi executione solutionum, quibus praedictos subditos serenissimi domini mei prius et novissime taxarunt, desisteretur, darenturque litterae, quibus se praefati serenissimi domini mei subditi ab huiusmodi evocationibus et taxationibus tueri possent.

Quintum et ultimum: serenissimus dominus meus maiestatem caesaream per me rogavit, ut cum illustrissima domina duce Mediolani iudicium non subiret, sed habens rationem affinitatis et officii in se serenissimi domini mei ipsi illustrissimae dominae duci absque iuris actione gratiam de sua mera benignitate exhiberet. Quod si sine strepitu iuris haec hereditas determinari non possit, rogavi serenissimi domini mei novam provisionem ad viceregem et consilium Neapolitanum, cuius copiam exhibui, ut ibidem et non in Sicilia ultra pharum transigeretur, cum prius in possessorio res sit non in Sicilia, sed in aula maiestatis caesareae confecta. Quod serenissimus dominus meus pari gratificatione in omnibus, quibus poterit, sacratissimae maiestati caesareae referre curabit.

Responsum nomine maiestatis caesareae per magnum cancellarium in scriptis datum.

Ad primum articulum respondetur, quod caesarea maiestas nihil acerbius aut durius audire potuisset, quam hostes orthodoxae fidei Turcas et Tartaros Christianorum cervicibus tam saeve ac petulanter imminere, quod tanto magis aegreferendum censet, dum id conspicit attentatum eo tempore, quo sua maiestas sine culpa a Gallorum rege impetita invasa ac provocata sua tueri ac iniurias illatas propulsare coacta exstitit et ad sedandos Hispanorum tumultus ad haec sua regna componenda personaliter transire compulsa est, quamvis sua maiestas nolens Christianae Reipublicae deesse, priusquam ex Gallia Belgica ad haec sua regna transiret, ne videretur Christianae religioni terga vertere, consenserit illud imperiale subsidium, quod ad coronationem suam ac ad imperii reintegrationem ex conclusione Vormacensis dietae fuerat destinatum, converteretur in propulsandis Christianae religionis hostibus eorumque conatibus repellendis, potissime ad conservanda regna illa limitropha, quae potius in propria persona, si fas fuisset, praeservare nixus esset. Qui ad eam infidelium expeditionem suapte natura inclinatur ac summe proclivus exsistit urgente ad id fide religione dignitatis praerogativa ac sanguinis vinculo. Pacem autem sua maiestas caesarea semper inter Christianos servare studuit, etsi toties a Gallis violata exstiterit, qui numquam quiescere didicerunt, dederitque Deus Optimus Maximus prosperos suae caesareae maiestati succesus iustitiae suae apertissimos testes, numquam tamen sua maiestas aequas pacis condiciones respuit, verum, postquam Anglico regi tam arcto vinculo iunctus exstitit, ut unus sine altero pacem seu inducias cum ipsis Gallis inire nequeat, nequaquam paci seu induciis patet aditus, nisi condiciones afferantur, quae tam caesari quam Anglo satisfaciant. Quae si in medium adducantur taliaque proponantur, quibus Christianorum armis unitis in hostes fidei converti possint, cognoscet universus orbis caesarem et Anglicum regem utrosque fidei defensores nihil aspernaturos, quod Christianos principes deceat, et cum summus pontifex id negotium pacis componendae amplexus fuerit, qui et reliquos principes ad occurrendum huic communi periculo tamquam verus pastor potest convocare, ad eum recurrendum erit nec potest sua maiestas caesarea in hoc articulo quicquam certius polliceri.

Ad secundum articulum respondetur, quod maiestas caesarea semper appetiit, ut haec controversia ob sanguinis necessitudinem amicabili compositione sedaretur. In qua re, cum per absentiam personaliter, ut cupiebat, intendere nequiverit, subrogavit in suae maiestatis locum serenissimum Ferdinandum eius fratrem, infantem Hispaniarum, cui ac ceteris iterum scribet ac adhortabitur, quatenus omni studio ac diligentia ipsam controversiam amicabiliter componere studeant et negotio debitum finem imponant.

Ad tertium articulum respondetur, quod cum ille tractatus sit reciprocus et ultro citroque obligatorius, non esset congruum, ut ab una dumtaxat parte fieret approbatio seu confirmatio, sed essent eodem contextu excipiendae litterae ratificatoriae et confirmatoriae. Quod nunc fieri non potest, cum orator ipse nec mandatum ad ea concedenda, nec litteras reciprocas a suo rege habere profiteatur. Unde, ut tutius res geratur et aequa lance procedat, mittet sua caesarea maiestas mandatum serenissimo infanti ad tractandum et concludendum eodem contextu de ipsius foederis confirmatione dandumque litteras reciprocas hinc inde.

Ad quartum respondetur, quod maiestas ipsa caesarea mandabit regimini imperii et iudicio camerae, ne civitates, de quibus supplicatur, ultra suorum privilegiorum formam ac ultra solitum et consuetum molestent et impetant aut ab eorum civibus subsidia insolita quovis modo exigant, et quod super iis fiant litterae in forma.

Ad quintum et ultimum articulum respondetur, quod illustris ducissa nullam habuit nec habet iustam causam querelae, quandoquidem sua maiestas caesarea semper providerit et mandaverit, ut iustitia suo tramite procederet ipsaque illustris ducissa iudicium cum fisco suae maiestatis non coacta, sed ultro ac sponte subierit. Ante cuius decisionem discerni non posset, an liberalitate, an iniuria caesar uteretur, si quid minus offerret, quam petatur. Unde prius discutiendum videtur, an iusta vel iniusta fuerit ipsius illustris ducissae petitio. Quod eo magis nunc expedire videtur, cum suae caesareae maiestati innotuerit eandem illustrem ducissam non aliter heredem institutam a serenissima regina Ioanna, nisi ut hereditatem ipsam liberis quondam regis Frederici restitueret, quod tum scripto, tum testibus optime comparabatur, ita ut de tacito fidei commisso liquidissime constet, cuius ratione non solum ipsa illustris ducissa ab actione per eam intentata excluditur, verum etiam a debita in ipsum caesarem observantia deviasse videretur. Quapropter non convenit huic liti aliter finem imponi, quam per veros iuris tramites.

Replicationes meae super responso:

Ad primi articuli responsum: ubi pro suppetiis et pro concordia Christianorum principum ad pontificem ostenditur recursus, replicatur, quod serenissimus dominus meus Poloniae rex de generali expeditione et auxilio sibi et serenissimo nepoti suo Hungariae regi faciendo sub isto recursu parvam spem concipiet. Si enim Turci et Tartari censuras timerent, posset aliquid pontifex, cum autem non nisi armis illos ex finibus Christianorum abigi sit possibile, merito serenissimus dominus meus ad maiestatem caesaream, ut summum orbis Christiani principem, confugit. Unde, si se quicquam periculosius (quod Deus omen avertat) offeret, cum serenissimus dominus meus omni, quo potuit, studio subsidium quaesiverit et flagitaverit, protestor id me serenissimi domini mei nomine praedixisse illiusque regiam maiestatem omni culpa carere, cum id faciat, quod possit.

In secundo articulo bene sum resolutus, modo nulla in ista re auctoritate imperatoria ad arbitros fiat commissio, nisi quod hoc negotium sic tractetur, ut in articulis induciarum plane est positum. De novis vero moliminibus domini magistri Prussiae in Anglia factis, si placeant vel displiceant maiestati caesareae, nihil mihi est responsum.

Ad tertii articuli responsum: licet de ista confirmatione nullum speciale habeam mandatum, tamen propter difficultates vitandas, quae in tractatibus hinc inde forsan evenire possent, utque serenissimus dominus meus benevolentiam atque animi propensionem maiestatis caesareae erga se apertius cognosceret, videretur mihi non inconveniens, quod huiusmodi confirmatio hic scriberetur et ad serenissimum archiducem Austriae mitteretur mihique nunc daretur copia. Quales litteras hac in re reciprocas maiestas caesarea habere velit, quo negotium hoc commodius conficeretur.

Ad quarti: tales decretae litterae regimini imperii et iudicio camerae scribendae nihil proderunt, nam soliti sunt et consueti officiales imperii istas serenissimi domini mei civitates semper molestare, cum nihil iuris ad eas habeant et nulli, quam serenissimo domino meo, sint subiectae. Unde rogo, ut simpliciter officialibus imperii scribatur, ne praedictas civitates deinceps prius consuetis evocationibus et taxationibus molestent, cum constet manifeste illas serenissimo Poloniae regi et nulli alteri fore subditas, etsi quas illis solutiones imposuissent, ab omni exsecutione desisterent, nam prius numquam imperio, sed soli serenissimo domino meo contribuerunt et sub illius ditione sunt et fuerunt.

Ad quinti articuli responsum replicatur: illustrissima domina dux Mediolani numquam est conquesta serenissimo domino meo neque quicquam indebite in hac hereditate quaesivit, sed omni, qua potuit, observantia erga maiestatem caesaream mediis et modis, quibus debuit et potuit melioribus et aptioribus iurique convenientibus, hanc hereditatem prosecuta est. Quare maiestas caesarea non habet ansam credendi illam a debita observantia deviasse, cum nihil aliud in hac hereditate, quam id, quod iuris est, fecerit neque ego huc missus sum, ut illustrissimae dominae duci caesaris indignationem, sed maiorem, quam fuit ante, illius gratiam et benevolentiam serenissimi domini mei nomine conciliarem.

Sacratissimae Maiestati Caesareae supplicatur nomine serenissimae dominae reginae Poloniae, quod cum illius mater illustrissima domina Isabella dux Mediolani et Barii etc. proxima fuit morti neque, ut in fine vitae contingere solet, compos satis erat mentis, quaedam legata pro suis servitoribus facere fuit coacta, quae quidem et contra capitula sunt matrimonii inter illam et serenissimum Poloniae regem contracti per manum ipsius illustrissimae olim ducis signata et contra privilegium Sacratissimae Maiestatis Caesareae, cum adhuc ageret in Flandria, concessum. In quo cautum habetur, quod ipsa illustrissima domina dux post felicia connubia ipsius serenissimae reginae filiae suae nihil de bonis suis alienare obligare seu donare posset, ut in eo latius continetur, unde, cum quidam de dictis servitoribus legata huiusmodi exsecutionem habere cupiant, serenissima regina Poloniae per oratorem suum a Sacratissima Maiestate Caesarea rogat, ne in praeiudicium suum quicquam eis per maiestat is caesareae consensum concedatur, sed in praesentia oratoris de his legatis per decretum Caesareae Maiestatis absolvantur, cum perpetui silentii impositione, quo post oratoris discessum, hac in re nihil novi moliri possint, quod ipsa serenissima domina regina omnibus officiis et studiis ubi rursus maiestati caesareae obsequi et gratificari poterit, promereri semper conabitur.

Ioannes Dantiscus etc. serenissimorum regis et reginae Poloniae orator manu propria.

Quod cum caesarea maiestas nusquam talis testamenti seu ultimae voluntatis notitiam habuerit sicque nullam hisce legatis auctoritatem sive consensum praestiterit nec praestari mandaverit, nec tamen inauditis partibus quidquam sit statuendum, ideo ipsa caesarea et catholica maiestas decrevit huiusmodi negotium viceregi et in eius absentia consilio colaterali Neapolis remittendum, ut super huiusmodi supplicatis partibus auditis, quod iustum fuerit, decernant et interim ad executionem praetensorum legatorum in vim asserti testament <i> nequaquam procedant, nisi cum debita causae cognitione et iustitia praevia, auditis ipsa serenissima regina et his, qui pro ea legitime intervenerint, prout iuri ac iustitiae convenire videbitur.

Mercurinus

Sacratissimae Caesareae et Catholicae Maiestati nomine serenissimorum regis et reginae Poloniae reverenter exponitur, quod cum divus olim caesar Maximilianus praeclarissimae memoriae inter ipsos serenissimos regem et reginam auctor et auspex matrimonii fuerit, pacta conventiones et quaedam capitula desuper per serenissimum regem praedictum et illustrissimam olim dominam Isabellam de Aragonia erant confecta , in quibus illustrissima domina dux assensum Serenissimae tunc Catholicae Maiestatis ratione successionis et huius matrimonii se impetraturam pollicetur, quem ipsi serenissimi principes rex et regina Poloniae certo a Maiestate Catholica fuisse impetratum sibi persuadent. Cum autem Deo sic volente illustrissima domina dux superiori anno e vivis cessit, post eius mortem huiusmodi assensus fortassis per aliquos oppressus inveniri non potuit. Qua de re nominibus, quibus supra, Sacratissimae Caesareae et Catholicae Maiestati supplicatur, ut denuo a tempore contract[us] istiusmodi assensum conventionumque et capitulorum praedicti matrimonii confirmationem dare et benignite[r] concedere dignetur, omnem defectum tam iuris, quam facti ac etiam negligentiae cuiuscumque supplendo, decernendo etiam omnia et singula contra huiusmodi matrimonii capitula iam consummati in praeiudicium directe vel indirecte, publice vel occulte, quovis quaesito colore vel ingenio, sive de iure, sive de facto, sive consensu et voluntate ipsorum serenissimorum regis et reginae Poloniae per olim illustrissimam dominam ducem forsitan facta nullius roboris et firmitatis, fuisseque semper illius Caesaream et Catholicam Maiestatem illius voluntatis et animi, quod ipsa capitula aut omnia et singula in eis contenta ab illorum initio et conclusione suum debitum sortirentur effectum.

Decretatio cancellarii:

Ad articulum retro scriptum fiant litterae assensus in forma et cum clausulis ac cautelis solitis, quae effectum operentur a tempore contractus <initi> . Quo autem ad irritationem eorum, quae contra dicta capitula matrimonii gesta forent, ac suppletionem defectuum, cum ista iuridice fieri nequeant, nisi causa cognita et auditis his, quorum interest, poterunt super his fieri litterae iustitiae in forma.

Et quia in quarto capitulorum matrimonii articulo quaedam oriri possit difficultas, ubi cautum habetur, quod ipsa olim illustrissima domina dux de omnibus bonis, tam feudalibus, quam burgensaticis, quibuscumque nominibus designatis nihil posset sine expresso consensu serenissimorum regis et reginae vendere donare aut quovis alio modo alienare, sed tantum de annuis praedictorum bonorum reditibus illi licere facere, quod libuerit, integram omnium rerum successionem ipsi serenissimae dominae reginae filiae suae relinquendo, supplicatur nominibus, quibus supra, Sacratissimae Caesareae et Catholicae Maiestati, hunc articulum velit latius interpretari, videlicet quod ipsi illustrissimae dominae duci licuisset de annuis reditibus facere, quod libuerit, vita dumtaxat illius durante, quod tamen ex praemissis et sequentibus in eodem articulo alias etiam satis liquide intelligitur.

Decretatio cancellarii:

Cum verba contractuum a iure interpretationem recipiant, qui licet ab initio sint voluntatis, tamen ex post facto sunt necessitatis, non potest talis declaratio iuste fieri, nisi auditis partibus, quarum interest, ideo iudicialiter petenda est.

Cumque eiusmodi assensus capitulorum confirmatio et articuli praedicti interpretatio facta fuerit, Sacratissimae Caesareae et Catholicae Maiestati iterum nominibus, quibus supra, supplicatur, dignetur exsecutoribus testamenti illustrissimae olim dominae ducis committere et mandare, quod in testamenti exsecutione nihil attemptent seu agere praesumant, quod in capitulorum praedicti matrimonii denuo confirmatorum defectum aut detrimentum vergere possit. Quod ipsi serenissimi principes rex et regina Poloniae fraternis studiis et officiis modisque, quibus umquam poterint omnibus, Sacratissimae Caesareae et Catholicae Maiestati referre semper curabunt.

Decretatio cancellarii:

Mandetur exsecutoribus, quod nihil iniuste in praeiudicium partis supplicantis audeant attemptare, sed debito iuris ordine ac causa cognita ad dictam exsecutionem procedant, servatis de iure servandis.

Sacratissima Caesarea et Catholica Maiestas.

Superiori tempore, postquam cum collega meo nomine serenissimorum regis et reginae Poloniae de statu Barensi Maiestati Vestrae Sacratissimae homagium et iuramentum praestiti, dignata fuit Maiestas Vestra Sacratissima ipsis serenissimis principibus meis investitoriales concedere et sequestrum interpositum removere hac tamen adiecta condicione, quod castrum Barense nomine et impensis serenissimae dominae meae reginae Poloniae servari deberet, pro cuius custodia illa teneretur deputare castellanum fidum et gratum Maiestati Vestrae Sacratissimae, qui antequam hoc castrum ad manus suas acciperet, iurare et promittere deberet, quod si causa sic foret cognita et decisa ipsum castrum cum pertinentiis suis serenissimae dominae reginae non pertinere, seu per sententiam illius proprietas vel successio alteri adiudicaretur, idem castellanus dictum castrum cum pertinentiis in executionem iudicati relaxaret illi vel illis, quibus hoc castrum foret adiudicatum. Hanc condicionem interpositam serenissimi principes mei susceperunt suntque parati hoc castrum cum castellano huiusmodi providere, iste vero castellanus per illustrem dominum viceregem huic castro praefectus ab illo secedere non vult, nisi prius haberet singulares Maiestatis Vestrae Sacratissimae litteras, quibus illi trina vice mandetur, quod castro cedat et quod a iuramento super conservatione castri praestito absolvatur. Proinde nominibus, quibus supra Maiestati Vestrae Sacratissimae supplico, dignetur tandem committere, quod serenissimi principes mei sine longioribus moris in pristinam possesionem totius status et istius castri restituantur, illisque de istiusmodi ad castellanum litteris benigniter providere, ne iterum post tot difficultates aliqua nova suboriatur, quod serenissimi principes mei suis fraternis studiis et officiis modisque, quibus umquam poterint omnibus Maiestati Vestrae Sacratissimae referre et erga illam perpetuo promereri curabunt.

Sacratissimae Cesareae et Catholicae Vestrae Maiestatis humillimus Ioannes Dantiscus etc. Serenissimorum regis et reginae Poloniae orator

Sacratissima Vestra Caesarea et Catholica Maiestas.

Ex litteris serenissimorum dominorum meorum, regis et reginae Poloniae, abunde intellexit illorum querelam de iniuria ab officialibus Sacratissimae Maiestatis Vestrae in mora remotionis sequestri illis illata. Quam et ego alias Maiestati Vestrae Sacratissimae aliquoties exposui, unde Maiestata Vestra Sacratissima nova mandata ad collaterale consilium, ut serenissima domina mea non audito prius illustrissimo Mediolani duce aut quovis alio in integrum restitueretur, his diebus fieri commisit, reservato nihilominus castellano Barensi per illustrem dominum viceregem instituto contra primam sententiam et voluntatem Maiestatis Vestrae Sacratissimae. Qua decreverat, quod serenissima domina mea castellanum fidum et gratum Maiestati Vestrae Sacratissimae, donec aliter foret cognitum, deputare deberet. Ad praesens vero hoc decreto mutato Maiestas Vestra Sacratissima magnificum Ferdinandum de Alarcon pro castellano vult designari. Quod serenissimi principes mei tam indignis modis duci et versari gravissimo ferunt animo supplicantque per me Sacratissimae Maiestati Vestrae illamque iterum atque iterum summopere rogant, velit in priore sua voluntate, quod dignum et caesareo nomine atque animo conveniens est, persistere castellanoque huic praeter scientiam serenissimae dominae meae constituto mandare, ut castrum Barense in manus serenissimae dominae meae cedat et resignet, eumque aliquo alio officio seu magistratu contentum reddere certum habitura, quod serenissima domina mea ad hoc castrum personam gratam et fidam Sacratissimae Maiestati Vestrae ex regno Neapolitano, donec aliter cognitum fuerit, praeficiet. Sperantque serenissimi principes mei, quod Sacratissima Maiestas Vestra ea in re illorum ac coniunctionis et necessitudinis cum Maiestate Vestra mutuae benigniorem habebit rationem neque illos tam indignis modis turbari atque circumduci patietur.

Maiestas caesarea non putat priori decreto derogatum seu contraventum. Si lite pendenti et donec de iuribus partium sit cognitum, nominetur et declaretur persona grata et fida suae maiestati, cui per serenissimos regem et reginam committatur custodia dicti castri et qui habeat praestare iuramentum ipsi caesareae maiestati iuxta formam eiusdem primi decreti. Et ideo grave censeri non debent ipsi serenissimis regi et reginae, si magnificus dominus Ferdinandus de Alarcone magis gratus et fidus ad hoc videatur electus, qui nihilominus decreti formam est servaturus.

Iniunxerunt etiam mihi, ut confirmationem articulorum matrimonii inter eos a Maiestate Vestra Sacratissima impetrarem. Quam cum Maiestas Vestra Sacratissima non gravate superioribus diebus concessit, erit serenissimis principi bus meis apprime gratum, ut autem huiusmodi articuli vigore co[n]firmationis Maiestatis Vestrae Sacratissimae effectum suum sortiantur, serenissimi principe[s] mei Maiestatem Vestram Sacratissimam rogant plurimum, ut quemadmodum prius execu[to]ribus testamenti illustrissimae olim dominae ducis Mediolani et collaterali consilio inhibuit, ne ad istiusmodi testamenti executionem procederent. Hoc illis iterum velit iubere, nam dominus vicerex in grave praeiudicium principum meorum collaterali consilio scripsit, ut testamenti executio fieret, quod esset ex diametro priori commissioni Maiestatis Vestrae Sacratissimae atque ipsis etiam articulis matrimonialibus contrarium, in quibus cautum habetur illustrissimam olim dominam ducem sine voluntate principum meorum hoc modo testari non potuisse. Quapropter  nominibus quibus supra Maiestati Vestrae Sacratissimae humiliter supplico, dignetur ipsos principes meos in eorum iustitia manutenere et conservare ac priorem suam inhibicio[nem] novis mandatis validam facere. Quod illi omnibus fraternis studiis et officiis modisque, quibus umquam poterint, referre ac perpetuo prom[e]reri erga Maiestatem Vestram Sacratissimam curabunt.

Servetur decretum primum super hoc editum et fiant litterae observatoriae in forma.

            Habetur hic in publico ad Maiestatem Vestram Sacratissimam huc esse perscriptum, quoniam serenisimus dominus meus contra religionem ecclesiae Romanae ac iura imperii Maiestatis Vestrae Sacratissimae cum illustri domino magistro Prussiae pacem fecerit. Quod cum serenissimus dominus meus ex litteris meis intellexisset, sic ut omnia acta sunt, in notitiam Maiestatis Vestrae Sacratissimae secundum rei veritatem pervenire voluit. Non est incognitum Maiestati Vestrae Sacratissimae, quoniam superioribus annis bellum hoc pro iure regni sui ac subditorum suorum tuitione serenissimus dominus meus inuitus cum domino magistro gessit, et deinde ad Sedis Apostolicae ac Maiestatis Vestrae Sacratissimae aliorumque Christianorum regum et principum postulata, non gravate per quadriennales inducias remisit. Quae cum iam prope exspirarent et regnicolae serenissimi domini mei, ut ulterius proro garentur, nequaquam consentire vellent, quinimo ad prosequendum hoc bellum et ordinem ad debitam oboedientiam cogendum omnino persisterent, ipse dominus magister id sentiens, praemissis illustribus Georgio marchione fratre suo et Friderico duce Lignicensi ad tractandum de pace, cum ipsis tractatibus ultro se ad serenissimum dominum meum contulit. Et quia Sedes Apostolica et Maiestatas Vestra Sacratissima, serenissimus item Hungariae rex cum aliis quibusdam principibus pauloante serenissimum dominum meum ad pacem et concordiam ineundam cum domino magistro hortabantur resque idipsum Christiana, quae fere ubique intestinis dissidiis distrahitur, efflagitare videbatur, serenissimus dominus meus, qui alias pacis, ubi eam dignis modis habere potest, est amantissimus, facile ad hoc tam perniciosum bellum componendum consensit pacemque cum domino magistro, quae pro praesentium temporum ratione contingere potuit, confecit, ab eoque debitum suum ratione terrarum Prussiae, quae iustissimo titulo et antiquissimo hereditario iure ad serenissimum dominum meum ac illius regnum spectant, praestari sibi permisit, quod alias etiam maiores serenissimi domini mei ab hoc ordine semper exigebant, et illis aliquoties fuit praestitum, ratus multo fore commodius stantibus sic nunc orbis Christiani rebus, hoc modo sine armis debitum suum consequi, quam illud furore bellico extorquere.

Quod vero dominus magister a professione sua descivit, nulla serenissimo domino meo ea in re culpa impingi potest, cum iampridem et dudum ante subditi domini magistri unacum fratribus ordinis ab institutis ac oboedientia Sanctae Romanae Ecclesiae defecissent, iamque illic inter eos non solum de hoc ordine et professione, verum etiam de tota prorsus religione actum esset. Cui errori adeo nullam unquam occasionem serenissimus dominus meus praebuit, ut etiam in hac conficienda pace nihil non tentaverit, quo omnia sic composita fuissent. Quemadmodum constitutio et sanctae religionis catholicae observantia exigebat, hocque tractatus ipsi et istorum rerum actus liquido testabuntur. Effecit enim serenissimus dominus meus tantum pro iurisdictione ecclesiastica ecclesiasticorumque bonorum restitutione, quae iam in illis terris funditus direpta et deplorata videbantur, quo Deo propitio ac Sede Apostolica Maiestateque Vestra Sacratissima assistente reliqua sine magno strepitu ad normam et debitum modum aliquando reduci poterint. Alia de religione inter serenissimum dominum meum et magistrum acta non sunt, tum quia hoc interesse illius non videbatur, cum istius ordinis institutor non fuerit, tum etiam, quod dudum prius sub ditione magistri de religione catholica et illius institutis omnibus votis et professione posthabita fuerat discessum. Serenissimus dominus meus istius ordinis curator numquam fuit, sed ab eo dumtaxat hereditarium ius suum ac regni sui necessario exegit sicque illi religio catholica semper fuit cordi, ut etiam facultates et sanguinem suum plerumque pro illa effundere non dubitaverit, tantum abest, ut ab illa opera et consensu suo quicquam per hanc transactionem detractum iri velit Luteranamque pestem eiusque perniciosissimum incendium, quo serenissimi domini mei proximus et maior paries ardet, quanta solicitudine et labore exstinguere atque a regno suo arcere conatus sit, satis illius edicta et variae ad Sedem Apostoli[cam] ac alios principes legationes manifesto testimonio esse possunt.

Quapropter Maiestateque Vestra Sacratissima numquam sibi aliud de serenissimo domino meo et illius subditis persuadere patiatur, quam id, quod Christiano regi Christianaeque fidei fratrique et consanguineo observandissimo Maiestatis Vestrae Sacratissimae conveniens est, neglectis aemulorum calumniis, qui illi et favorem benevolentiamque Maiestatis Vestrae Sacratissimae invident et hanc mutuam coniunctionem ac necessitudinem inter Maiestatem Vestram ferre nequeunt. Habitura Maiestatas Vestra Sacratissima eum fratrem et singularissimum amicum Poloniae regem dominum meum, qui nulli in amore et observantia erga Maiestatem Vestram cum vita et fortunis suis umquam sit cessurus.

Caesarea maiestas agit gratias serenissimo regi, quod tam diffuse dignatus fuerit rem hanc ipsi caesareae maiestati explicare et statum rei sigillatim diserere. Quae numquam credidit Suam Serenitatem tanta prudentia ac experientia suffultam quidquam attemptaturam seu admissuram, quod a Christiana religione alienum suisque dignitati ac aetati indecens videretur.

Perlata huc etiam fuit a serenissimi domini mei malevolis vanissima quaedam fabula, quod ipse non solum dominum magistrum, ut a professione sua deficeret, induxerit, verumetiam filiam suam primogenitam illi in coniugem desponderit. Quantum hoc sit ab omni ratione et sano intellectu alienum, cum hoc numquam apud nostros tractatum, immo ne somniatum quidem extitit, Maiestatas Vestra Sacratissima pro sua incomparabili prudentia perpendat illosque, qui istiusmodi anilia deliramenta describunt, ut notam aliquam falso serenissimo domino meo inurerent cognoscat et ab illis sibi caveat. Reputetque secum istius serenissimum dominum meum et aetatis ac prudentiae esse, quod tam enormis error, ne dicam turpitudo, in eum numquam Deo bene favente cadere possit.

Idem ut in praecedenti capitulo respondetur.

Intellexi nuper male hic apud plerosque audire serenissimum dominum meum, quod cum Turca indutias fecerit aestimatumque est hoc pro magno quodam piaculo, quod tandem rebus suis consuluerit, verum cum Maiestatas Vestra Sacratissima causas, cur hoc factum sit, cognoverit, non poterit nisi boni consulere. Non ignorat Maiestatas Vestra Sacratissima et toti Christiano orbi cognitum est, quibus in discriminibus et extremis periculis iam a multis armis regnum et dominia serenissimi domini mei continue sint exposita. Quemadmodum ego id hac potissimum de causa ter in Hispanias ad Maiestatem Vestram Sacratissimam missus abunde coram in notitiam Maiestatis Vestrae perduxi. Meminit etiam Maiestatas Vestra Sacratissima, quam spem olim summi pontifices ac praeclarissimae memoriae divus Maximilianus caesar serenissimo domino meo et illius nepoti serenissimo Hungariae et Boemiae regi dederant de Christianis principibus in concordiam reducendis ac generali contra infideles expeditione paranda. Qua hactenus inhaerentes pacemque et indutias a Turca oblatas recusantes, ipse serenissimus dominus meus cum nepote suo Hungariae rege ingens detrimentum et damnum irrecuperabile his proximis annis passi sunt, unde et universa respublica Christiana non parum fuit inclinata. Qua de re subditi et regnicolae serenissimi domini mei considerantes non modo sopiri bella Christianorum intestina, verumetiam illa indies augeri et magis exasperari nequaquam voluerunt in ea spe generalis expeditionis diutius pendere et tantas infidelium vires, quibus se impares cognoverunt, citra ullius auxilium sustinere, praesertim cum pro comperto haberetur ducem Moscoviae cum Turca foedera et societatem contra serenissimum dominum meum inivisse, intelligentesque ipsi serenissimi domini mei subditi praesen tissimum sibi imminere discrimen, dum Turcus, Tartarus et dux Moscoviae simul eos iunctis viribus impeterent, serenissimum dominum meum ad indutias cum Turca faciendas adegerunt, intra qua[s] aliquamdiu respirare et tot aliis hostibus, quorum vel unus maximo cuique regno satis esset, commodius resistere possent. Proind[e] serenissimus dominus meus summopere rogat, ut si quid ea in re praeter Maiestatis Vestrae Sacratissimae sententiam factum sit, boni consulere dignetur. Quandoquidem et necessitas ipsa et subditorum serenissimi domini mei continuae expostulationes id exigebant, ac etiam, quod dux Moscoviae se aperte Turcis firmissimo foedere iunxit, et quod adhuc de certa inter Christianos principes pace nihil constare potest. Nihilominus tamen cum ad agendum aliquid in commune contra infideles ventum fuerit, Maiestatas Vestra Sacratissima persuasissimum sibi habeat serenissimum dominum meum cum omnibus gentibus et viribus suis, ut Christianum regem et fratrem integerrimum atque observandissimum Maiestatis Vestrae Sacratissimae decebit, non postremum futurum.

Idem ut supra

Sacratissimae Maiestatis Vestrae humillimus Ioannes Dantiscus, serenissimi Poloniae regis etc. orator

Sacratissimae Caesareae et Catholicae Maiestati

Nomine serenissimorum regis et reginae Poloniae per eorum oratorem reverenter exponitur, quemadmodum anno praeterito, cum quondam illustrissima Isabella de Aragonia ducissa Mediolani mater et socrus ipsorum serenissimorum regum suum diem clausisset extremum superstite ipsa serenissima regina eius unica filia legitima et naturali ac universali herede et succeditrice in omnibus bonis praedictae eius matris et signanter in ducatu Bari et principatu Rossani cum omnibus aliis castris et pertinentiis suis et feudo nominato Monteserico, quae omnia praedicta quondam illustrissima ducissa tenuerat et possederat iustis titulis et bona fide usque ad diem eius obitus, ipsa serenissima regina adepta fuisset possessionem dictorum feudorum et bonorum illaque tenuisset et possedisset certo temporis spatio percipiendo et percipi faciendo fructus, reditus et proventus ac exerceri faciendo iurisdic <t> ionem et per sacrum collaterale concilium regni Neapolis fuisset de facto ipsa non audita processum ad sequestrum sub praetextu certae regiae et caesareae ordinationis desuper emanatae, ut ipsum collaterale concilium praetendebat, habito recursu pro parte ipsorum serenissimorum regum ad Vestram Caesaream et Catholicam Maiestatem super revocatione dicti asserti sequestri obtentis a Caesarea Vestra Maiestate litteris confirmationis et investiturae mediante iuramento ligii homagii ac etiam aliis provisionibus directis illustri don Carolo de Lanoy viceregi dicti regni ac dicto collaterali concilio et cuilibet ipsorum in solidum circa revocationem et dissequestrationem dicti sequestri et possessionis praedictae ac reintegrationem ipsius praesentatis dictis provisionibus pro parte ipsorum serenissimorum regum in dicto collaterali concilio instatum fuit pro effectuali exsecutione ipsarum provisionum. Quibus intimatis fisci procuratori et advocato et facta per ipsos responsione, quod dictae provisiones non debebant ex inconsulto praedicto don Carolo vicerege, ex quo maxime de ordin[e] ipsius dictum sequestrum factum fuerat, supersessum fuit circa dictam dissequestrationem et per dictum collaterale concilium rescrip[tum] eidem viceregi super praedictis, qua consultatione pendente, postmodum praesentatae fuerunt litterae Vestrae Caesareae Maiestatis dicto collater[ali] concilio, quibus mandatur, quod antequam procedatur ad dictam dissequestrationem, certioretur et moneatur illustrissimus dux Med[io]lani, quod transmittat procuratorem ad dicendum et allegandum iura sibi competentia adversus dictam dissequestrationem, adeo quod huc usque ius suum praedicti serenissimi reges consequi non potuerunt. Et quoniam Sacratissima Caesarea et Catholica Maiestas dictum sequestrum iure fieri non potuit nec debuit, tum quia factum fuit (ut praedicitur) ipsis serenissimis regibus non vocatis nec auditis et absque causae cognitione, tum etiam quia per capitula regni est optime provisum, quae quidem capitula sunt in viridi observantia, quod quando feudarius moritur, superstitibus descendentibus non fit seques[trum] per curiam sed tunc tantum, quando non est, quis claro et apert[o] iure succedat. Cum ergo, quae de facto processerunt, de facto etiam debent rescindi et annullari, debet absque alia causae cognitione restitui dictum sequestrum in pristinum statum et possessio dicti status remanere in posse dictae serenissimae dominae reginae, praecipue, quia sic fuit provisum, decretum et ordinatum per Vestram Caesaream Maiestatem. Expeditae proinde provisiones et litterae investituriales, quae essent vanae et sine aliquo effectu, si ant[e] dissequestrationem esset audienda aliqua pars et praecipue ipse illustris dux Mediolani. Cum ergo ipsa serenissima regina parata sit stare iuri coram Vestra Caesarea Maiestate et deputatis per eam cum praedicto illustri duci et quibusvis aliis ius praetendentibus pro effectuali exsecutione iustitiae ipsius serenissimae reginae et provisionum per Vestram Caesaream Maiestatem expeditarum debet provideri, quod absque mora et absque, quod in hoc citetur aut audiatur ipse illustris dux, restituatur possessio dicti status eo modo, quo erat ante sequestrum praedictum, et id quod de facto processit, de facto annullari et postea parata est ipsa serenissima regina stare iuri. Propterea recurritur ad eandem Vestram Maiestatem illique supplicatur, ut dignetur ex certa sua scientia providere indemnitati ipsorum [s]erenissimorum regum ac mandare dicto collaterali concilio, quod statim et in continenti absque ulteriori mora et responsione dicti illustris viceregis et dicti ducis facte facta seu facienda re <d> integrent ipsos serenissimos reges in possessionem dictorum status et bonorum, sicut erant ante sequestrum praedictum cum restitutione omnium et quorumcumque fructuum, redituum et proventuum inde perceptorum non obstantibus dictis litteris noviter emanatis ab eadem Maiestate Vestra, quod audiatur dictus illustris dux et etiam quod in dictis provisionibus obtentis pro parte ipsorum serenissimorum regum fuerit provisum, quod procedatur ad dictum dissequestrum vocatis vocandis, attentis praemissis, maxime cum ipsi serenissim <i> reges se offerant, prout alias obtulerunt, stare iuri cum praedicto illustri duce et alia implere, ad quae de iure tenerentur.

Saepe etiam questus sum nominibus quibus supra , quod cum ipsa serenissima domina regina Poloniae, post mortem illustrissimae olim dominae Isabellae de Aragonia ducis Mediolan[i] et Bari etc. matris suae desideratissimae ut heres universalis in omnia illius bona relicta legitime successisset, officiales Suae Caesarae et Catholicae Maiestatis se in illi[us] feudum Montiserici nominatum nullo iuris ordine servato intromiserunt partemque eius maiorem acceperunt et usurparunt ac in duobus milibus ducatorum deteriorarunt condicionem ipsius feudi, prout liquidiss[ime] probari potest. Qua de re, cum id minus iuste fiat et cum magno ipsius serenissimae dominae reginae praeiudicio ac detrimento, Sacratissimae Catholicae et Caesareae Maiestati supplicatu[r], velit sub favorabili forma collaterali suo consilio Neapoli committere et mandare, ut huiuismodi Montisserici possessio ipsi serenissimae dominae reginae in integrum restituatur, quemadmodum illius mater illustrissima domina dux Mediolani, dum erat in vivis, tenebat et possidebat. Quod si deinde quisquam ius aliquod super eo feudo habere praetendit, fiat id, quod d[e] iure convenit.

Et quia status Barensis per hanc sequestrationem et novos officiales non parum est afflictus, supplicatur nominibus, quibus supra, Sacratissimae Catholicae et Caesareae Maiestati, si relevium erit solvendum, quod habeatur compensatio cum pecuniis tam ordinarie, quam extraordinarie a statu Barensi exactis praesertim de poenis et multis, quae ad multam pecuniarum quantitatem ascendunt, de quibus etiam liquidissime constat.

Castrum Barense, quod nomine serenissimae dominae reginae secundum Maiestatis Caesareae commissionem servari debet, habet quendam castellanum, dominum Fernandum de Archone ex mandato Maiestatis Caesareae impositum. Ille aperte dicit se hoc castrum nulli homini viventi extraditurum, nisi prius a Maiestate Caesarea singulares habeat litteras, quibus illi semel, bis et ter iubeat, quod illud in manus alterius castellani a Serenissima domina regina electi consignet illumque ab homagio et iuramento desuper praestito liberum faciat et absolvat. Quapropter Sacratissimae Caesareae et Catholicae Maiestati nominibus, quibus supra, supplicatur, ut huiusmodi tenoris litteras ad praedictum castellanum conscribi demandet, ne nova iterum citra hanc arcem oriri possit difficultas. Quod serenissimi rex et regina Poloniae pro solita in Maiestatem Caesaream observantia omnibus fraternis studiis et officiis referre semper et promereri curabunt.

Sacratissima Caesarea et Catholica Maiestas

Nomine serenissimorum regis et reginae Poloniae Maiestati Vestrae Sacratissimae reverenter exponitur, quomodo, dum superiori tempore Maiestas Vestra Sacratissima testamentariis olim illustrissimae dominae ducis Mediolani, ne ad huiusmodi testamenti executionem procederent, nisi iuridice foret cognitum, inhibuisset, dominus Ludovicus de Monte Alto unus ex illis, qui ad testamenti executionem magis quam ceteri inhiabat, utpote non satiatus his commodis, quae iam inde perceperat, sed maiora emolumenta sperans, aegerrime tulit, quod executio istiusmodi sic protelebatur. Unde semper molitus est, ut se modis omnibus in negotia status Barensis ingereret illaque, quo sic ad testamenti executionem perveniret, interturbaret, quod aperte per quendam Hannibalem Baronum provincialem auditorem, qui totus illius factionis ac farinae est, in sequestri interpositione demonstravit, id ad praesens etiam prosequi non destitit in deportatione doctoris Antonelli, quem dominus Ludovicus Aliphius, cum praefectura status Barensis cessisset, aliis officialibus constitutis secum ex Bario sua voluntate fretus sine mandato et scientia serenissimorum principum meorum asportavit. Qua de re, ut iterum idem dominus Ludovicus de Monte Alto negotia serenissimorum principum meorum, quo fortassis adhuc ad testamenti executionem progredi posset, in perpetuo turbine versaret, procuravit, ut praedictus Hannibal Baronus, qui prius contra principes meos in statu Barensi seditionibus omnia miscuerat suumque commodum, cum ab eo status iste in praedam datus fuisset, abunde congesserat, ad informationem deportationis istiusmodi capiendam Barium mitteretur, qui procul dubio novas ibi turbas simultates et discordias, ut prius fecerat, excitabit. Unde principibus meis et negotiis eorundem apud Maiestatem Vestram Sacratissimam ex malevolentia ac iniquitate sua officeret, quapropter cum uterque et dominus Ludovicus ac Hannibal praedictus ex causis suprascriptis serenissimis principibus meis sint legitime suspecti, Maiestati Vestrae Sacratissimae supplico, dignetur collaterali suo consilio Neapoli committere et mandare, ut, cum talis se casus offerret, propter quem in iurisdictionem principum meorum Status Barensis pro informatione aut pro quacumque alia re habenda mitti oporteret, ne quisquam istorum duorum, qui sic clare principibus meis sunt suspecti, in huiusmodi consilia et actiones, quae statum Barensem spectant, admitterentur, sed ut suspecti a talibus negotiis omnimode amoverentur. In hoc Maiestas Vestra Sacratissima rem aequitati dignam et serenissimis principibus meis gratissimam, quaque illos plurimum sibi devinciet, factura.

[Reply of Mercurino Gattinara:]

Viceregi et consilio collaterali quatenus attentis praenarratis providean[t] providique faciatis, ne dominus Ludovicus de Montalto aut Hanibal Baronus se de statu Barrensi directe vel indirecte impediant nec quidquam iis in statu ipso committant, sed si quid emerserit, ibidem committendum id personae non suspectae demandetis in executione autem testamenti servabitis, quod antea decretum extitit.

Mercurinus

Praeterea non est incognitum Maiestati Vestrae Sacratissimae, quomodo castrum Barense post sequestri remotionem adhuc in manibus Maiesatis Vestrae Sacratissimae ad nullius instantiam detinetur, in grave praeiudicium serenissimorum principum meorum, cum status iste sine hoc castro in oboedientia contineri non possit, et cum is, qui non accusatur, condemnari non debeat, Maiestas Vestra Sacratissima dignetur pro mutua necessitudine principibus meis eam et iustitiam et benevolentiam impartiri, cum iam per annum fere sequestri remotio facta sit et interea nemo comparuit, qui interesse habere praetenderet, ut tandem principes mei, cum castri restitutione totius status pacificam possessionem habere possent. Qui per me Maiestati Vestrae Sacratissimae supplicant, ne deinceps quacumque ex causa in possessione Status sui Barensis a quovis molestarentur, velit committere ac serio mandare, ut omnibus et singulis ad praedictum statum interesse habere praetendentibus ultimus et peremptorius terminus ad proponendum ius suum praefigeretur, infra quem si iura sua quisquam produxerit, legitime respondebitur. Quod si nihil productum fuerit, quemadmodum principes mei privilegiis suis freti sperant, rogant, ab omni instantia et impetitione in [p]osterum absolvi omnibusque adversariis perpetuum silentium imponi. In quo Maiestas Vestra Sacratissima rem aequitati dignam et serenissimis principibus meis gratissimam, quaque illos sibi plurimum devinciet, efficiet.

[Reply of Mercurino Gattinara:]

Quantum ad castrum servetur decretum ultimum in ea re factum, quae vero ad praefixationem termini ad agendum committatur viceregi et Collaterali Consilio, quatenus vocatis evocandis constito(!) de diffamatione et iactatione praetendentium ius habere praefigant his terminum, intra quem agant et de eorum praetensis iuribus edoceant, alias silentium iuris forma servata et iuxta dispositionem L. diffamari C. de ingenuis et manumissis perpetuum imponant et alias iustitiam faciant summariam servatis de iure servandis.

Mercurinus

Serenissimorum regis et reginae Poloniae etc. orator Ioannes Dantiscus

Sacratissima Caesarea et Catholica Maiestas

Cum negotium status Barensis iam per duos fere hic annos nomine serenissimorum principum meorum regis et reginae Poloniae a me apud Maiestatem Vestram Sacratissimam sit tractatum, et plures desuper supplicationes et memorialia data, quae fortassis in tanta temporis intercapedine sunt deperdita, non abs re censui illa rursus colligere atque in compendium redigere, quo semel tandem illorum resolutio ac expeditio haberi possit.

Non est incognitum Maiestati Vestrae Sacratissimae, quo iure serenissima regina Poloniae in statu Barensi illustrissimae olim dominae duci Mediolani matri suae successit et quomodo ad nullius instantiam sequestrum interpositum fuerat sub praetextu certae Vestrae Regiae et Caesareae Maiestatis ordinationis. Obtentis deinde a Maiestate Vestra Sacratissima litteris investiturae et confirmationis, mediante iuramento ligii homagii ac etiam aliis provisionibus illustri viceregi et collaterali consilio transmissis huiusmodi sequestrum castro Barensi retento fuit remotum. Cum autem dictum sequestrum iure fieri non potuit nec debuit, tum quia factum fuit ipsis serenissimis rege et regina non vocatis nec auditis et absque causae cognitione, tum etiam, quia per capitula regni, quae in viridi sunt observantia, bene est provisum, quod quando feudarius moritur, superstitibus descendentibus non fi[t] sequestrum per curiam, sed tunc tantum, quando non est aliquis, qui clar[o] et aperto iure succedat. Quae igitur de facto processerunt, d[e] facto etiam debent rescindi et annullari, quemadmodum in seques[tri] remotione ex parte factum est, cum adhuc castrum Barense nullo iure detineatur, in quod una cum reliquis terris e[t] castris ipsi serenissimi reges in integrum restitui debuerant. Qu[a]propter nominibus, quibus supra, Maiestati Vestrae Sacratissimae supplico, cum usque ad praesens durante duorum annorum spatio nulla sit super statu Barensi litispendentia, nemo etiam sit, qui statum illu[m] umquam, quam diu in potestate ipsorum regum est, iuridice impetiv[e]rit, velit committere et mandare domino viceregi et collater[ali] suo consilio, quod castrum hoc ad manus regum meorum sicu[t] et reliquas terras cum suis castris consignent et extradi f[a]ciant, utque liceat serenissimis regibus meis castellanum, quo ca[s]trum hoc bene sit conservatum, eligere et statuere remoto il[lo], qui per dominum viceregem illic est intrusus contra primu[m] Maiestatis Vestrae Sacratissimae decretum, quo ipsis regibus meis istiusmodi ca[s]tellani libera electio concedebatur, cum in hoc nihil aliud pl[acet], quam id, quod bono iure illis convenit.

Ad caesarem cum voto, quod servetur decretum super hoc redditum in ipsa sublatione sequestri.

Castellanus Barensis dominus Ferdinandus de Alarcon habet quendam substitutum, qui se aperte iactat hoc castro se non cessurum, nisi prius a Maiestate Vestra Sacratissima singulares litteras habeat, quibus illi semel bis ter mandetur, ut illud in alterius manus resignet eumque a iuramento desuper praestito liberum faciat et absolvat. Qua de re nominibus, quibus supra, ut huiusmodi litterarum provisio fiat, supplico, ne iterum novae circa hanc arcem difficultates oriantur.

Idem.

Durante sequestro in ducatu Bari et principatu Rossani ac in aliis teriis et civitatibus dicti status extracti et facti fuerunt nonnulli proventus seu compositiones in <vasallos> et universitates dicti status pro nonnullis et diversis delictis etiam pro inoboedientiis, violentiis et resistentiis factis in personas officialium. Quae compositiones et provent[us] cedunt et cedere debent in utilitatem ipsorum serenissimorum regum attento, quod sunt fructus iurisdic <t> ionis eorum, maxime, quod eo tempore solverunt omnes expensas factas in dicto statu pro custodia castri, pro officialibus et aliis expensis necessariis. Quocirca nominibus, quibus supra, Maiestati Vestrae Sacratissimae supplico, dignetur committere et mandare collaterali suo consilio, quod dicti proventus seu compositiones perventae in manus et posse regii fisci ex dicto statu tempore sequestri pro quacumque causa, pro resistentia et offensa factis officialibus restituantur ipsis serenissimis regibus vel saltem excomputentur in relevio seu adoha in casu, quo praefati reges ad alicuius illorum solutionem tenerentur. Quod et rationi atque aequitati non videtur inconveniens.

Quod iuxta decreti formam sublato sequestro, quidquid eo durante interim exactum constiterit ex emolumentis iurisdic <t> ionis vel aliter ultra impensas necessarias ratione dicti sequestri factas, restituatur supplicantibus facto prius computo in camera summariae et deductis deducendis.

Attento etiam, quod tempore sequestri in aliquibus terris dicti status successerunt nonnulla delicta et etiam iniuriae in personas officialium et in eorum contemptum, de quibus tempore sequestri non fuit cognitum decisum neque determinatum, quorum delictorum cognitio et punitio virtute privilegiorum spectabat et pertinebat ad praedictos serenissimos reges et eorum officiales ac ad pr[aesens] spectat et pertinet. Quare Maiestati Vestrae Sacratissimae nominibus, quibus supra, supplico, velit collaterali suo consilio committere, quod cognitionem praetensorum delictorum remittat ipsis serenissimis regibus et illorum officialibus iuxta tenorem dictorum privilegiorum.

Quod in hoc observentur privilegia, prout illis antea usi sunt, et si iuxta illorum formam dictae causae sint remittendae, remittantur.

Saepe etiam questus sum nominibus, quibus supra, quod cum serenissima domina mea regina Poloniae post mortem illustrissimae olim dominae Isabellae de Aragonia matris suae desideratissimae ut heres universalis in omnia illius bona relicta legitime successisset, officiales Maiestatis Vestrae Sacratissimae se in illius feudum Montiserici nominatum nullo iuris ordine servato intromiserunt partemque eius maiorem acceperu[nt] et usurparunt ac in duobus milibus ducatorum deteriorarunt ip[sius] feudi condicionem, prout liquidissime probari potest, proinde cum id minus iuste fiat et cum magno ipsorum serenissimorum regum praeiudicio ac detrimento, Sacratissimae Maiestati Vestrae supplico, velit sub favorabili forma collaterali suo consilio mandare, quo ip[si] serenissimi reges in istiusmodi Montiserici possessionem in integrum restituantur, quemadmodum mater illorum illustrissima olim domina dux Mediolani, dum erat in vivis, tenebat et possidebat. Quod si deinde quisquam ius aliquod super eo feudo habere praetendit, fiat id, quod iuris est.

Fiant litterae iustitiae in bona forma.

Conqueruntur etiam per me serenissimi reges mei Maiestati Vestrae Sacratissimae, quod impediuntur in possessione ac observatione privilegiorum suorum antiquorum illustrissimae olim dominae duci matri eorum concessorum ac denuo per Maiestatem Vestram Sacratissimam confirmatorum, praesertim in cognitione secundarum et tertiarum causarum criminalium contra formam et tenorem privilegiorum huiusmodi. Unde, ne hoc in usum trahatur et privilegiis regum meorum praeiudicium fiat, nominibus, quibus supra, Maiestati Vestrae Sa <c> ratissimae supplico, dignetur per mandata sua collaterali consilio serio committere, ut privilegia istiusmodi observent et observari faciant, ne illis et eorum effectui, praecipue in cognitione secundarum et tertiarum causarum criminalium, quidquam derogetur, sed, ut eo modo et in hoc vigore habeantur et maneant, quemadmodum vivente olim illustrissima domina matre regum meorum sunt conservata.

Fiant litterae observatoriae privilegiorum in ampliori forma sublatis abusibus.

Iniunxerunt etiam mihi serenissimi reges mei deferre in Sacratissimae Maiestatis Vestrae notitiam illustrissimam olim dominam ducem Mediolani matrem eorum, cum in extremis laboraret et, ut fit morituris, non satis sibi constans esset, ad condendum testament[um], quo impulsores evaderet, ab illis fuisse circumventam contra articulos matrimoniales inter ipsos serenissimos reges meos per eam confectos, quibus per huiusmodi testamentum, quod ingentem pecuniarum summam importat, plurimum derogatur. Et cum superiori tempore Maiestas Vestra Sacratissima articulos illos matrimoniales confirmare dignata fuit, confugiunt etiam serenissimi reges mei ad Maiestatem Vestram Sacratissimam illamque summop[ere] deprecantur, ut difficultates, quae ex istiusmodi capitulorum intellectu oriuntur, sua interpretatione tollere ac removere non gravaretur. Sunt igitur in quinto articulo matrimonii haec, quae sequuntur, de verbo ad verbum descripta, quae apud me in forma aut <h> entica habentur.

Ex quinto articulo matrimonii regum Poloniae per illustrissimam olim dominam Mediolani ducem matrem illorum confectum.

Ex hac ultima clausula linea subducta illi, quorum ingenio et opera testamentum hoc est conditum, asserunt illustrissimam olim dominam ducem de proventibus status Barensis etiam post mortem suam testandi facultatem habuisse. Quod si sic deberet intelligi, etiam serenissimos reges meos hoc modo per indirectum exheredare potuisset impositis annu[a]tim magnis perpetuarum obligationum summis, quae valorem ipsorum etiam bonorum excederent. Quod esset ex diametro ipsis capitulis matrimonialibus contrarium et ab omni prorsus ratione atque a sanguinis necessitudine inter olim illustrissimam dominam ducem et serenissimos reges meos alienum, neque fu[i]sset serenissimorum regum meorum ea in re assensus, ut in eodem capitulo exprimitur, necessarius, quem illa, dum in vivis ageret, aliquoties requisivit, et quia se ad magnam extendebat summam, non obtinuit. Quam ob rem serenissimi reges mei per me Maiestatem Vestram Sacratissimam plurimum rogant atque obtestantur, dignetur pro sua in omnes aequitate et prudentia incomparabili hunc articulum benigniter perpendere illumque sic interpretari, cum illustrissima olim mater regum meorum, dum viveret, usufructuaria bonorum status Barensis dumtaxat domina fuerat, neque in illis post mortem quicquam obligare potuit, quod clausula haec praescripta et linea subducta declaratione Maiestatis Vestrae Sacratissimae mediante intelligatur vita illius durante et non cessante, quemadmodum hoc et illa, dum vivebat, sic intellexit, et igitur a serenissimis regibus meis assensum requisivit atque ipsa etiam verba id ex praecedentibus ac subsequentibus clare prae se ferunt et demonstrant.

Fuit alias huic petitioni congrue responsum, non enim decet maiestatem caesaream merita aut dubia causarum inauditis partibus, quarum interest, decidere aut interpretari. Sed fiant super iis litterae iustitiae in bona forma.

Alia memorialia, quae novissime dedi, cum sint magis recentia, iterum recensere duxi supervacaneum, et quia ista abhinc ante octo menses sunt per me praesentata una cum binis litteris serenissimorum regum meorum et relationibus a me aliquoties coram factis, super quibus hactenus nullum responsum habere potui, Maiestas Vestra Sacratissima, his tandem intendere et istarum rerum resolutionem facere ac desuper mentem suam serenissimis regibus meis, quemadmod[um] iustitiae et mutuae coniunctionis cum illis congruit, declarare no[n] gravetur. Quod illi omnibus fraternis studiis et officiis, omni fide atque observantia Maiestatis Vestrae Sacratissimae semper referre atq[ue] promereri curabunt.

Non cadit hic responsio.

Serenissimorum regis et reginae Poloniae et[c.] orator

Exemplum supplicationis

Sacratissima Caesarea et Catholica Maiestas

Cum tandem Maiestas Vestra Sacratissima confirmavit decretum suum hactenus non observatum, quod ante viginti menses in sublatione sequestri status Barensis tulit , hoc videlicet de verbo ad verbum hic annota[vi]:

Quod castrum Barense eius qualitate et importantia inspecta donec aliter sit cognitum, custodiatur nomine et impensis ipsius serenissimae reginae Poloniae, pro qua custodia teneatur prius dicta serenissima regina deputare castellanum nobis fidum et gratum, qui antequam castrum praedictum ad manus eius tradatur in ipsiusque officii adeptione iurare et promittere teneatur. Quod si causa cognita decisum et determinatum fuerit, ipsum castrum cum suis pertinentiis eidem serenissimae reginae non pertinere seu per sententiam illius proprietas seu possessio alteri adiudicata fuerit, idem castellanus dictum castrum cum pertinentiis in exsecutionem iudicati relaxabit illi vel illis, quibus dictum castrum, ut praemittitur, adiudicatum fuerit.

Supplico itaque Maiestati Vestrae [Sacratissimae], ut hoc idem decretum, sic ut iacet in forma, observari et in exsecutionem deduci committat ac serio demandet. Et ne circa electionem castellani aliqua suboriri possit nova difficultas, d[ig]netur Maiestas Vestra Sacratissima consentire, quod nobilis Ludovicus Poczotus, qui prius per illustrem viceregem inter quinque viros patricios regni Neapolitani illi nomine serenissimae dominae reginae praesentatos pro castellano fuerat susceptus, hic etiam coram Maiestate Vestra Sacratissima praesente adhuc vicerege pro castellano constituatur et ad nihil aliud astringatur, quam ad id, quod in decreto Maiestatis Vestrae Sacratissimae super descripto est expressum, rem priori suae voluntati et sententiae, quam in his mutare non solet, et iustitiae dignam factura etc.

Pro regibus Poloniae

Sacratissima Caesarea et Catholica Maiestas.

De adoha

Supplicatum fuit multoties ex parte serenissimorum dominorum principum nostrorum regis et reginae Poloniae etc. pro adoha status Barensis non solvenda per ipsos, quemadmodum non solvebatur neque petebatur ab olim illustrissima Isabella eorum matre, dum vixit, tum ob id, quod de sanguine regum Aragoniae fuerat et ipsi regi catholico plurimum meruerat, tum quod status ille numquam antea fuit taxatus nec connumeratus aut descriptus inter adohandos in quinternionibus camerae summariae, sicut alii omnes etc. Minus hoc umquam illi matri intimatum erat, sicut solet intimari singulis baronibus tempore impositionis eiusmodi adohae in cedulionibus etc.

Et quia semper responsum fuit per Sacratissimam Maiestatem Vestram, quod vellet se prius super his informari a suo collaterali concilio, et tunc se nobis responsuram obtulit. En iam nunc concilium collaterale misit Vestrae Sacratissimae Maiestati informationem et consultationem suam in scriptis obsignatam, qua mediante et habito respect[u] ad capitula introcontenta decernat Sacratissima Maiestas Vestra, quidquid illi visum fuerit. Et omnia acceptabunt et patienter reges nostri, qui ob hanc paucam adoham toties nolunt suspendi. Et si eam non merentur benevolencia[m], quod remitteretur, mereantur saltem mentis Maiestatis Vestrae declaratoriam, ut deinc[eps] cessaret omnis impetitio.

Caesarea maiestas, ut gratificetur serenissimae reginae Poloniae, remittit ei, quicquid debetur, aut deberi posset praetendi regiae curiae ex adoha pro tempore illustrissimae ducissae serenitatis suae matris.

De defensis

Supplicatum, quo fuit Sacratissimae Maiestati Vestrae nomine, quo supra, pro quibusdam defensis Montis Serici, quas mater olim eorum, dum vixit, vigore sui perpetui privilegii pacifice possedit usque ad diem obitus sui et post mortem eius pendente sequestr[o] illius status, occupavit easdem defensas curia et intromisit in easdem iumenta regia, et ita ademit regibus nostris quartam aut quintam partem feudi non vocatis nec auditis ipsis, pendenteque hac occupation[e]. Supplicatum fuit de remedio et tunc commissa <> fuit ibidem causa etc.

Sed cum nil agat in se ipsum, noluerunt reges mei litigari cum fisco Sacratissimae Maiestatis Vestrae super his paucis, quae non excedunt 800 ducatos in fructibus annu[is], de quibus et Maiestas Vestra parvam immo nullam habet utilitatem. Et ita remitti petierunt et obtinuerunt causam ipsam cum toto negotio ad Vestram [Maiestatem], quae visa informatione et consultatione sui collateralis concilii et habito respe[ctu] ad capitula introcontenta, decernat, quidquid illi visum fuerit.

Quod si etiam contra privilegium eorum et possessionem maternam iure [vel] non iure eos dictis defensis privabit, saltem habito digno respectu ad servitia et impensas infrascriptas tempore belli in servitio Sacratissimae Maiestatis [Vestrae] praestitis, easdem eis denuo concedere dignabitur, attento modico valore ac parva vel minima earum utilitate ac maximis damnis per eos in eorum statu Barensi passis, in quorum comparatione haec minima reputa[rent] et tamen eam gratiam pluris facerent, quam ipsa res valeat.

Viso et concluso processu, si decretum fuerit id caesari pertin[ere], maiestas sua quicquid commode fieri poterit, faciet.

Praeterea nomine, quo supra, proposita erant et probata coram concilio collaterali multa damna et impensae tempore belli Gallici in eo statu pro servitio Sacratissimae Maiestatis Vestrae factae excedentes ducatorum milia quinquaginta, prout in consulta, ad quam habeatur relatio et adhuc pro media parte non est factus comp <u> t[us]. Pro quibus omnibus reges nostri nihil aliud petunt a Maiestate Vestra, quam solam gratitudinem et benevolentiam, nec non quasdam poenas seu compositiones pecuniarias ab eorum vasallis tempore olim sequestrati status per fiscum Sacratissimae Maiestatis Vestrae exactas, et cum fructibus sequestratis depositas. De quibus adhuc non est definitum, cui debeantur. Et licet Sacratissima Maiestas Vestra suas dederit iam litteras, quarum tenor infra, quod reddantur istae compositiones fisco regum nostrorum, quia sunt fructus iurisdic <t> ionis eorum, illi tamen praetendunt crimen laesae maiestatis, quod ipsi vasalli excesserunt contra certos curiae servitores et ita dicunt dictas compositiones spectare ad cameram. Et adhuc etiam de aliis fructibus sequestratis non fuit facta plena ratio. Dignetur Sacratissima Maiestas Vestra has compositiones donare et tam de illis, quam omnibus fructibus tempore sequestri perceptis plenam rationem facere et deducto relevio et oneribus residuum, quod remanebit, fisco regum nostrorum reddere mandare, partim de iustitia, partim de gratia, quo ad compositiones, de quibus adhuc non est definitum, cui debeantur.

Scribatur consilio Neapolitano, ut caesarem de his informet, de quibus maiestas sua nullam habet informationem.

Insuper petitur nomine, quo supra, ut in supplementum compensationis istorum damnorum concedere dignaretur eis Sacratissima Maiestas Vestra quandam iurisdic <t> ionem tantum criminalem oppiduli parvi Cisternino in terra Hydrunti, qua privati sunt cives et communitas Monopolienses ob rebellionem etc. et concessa fuit haec iurisdic <t> io cuidam nobili Fonseca, quam ille nunc possid[et] ad arbitrium et beneplacitum Sacratissimae Maiestatis Vestrae, salva iurisdictione civili, quam possidet episcopus Monopoliensis. Quod quidem oppidum est ruinatum et n[on] excedit CCC-ta focularia, et proventus annui huiusmodi iurisdic <t> ionis criminalis non excedunt ducatos CC-tos.

Caesar nihil adhuc statuit de rebus rebellium. Ubi tum statuetur, non erit immemor serenissimae reginae.

Ultimo, nomine quo supra propositae et probatae fuerunt coram collaterali concilio certae summae pecuniariae, quae regibus nostris a Caesarea Sacratissima Maiestate Vestra debentur.

Et primum tria milia illustri Alarconi capitaneo generali felicissimi exercitus Sacratissimae Maiestatis Vestrae pro servitio eiusdem in sustentando et manutenendo dicto exercitu per thesaurarium Barensem praestita.

Item duo milia similiter comiti Borelli pro simili necessitate concessa, de quibus factus fuit introitus in <computo> praesentato in camera summaria.

Item illa duo milia per Maiestatem Vestram regibus meis, in quibuscumque proventibus suis ducatus Bari et principatus Rossani donata, quales proventus nullos ibi habet Sacratissima Maiestas Vestra praeter solam adoham et donativa, quando imponuntur. Et illa adoha hactenus de ducatu Barensi et principatu Rossani non est exacta sed suspensa per collaterale concilium usque ad Maium proximum, ut interea Sacratissima Maiestas Vestra declaret in praemissis voluntatem suam, attentis istis liquidis summis et unde alias repeti deberent vel possent.

Scribatur consilio collaterali, ut facto computo de his quae deberi praetenduntur, quicquid id erit, deducatur ex quibusvis pecuniis de ducatu Barrensi regiae curiae perventuris.

Serenissimi domini reges nostri non petunt nec exigunt has pecuniarum summas restitui fisco suo in prom <p> tis et paratis pecuniis, ne videantur gravare cameram Sacratissimae Maiestatis Vestrae, sed tantum petunt haec excomputari de adohis ultimis impositis vel imponendis tempore eorum possessionis, quae nondum sunt exactae. Quod magis est iustitiae, quam gratiae, nam omni iure et aequitate admittitur debitorum compensatio.

Quod si Sacratissima Maiestas Vestra multis nunc occupata differret expeditionem istorum, saltem dignetur prorogare et suspendere exactionem illius adohae usque ad decisionem suam in praemissis. Attento, quod concilium suum collaterale suspendit eandem ad Maium proximum, ut interea Maiestas Vestra declaret mentem suam.

Orator regum Polon <i> ae.

Supplicatio seu memoriale a Dantisco caesari datum.

Sacratissima Caesarea et Catholica Maiestas

Cum superiori die Sacratissima Maiestas Vestra reverendo domino Valtero de Cronenberg ad eius postulationem, ut magistro electo, terras, quas ordo fratrum Theutonicorum in Germania, Italia et eas, quas in Prussia novissimus istius ordinis magister habuit, in feudum concesserit praeter usum et veterem morem ab imperatoribus observatum, qui magnis magistris terras, quas in Prussia possidebant, numquam prius in feudum conferre sunt soliti, visum mihi est non abs re, si forsan Sacratissima Maiestas Vestra non satis bene fuerit instructa, paulo altius hoc negotium repetere.

Cum ordo iste primum Hierosolimis ad hospitalitatem pauperum fuisset institutus et successu temporis, multis bona sua ad pauperum alimoniam conferentibus auctus, hincque post Ptolemaidis in Syria amissionem in Germaniam delatus, Conradus Mazoviae dux contra rebelles Prutenos, qui tunc erant infideles, quosdam istius ordinis fratres anno domini 1231 in auxilium vocavit illisque Culmensem et Lubauiensem terram in Prussia sub ea condicione donavit, quod si reliquam Prussiae partem conquirerent, facta secum aequa divisione ex priore donatione cederent. Cum a duce Mazoviae adiuti quaedam castra in ripa Istulae posuissent et in dies felicius eis contra hostes omnia evenirent, obliti, quod <donatione> cedere et quod conquisita ex aequo dividere cum duce deberent, ad arma paulo post fuerat deventum, quae durarunt, cum reges Poloniae ablata semper repeterent usque ad haec tempora cum novissimo magistro. Adegerunt tamen reges Poloniae istius ordinis magistros in istis 300 annis non semel, ut eas terras in Prussia, quas illis ex pactis reliquerant in feudum, ab eis praestito homagio acciperent, quod aliquotiens factum est, et novissimis temporibus anno 1479 a magno magistro Martino Treslar(!), et post illum anno 1497 a magistro Ioanne de Tiffen, et paulo ante ab isto, qui fuit nuperrime, et nemo umquam magistrorum Prussiae ea, quae in Prussia possederat, a praedecessoribus Sacratissimae Maiestatis Vestrae in feudum suscepit. Quod igitur in notitiam Sacratissimae Maiestatis Vestrae deducendum existimavi, quo ista apud se accuratius reputaret et non permitteret serenissimo domino meo regi Poloniae, cuius antecessores et ipse verum se semper omnium terrarum Prussiae dominum et heredem scripsit, ea in re gravamen aut praeiudicium fieri.

Quod spectat illustrissimum dominum Albertum marchionem Brandenburgensem ducem in Prussia, qui ab adversariis suis coram Sacratissima Maiestate Vestra traductus esse fertur, quod habitum ordinis reliquerit, id ego defendendum, cum mihi commissum non sit, non suscipio. Sed est quidam consiliarius, ab eo huc ob id missus Georgius Clingenbek capitaneus in Mimel, quem dixit Sacratissima Maiestas Vestra accusatum esse pro malo homine et quod multa mala patrare debuerit, quod tamen contra illum, ut reor, non facile probari potest, cum alias eum numquam talem dici aut esse cognoverim fuitque prius apud Sacratissimam Maiestatem Vestram ab eodem domino suo marchione Alberto in Hispania sine ea labe nuntius. Is paulo ante admonitus, quod graviter Sacratissimae Maiestati Vestrae fuerit delatus, ne forsan causa indicta quicquam durius contra eum statueretur, secessit scripsitque eas, quas cum hoc memoriali mitto Sacratissimae Maiestati Vestrae, litteras, ut salvum conductum ad se purgandum de obiectis et ad negotia domini sui tractandum a Sacratissima Maiestate Vestra habere possit. Quod cum iniquum non sit, spero, non difficulter a Sacratissima Maiestate obtinebit.

Recensui etiam heri Sacratissimae Maiestati Vestrae, quo pacto reverendissimus dominus electus archiepiscopus Rigensis illustrem dominum Vilhelmum marchionem Brandenburgensem ob multos respectus et rationabiles causas cum consensu capituli et totius nobilitatis in coadiutorem sibi receperit, supplicando, ut ad eam coadiutoriam Sacratissima Maiestas Vestra clementer consentire et ad serenissimum dominum nostrum commendaticias suas pro utriusque confirmatione impetranda non gravate dare velit. Quod etiam per me serenissimus dominus meus, qui hoc mihi iniunxit, summopere rogat pro ipso domino marchione nepote suo apud Sacratissimam Maiestatem Vestram ex animo intercedendo. Qua in re Sacratissima Maiestas Vestra sibi serenissimum dominum meum non vulgariter devinciet.

Sacra Caesarea et Catholica Maiestas.

Superioribus diebus Bruxellis secunda die Septembris praeteriti Serenissimae Maiestati Vestrae nomine serenissimi domini mei regis Poloniae exposui, quomodo ante aliquot tunc menses illustris princeps Albertus marchio Brandenburgensis dux in Prussia ex sorore serenissimi domini mei nepos monitorio poenali ratione terrarum Prussiae ad instantiam administratoris designati ordinis Teutonicorum peremptoria citatione fuerat ad iudicium camerae imperialis evocatus, ut intra octo septimanas terras Prussiae illi a serenissimo domino meo in feudum datas, sub poena banni administratori ordinis restitueret vel elapsis octo septimanis intra nonaginta dies compareret propositurus iustas causas, cur ad eam restitutionem non teneatur et quod igitur serenissimus dominus meus illustri domino duci in Prussia vigore superioritatis suae prohibuerit ratione terrarum Prussiae et feudi super his concessi in iudicio camerae comparere et respondere, cum ad id pro suscepto a serenissimo domino meo feudo minime teneatur, quandoquidem ipsum dominum ducem in Prussia serenissimus dominus meus ut nepotem et principem regni sui iure feudi, quod illi in terris suis Prussiae concessit, defendendum et pro eo respondendum susceperit. Dixique praeterea Sacratissimae Maiestati Vestrae et quemadmodum alia supra enumerata in scriptis dedi serenissimum dominum meum regem Poloniae paratum esse semper iustis rationibus et causis sufficientibus contra adversariorum impetitiones iustitiam et iura sua, quae ad terras Prussiae praedecessores serenitatis eius et ipsa cum suis successoribus habuit semper et est habitura, demonstrare atque ex omni parte Deo bene favente tueri. Rogavi itaque eo tempore Sacratissimam Maiestatem Vestram impense serenissimi domini mei nomine, ut hanc excusationem, quod ipse dominus dux in Prussia sic prohibitus non comparere aut respondere potuerit, pro mutuo fraterno amore et iustitia, quam serenissimus dominus meus in terras Prussiae habet atque etiam pro rerum Christianarum tranquillitate, qua ad praesens maxime egent, boni consulere et benigniter admittere dignaretur iuberetque iudicio camerae, ut ea in causa ulterius non procederet et subditum principem serenissimi regis mei cum terris suis a serenissimo rege meo in feudum acceptis cum istiusmodi iuris processu deinceps non molestaret, quo multa inconvenientia, quae inde oriri possent, evitarentur.

Ad ista mihi Sacratissima Maiestas Vestra responderi et serenissimo domino meo rescribi iussit negotium hoc spectare ad imperium, cuius eo tempore conventus in Spira fuerat institutus et quod ibidem Sacratissima Maiestas Vestra datura esset operam, ut omnia ea fierent, quae iuribus et iustitiae serenissimi regis mei convenirent seque serenissimo domino meo nulla in re praeiudicaturam, sed quantum posset, gratificaturam. Cum autem Spirensis conventus exspirasset, interea quo iste conventus Ratisbonae institutus esset, iudicium camerae in causa ad instantiam administratoris processit et in vim contumaciae illustrem dominum ducem in Prussia, sic a serenissimo domino meo, ne compareret, prohibitum omnesque illi adhaerentes et faventes cum absolutione subditorum serenissimi domini regis mei a debito et iuramentis in mense Ianuario novissime praeterito bannitum declaravit et litteris suis per imperium sic bannitum publicavit ac valvis et locis publicis affixit, quas ego litteras nuper Francfordiae in nundinis in porta ecclesiae maioris affixas vidi et ad calcem perlegi. Quod cum serenissimo domino meo innotuerit, qui regni sui principem subditum ratione feudi, quod illi concessit et ob quod ille bannitus est, non deseret neque iura sua tueri ommittet, quam graviter ferat, facilis est coniectura, praesertim cum numquam prius scriptum vel auditum est, quod pro terris Prussiae quispiam regalia ab imperio ceperit vel illi paruerit praeterquam iste illustris dominus dux Prussiae Albertus, tum ordinis magister, cum frustra serenissimo regi meo reluctaretur et superiore anno ordinis istius administrator. Certum autem est plures magistros Prussiae serenissimis regibus Poloniae homagium praestitisse eosque principes regni Poloniae nuncupatos fuisse. De religionis desertione serenissimus dominus meus ipsum dominum ducem Prussiae non asserit aut pro eo intercedit, sed illis, quorum interest, liberum relinquit. Quae vero iura regni sui concernunt, illis pro debito suo cogitur intendere et ea in suis limitibus conservare, quemadmodum serenitatem eius et data regnicolis fides et sacramenta astringunt. Quapropter haec sic in notitiam Serenissimae Maiestatis Vestrae nomine serenissimi domini mei deducenda existimavi, cuius et nomine Serenissimam Maiestatem Vestram rogo summopere, velit haec apud se reputare et non permittere ob multa mala, quae ortum inde habere possent, bannum hoc terris et subditis serenissimi regis mei aliqua in parte incommodare aut ulterius distendi quam mutuo fraterno amori et observantiae serenissimi domini mei atque publicae tranquillitati convenit. Quod serenissimus dominus meus omnibus fraternis studiis et officiis cum regno, dominiis et facultatibus suis Serenissimae Maiestati Vestrae, quam debita observantia et honore semper prosequitur, compensare sedulo studebit.

Et cum iam in nonum usque annum apud Sacram Maiestatem Vestram a serenissimo domino meo orator fuerim et tandem ab eius serenitate facultatem ad patriam et ad oviculas meas redeundi impetraverim Sacrae Maiestati Vestrae humiliter supplico, ut me tam benigno et pleno responso super his et aliis, quae in scriptis dedi, cum gratia sua clementer a se dimittere dignetur. Ubicumque et quodcumque futurus sum, semper futurus sum Sacrae Maiestatis Vestrae dedittissimus ac devotissimus famulus et capellanus

Orator Poloniae

Sacra Caesarea et Catholica Maiestas.

Quanta fuerunt merita illustrissimae olim <praeclar> issimae memoriae dominae Isabellae de Aragonia ducis Barii et principis Rossani, <> matris serenissimae dominae meae reginae Poloniae, quibus serenissimo quondam <praeclarissimae> memoriae regi catholico, avo Sacrae Maiestatis Vestrae, longe fuit carissima et hinc ab omnibus in magna auctoritate habita, cum et Sacrae Maiestati Vestrae et toti Italiae, nedum Regno Neapolitano, sin <t> manifesta, supervacaneum duxi illa ad praesens recensere , unde illa ab serenissimo avo Sacrae Maiestatis Vestrae atque etiam ab eadem Maiestate Vestra omnium privilegiorum et dominiorum suorum obtinuit confirmationem, conservationem et usque ad dies vitae suae ultimos quietam pacificamque possessionem. In qua quidem <> filiam suam serenissimam dominam meam post se non parvo tempore reliquit sine quo <> vis impedimento, quo <u> sque Sacra Maiestas Vestra, licet non esset dubium seu differentia de legitimo feudi successor <e> , statum Barensem cum omnibus ad illum spectantibus capi iussisset in sequestrum, quod deinde, cum causa non esset, cur duraret ulterius post datam investituram, Sacra Maiestas Vestra relaxari et solvi mandavit, quo fa <c> to status Barensis et omnia ad illum spectantia rursus sub dicionem et potestatem serenissimae dominae meae redierunt praeterquam una defensa Sancti Laurentii dicta in Monte Serici, quam contra iura et privilegia serenissimae dominae meae fiscus et regia curia Sacrae Maiestati <s> Vestrae in regno Neapolitano hucusque in gravi detrimento serenissimae dominae meae retinuit et in usus suos reservavit. Cum tamen illam defensam cum dominio Montiserici mater serenissimae dominae meae per excambium cum felicissimae recordationis rege catholico factum, ratione cuius illa catholicae eius maiestati quasdam alias terras dedit, pacifice et sine quovis impedimento usque ad mortem tenuit et possedit sicque etiam defensa illa cum Monte Serico in possessionem serenissimae dominae meae <pervenit> . Fuerim conquestus saepius commissionesque et litteras plurimas ad collaterale consilium a Sacra Maiestate Vestra impetraverim, nihil tamen hucusque aliud obtinere potui, quam quod Sacra Maiestas Vestra mandavit novissime, ut scilicet negotium huius defensae, ad quem iure spectaret, iure determinaretur, hac tamen condicione adiecta, quod si serenissima domina mea in iustitia deficeret, Sacram Maiestatem Vestram facturam id ipsum, in litteris suis ad serenissimam dominam meam superiori anno Bruxellis XXI Februarii dat <i> s Sacra Maiestas Vestra testata est, scribens, quod, si pro Sacra Maiestate Vestra sententia in hac causa ferretur, ita cum serenissima domina mea Sacram Maiestatem Vestram acturam, ut benevolentiam erga se atque animi promptitudinem Sacrae Maiestatis Vestrae agnosceret. Prius numquam serenissima domina mea voluit intrare ad iudicium Sacrae Maiestatis Vestrae maluitque omne hoc negotium in nudam Sacrae Maiestatis Vestrae gratiam reicere, sed cum sic <Sacra> Maiestas Vestra voluit, freta istiusmodi Sacrae Maiestatis Vestrae promissis cum fisco rem determinare curavit, porro cum hiis diebus sententiam contra iura et privilegia sua serenissima domina mea hac in causa accepit, se tum ab illa non omnimode cecidisse arbitratur Sacrae Maiestatis Vestrae promissae gratiae innitens neque igitur ulterius appellare voluit, sed rem ipsam promissae Sacrae Maiestatis Vestrae gratiae remisit, quamvis et iuribus et meritis serenissimae dominae meae exigentibus, multo plura quam ea, quae eius sunt propria, concedi deberent, quandoquidem ius olim illustrissimae matris dominae meae et quod ipsa vigore successionis in eam defensam habet, vicini ibidem incolae in regno testantur et iudicialiter testati sunt, videlicet illustrissimam olim matrem serenissimae dominae meae nihil umquam alieni usurpasse, sed quietam in huius defensae possessionem quam diu vixit fuisse ideoque ut illa pacifice dominia sua omnia et hanc defensam possidebat, ita et serenissima domina mea post mortem matris suae eadem non parvo tempore citra omne praeiudicium fisci regii et cuiusvis alterius tenuit et possedit, qua de re non sine iniuria a defensae huius possessione serenissima domina mea videtur eiecta et si non merita matris serenissimae dominae meae hoc in casu deberent perpendi, aestimentur saltem ea, quae serenissima domina mea in bellis nuper in regno Neapolitano transactis nota fecit omnibus, ubi suis propriis impensis statum Barensem ab exercitibus regis Galliae defendit et alias civitates cum gentibus machinis et pulveribus suis recuperavit et sic in his supra triginta milia ducatorum pro defensione reipublicae regni Neapolitani persolvit pauloque minus subditi eius ex eodem statu persolverunt. Praeterea intra trium annorum spatium adhuc a serenissima domina mea sex milia ducatorum sunt persolvenda pluraque alia sunt servitia et merita serenissimae dominae meae pro coniunctione sanguinis fidei et amoris erga Sacram Maiestatem Vestram exhibita, quae enumerare longum esset, non debetur igitur deterioris conditionis existimari serenissima domina mea, quam fuerat olim illustrissima mater eius, quae a serenissimo rege catholico avo Sacrae Maiestatis Vestrae pro servitiis suis large fuerat remunerata. Quapropter Sacrae Maiestati Vestrae <nomine> serenissimae dominae meae supplico, ut cum ea promissam gratiam et Montem Sericum cum defensa Sancti Laurentii ex lata sententia relaxare et serenissimae dominae meae reintegrare dignetur.

Caesarea maiestas ut serenissima domina regina agnoscat optimum animum, quem habet erga suam serenitatem, hanc defensam ad se spectantem, ut indicatum est eidem, libenter et gratiose concedit, ut ea utatur quemadmodum illustrissima eius mater quam diu vixit utebatur absque nullo impedimento.

Valdesius.

Supplicavi etiam nomine serenissimae dominae meae Sacrae Maiestati Vestrae superioribus diebus Gandavii in Flandria pro bonis iam rebellium declaratorum Elegii Marre de Barulo, cui mater serenissimae dominae meae debuit quinque milia ducatorum et Nicolai Mariae <C> arazoli marchionis Castellanetae, cui etiam in quattuor milibus ducatorum fuerat obligata, de quibus serenissima domina mea quotannis non <> gentos solvit ducatos, <u> t Sacra Maiestas Vestra hoc debitum novem milium ducatorum confiscatorum serenissimae dominae meae remitteret et ex pensione non <> gentorum ducatorum clementer absolveret. Ad quod tum mihi fuit a Sacra Maiestate Vestra responsum, quod ea in re vellet informari, nondum tamen hos duos in crimine laesae maiestatis esse damnatos, quam primum vero per commissarios, quos <Sacra> Maiestas Vestra his de rebus Neapolim tunc mittere decreverat, de illorum rebellione constaret, Sacram Maiestatem Vestram ex benivolentia sua erga serenissimam reginam meam omne id, quod possibile esset, facturam.

Cum autem iam pridem isti duo rebelles s <int> reperti et ego toties ea de re Sacram Maiestatem Vestram commonerim illique supplicaverim et hucusque Sacra Maiestas Vestra mentem suam super hac petitione declarare distulerit, Sacrae Maiestati Vestrae iterum atque iterum humiliter supplico, dignetur serenissimam dominam meam ex huiusmodi pensione non <> gentorum ducatorum absolvere et in signum remunerationis eam summam, ut praemittitur, ob multa servitia, quae magnis suis impensis in regno Neapolitano praestitit et in posterum est maiora praestitura, donare atque ex innata sua benignitate, quam aliis etiam, non benemeritis, impartiri solet, in effectum consignare, si vero, ut serenissima domina mea intellexit, <Sacra> Maiestas Vestra cuidam militi Hispano pensionem centum ducatorum super Eligio Marre de Barulo iam dederit et inscripserit, ne haec donatio Sacrae Maiestatis Vestrae inficiatur, sed suum sortiatur effectum, cum illo serenissima domina mea sic pollicetur se compositur <a> m, quod iustam non sit habiturus conquerendi causam.

Caesarea maiestas concedit serenissimae reginae quicquid iuris fiscus regius in his habet, dummodo alteri non sit concessum hactenus.

Valdesius.

Benemeriti, est ut in adagio, petere solent confidentius, quod fit, quod serenissima domina mea facta audentior pro affectu, quem habet inserviendi Sacrae Maiestati Vestrae, speciatim quem gerit erga serenissimum dominum Romanorum regem Hungariae Boemiae etc., fratrem Sacrae Maiestatis Vestrae, quo illa ipsius serenissimi Romanorum regis magno studio et amore res et negotia apud serenissimum dominum meum Poloniae regem coniugem suum tractat et promovet semper et quo omnibus benivolentia et gratia Sacrae Maiestati <s> Vestrae erga eandem serenissimam dominam meam, quam illa maximi facit, fiat perspectior, mihi iniunxit, ut eius nomine Sacrae Maiestati Vestrae impense supplicarem, quatenus placeret Sacrae Maiestati Vestrae serenissimae dominae meae unam de dohanis Trani vel Monopoli concedere, quo illam singulis annis ad dies vitae eius percipere posset in tantarum expensarum recompensam, quas illa in necessitate belli novissimi Neapoli pro Sacra Maiestate Vestra profudit, unde ad inserviendum Sacrae Maiestati Vestrae per huiusmodi munificentiam sedulo reddetur propensior atque omnibus studiis et officiis, quibus umquam poterit serenissima domina mea huiusmodi beneficium promerere studebit.

Cum hi reditus ad regiam cameram spectent sintque alias adeo exhausti, ut ne ordinarios quidem sumptus sustinere queant, non posset caesarea maiestas in hoc gratificari serenissimae dominae reginae, quae in omnibus aliis rebus, quandocumque se dederit occasio, quam libentissime factura est.

Valdesius.

Superioribus annis, cum status Barensis ad instantiam illustrissimi domini Francisci ducis Mediolani causa indicta neque vocat <a> serenissima domina mea acceptus fuerat in sequestrum et deinde a Sacra Maiestate Vestra legitime relaxatus, condicio una in litteris relaxationis in favorem ipsius illustrissimi ducis concernens arcem Barensem fuit reservata, quod scilicet serenissima domina mea personam gratam et fidelem Sacrae Maiestati Vestrae in castellanum deputaret, qui <ante> quam custodiam castri susciperet, iurare deberet, quod si decerneretur statum Barensem cum his, quae ad illum spectant, ad serenissimam dominam meam iure non pertinere, ut idem castellanus sic deputatus castrum hoc in manus illius, cui status Barensis adiudicatus foret, cederet et resignaret.

Cum autem clarum est illustrissimum dominum ducem super eo statu nil iuris habere atque etiam et o <c> to annis super eo nullam iuridicam impetitionem tentasse, inconveniens serenissimae dominae meae videtur, quod ulterius in praescripta condicione haerere debeat, quapropter per me Sacrae Maiestati Vestrae supplicat eamque summop <e> re rogat, ut si se sic casus offeret, quod si castellanus, qui nunc praeest, e vivis cederet aut illa in locum eius, quando commodum videretur, alium substituere vellet, quo serenissimae dominae meae liberum esset, quemadmodum et illustrissimae olim matri <> eius fuit, ad beneplacitum suum praeficere et statuere castellanum, quem ipsa vellet et eligeret. Pollicetur autem se ex regno Neapolitano talem semper electur <a> m, qui et <Sacrae> Maiestati Vestrae et illi fidelis et obsequens sit futurus, quod cum indignum non sit, sperat se serenissima domina mea facile a Sacra Maiestate Vestra impetraturam, cui se cum facultatibus suis et omni eo, quod in servitium Sacrae Maiestatis Vestrae praestare potest, ex corde commendat.

In his, quae ad illustrem ducem Mediolani spectant, caesarea maiestas nil posset concedere aut statuere eo inaudito. Quod autem ad praefectum castri Barensis, quamquam caesarea maiestas sibi certo pollicetur serenissimam dominam reginam tum in ea, tum in aliis rebus omnibus ea facturam, quae ad conservationem illius regni sub caesarea maiestate pertinere iudicabit, attamen cum ipsa tanto intervallo ab eo regno disiuncta sit, ut non satis pernoscere possit, quinam fuerint fideles et qui ab fide aberraverit, fierique posset, <u> t arci maximi momenti praeficeret hominem caesari parum acceptum, existimans eum fidelissimum, nollet caesarea maiestas ea in re quicquam immutare, adveniente tamen casu libenter annuet, ut omnia arbitrio suae serenitatis fiant, cum sibi persuadeat caesar eam nihil facturam, quae non in rem suae maiestatis esse videatur.

Valdesius.