Visits: 1358
» CORPUS of Ioannes Dantiscus' Texts & Correspondence
Copyright © Laboratory for Source Editing and Digital Humanities AL UW

All Rights Reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopy, recording or any other information storage and retrieval system, without prior permission in writing from the publisher.

A-Z A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z


SEARCH

Other texts: full text

List Database Full text

Results found: 17

preserved: 17 + lost: 0

1 IDT  635 Georg von HÖFEN (FLACHSBINDER)    Gdańsk (Danzig)    1538-01-31

Manuscript sources:
1fair copy in German, APG, 300, 2, 1001, p. 1-4
2 IDT  723 Jan CHOJEŃSKI to Ferdinand I of Habsburg        [before 1538-03-11]

Manuscript sources:
1office copy in Latin, in secretary's hand, AGAD, LL, 6, f. 46v-52r
2copy in Latin, 16th-century, BK, 218, f. 82r-86r
3copy in Latin, 16th-century, BK, 1461, p. 391-398

Prints:
1Sumariusz No. 1295 (Polish register)
3 IDT  688 Sigismund I Jagiellon to Stanisław KOSTKA    Cracow    1538-03-24

Manuscript sources:
1fair copy in Latin, in secretary's hand, author's signature, BJ, 7870 IV, f. 9

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

9v

Generoso Servant of Stanisław KOSTKA Stanislao Kostka de StembergkServant of Stanisław KOSTKA thesaurario terrarum nostrarum Prussia, region in central Europe, bordered by Pomerania, Poland, Lithuania and Livonia. From 1466 Prussia was divided into Royal Prussia (Prussia Regalis), which was a part of the Kingdom of Poland, and Teutonic Prussia (Prussia Ordinis Theutonici) – covering the remnants of the former territory of the Teutonic Order’s state in Prussia. In 1525, the Order’s last Grand Master, Albrecht von Hohenzollern, converted to Lutheranism and became the first lay duke in former Teutonic Prussia (dux in Prussia), which from then on was called Ducal Prussia (Prussia Ducalis). At that time, as a result of the treaty of Cracow, Ducal Prussia became a fief of the kings of PolandPrussiaePrussia, region in central Europe, bordered by Pomerania, Poland, Lithuania and Livonia. From 1466 Prussia was divided into Royal Prussia (Prussia Regalis), which was a part of the Kingdom of Poland, and Teutonic Prussia (Prussia Ordinis Theutonici) – covering the remnants of the former territory of the Teutonic Order’s state in Prussia. In 1525, the Order’s last Grand Master, Albrecht von Hohenzollern, converted to Lutheranism and became the first lay duke in former Teutonic Prussia (dux in Prussia), which from then on was called Ducal Prussia (Prussia Ducalis). At that time, as a result of the treaty of Cracow, Ducal Prussia became a fief of the kings of Poland et capitaneo Golubensi fideli dilecto

9r

Sigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of AustriaSigismundus Dei gratia rex PoloniaeSigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria, magnus dux LithuaniaLituaniaeLithuania, Rus (Russia)RussiaeRus (Russia) totiusque Prussia, region in central Europe, bordered by Pomerania, Poland, Lithuania and Livonia. From 1466 Prussia was divided into Royal Prussia (Prussia Regalis), which was a part of the Kingdom of Poland, and Teutonic Prussia (Prussia Ordinis Theutonici) – covering the remnants of the former territory of the Teutonic Order’s state in Prussia. In 1525, the Order’s last Grand Master, Albrecht von Hohenzollern, converted to Lutheranism and became the first lay duke in former Teutonic Prussia (dux in Prussia), which from then on was called Ducal Prussia (Prussia Ducalis). At that time, as a result of the treaty of Cracow, Ducal Prussia became a fief of the kings of PolandPrussiaePrussia, region in central Europe, bordered by Pomerania, Poland, Lithuania and Livonia. From 1466 Prussia was divided into Royal Prussia (Prussia Regalis), which was a part of the Kingdom of Poland, and Teutonic Prussia (Prussia Ordinis Theutonici) – covering the remnants of the former territory of the Teutonic Order’s state in Prussia. In 1525, the Order’s last Grand Master, Albrecht von Hohenzollern, converted to Lutheranism and became the first lay duke in former Teutonic Prussia (dux in Prussia), which from then on was called Ducal Prussia (Prussia Ducalis). At that time, as a result of the treaty of Cracow, Ducal Prussia became a fief of the kings of Poland ac Mazowsze (Masovia) historic region in Central Poland, before 1526 an autonomous duchy and feud of the Kingdom of Poland, from 1526 included in the KingdomMasouiaeMazowsze (Masovia) historic region in Central Poland, before 1526 an autonomous duchy and feud of the Kingdom of Poland, from 1526 included in the Kingdom etc. dominus et heres

Generose fidelis dilecte.

Designavimus in oratorem nostrum ad serenissimum Ferdinand I of Habsburg (*1503 – †1564), from 1521 Archduke of Austria, from 1526 King of Bohemia and Hungary, Croatia and Slavonia as Ferdinand I, 1531-1558 King of the Romans, 1558-1564 Holy Roman Emperor; son of Philip I the Handsome and Joanna the Mad of Castile, a younger brother of Charles V of Habsburgregem RomanorumFerdinand I of Habsburg (*1503 – †1564), from 1521 Archduke of Austria, from 1526 King of Bohemia and Hungary, Croatia and Slavonia as Ferdinand I, 1531-1558 King of the Romans, 1558-1564 Holy Roman Emperor; son of Philip I the Handsome and Joanna the Mad of Castile, a younger brother of Charles V of Habsburg reverendissimum in Christo patrem dominum Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), diplomat, neo-Latin poet and traveller; 1504 royal scribe; 1507 referendary for Prussian affairs at the court of Sigismund Jagiellon; 1508-1513 royal envoy to Prussian towns and to the Prussian assemblies; 1515 secretary of the Polish legation at the imperial court; in 1516-1532 envoy in the service of the king of Poland Sigismund Jagiellon and emperors Maximilian and Charles V of Habsburg; 1529 Kulm canon; 1530-1537 bishop of Kulm; 1537-1548 bishop of ErmlandIoannem episcopum WarmiensemIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), diplomat, neo-Latin poet and traveller; 1504 royal scribe; 1507 referendary for Prussian affairs at the court of Sigismund Jagiellon; 1508-1513 royal envoy to Prussian towns and to the Prussian assemblies; 1515 secretary of the Polish legation at the imperial court; in 1516-1532 envoy in the service of the king of Poland Sigismund Jagiellon and emperors Maximilian and Charles V of Habsburg; 1529 Kulm canon; 1530-1537 bishop of Kulm; 1537-1548 bishop of Ermland, quem iam expeditionem suam ad ipsam legationem adornare iussimus. Quare mandamus Fidelitati Tuae, ut, quamprimum per suam paternitatem requisita fuerit, pro ista eius expeditione mille florenos in moneta ad rationem pecuniarum nostrarum et quinque panni Lundensis boni stamina, cuiuscumque coloris voluerit, det et extradat in effectu.

De quibus mille florenis et panno praedicto Fidelitatem Tuam quietamus per praesentes litteras nostras.

Aliter pro gratia nostra Fidelitas Tua non factura.

4 IDT   52 Council of Royal Prussia to Ioannes DANTISCUS    Marienburg (Malbork)    1538-05-08

Manuscript sources:
1copy, BCz, 1624, p. 129-132
5 IDT  306 Sigismund I Jagiellon to Ioannes DANTISCUS & Janusz LATALSKI     s.l.    [ca. 1538-05-17]

Manuscript sources:
1office copy in Latin, in secretary's hand, AGAD, LL, 6, f. 39v–42r
2copy in Latin, 16th-century, BK, 218, f. 71r-73r
3copy in Latin, 16th-century, BK, 1461, p. 377–380
4copy in Latin, 18th-century, BCz, 56 (TN), No. 29, p. 221-226
5copy in Latin, 18th-century, BCz, 273, p. 204-207
6copy in Latin, 16th-century, BCz, 282, p. 161-168
6 IDT  320 Sigismund I Jagiellon & Sigismund II Augustus Jagiellon to Ioannes DANTISCUS & Janusz LATALSKI     s.l.    [ca. 1538-05-17]

Manuscript sources:
1office copy in Latin, in secretary's hand, AGAD, LL, 6, f. 44r-v
2copy in Latin, 16th-century, BK, 218, f. 74r-v
3copy in Latin, 16th-century, BK, 1461, p. 382

Prints:
1DOGIEL 1 No. 31, p. 191-192 (in extenso)
2Sumariusz No. 1295, p. .. (Polish register)
7 IDT  721 Sigismund II Augustus Jagiellon to all and each    [Cracow]    ca. [1538-05-17]

Manuscript sources:
1office copy in Latin, in secretary's hand, AGAD, LL, 6, f. 44r-v
2copy in Latin, 16th-century, BK, 218, f. 74v-75r
3copy in Latin, 16th-century, BK, 1461, p. 383

Prints:
1DOGIEL 1 No. 32, p. 192 (in extenso)
2Sumariusz No. 1295 (Polish register)
8 IDT  722 Sigismund I Jagiellon to Janusz LATALSKI    [Cracow]    [ca. 1538-05-17]

Manuscript sources:
1office copy in Latin, in secretary's hand, AGAD, LL, 6, f. 44v-45r

Prints:
1Sumariusz No. 1295 (Polish register)
9 IDT    1 Certificate of marriage between Diego GRACIÁN de Alderete & Juana DANTISCA    Pozaldez    1538-05-19

Manuscript sources:
1fair copy in Latin, AAWO, AB, D. 68, f. 201

Prints:
1Españoles part 1, No. 33, p. 101 (Spanish translation)
10 IDT  183 Thorn Town Council to Ioannes DANTISCUS        1538-05-31

Manuscript sources:
1fair copy, BCz, 1596, p. 523-526
11 IDT  523 Stanisław GÓRSKI to Klemens JANICKI    Cracow    1538-06-10

Prints:
1Materiały No. 103, p. 69-73

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

Credo ego te iam diu in exspectatione mearum litterarum esse, ex qoibus non modo quantum te amem, verometiam aliquid rerum domesticarum cognosceres. Scio enim, qnomodo omnibus peregrinantibus gratum esse soleat etiam de minimis rebus, quae domi gerantur, fieri certiores. Oro ignoscas, quod tarn sero meas accipis litteras, neque id meae obliyioni, aut negligentiae asscribas velim, sed eorum, qui ad vos eunt ob- scurae et clanculariae profectioni. Ad litteras primum tibi respondebo, deinde de nego- tiis nostris domesticis mixte et confuse, ut primum quicquid in mentem veniet, per- scribam, externa etiam, quae scivero, adiungam. Salyum te et incolumem cum sociis et comitibus tuis in Italiam pervenisse valde (ut debeo) laetor. Verumtamen non mediocriter sum perturbatus, quod in catarrhum prolapsum te esse scripsisti, qua ex re non mediocrem coepi dolorem. Tam enim salus tua chara mihi est atque mea propria; oro, serva te, curesque, ut hoc malo quampri- mum libereris. Non ignoras ipse, quam ea maledicta lues omnium morborum sit causa et origo. Seryi ergo valetudini tuae et his omnibus, quae malum hoc augent, abstine. Spero autem et opto, quod id non diutumum sit futurum, cum et curam, quam oportet. adhibueris et coelo isti atque aurae moliori assueveris. Nos hie vota pro te facimus, ut firma semper atque optata perfruaris valetudine. Episcopatus nostros sic distributes esse scias: episcopatus Gracoviensis dno Gam- rate datus est; Jacobus Buczacki ex Chelmensi episcopatu ad Plocensem est transla- tus, Camenecensis vero episcopus ad Chelmensem ascendit. Episcopatus vero Camene- censis adhuc vacat. Sunt nonnulli, qui iilum ambiunt, non propter honorem quidem pontificalem, sed ut ex hoc arido veluti saltum facturi ad pinguiorem ascendant; non qnaeritur hie res divina, sed divitiae et opes petuntur. Lucas de G6rka, electus Cuia- yiensis, pace tua scribo, diu de episcopatu Cracoviensi pependit in spe, optatum non tulit, quaerens lucrum, non fecit sumptum, vel quod Lucas Simon esse noiuit^ vel quod (uti plerique credunt) animum sibi eripi crederet, si partem aliquam opum diu colle- ctarum in largitionem profunderet. Is postquam alium genere, aetate, gravitate, iudi- cio, existimatione, mentis, ut homines dicunt, inferiorem praeferri sibi vidit in epi- scopatu Cracoviensi, tacite id quidem ille, sed tamen acerbissime tulit, adeo ut praeter alia obscuriora doloris et offengionis signa, iegationem publicam ad regem Ferdinandum, ad qaam iam erat magno comitatu et splendore paratus, repudiaverit, praetexens se per valetudinem et labores senectutis obire illam non posse. Sunt, qui dicant, ex inti- mioribus eius, post repulsam banc et Cuiaviensem quoque episcopatum ponere ilium atque abicere voluisse, ni Alius ^) patrem desperatione et dolore ira furentem a pro- posita sententia cum aliis multis persuasionibus, turn hac praecipue ratione continuisset, ne si neque episcopi, neque palatini dignitatem haberet, contemptibilis esset in extre- ma senecta, qui tamen per omne vitae tempus honores amplissimos summa cum digni- tate sua gessisset, grave, turpeque fere non esse eundem, qui prius fueris. Sed (ut apud te libere loquar) homini ambitioso et habendi cupido persuadere in eam partem facile fuit. Haec enim domus hoc unum maxime curavit, ut Croesi divitias congereret. Quae res his, qui futura de longe prospiciunt, quantum probetur, tuum et aliorum esto indicium. Equidem et ipse nihil audio, discessit itaque is electus Cuiayiensis ex hac urbe in Magnam Poloniam non omnino laetus. Filius autem eius dnus Andreas assidue hie commoratur, nee hoc toto tempore, ut funus Johannis Chojeiiski, episcopi Cracovien- sis, est sepultum, Poloniam suam revisere voluit. Sed et in hoc sunt mysteria. Nobi- litas Maioris Poloniae, quae nondum ex illo fremitu Leopoliensi refrixit, secessioneque ilia nuntiorum suorum in praeteritis comitiis irritata, contributiones tum institutas edere non vult, dira quaedam exactoribus minitans, et ministerialem iam unum, qui pignoribus solutionem contributionum urgebat, necarunt, alios vi pepulerunt. Idcirco Andreas de G6rka, magnus Magnae Poloniae capitaneus, libenter nunc ab exsequendo officio capitaneali Maioris Poloniae abest, vel quod repulsa paterna oflfensus conniveat ad ea, quae illic turbulenter geruntur, vel ne si illos homines invites potestate officii ad conferendum tributum cogeret, in periculum aliquod, aut in odium provincialium suorum incurrat, quae tamen haec omnia non incredibilia plerisque videntur; itaque dubium est, an haec pecunia contributionis publicae exigi potent in illis terns, quae valde est necessaria ad prosequendum bellum Valachicum, de quo tibi paulo post per- scribam. Incendium itaque nostrum domesticum suff^ocatum quidem, at non exstinctum esse intelligis, quod ne gravius post erumpat, verendum est. Gonspirationes etiam non- nullae fieri dicuntur, quae nihil unquam boni pepererunt. Sed et illi, qui in comitiis Petricoviensibus, praetextu reipublicae turbatae et seditionis excitatae, sacramento ob- ligati sunt, non sunt adhuc hoc vinculo soluti. Rex, quoties pro eis rogatur, delibera- turum se respondet. Sunt, qui in futurum non bene sperent, verum si volet Deus, eva- nescent ista et meliores, quam speramus, habebunt exitus. Dum tibi perscribere singula conor, ab episcopis ad tumultus nescio quos delapsus sum; redeo ad nostros pontifices. Dominum Gamratum non aliud magis iuvit ad obti- nendum Cracoviensem episcopatum, quam quod in praeteritis comitiis Petricoviensibus, ubi tu aderas, solus hie pontifex ultra omnes pane suo, potu, mensa, comitatu nuntios terrarum ad turbandas res propensos ad bene consulendum de republica consuluerit. Sed ut nausatiores indicant, plus ab iis adiutus est, quos tu pro tua perspicacitatc in- telligere debes. Mira propensio est et inconsultus quidam favor atque impetus animi, viri digni iacent. Satis vos isthic multo plura de his rebus. An per ostium? Deus scit, Magnae sunt nundinae; longe a priscis illis moribus deflexum est. Dnus de Buczac cum peteret episcopatum Plocensem, negare non potuit pensionem mille florenorum, quos sin- gulis annis pro reficiendis arcibus finitimis in Eussia solvet. Color est repertus; ego ne unam quidem tegulam eius aedificii video. De bello Valachico paucis accipe. Capitaneus Camenecensis et dux Helias scripse- runt waiwodam Valachiae mandasse universis suis populis, ut at bellum sint parati et armis, viris et equia instracti. Nog contra paramus exercitnm adversum Valachos, iiit^rea tameit petente Valacho et nobis nondam paratis, ooncessae sunt ilU aliquot septimaiianun indaciae, quae ad secnndam diem jQuii dorant. Iiiterea tanien exercitns uo9ter triginta millinm scribitur ad ulciscentinm Valachnm ipsnm; pedites multi enint, volnntarii pene mniti accedent. Dims Tarnowski dux exercitus factus. Rogandus nobis Dims Dens est, ut res nostras felices esse velit. Rex etiam noster adolescens, iussu patris ac domino Tarnouio suadente, post octavas Corporis Christi) ibit Leopolim ad recensendum et lustrandum hunc exercitnm; quae eiu9 profectio multis placet, quod felix, faustum ac fortunainm sit illi et reipnblicae nostrae. Dnos Andreas de Gorka, castellanus Posnanieiisis, eqnos, arma et alinm belli ap- paratam inssit ex Posnania in Russian) duel, quo cum rege ipso adoloscente centum qoiiqaaginta eqnitibus comitatas proficiscittir. Ambo magistri curiae Opaleniczki et Wolski cum Rege ibunt. Electus PosQaaieDsis Olesiiicki ^) iam praecessit ad bona sua patema et ilia sese ft. eomitatum sunm adomat pro dignitate et Regem comitabitur. Parant se et alii plu- rimi optimatum filii tarn poloni, quam lithuani ad hoc iter Leopoliense. Sunt hie nuntii a caesare Precopiensi, qui caesaris sni nomine exigunt a Hte Regia triginta millium douativiim, quod sibi per tres annos retentum esse queruntur, quod nisi Rex eis persolverit, minitautur caesareum snum cnm omni potentia sua terras et. dominia Regiae Mtis invasurom. Adhuc non sunt a nobis expediti, dubinm siquidem esi, an iidem tartari accepto a nobis donativo abstinebunt ab hostilitate in nos. Res est in deliberatione, Valaehns enim permjssu Turei tartaros contra nos cooduxit. Dubii timoris res haec plena est, ne si tartaris douativum dederimns, armatiores cos et in- Htructiores in nos nostra pecunia faciamus. Haec enim gens, barbara neque pudorem, ne(iue fldem novit. Lithuani tamen mox facto inter se coaventa captoque consilio pa- rati contra hosee tartaros erant. Dqi Atoschorom magnas caecas factus est, mater Tero sua dux etiam magna mortua est; altns est Dens eorum malitiam, qui patruos et consanguineos sues duces, i)no facilius rebus potirentnr, per scelus ingularunt. Fortasse in hoc casu novatio erit aliqoa. Ex Hungaria ac Germania nuntiatnr turcos maxima vi et potentia in Hungariam esse ventaros, magnam vim navigiorum in flamtne Dannbio paratam stare, quae adversa aqua duci debebnnt. Pontes tres in flumine Dannbio per turcos esse fabricates ad tra- (lucendos exercitus suos, quos fernnt hoc anno in Hungariam adyentare, ut illam occu- pent. Ego vero metuo, ne Turcns hanc manum ad Yalacbiam occupandam ducat. Aiunt etiam Hnngaros apparatus bellicos facere, sed ea fama est tenuis. Ferunt regent Ferdinandtim exercitum colUgere, qnem Turco opponat. Hoc idem principes Oennaniae agere afBnnant, non tarn ut res Ferdinandas tuteutur, a quo sibi metuunt, qnam ut periclitauti regno Hungariae succurrant. Fait hie apud nos Brodericus, regis Johaunis orator, egit de servando regno Han- gariaa ab imminenti discrimine, quem secnta est inter nostros homines ea fama, tanquam rex Johannes cuperet sibi desponsari Isabellam nostram, rege Ferdinando non invito. K^o id tibi non affirmo, non enim, an verum sit, novi. Verum quantum ex signis et indiciis plurimis coiligere licet, facile in eam opinionem venio, nt assentiar ei famae.

Ferunt reges nostros cum Ferdinando et Iohanne regibus conventuros, si modo haec turbae bellicae paululum conquieverint, inter quos rex noster certam pacem sit edicturus et coniugiis atque affinitatibas firmaturus. Qua quidem de re ac etiam de connubio regis nostri invenis cum fiiia regis Ferdinandi consumando, tractant hoc tempore cum ipso Ferdinando rege legati nostri Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), diplomat, neo-Latin poet and traveller; 1504 royal scribe; 1507 referendary for Prussian affairs at the court of Sigismund Jagiellon; 1508-1513 royal envoy to Prussian towns and to the Prussian assemblies; 1515 secretary of the Polish legation at the imperial court; in 1516-1532 envoy in the service of the king of Poland Sigismund Jagiellon and emperors Maximilian and Charles V of Habsburg; 1529 Kulm canon; 1530-1537 bishop of Kulm; 1537-1548 bishop of ErmlandIohannes DantiscusIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), diplomat, neo-Latin poet and traveller; 1504 royal scribe; 1507 referendary for Prussian affairs at the court of Sigismund Jagiellon; 1508-1513 royal envoy to Prussian towns and to the Prussian assemblies; 1515 secretary of the Polish legation at the imperial court; in 1516-1532 envoy in the service of the king of Poland Sigismund Jagiellon and emperors Maximilian and Charles V of Habsburg; 1529 Kulm canon; 1530-1537 bishop of Kulm; 1537-1548 bishop of Ermland, episcopus Varmiensis, et Ianussius Latalski, palatinus Posnaniensis, qui ad eum Wrocław (Breslau, Vratislavia), city in southwestern Poland, on the Oder river, historical capital of Silesia, from 1526 ruled by the HabsburgsVratislaviamWrocław (Breslau, Vratislavia), city in southwestern Poland, on the Oder river, historical capital of Silesia, from 1526 ruled by the Habsburgs missi sunt, quorum reditum brevi post speramus.

Palatinides Erasmus Kretkowski septima maii missus in legatione ad imperatorem Turcorum de negotio valachico et de rebus hungaricis acturus, idque ex instructione regis Johannis, quam Brodericus episcopus huc veniens attulerat.

Dicam tibi unum, quod libenter audies, quod cum magna laude diii Samuelis Maciejowski, decani Cracoviensis, est coniunctum. Brodericus, vir doctus, ut scis, et magno iudicio praeditus, legationem cum dixisset in primo aditu suo ad regem nostrum, accepit responsum a domino Tarlone episcopo; postea Broderico valedicenti et hinc discedenti dominus Samuel nomine regie secundum responsum dedit. In quo ita Broderico placuit mundities verborum et sermonis gratia, et iudicium ac prudentia maior quam pro aetate, vel ad hospicium ex Arce accepto hoc responso reversus ad tabulam plerisque viris bonis audientibus dixerit haec verba: »Rgo, inquit, cum dominum Samuelem a Rege mihi respondentem audirem, admiratus sum hominem dicentem, cuius verbis ita mutatus fui, ut disertissimum ilium Petrum Tomicium revixisse in eo existimarem. Non Tarloni, quamvis et ipse sit homo doctus, sed Samueli haec laus a viro sapiente tributa est. Quid tu de hoc adolescente speres, qui Tomicio illi summo ac sapientissimo viro comparetur? Certe hic unus ex omnibus est, qui honore atque fortuna amplissima dignus est. Rex eo multum utitur, is dat responsa regia, is legationes format et magni momenti negotia intra et extra Regnum agit, vita eius sancta est ac ab omni turpitudine aliena. Cuius ego sum verissimus testis, quippe cum quo multos annos exegi, et tamen huic tantae virtuti invidetur a nonnullis malevolis et non probatis moribus hominibus, quibus integritas eius est formidini, si is ampliori fortuna illustraretur, propterea quod effrenatis eorum cupiditatibus esset offecturus. Dant itaque operam, ne evolet altius, ne sit aut cancellarius regni, aut episcopus. Sed si Deus volet, invitis illis fiet, redibitque rursus explosa virtus.

Hosio nostro tantus honor est factus, quantus nulli unquam antea ex secretariis. Rex senior, relatu domini Samuelis, audiens de Hosii doctrina, vitae sanctimoniae, rerum usu, quem nihil tale opinantem vetuit, ne cuiquam se alteri domino addiceret, cooptavit eum inter suos secretarios et centum marcas annuas obtulit, donec sacerdotiis providebitur.

Illud vero permirum est, quod tu ad me persumpsisti, quondam isthac euntem ad Romanam Urbem vobis narrasse tale quiddam apud nos novum natum esse, quod nullis unquam ante temporibus hic apud nos contigisset; id quod tu propter rei vel magnitudinem, vel indignitatem non es ausus nominare. Quapropter ad odam Horatianam me relegas, ut ex his ambagibus ad notitiam rei perveniam, ex qua tamen oda, quidnam illud sit, pervestigare non potui, quandoquidem nihil hic eiusmodi natum esse constat, quod cum hac oda congruere posset. Si nundinas et mercatus intelligis, ea vero Vetera iam sunt et obsoleta, ut nulli plane mirum aut novum videri id debeat, quemadmodum tu multa in hoc genere facta esse non ignoras. Sed ea multorum est culpa. Sin proditionem aliquam, aut coniurationem in necem alicuius dicis, nihil hic plane audio, cum tamen ad aures meas multa arcana veniant. Quare quod restat, movet mihi oda tua suspicionem dictum esse aliquid tanquam in eo loco, ubi summa rerum est, per impudititiam aliquid peccatum esset. At ego tibi persancte iuro, si id esse fertur, falsissimum illud et mendacissimum esse. Aperirem ego tibi omnia pro mutua beneficentia et coniunctione nostra. Sed omnia hic sunt tam casta, tam munda, ut ne minima quidem eius labis suspitio locum habere possit, si quid esset, non oculos, non aures meas, non linguas hominum effugeret, cum occultissima quaeque tempus ipsum revelet.

Laura italica foemina, quae Lubomirio ante annum nupsit, post festa Paschatis huc veniens, in domo, ubi virgines et matronae degunt, Regina iubente, infantem peperit. Faustina, altera itala, uxor Scoruthae ex Russia, paulo ante huc veniens, infantem alium edidit. Ita hae et aliae foeminae, quas hic Regina nostra maritis elocaverat, dum sunt partui vicinae, solent ad Reginam huc venire, ut hic inter peritas obstetricum manus enitantur, quod conceptum alvo gestarunt. Adeo domina nostra famulas suas italas amat. Haec igitur fortasse res male audit et gignit istas suspiciones indecoras, dum aliter atque est narratur. Reliqua credas esse casta omnia. Divinando si adhuc rem non attigi, equidem omnem iam divinationem meam consumpsi. Itaque tu mihi significabis sive aperte voles, sive tectis aut suppressis nominibus; rem secretissime tenebo.

Ego amore meo in te inflammatus et studio colloquendi tecum, longius sum progressus, quam putaram; tempus est, ut sistam calamum et te non distineam. Tu dabis veniam garrulitati meae; confidenter ad te scripsi omnia, tu vicissim amice ac prudenter facies, ut ea ita teneas, ne libertas mea, qua apud te uter, mihi noceat.

12 IDT   44 Ferdinand I of Habsburg to all and each    Wrocław (Breslau)    1538-06-16

Manuscript sources:
1fair copy in Latin, in secretary's hand, author's signature, AGAD, Zbiór Dokumentów Pergaminowych, 5421
2office copy, BCz, 1596, p. 498-501
13 IDT  736 Tiedemann GIESE to Sigismund I Jagiellon    Löbau (Lubawa)    1538-08-02

Manuscript sources:
1copy in Latin, 16th-century, BCz, 1597, p. 45-46

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

Quoniam nunc primum mihi plenam possesionem Kulm diocese (Chełmno diocese)ecclesiae CulmensisKulm diocese (Chełmno diocese) assecuto contigit frui gratia et amplissimo beneficio Serenissimae Maiestatis Vestrae, litteris Romanis sero admodum ad me perlatis, non aversabitur Maiestas Vestra tamquam serum meae fidelitatis et subiectionis officium, quod illi semper quidem debui, sed cum dignitate et fructu ante usum delatae ditionis praestare non potui. Animi quidem mei gratitudinem pro accepto beneficio ante hac litteris meis testatus sum, et quamvis nondum inauguratus, libenter tamen pro virili mea parte, consiliis et laboribus publicis pro honore ac commodis Maiestatis Vestrae et Royal Prussia (Prussia Regalis), region, part of Prussia annexed to the Kingdom of Poland in 1466 under the provisions of the Second Peace of Thornhuius reipublicaeRoyal Prussia (Prussia Regalis), region, part of Prussia annexed to the Kingdom of Poland in 1466 under the provisions of the Second Peace of Thorn hactenus me praebui. Nunc vero sortem mihi destinatam Dei favore adeptus me meamque ecclesiam et subditos Sacrae Maiestati Vestrae, cuius gratia et mera benignitate omnia haec mihi provenerunt, devotissime subicio, ac clementiae, protectioni et directioni eius humillime offero atque commendo, rogans quam maxima possum supplicitate, Sacra Maiestas Vestra dignetur me in hoc gradu fidelem subditum et capellanum suum agnoscere, ac pro imperio suo utendum in protectionem et gratiam suam suscipere, inque meis et ecclesiae meae iuribus clementer conservare. Mihi nihil erit neque sanctius neque magis curae, quam in fide et obsequiis Maiestatis Vestrae illiusque serenissimi Sigismund II Augustus Jagiellon (Zygmunt II August) (*1520 – †1572), 1529-1572 Grand Duke of Lithuania (ruled from 1544); 1530-1572 King of Poland (crowned vivente rege (ruled from 1548, after the death of his father); son of Sigismund I Jagiellon and Bona SforzafiliiSigismund II Augustus Jagiellon (Zygmunt II August) (*1520 – †1572), 1529-1572 Grand Duke of Lithuania (ruled from 1544); 1530-1572 King of Poland (crowned vivente rege (ruled from 1548, after the death of his father); son of Sigismund I Jagiellon and Bona Sforza domini mei clementissimi ac incliti Poland (Kingdom of Poland, Polonia)regniPoland (Kingdom of Poland, Polonia) fidelem praestare consiliarium huncque mihi collatum honorem et statum, ac quicquid reliquum est aetatis et virium, meque ipsum honori et commodis Vestrarum Maiestatum devotissime impendere, ac ita me measque actiones ad omnem Maiestatis Vestrae voluntatem componere, ut mea devotio accepta illi grataque semper sit futura, egoque valeam Maiestatis Vestrae eiusque serenisssimi filii gratiam uberiorem promereri. Pro quarum salute et incolumi statu, ut cum clero meo dominum Deum assiduis precibus orem, scio me esse debitorem. Commendatio Sacrae Maiestatis Vestrae ad Paul III (Alessandro Farnese) (*1468 – †1549), 1493 elevated to cardinal; 1524 Cardinal-Bishop of Ostia; 1534-1549 Popesummum pontificemPaul III (Alessandro Farnese) (*1468 – †1549), 1493 elevated to cardinal; 1524 Cardinal-Bishop of Ostia; 1534-1549 Pope et reverendissimum dominum Antonio Pucci (*1484 – †1544), 1517-1521 papal nuncio in Switzerland; 1518-1541 Bishop of Pistoia; 1529-1541 Bishop of Vannes; 1529-1544 Penitentiary Major; 1531-1541 Cardinal of SS. IV Coronati; 1541-1542 Cardinal of Santa Maria in Trastevere; 1542-1543 Bishop of Albano; 1543-1544 Bishop of Sabina; 1532-1544 Cardinal Protector of the Kingdom of Poland and Portugal (WOJTYSKA 1977, p. 243; CE, p. 122-123)Poland (Kingdom of Poland, Polonia)regniPoland (Kingdom of Poland, Polonia) protectoremAntonio Pucci (*1484 – †1544), 1517-1521 papal nuncio in Switzerland; 1518-1541 Bishop of Pistoia; 1529-1541 Bishop of Vannes; 1529-1544 Penitentiary Major; 1531-1541 Cardinal of SS. IV Coronati; 1541-1542 Cardinal of Santa Maria in Trastevere; 1542-1543 Bishop of Albano; 1543-1544 Bishop of Sabina; 1532-1544 Cardinal Protector of the Kingdom of Poland and Portugal (WOJTYSKA 1977, p. 243; CE, p. 122-123) (pro qua humillimas ago gratias) in eo, quod gratiam mihi in expeditione faciendam concernit, tam non fuit mihi usui, ut inde etiam ad expilandum me sint irritatiores facti hi, qui ei negotio praesunt, non diffitentes, quod ob factas nuper in expeditione aliquot BCz, 1597, p. 46 ecclesiarum regni condonationes cogar hanc luere rigidam exactionem, immaniter hidden by binding[r]r hidden by binding quidem sum tractatus, neque profuit testibus quoque docuisse. Ecclesiae meae decrementa ac hidden by binding[c]c hidden by binding omnia, quae S(acra) or S(erenissima)S(acra)S(acra) or S(erenissima) Maiestas Vestra graviter se ferre exposuerat, quin non parum plura a me etiam extorquerent, quam proxime reverendissimus dominus Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), diplomat, neo-Latin poet and traveller; 1504 royal scribe; 1507 referendary for Prussian affairs at the court of Sigismund Jagiellon; 1508-1513 royal envoy to Prussian towns and to the Prussian assemblies; 1515 secretary of the Polish legation at the imperial court; in 1516-1532 envoy in the service of the king of Poland Sigismund Jagiellon and emperors Maximilian and Charles V of Habsburg; 1529 Kulm canon; 1530-1537 bishop of Kulm; 1537-1548 bishop of Ermlandantecessor meusIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), diplomat, neo-Latin poet and traveller; 1504 royal scribe; 1507 referendary for Prussian affairs at the court of Sigismund Jagiellon; 1508-1513 royal envoy to Prussian towns and to the Prussian assemblies; 1515 secretary of the Polish legation at the imperial court; in 1516-1532 envoy in the service of the king of Poland Sigismund Jagiellon and emperors Maximilian and Charles V of Habsburg; 1529 Kulm canon; 1530-1537 bishop of Kulm; 1537-1548 bishop of Ermland coactus est non sine iniuria impendere. Quod S(acram) or S(erenissimam)S(acram)S(acram) or S(erenissimam) Maiestatem Vestram ut cuius non parum etiam interest hoc nosse, pro mea erga illam fide, et meo ipsius dolore non potui celare, humilime rogans, Maiestas Vestra si praesentibus non potest, saltem futuris ecclesiae meae tantis concussionibus remedia ferre dignetur. Administrationem episcopatus Pomezaniensis, quam mihi S(acra) or S(erenissima)S(acra)S(acra) or S(erenissima) Maiestas Vestra iniunxit, tametsi mihi onerosam, tamen pro honore et utilitate ipsius Maiestatis Vestrae et subditorum illorum libenter feram, et studebo in illa quoque meam diligentiam probare S(acrae) or S(erenissimae)S(acrae)S(acrae) or S(erenissimae) Maiestati Vestrae. Cuius gratiae me subditissime commendo, votis omnibus optans illi cum tota domo regia valetudinem firmam et contra hostes victoriosi nominis gloriam ac sucessus ubique felices.

14 IDT   46 Novitates (letter of UNKNOWN to UNKNOWN)    Cracow    1538-11-07

Manuscript sources:
1fair copy, BCz, 1596, p. 535-537

Prints:
1Listy polskie 1 No. 55, p. 122-124 (in extenso)
15 IDT  266 Response of Ioannes DANTISCUS for a legation of Albrecht I von Hohenzollern-Ansbach     s.l.    1538-12-24

Manuscript sources:
1copy in German, 16th-century, GStA PK, XX. HA Hist. StA Königsberg, HBA, H, K. 767, No. IV.20.18, not numbered, p. [1-4]
2copy in German, 16th-century, GStA PK, XX. HA Hist. StA Königsberg, HBA, H, K. 767, No. IV.20.18, not numbered, p. [5-8]

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

1

Antwort ms 1 so,
ms 2 von
soms 1 so,
ms 2 von
Christoph von Kreytzen (*1512 – †1578), son of Melchior von Kreytzen; at least in 1550-1564 burgrave of Königsberg; at least since 1530 treasurer (Kammerer) and advisor to duke Albrecht von Hohenzollern (outplaced by the "new advisors" nestled in Ermland) (SZORC 1990, p. 89; BORAWSKA 1984, p. 232; ORACKI 1984, p. 155; HARTMANN 1525-1550, No. 491, 534, 1164)Cristoff von ms 1 Kreizen,
ms 2 Kreytzen
Kreizenms 1 Kreizen,
ms 2 Kreytzen
Christoph von Kreytzen (*1512 – †1578), son of Melchior von Kreytzen; at least in 1550-1564 burgrave of Königsberg; at least since 1530 treasurer (Kammerer) and advisor to duke Albrecht von Hohenzollern (outplaced by the "new advisors" nestled in Ermland) (SZORC 1990, p. 89; BORAWSKA 1984, p. 232; ORACKI 1984, p. 155; HARTMANN 1525-1550, No. 491, 534, 1164) ms 1 eingebracht,
ms 2 eyngepracht
eingebrachtms 1 eingebracht,
ms 2 eyngepracht
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted

ms 1 Des,
ms 2 Dess
Desms 1 Des,
ms 2 Dess
ms 1 byschoffs,
ms 2 bishoffs
byschoffsms 1 byschoffs,
ms 2 bishoffs
von ms 1 Helspergs,
ms 2 Helsspurgk
Helspergsms 1 Helspergs,
ms 2 Helsspurgk
ms 1 antwort,
ms 2 antwurt
antwortms 1 antwort,
ms 2 antwurt
den ms 1 24,
ms 2 XXIIII
24ms 1 24,
ms 2 XXIIII
ms 1 decemb(ris),
ms 2 decembriss
decemb(ris)ms 1 decemb(ris),
ms 2 decembriss
der freuntlichen nachparlichen zuentpieten ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
besuchung ms 1 unnd,
ms 2 und
unndms 1 unnd,
ms 2 und
ms 1 wunschung,
ms 2 wunshung
wunschungms 1 wunschung,
ms 2 wunshung
ms 1 meyns,
ms 2 m(eyns)
meynsms 1 meyns,
ms 2 m(eyns)
ms 1 g(nedig)st(en),
ms 2 g(nedigsten)
g(nedig)st(en)ms 1 g(nedig)st(en),
ms 2 g(nedigsten)
ms 1 hern,
ms 2 h(ern)
hernms 1 hern,
ms 2 h(ern)
des ms 1 herzogen,
ms 2 hertzogen
herzogenms 1 herzogen,
ms 2 hertzogen
in Preussen ms 1 etc.,
ms 2 /
etc.ms 1 etc.,
ms 2 /
thut ms 1 sich,
ms 2 sych
sichms 1 sich,
ms 2 sych
der her ms 1 bischoff,
ms 2 bishoff
bischoffms 1 bischoff,
ms 2 bishoff
ms 1 hochlichen,
ms 2 hochlich
hochlichenms 1 hochlichen,
ms 2 hochlich
ms 1 bedanck(en),
ms 2 bedancken
bedanck(en)ms 1 bedanck(en),
ms 2 bedancken
ms 1 etc.,
ms 2 /
etc.ms 1 etc.,
ms 2 /

ms 1 Unnd,
ms 2 Und
Unndms 1 Unnd,
ms 2 Und
was die ms 1 lands,
ms 2 landts
landsms 1 lands,
ms 2 landts
ordnung und den ms 1 gebrechen,
ms 2 geprechen
gebrechenms 1 gebrechen,
ms 2 geprechen
des ms 1 gesinde lohons(?),
ms 2 gesindts
gesinde lohons(?)ms 1 gesinde lohons(?),
ms 2 gesindts
halben ms 1 anlangt,
ms 2 anlanngt
anlangtms 1 anlangt,
ms 2 anlanngt
/ ms 1 vermercket,
ms 2 vermerckt
vermercketms 1 vermercket,
ms 2 vermerckt
ms 1 sein,
ms 2 seyn
seinms 1 sein,
ms 2 seyn
ms 1 g(enade),
ms 2 genade
g(enade)ms 1 g(enade),
ms 2 genade
auch ms 1 nichtsweniger,
ms 2 nichts weniger
nichtswenigerms 1 nichtsweniger,
ms 2 nichts weniger
das ms 1 mein,
ms 2 meyn
meinms 1 mein,
ms 2 meyn
g(nediger) h(err) das / als der ms 1 hochverstendige,
ms 2 hochverstendyge
hochverstendigems 1 hochverstendige,
ms 2 hochverstendyge
furst / ms 1 weisslich,
ms 2 weysslich
weisslichms 1 weisslich,
ms 2 weysslich
ms 1 unnd,
ms 2 und
unndms 1 unnd,
ms 2 und
ms 1 wol,
ms 2 woll
wolms 1 wol,
ms 2 woll
ms 1 bedacht,
ms 2 bedocht
bedachtms 1 bedacht,
ms 2 bedocht
hette / s(ein) g(nad) achten es auch ms 1 vorseher,
ms 2 fur ser
vorseherms 1 vorseher,
ms 2 fur ser
mechtig nutze ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
und hoch ms 1 vonnott(en),
ms 2 vonnotten
vonnott(en)ms 1 vonnott(en),
ms 2 vonnotten
/ es wurde auch bey ms 1 inn,
ms 2 in
innms 1 inn,
ms 2 in
in auff allen ms 1 tagfart(en),
ms 2 tagfartten
tagfart(en)ms 1 tagfart(en),
ms 2 tagfartten
ms 1 darvonn,
ms 2 dar fon
darvonnms 1 darvonn,
ms 2 dar fon
ms 1 gereth,
ms 2 geredt
gerethms 1 gereth,
ms 2 geredt
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
ms 1 landes,
ms 2 landts
landesms 1 landes,
ms 2 landts
ordnung werden auch auffgericht / es werde aber keyne ms 1 gehalt(en),
ms 2 gehalten
gehalt(en)ms 1 gehalt(en),
ms 2 gehalten
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
und man ms 1 hilde,
ms 2 hylde
hildems 1 hilde,
ms 2 hylde
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
auch nicht daruber ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
ms 1 dieweil,
ms 2 dieweyl
dieweilms 1 dieweil,
ms 2 dieweyl
aber ms 1 meyn,
ms 2 m(eyn)
meynms 1 meyn,
ms 2 m(eyn)
g(nediger) h(err) ms 1 lant,
ms 2 landt
lantms 1 lant,
ms 2 landt
und ms 1 das,
ms 2 des
dasms 1 das,
ms 2 des
ms 1 bistumb,
ms 2 bisthumb
bistumbms 1 bistumb,
ms 2 bisthumb
gleich als abgesundert von ms 1 genemteil,
ms 2 genen teyll
genemteilms 1 genemteil,
ms 2 genen teyll
so wolt ms 1 seyn,
ms 2 sein
seynms 1 seyn,
ms 2 sein
ms 1 gnad,
ms 2 g(nad)
gnadms 1 gnad,
ms 2 g(nad)
auch ms 1 alsbalde,
ms 2 alsbaldt
alsbaldems 1 alsbalde,
ms 2 alsbaldt
ms 1 nothing written ,
ms 2 \
ms 1 nothing written ,
ms 2 \
noch ms 1 diesenn,
ms 2 diesen
diesennms 1 diesenn,
ms 2 diesen
ms 1 [t]agenn,
ms 2 tagenn
t paper damaged[t]t paper damagedagennms 1 [t]agenn,
ms 2 tagenn
/ die jenigen / die darumb ms 1 wissen,
ms 2 wyssen
wissenms 1 wissen,
ms 2 wyssen
/ und ms 1 dieselbig(en),
ms 2 dieselben
dieselbig(en)ms 1 dieselbig(en),
ms 2 dieselben
ms 1 aufgericht(en),
ms 2 auffgerichten
aufgericht(en)ms 1 aufgericht(en),
ms 2 auffgerichten
ms 1 landes,
ms 2 lands
landesms 1 landes,
ms 2 lands
ordnung ms 1 verfordern,
ms 2 verforderen
verfordernms 1 verfordern,
ms 2 verforderen
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
und sich aller ms 1 sachenn,
ms 2 sachen
sachennms 1 sachenn,
ms 2 sachen
ms 1 gelegenheit,
ms 2 gelehenheyt
gelegenheitms 1 gelegenheit,
ms 2 gelehenheyt
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 dieweil,
ms 2 dieweyll
dieweilms 1 dieweil,
ms 2 dieweyll
s(ein) g(nad) ms 1 noch,
ms 2 nach
nochms 1 noch,
ms 2 nach
nichts darvon ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
wie es ms 1 gelegenn,
ms 2 gelegen
gelegennms 1 gelegenn,
ms 2 gelegen
bewust ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
ms 1 erkundigen,
ms 2 erkundygen
erkundigenms 1 erkundigen,
ms 2 erkundygen
/ und ms 1 sein,
ms 2 s(ein)
seinms 1 sein,
ms 2 s(ein)
ms 1 f(urstliche),
ms 2 f(urstliche)
f(urstliche) superinscribedf(urstliche)f(urstliche) superinscribedms 1 f(urstliche),
ms 2 f(urstliche)
g(nad) darauff auffs erste ms 1 ein,
ms 2 eynn
einms 1 ein,
ms 2 eynn
antwort ms 1 schreib(en),
ms 2 shreyben
schreib(en)ms 1 schreib(en),
ms 2 shreyben
/ auch also das ms 1 s(ein),
ms 2 seyn
s(ein)ms 1 s(ein),
ms 2 seyn
f(urstliche) g(nad) ms 1 ein,
ms 2 eynn
einms 1 ein,
ms 2 eynn
gefallen daran ms 1 hab(en),
ms 2 haben
hab(en)ms 1 hab(en),
ms 2 haben
ms 1 sol,
ms 2 sollen
solms 1 sol,
ms 2 sollen
/ dan ms 1 einmhal,
ms 2 eynmal
einmhalms 1 einmhal,
ms 2 eynmal
ms 1 vonnottenn,
ms 2 vonnotten
vonnottennms 1 vonnottenn,
ms 2 vonnotten
/ das man ms 1 sonderlich,
ms 2 sunderlich
sonderlichms 1 sonderlich,
ms 2 sunderlich
des gesundes halben ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
2 ms 1 entstehenn,
ms 2 entstehen
entstehennms 1 entstehenn,
ms 2 entstehen
thut ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
ms 1 beiderseits,
ms 2 beyderseits
beiderseitsms 1 beiderseits,
ms 2 beyderseits
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
landen und ms 1 gemeynenn,
ms 2 gemeynen
gemeynennms 1 gemeynenn,
ms 2 gemeynen
nutz zum ms 1 best(en),
ms 2 besten
best(en)ms 1 best(en),
ms 2 besten
/ dan wes auch eym ms 1 theil,
ms 2 teyl
theilms 1 theil,
ms 2 teyl
nutzt ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
das kan dem andern ms 1 nicht,
ms 2 nit
nichtms 1 nicht,
ms 2 nit
ms 1 schadenn,
ms 2 shaden
schadennms 1 schadenn,
ms 2 shaden
/ und ms 1 vor,
ms 2 fur
vorms 1 vor,
ms 2 fur
ms 1 s(seiner),
ms 2 seyn
s(seiner)ms 1 s(seiner),
ms 2 seyn
g(nedigen) person / wolt er auch wes ms 1 beshlossenn,
ms 2 beshlussen
beshlossennms 1 beshlossenn,
ms 2 beshlussen
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
daruber ms 1 halt(en),
ms 2 halten
halt(en)ms 1 halt(en),
ms 2 halten
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
ms 1 woldenn,
ms 2 wollen
woldennms 1 woldenn,
ms 2 wollen
/ es die ms 1 andernn,
ms 2 andern
andernnms 1 andernn,
ms 2 andern
nicht thun ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
uff jenem ms 1 theil,
ms 2 theyll
theilms 1 theil,
ms 2 theyll
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
das ginge s(eine) f(urstliche) d(urchlauch)t und s(eines) g(naden) lande auch nicht ms 1 vil,
ms 2 vill
vilms 1 vil,
ms 2 vill
ms 1 ann,
ms 2 ahn
annms 1 ann,
ms 2 ahn
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
ms 1 muchtenns,
ms 2 muchtens
muchtennsms 1 muchtenns,
ms 2 muchtens
ms 1 lassenn,
ms 2 lassen
lassennms 1 lassenn,
ms 2 lassen
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted

ms 1 Des,
ms 2 Dess
Desms 1 Des,
ms 2 Dess
ms 1 schiessens,
ms 2 shiessens
schiessensms 1 schiessens,
ms 2 shiessens
ms 1 halb(en),
ms 2 halben
halb(en)ms 1 halb(en),
ms 2 halben
/ hort s(ein) g(nad) gantz gerne ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
das es ms 1 s(eine),
ms 2 seyn
s(eine)ms 1 s(eine),
ms 2 seyn
f(urstliche) d(urchlauch)t ms 1 verbotenn,
ms 2 verbotten
verbotennms 1 verbotenn,
ms 2 verbotten
/ dan s(ein) g(nad) ms 1 wer,
ms 2 w[er] text damaged
werms 1 wer,
ms 2 w[er] text damaged
ms 1 willens,
ms 2 wyllens
willensms 1 willens,
ms 2 wyllens
ms 1 gewesen,
ms 2 gewesenn
gewesenms 1 gewesen,
ms 2 gewesenn
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
= dasselbige selbst ms 1 bey,
ms 2 bey
b written overssbb written overseyms 1 bey,
ms 2 bey
ms 1 s(einer),
ms 2 seyner
s(einer)ms 1 s(einer),
ms 2 seyner
f(urstlichen) d(urchlauch)t ms 1 zubitt(en),
ms 2 zubytten
zubitt(en)ms 1 zubitt(en),
ms 2 zubytten
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
und ms 1 erinnern,
ms 2 erinneren
erinnernms 1 erinnern,
ms 2 erinneren
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
s(ein) g(nad) ms 1 wolle,
ms 2 wollen
wollems 1 wolle,
ms 2 wollen
es auch in alle iren ms 1 herschafft(en),
ms 2 hershafften
herschafft(en)ms 1 herschafft(en),
ms 2 hershafften
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
auch ms 1 vor,
ms 2 fur
vorms 1 vor,
ms 2 fur
sich selbst ms 1 nicht,
ms 2 nit
nichtms 1 nicht,
ms 2 nit
ms 1 gestattenn,
ms 2 gestatten
gestattennms 1 gestattenn,
ms 2 gestatten
/ ms 1 vorbiet(en),
ms 2 vorbytten
vorbiet(en)ms 1 vorbiet(en),
ms 2 vorbytten
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 unnd,
ms 2 und
unndms 1 unnd,
ms 2 und
daruber ms 1 halt(en),
ms 2 halten
halt(en)ms 1 halt(en),
ms 2 halten
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
das es ms 1 nicht,
ms 2 nit
nichtms 1 nicht,
ms 2 nit
geshehe / dan s(ein) g(nad) wolt sich ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
also in die sache ms 1 schick(en),
ms 2 shickenn
schick(en)ms 1 schick(en),
ms 2 shickenn
/ so im Got das leben ms 1 vergan,
ms 2 vorgan
verganms 1 vergan,
ms 2 vorgan
/ das s(eine) f(urstliche) g(nad) ms 1 befindenn,
ms 2 befynden
befindennms 1 befindenn,
ms 2 befynden
sollen ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
in ms 1 landes,
ms 2 landts
landesms 1 landes,
ms 2 landts
ordnung shissen ms 1 und,
ms 2 unnd
undms 1 und,
ms 2 unnd
anderm ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
das gemeynem nutz ms 1 unnd,
ms 2 und
unndms 1 unnd,
ms 2 und
ms 1 landen,
ms 2 landenn
landenms 1 landen,
ms 2 landenn
zum besten ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
. In ansehung das ms 1 er,
ms 2 ers
erms 1 er,
ms 2 ers
auch ms 1 schuldig,
ms 2 shuldigk
schuldigms 1 schuldig,
ms 2 shuldigk
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
ms 1 unnd,
ms 2 und
unndms 1 unnd,
ms 2 und
thet ms 1 vonnott(en),
ms 2 vonnotten
vonnott(en)ms 1 vonnott(en),
ms 2 vonnotten
/ ms 1 weil,
ms 2 weyl
weilms 1 weil,
ms 2 weyl
das furstenthumb ms 1 unnd,
ms 2 und
unndms 1 unnd,
ms 2 und
ms 1 bistumb,
ms 2 bishtumb
bistumbms 1 bistumb,
ms 2 bishtumb
ms 1 ineinander,
ms 2 ineynander
ineinanderms 1 ineinander,
ms 2 ineynander
ms 1 geflacht(en),
ms 2 geflachten
geflacht(en)ms 1 geflacht(en),
ms 2 geflachten
ms 1 allenthalb(en),
ms 2 allenthalbenn
allenthalb(en)ms 1 allenthalb(en),
ms 2 allenthalbenn
gleich ms 1 mit tragenn,
ms 2 mittragen
mit tragennms 1 mit tragenn,
ms 2 mittragen
/ daruber halten ms 1 und,
ms 2 unnd
undms 1 und,
ms 2 unnd
ms 1 furdernn,
ms 2 fordern
furdernnms 1 furdernn,
ms 2 fordern
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
das der nachparliche ms 1 wille,
ms 2 wyll
willems 1 wille,
ms 2 wyll
ms 1 erhalt(en),
ms 2 erhalten
erhalt(en)ms 1 erhalt(en),
ms 2 erhalten
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
und der ms 1 gemeyne,
ms 2 gemeynen
gemeynems 1 gemeyne,
ms 2 gemeynen
nutz ms 1 denn,
ms 2 den
dennms 1 denn,
ms 2 den
landen zum ms 1 best(en),
ms 2 besten
best(en)ms 1 best(en),
ms 2 besten
gefordert werde / und was s(ein) ms 1 nothing written ,
ms 2 f
ms 1 nothing written ,
ms 2 f
g(nad) auch sunst s(einer) f(urstlichen) d(urchlauch)t ms 1 dienen,
ms 2 dyenen
dienenms 1 dienen,
ms 2 dyenen
ms 1 kundenn,
ms 2 kunde
kundennms 1 kundenn,
ms 2 kunde
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
das ms 1 sein,
ms 2 seyn
seinms 1 sein,
ms 2 seyn
g(nediger) ms 1 iderzeit,
ms 2 idertzeyt
iderzeitms 1 iderzeit,
ms 2 idertzeyt
ms 1 bereitwillig,
ms 2 bereytwyllig
bereitwilligms 1 bereitwillig,
ms 2 bereytwyllig
unnd 3 ms 1 schuldig,
ms 2 shuldig
schuldigms 1 schuldig,
ms 2 shuldig
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
nicht allein ms 1 derhalb(en),
ms 2 derhalben
derhalb(en)ms 1 derhalb(en),
ms 2 derhalben
/ das sich s(eine) f(urstliche) d(urchlauch)t ms 1 in,
ms 2 inn
inms 1 in,
ms 2 inn
aller freuntlicher ms 1 nachparschafft,
ms 2 nachparshafft
nachparschafftms 1 nachparschafft,
ms 2 nachparshafft
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
und ms 1 gunstigenn,
ms 2 gunstygen
gunstigennms 1 gunstigenn,
ms 2 gunstygen
ms 1 willenn,
ms 2 wyllen
willennms 1 willenn,
ms 2 wyllen
/ kegen s(ein) g(nad) thut ms 1 erzeigen,
ms 2 ertzeygen
erzeigenms 1 erzeigen,
ms 2 ertzeygen
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
sunder ms 1 nachd(em),
ms 2 nachdem
nachd(em)ms 1 nachd(em),
ms 2 nachdem
s(ein) g(nad) ms 1 dieweil,
ms 2 dyeweyll
dieweilms 1 dieweil,
ms 2 dyeweyll
ms 1 dieselbigen,
ms 2 dieselbige
dieselbigenms 1 dieselbigen,
ms 2 dieselbige
nur etwas gewesen ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
sich ms 1 jhe,
ms 2 je
jhems 1 jhe,
ms 2 je
ms 1 unnd,
ms 2 und
unndms 1 unnd,
ms 2 und
ms 1 alwege,
ms 2 alwegen
alwegems 1 alwege,
ms 2 alwegen
/ zu dem hauss von Brandenburg ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 unnd auch,
ms 2 und auch
unnd auchms 1 unnd auch,
ms 2 und auch
noch seynem ms 1 hochst(en),
ms 2 hochsten
hochst(en)ms 1 hochst(en),
ms 2 hochsten
ms 1 vermog(en),
ms 2 vermogen
vermog(en)ms 1 vermog(en),
ms 2 vermogen
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
ms 1 mit,
ms 2 myt
mitms 1 mit,
ms 2 myt
ms 1 irenn,
ms 2 iren
irennms 1 irenn,
ms 2 iren
ms 1 dinstenn,
ms 2 dynsten
dinstennms 1 dinstenn,
ms 2 dynsten
ms 1 erzeigt,
ms 2 ertzeiget
erzeigtms 1 erzeigt,
ms 2 ertzeiget
/ ms 1 derweg(en),
ms 2 derwegen
derweg(en)ms 1 derweg(en),
ms 2 derwegen
s(ein) g(nad) auch vil gunst genade ms 1 unnd,
ms 2 und
unndms 1 unnd,
ms 2 und
ms 1 furderung,
ms 2 forderung
furderungms 1 furderung,
ms 2 forderung
vom hauss von Brandenburg ms 1 widerfhare,
ms 2 widderfhare
widerfharems 1 widerfhare,
ms 2 widderfhare
ms 1 unnd,
ms 2 und
unndms 1 unnd,
ms 2 und
wens s(ein) g(nad) sunst keyner ms 1 andern,
ms 2 anderen
andernms 1 andern,
ms 2 anderen
ms 1 ursach(en),
ms 2 ursachen
ursach(en)ms 1 ursach(en),
ms 2 ursachen
ms 1 halb(en),
ms 2 halben
halb(en)ms 1 halb(en),
ms 2 halben
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 unnd,
ms 2 dan
unndms 1 unnd,
ms 2 dan
sunderlich(en) der den ms 1 obenermelt(en),
ms 2 oben ermelten
obenermelt(en)ms 1 obenermelt(en),
ms 2 oben ermelten
ms 1 erzeigung,
ms 2 ertzeigung
erzeigungms 1 erzeigung,
ms 2 ertzeigung
ms 1 halbenn,
ms 2 halben
halbennms 1 halbenn,
ms 2 halben
thet ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
so ms 1 kunts,
ms 2 konte(?)
kuntsms 1 kunts,
ms 2 konte(?)
ms 1 oder,
ms 2 ader
oderms 1 oder,
ms 2 ader
mochts ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
doch s(ein) g(nad) der ms 1 marggrevishen,
ms 2 marggrevishenn
marggrevishenms 1 marggrevishen,
ms 2 marggrevishenn
ms 1 erzeigt(en),
ms 2 ertzeigten
erzeigt(en)ms 1 erzeigt(en),
ms 2 ertzeigten
ms 1 gnadenn,
ms 2 genaden
gnadennms 1 gnadenn,
ms 2 genaden
und gutte ms 1 halb(en),
ms 2 halben
halb(en)ms 1 halb(en),
ms 2 halben
aus der ms 1 dinst,
ms 2 dynst
dinstms 1 dinst,
ms 2 dynst
s(ein) g(nad) sich ms 1 ob,
ms 2 ab
obms 1 ob,
ms 2 ab
Got ms 1 wil,
ms 2 wyll
wilms 1 wil,
ms 2 wyll
die tage ms 1 sein,
ms 2 seins
seinms 1 sein,
ms 2 seins
ms 1 lebenn,
ms 2 leben
lebennms 1 lebenn,
ms 2 leben
/ nicht begebenn ms 1 wil,
ms 2 will
wilms 1 wil,
ms 2 will
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
undterlassenn / thet sich ms 1 s(eine),
ms 2 seine
s(eine)ms 1 s(eine),
ms 2 seine
f(urstliche) g(nade) ms 1 bevelh(en),
ms 2 bewelhen
bevelh(en)ms 1 bevelh(en),
ms 2 bewelhen
etc. =

Des ms 1 andernn,
ms 2 andern
andernnms 1 andernn,
ms 2 andern
tags im ms 1 abschiedt,
ms 2 abshiedt
abschiedtms 1 abschiedt,
ms 2 abshiedt
werdt ms 1 under andernn,
ms 2 undterandern
under andernnms 1 under andernn,
ms 2 undterandern
gedacht / ms 1 s(ein),
ms 2 seyn
s(ein)ms 1 s(ein),
ms 2 seyn
g(nad) hette den hendeln ms 1 nochgedocht,
ms 2 nachgedacht
nochgedochtms 1 nochgedocht,
ms 2 nachgedacht
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
unnd ms 1 wolt,
ms 2 wolte
woltms 1 wolt,
ms 2 wolte
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
ms 1 verwar,
ms 2 vorwar
verwarms 1 verwar,
ms 2 vorwar
ms 1 mit,
ms 2 myt
mitms 1 mit,
ms 2 myt
allem ms 1 vleiss,
ms 2 vleyss
vleissms 1 vleiss,
ms 2 vleyss
daran ms 1 seyn,
ms 2 seynn
seynms 1 seyn,
ms 2 seynn
/ das ms 1 m(ein),
ms 2 meyn
m(ein)ms 1 m(ein),
ms 2 meyn
g(nediger) h(err) ms 1 beantwort,
ms 2 beantwortt
beantwortms 1 beantwort,
ms 2 beantwortt
solt ms 1 werdenn,
ms 2 werden
werdennms 1 werdenn,
ms 2 werden
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
die ms 1 landes,
ms 2 landts
landesms 1 landes,
ms 2 landts
ordnung wer ms 1 verhandenn,
ms 2 verhanden
verhandennms 1 verhandenn,
ms 2 verhanden
ms 1 wie,
ms 2 wye
wiems 1 wie,
ms 2 wye
er bericht / wer aber nicht allenthalben ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
von ms 1 s(eines),
ms 2 seyner
s(eines)ms 1 s(eines),
ms 2 seyner
g(nedigen) ms 1 vorfarn,
ms 2 vorfharn
vorfarnms 1 vorfarn,
ms 2 vorfharn
ms 1 angenomen,
ms 2 angenommen
angenomenms 1 angenomen,
ms 2 angenommen
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
bey in auff ms 1 den,
ms 2 denn
denms 1 den,
ms 2 denn
ms 1 tag(en),
ms 2 tegen
tag(en)ms 1 tag(en),
ms 2 tegen
werde ms 1 allenthalbenn,
ms 2 allenthalben
allenthalbennms 1 allenthalbenn,
ms 2 allenthalben
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
der orts auch ms 1 gereth,
ms 2 geredt
gerethms 1 gereth,
ms 2 geredt
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
wer aber noch ms 1 nothing written ,
ms 2 nicht
ms 1 nothing written ,
ms 2 nicht
nie ms 1 kein,
ms 2 keyn
keinms 1 kein,
ms 2 keyn
recht ms 1 mittel,
ms 2 myttel
mittelms 1 mittel,
ms 2 myttel
ms 1 getroffenn,
ms 2 getroffen
getroffennms 1 getroffenn,
ms 2 getroffen
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
dan es ms 1 wer,
ms 2 were
werms 1 wer,
ms 2 were
auch shwer ms 1 zutreffenn,
ms 2 zutreffen
zutreffennms 1 zutreffenn,
ms 2 zutreffen
/ 4 ms 1 ein,
ms 2 eyn
einms 1 ein,
ms 2 eyn
paur ms 1 schet,
ms 2 sehet
schetms 1 schet,
ms 2 sehet
ms 1 fiel,
ms 2 vyl
fielms 1 fiel,
ms 2 vyl
der ander ms 1 wenig,
ms 2 weynig
wenigms 1 wenig,
ms 2 weynig
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
eyner gerste der ander ms 1 flahs(?),
ms 2 fhachs
flahs(?)ms 1 flahs(?),
ms 2 fhachs
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
eyner ms 1 brandt,
ms 2 brent
brandtms 1 brandt,
ms 2 brent
ms 1 kolenn,
ms 2 kolen
kolennms 1 kolenn,
ms 2 kolen
/ der ander ms 1 furwerzckt,
ms 2 forwerckt
furwerzcktms 1 furwerzckt,
ms 2 forwerckt
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
eyner het ms 1 II,
ms 2 zwo
IIms 1 II,
ms 2 zwo
kue, ms 1 nothing written ,
ms 2 \
ms 1 nothing written ,
ms 2 \
pferde ms 1 oder,
ms 2 ader
oderms 1 oder,
ms 2 ader
etc. und der ander ms 1 vyeh,
ms 2 vieh
vyeh written over...... illegible...... illegiblevyehvyeh written over...ms 1 vyeh,
ms 2 vieh
weniger nichts / das also ms 1 ummer,
ms 2 immer
ummerms 1 ummer,
ms 2 immer
eyner ms 1 mehr,
ms 2 mer
mehrms 1 mehr,
ms 2 mer
als der ander zuthun. / Derhalben kunt ms 1 die,
ms 2 dye
diems 1 die,
ms 2 dye
ordnung ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
in dem ms 1 geleich,
ms 2 gleich
geleichms 1 geleich,
ms 2 gleich
als ms 1 schwer,
ms 2 shwer
schwerms 1 schwer,
ms 2 shwer
/ als ms 1 mit,
ms 2 myt
mitms 1 mit,
ms 2 myt
ms 1 den,
ms 2 denn
denms 1 den,
ms 2 denn
ms 1 shwster,
ms 2 shusters
shwsterms 1 shwster,
ms 2 shusters
ms 1 oder,
ms 2 ader
oderms 1 oder,
ms 2 ader
ms 1 schneidernn,
ms 2 shneyder
schneidernnms 1 schneidernn,
ms 2 shneyder
ms 1 gehalt(en),
ms 2 gehalten
gehalt(en)ms 1 gehalt(en),
ms 2 gehalten
ms 1 werdenn,
ms 2 werden
werdennms 1 werdenn,
ms 2 werden
/ dan eyner ms 1 wil,
ms 2 wyll
wilms 1 wil,
ms 2 wyll
zu ms 1 schnittene,
ms 2 shnittene
schnittenems 1 schnittene,
ms 2 shnittene
der ms 1 ander,
ms 2 andter
anderms 1 ander,
ms 2 andter
bunte ms 1 kleider,
ms 2 kleyder
kleiderms 1 kleider,
ms 2 kleyder
/ auch eyner gehornte der ander etc. shue haben / und in ms 1 s(einer),
ms 2 seyner
s(einer)ms 1 s(einer),
ms 2 seyner
g(nade) einfalt ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
werde man nicht solchs in shwang konnen ms 1 bringenn,
ms 2 brengen
bringennms 1 bringenn,
ms 2 brengen
/ es sey dan ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
das man gebitte ms 1 unnd,
ms 2 und
unndms 1 unnd,
ms 2 und
sehe ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
das der ms 1 paur,
ms 2 paurn
paurms 1 paur,
ms 2 paurn
ms 1 kein,
ms 2 keyn
keinms 1 kein,
ms 2 keyn
ms 1 ausgenet,
ms 2 aussgenegt
ausgenetms 1 ausgenet,
ms 2 aussgenegt
ms 1 hembde,
ms 2 hemde
hembdems 1 hembde,
ms 2 hemde
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
ms 1 kein,
ms 2 keyn
keinms 1 kein,
ms 2 keyn
geduppelte ms 1 shue,
ms 2 shu
shuems 1 shue,
ms 2 shu
trage ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
sunder ms 1 einfechtig,
ms 2 eynfegtege
einfechtigms 1 einfechtig,
ms 2 eynfegtege
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 unnd,
ms 2 und
unndms 1 unnd,
ms 2 und
wen sie ms 1 schir,
ms 2 sheyr
schirms 1 schir,
ms 2 sheyr
ms 1 reissen,
ms 2 reyssen
reissenms 1 reissen,
ms 2 reyssen
ms 1 wollenn,
ms 2 wollen
wollennms 1 wollenn,
ms 2 wollen
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
das er sie flicke / ms 1 unnd,
ms 2 und
unndms 1 unnd,
ms 2 und
ms 1 ein,
ms 2 eyn
einms 1 ein,
ms 2 eyn
rock wie vor ms 1 alde[rs],
ms 2 alders
alders text damaged[rs]rs text damagedms 1 alde[rs],
ms 2 alders
ms 1 unnd,
ms 2 und
unndms 1 unnd,
ms 2 und
nicht ms 1 palt,
ms 2 balt
paltms 1 palt,
ms 2 balt
ms 1 oder,
ms 2 ader
oderms 1 oder,
ms 2 ader
ms 1 sonst,
ms 2 sunst
sonstms 1 sonst,
ms 2 sunst
ms 1 weitte,
ms 2 weytte
weittems 1 weitte,
ms 2 weytte
rocke ms 1 trage,
ms 2 tragen
tragems 1 trage,
ms 2 tragen
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
wie die ms 1 junckernn,
ms 2 junckeren
junckernnms 1 junckernn,
ms 2 junckeren
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
ms 1 desgleichen,
ms 2 dessgleichen
desgleichenms 1 desgleichen,
ms 2 dessgleichen
ms 1 mit,
ms 2 myt
mitms 1 mit,
ms 2 myt
den handtwerckern das sie ms 1 fuchssen,
ms 2 fuchsen
fuchssenms 1 fuchssen,
ms 2 fuchsen
ms 1 pelze,
ms 2 pylss
pelzems 1 pelze,
ms 2 pylss
ms 1 mardern,
ms 2 marderen
mardernms 1 mardern,
ms 2 marderen
ms 1 bereit,
ms 2 bereth
bereitms 1 bereit,
ms 2 bereth
etc. nicht ms 1 tragenn,
ms 2 tragen
tragennms 1 tragenn,
ms 2 tragen
ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
ms 1 unnd,
ms 2 und
unndms 1 unnd,
ms 2 und
das also ms 1 ein,
ms 2 eyn
einms 1 ein,
ms 2 eyn
paur ms 1 nothing written ,
ms 2 /
ms 1 nothing written ,
ms 2 /
wie eym paurn zustunde ms 1 /,
ms 2 omitted
/ms 1 /,
ms 2 omitted
ms 1 unnd,
ms 2 und
unndms 1 unnd,
ms 2 und
ms 1 eyn,
ms 2 ein
eynms 1 eyn,
ms 2 ein
ms 1 handwercker,
ms 2 handtwerckern
handwerckerms 1 handwercker,
ms 2 handtwerckern
wie ms 1 eyn,
ms 2 eynem
eynms 1 eyn,
ms 2 eynem
ms 1 handwerc[ker],
ms 2 handwercker
handwercker text damaged[ker]ker text damagedms 1 handwerc[ker],
ms 2 handwercker
ms 1 dergleichenn,
ms 2 dergleichen
dergleichennms 1 dergleichenn,
ms 2 dergleichen
so kunt ms 1 eyns,
ms 2 eins
eynsms 1 eyns,
ms 2 eins
beym ms 1 andernn,
ms 2 andern
andernnms 1 andernn,
ms 2 andern
ms 1 bleiben,
ms 2 bleybenn
bleibenms 1 bleiben,
ms 2 bleybenn
= konnen werde auch sich mit eynem ms 1 wenigerm,
ms 2 wenigern
wenigermms 1 wenigerm,
ms 2 wenigern
sich ms 1 erhaltenn,
ms 2 erhalden
erhaltennms 1 erhaltenn,
ms 2 erhalden
. / Also aber stige eyns uber das ander etc.

16 IDT  720 [Sigismund I Jagiellon] to Ferdinand I of Habsburg    [Cracow]    [1538]

Manuscript sources:
1office copy in Latin, in secretary's hand, AGAD, LL, 6, f. 42v-43r
2copy in Latin, 16th-century, BK, 218, f. 73v–74r
3copy in Latin, 16th-century, BK, 1461, p. 381-382

Prints:
1Sumariusz No. 1295, p. .. (Polish register)
17 IDT  564 Nicolas PERRENOT de Granvelle        [1538]

Manuscript sources:
1copy in Latin, in secretary's hand, 16th-century, AAWO, AB, D. 19, No. between 14 and 15