Sacratissima Vestra Caesarea et Catholica Maiestas.

Ex litteris serenissimorum dominorum meorum, regis et reginae Poloniae, abunde intellexit illorum querelam de iniuria ab officialibus Sacratissimae Maiestatis Vestrae in mora remotionis sequestri illis illata. Quam et ego alias Maiestati Vestrae Sacratissimae aliquoties exposui, unde Maiestata Vestra Sacratissima nova mandata ad collaterale consilium, ut serenissima domina mea non audito prius illustrissimo Mediolani duce aut quovis alio in integrum restitueretur, his diebus fieri commisit, reservato nihilominus castellano Barensi per illustrem dominum viceregem instituto contra primam sententiam et voluntatem Maiestatis Vestrae Sacratissimae. Qua decreverat, quod serenissima domina mea castellanum fidum et gratum Maiestati Vestrae Sacratissimae, donec aliter foret cognitum, deputare deberet. Ad praesens vero hoc decreto mutato Maiestas Vestra Sacratissima magnificum Ferdinandum de Alarcon pro castellano vult designari. Quod serenissimi principes mei tam indignis modis duci et versari gravissimo ferunt animo supplicantque per me Sacratissimae Maiestati Vestrae illamque iterum atque iterum summopere rogant, velit in priore sua voluntate, quod dignum et caesareo nomine atque animo conveniens est, persistere castellanoque huic praeter scientiam serenissimae dominae meae constituto mandare, ut castrum Barense in manus serenissimae dominae meae cedat et resignet, eumque aliquo alio officio seu magistratu contentum reddere certum habitura, quod serenissima domina mea ad hoc castrum personam gratam et fidam Sacratissimae Maiestati Vestrae ex regno Neapolitano, donec aliter cognitum fuerit, praeficiet. Sperantque serenissimi principes mei, quod Sacratissima Maiestas Vestra ea in re illorum ac coniunctionis et necessitudinis cum Maiestate Vestra mutuae benigniorem habebit rationem neque illos tam indignis modis turbari atque circumduci patietur.

Maiestas caesarea non putat priori decreto derogatum seu contraventum. Si lite pendenti et donec de iuribus partium sit cognitum, nominetur et declaretur persona grata et fida suae maiestati, cui per serenissimos regem et reginam committatur custodia dicti castri et qui habeat praestare iuramentum ipsi caesareae maiestati iuxta formam eiusdem primi decreti. Et ideo grave censeri non debent ipsi serenissimis regi et reginae, si magnificus dominus Ferdinandus de Alarcone magis gratus et fidus ad hoc videatur electus, qui nihilominus decreti formam est servaturus.

Iniunxerunt etiam mihi, ut confirmationem articulorum matrimonii inter eos a Maiestate Vestra Sacratissima impetrarem. Quam cum Maiestas Vestra Sacratissima non gravate superioribus diebus concessit, erit serenissimis principi bus meis apprime gratum, ut autem huiusmodi articuli vigore co[n]firmationis Maiestatis Vestrae Sacratissimae effectum suum sortiantur, serenissimi principe[s] mei Maiestatem Vestram Sacratissimam rogant plurimum, ut quemadmodum prius execu[to]ribus testamenti illustrissimae olim dominae ducis Mediolani et collaterali consilio inhibuit, ne ad istiusmodi testamenti executionem procederent. Hoc illis iterum velit iubere, nam dominus vicerex in grave praeiudicium principum meorum collaterali consilio scripsit, ut testamenti executio fieret, quod esset ex diametro priori commissioni Maiestatis Vestrae Sacratissimae atque ipsis etiam articulis matrimonialibus contrarium, in quibus cautum habetur illustrissimam olim dominam ducem sine voluntate principum meorum hoc modo testari non potuisse. Quapropter  nominibus quibus supra Maiestati Vestrae Sacratissimae humiliter supplico, dignetur ipsos principes meos in eorum iustitia manutenere et conservare ac priorem suam inhibicio[nem] novis mandatis validam facere. Quod illi omnibus fraternis studiis et officiis modisque, quibus umquam poterint, referre ac perpetuo prom[e]reri erga Maiestatem Vestram Sacratissimam curabunt.

Servetur decretum primum super hoc editum et fiant litterae observatoriae in forma.

            Habetur hic in publico ad Maiestatem Vestram Sacratissimam huc esse perscriptum, quoniam serenisimus dominus meus contra religionem ecclesiae Romanae ac iura imperii Maiestatis Vestrae Sacratissimae cum illustri domino magistro Prussiae pacem fecerit. Quod cum serenissimus dominus meus ex litteris meis intellexisset, sic ut omnia acta sunt, in notitiam Maiestatis Vestrae Sacratissimae secundum rei veritatem pervenire voluit. Non est incognitum Maiestati Vestrae Sacratissimae, quoniam superioribus annis bellum hoc pro iure regni sui ac subditorum suorum tuitione serenissimus dominus meus inuitus cum domino magistro gessit, et deinde ad Sedis Apostolicae ac Maiestatis Vestrae Sacratissimae aliorumque Christianorum regum et principum postulata, non gravate per quadriennales inducias remisit. Quae cum iam prope exspirarent et regnicolae serenissimi domini mei, ut ulterius proro garentur, nequaquam consentire vellent, quinimo ad prosequendum hoc bellum et ordinem ad debitam oboedientiam cogendum omnino persisterent, ipse dominus magister id sentiens, praemissis illustribus Georgio marchione fratre suo et Friderico duce Lignicensi ad tractandum de pace, cum ipsis tractatibus ultro se ad serenissimum dominum meum contulit. Et quia Sedes Apostolica et Maiestatas Vestra Sacratissima, serenissimus item Hungariae rex cum aliis quibusdam principibus pauloante serenissimum dominum meum ad pacem et concordiam ineundam cum domino magistro hortabantur resque idipsum Christiana, quae fere ubique intestinis dissidiis distrahitur, efflagitare videbatur, serenissimus dominus meus, qui alias pacis, ubi eam dignis modis habere potest, est amantissimus, facile ad hoc tam perniciosum bellum componendum consensit pacemque cum domino magistro, quae pro praesentium temporum ratione contingere potuit, confecit, ab eoque debitum suum ratione terrarum Prussiae, quae iustissimo titulo et antiquissimo hereditario iure ad serenissimum dominum meum ac illius regnum spectant, praestari sibi permisit, quod alias etiam maiores serenissimi domini mei ab hoc ordine semper exigebant, et illis aliquoties fuit praestitum, ratus multo fore commodius stantibus sic nunc orbis Christiani rebus, hoc modo sine armis debitum suum consequi, quam illud furore bellico extorquere.

Quod vero dominus magister a professione sua descivit, nulla serenissimo domino meo ea in re culpa impingi potest, cum iampridem et dudum ante subditi domini magistri unacum fratribus ordinis ab institutis ac oboedientia Sanctae Romanae Ecclesiae defecissent, iamque illic inter eos non solum de hoc ordine et professione, verum etiam de tota prorsus religione actum esset. Cui errori adeo nullam unquam occasionem serenissimus dominus meus praebuit, ut etiam in hac conficienda pace nihil non tentaverit, quo omnia sic composita fuissent. Quemadmodum constitutio et sanctae religionis catholicae observantia exigebat, hocque tractatus ipsi et istorum rerum actus liquido testabuntur. Effecit enim serenissimus dominus meus tantum pro iurisdictione ecclesiastica ecclesiasticorumque bonorum restitutione, quae iam in illis terris funditus direpta et deplorata videbantur, quo Deo propitio ac Sede Apostolica Maiestateque Vestra Sacratissima assistente reliqua sine magno strepitu ad normam et debitum modum aliquando reduci poterint. Alia de religione inter serenissimum dominum meum et magistrum acta non sunt, tum quia hoc interesse illius non videbatur, cum istius ordinis institutor non fuerit, tum etiam, quod dudum prius sub ditione magistri de religione catholica et illius institutis omnibus votis et professione posthabita fuerat discessum. Serenissimus dominus meus istius ordinis curator numquam fuit, sed ab eo dumtaxat hereditarium ius suum ac regni sui necessario exegit sicque illi religio catholica semper fuit cordi, ut etiam facultates et sanguinem suum plerumque pro illa effundere non dubitaverit, tantum abest, ut ab illa opera et consensu suo quicquam per hanc transactionem detractum iri velit Luteranamque pestem eiusque perniciosissimum incendium, quo serenissimi domini mei proximus et maior paries ardet, quanta solicitudine et labore exstinguere atque a regno suo arcere conatus sit, satis illius edicta et variae ad Sedem Apostoli[cam] ac alios principes legationes manifesto testimonio esse possunt.

Quapropter Maiestateque Vestra Sacratissima numquam sibi aliud de serenissimo domino meo et illius subditis persuadere patiatur, quam id, quod Christiano regi Christianaeque fidei fratrique et consanguineo observandissimo Maiestatis Vestrae Sacratissimae conveniens est, neglectis aemulorum calumniis, qui illi et favorem benevolentiamque Maiestatis Vestrae Sacratissimae invident et hanc mutuam coniunctionem ac necessitudinem inter Maiestatem Vestram ferre nequeunt. Habitura Maiestatas Vestra Sacratissima eum fratrem et singularissimum amicum Poloniae regem dominum meum, qui nulli in amore et observantia erga Maiestatem Vestram cum vita et fortunis suis umquam sit cessurus.

Caesarea maiestas agit gratias serenissimo regi, quod tam diffuse dignatus fuerit rem hanc ipsi caesareae maiestati explicare et statum rei sigillatim diserere. Quae numquam credidit Suam Serenitatem tanta prudentia ac experientia suffultam quidquam attemptaturam seu admissuram, quod a Christiana religione alienum suisque dignitati ac aetati indecens videretur.

Perlata huc etiam fuit a serenissimi domini mei malevolis vanissima quaedam fabula, quod ipse non solum dominum magistrum, ut a professione sua deficeret, induxerit, verumetiam filiam suam primogenitam illi in coniugem desponderit. Quantum hoc sit ab omni ratione et sano intellectu alienum, cum hoc numquam apud nostros tractatum, immo ne somniatum quidem extitit, Maiestatas Vestra Sacratissima pro sua incomparabili prudentia perpendat illosque, qui istiusmodi anilia deliramenta describunt, ut notam aliquam falso serenissimo domino meo inurerent cognoscat et ab illis sibi caveat. Reputetque secum istius serenissimum dominum meum et aetatis ac prudentiae esse, quod tam enormis error, ne dicam turpitudo, in eum numquam Deo bene favente cadere possit.

Idem ut in praecedenti capitulo respondetur.

Intellexi nuper male hic apud plerosque audire serenissimum dominum meum, quod cum Turca indutias fecerit aestimatumque est hoc pro magno quodam piaculo, quod tandem rebus suis consuluerit, verum cum Maiestatas Vestra Sacratissima causas, cur hoc factum sit, cognoverit, non poterit nisi boni consulere. Non ignorat Maiestatas Vestra Sacratissima et toti Christiano orbi cognitum est, quibus in discriminibus et extremis periculis iam a multis armis regnum et dominia serenissimi domini mei continue sint exposita. Quemadmodum ego id hac potissimum de causa ter in Hispanias ad Maiestatem Vestram Sacratissimam missus abunde coram in notitiam Maiestatis Vestrae perduxi. Meminit etiam Maiestatas Vestra Sacratissima, quam spem olim summi pontifices ac praeclarissimae memoriae divus Maximilianus caesar serenissimo domino meo et illius nepoti serenissimo Hungariae et Boemiae regi dederant de Christianis principibus in concordiam reducendis ac generali contra infideles expeditione paranda. Qua hactenus inhaerentes pacemque et indutias a Turca oblatas recusantes, ipse serenissimus dominus meus cum nepote suo Hungariae rege ingens detrimentum et damnum irrecuperabile his proximis annis passi sunt, unde et universa respublica Christiana non parum fuit inclinata. Qua de re subditi et regnicolae serenissimi domini mei considerantes non modo sopiri bella Christianorum intestina, verumetiam illa indies augeri et magis exasperari nequaquam voluerunt in ea spe generalis expeditionis diutius pendere et tantas infidelium vires, quibus se impares cognoverunt, citra ullius auxilium sustinere, praesertim cum pro comperto haberetur ducem Moscoviae cum Turca foedera et societatem contra serenissimum dominum meum inivisse, intelligentesque ipsi serenissimi domini mei subditi praesen tissimum sibi imminere discrimen, dum Turcus, Tartarus et dux Moscoviae simul eos iunctis viribus impeterent, serenissimum dominum meum ad indutias cum Turca faciendas adegerunt, intra qua[s] aliquamdiu respirare et tot aliis hostibus, quorum vel unus maximo cuique regno satis esset, commodius resistere possent. Proind[e] serenissimus dominus meus summopere rogat, ut si quid ea in re praeter Maiestatis Vestrae Sacratissimae sententiam factum sit, boni consulere dignetur. Quandoquidem et necessitas ipsa et subditorum serenissimi domini mei continuae expostulationes id exigebant, ac etiam, quod dux Moscoviae se aperte Turcis firmissimo foedere iunxit, et quod adhuc de certa inter Christianos principes pace nihil constare potest. Nihilominus tamen cum ad agendum aliquid in commune contra infideles ventum fuerit, Maiestatas Vestra Sacratissima persuasissimum sibi habeat serenissimum dominum meum cum omnibus gentibus et viribus suis, ut Christianum regem et fratrem integerrimum atque observandissimum Maiestatis Vestrae Sacratissimae decebit, non postremum futurum.

Idem ut supra

Sacratissimae Maiestatis Vestrae humillimus Ioannes Dantiscus, serenissimi Poloniae regis etc. orator