List #67
[Ioannes DANTISCUS] do [Sigismund II Augustus Jagiellon]s.l., [before 1546-05-02]
Regest polski:
Do Prus dotarła sprawdzona wiadomość, że król [Zygmunt I] na niedawno odbytym sejmie walnym w Krakowie przyznał starostwo człuchowskie wojewodzie poznańskiemu [Januszowi Latalskiemu], a gniewskie – wojewodzie płockiemu [Feliksowi Srzeńskiemu]. Fakt, że obaj starostwie mają pochodzić z Królestwa Polskiego, podobnie jak starosta rogozieński [Stanisław Sokołowski] z Warzymowa, wywołał poruszenie. Wiele osób uważa, że Polacy próbują nie tylko pozbawić Prusaków przywilejów, lecz także usunąć ich z Prus i sami tam osiąść.
Szczególnie miasta naradzają się między sobą i szukają sposobu, jak zapobiec popadnięciu w niewolę przez nadania dla wspomnianych dwóch tak potężnych wojewodów wbrew przywilejom. Powołują się na ustęp [z przywileju inkorporacyjnego Prus Kazimierza Jagiellończyka z 1454 roku], w którym zapisano, że godności duchowne i świeckie urzędy, a także zamki i posiadłości ziemskie mają być przyznawane jedynie indygenom w sensie ścisłym.
Przodkowie adresata, a zwłaszcza jego ojciec, niejednokrotnie potwierdzali owe przywileje, w tym przytoczony artykuł, uwierzytelniając akty konfirmacji własnoręcznym podpisem, a jednak obecnie postępuje się wbrew nim. Dlatego wszyscy podejrzewają, że w podeszłym wieku król nie ma już pełnego rozeznania w tej kwestii. Dotąd zawsze pilnie przestrzegał zobowiązań, teraz zaś wystawiono przywilej pod pieczęcią większą, na mocy którego starostwo człuchowskie ma zostać przekazane wojewodzie poznańskiemu. Stany Prus Królewskich zwracają się za pośrednictwem Dantyszka i biskupa chełmińskiego [Tiedemanna Giesego], którzy już wcześniej pisali do króla, aby rozpatrzenie nadania starostwa człuchowskiego odłożyć do sejmu [Prus Królewskich] na św. Stanisława [8 maja], skąd wystosują do króla wspólne stanowisko.
Nadejście dokumentu nakazującego niezwłoczne przekazanie wspomnianego zamku wojewodzie poznańskiemu zasmuciło wszystkich. Dantyszek, jako prezes rady Prus Królewskich, sprawujący pieczę nad tym, co się tam dzieje, poczuł się w obowiązku poinformować, że obecna sytuacja może wywołać dodatkowe niepokoje w zagrożonych herezją ziemiach, nie tylko jego diecezji, lecz także wszystkich władztw adresata. Do jak najszybszego podzielenia się tymi informacjami skłoniła go również zachęta adresata, by częściej pisał do niego o sprawach Prus Królewskich, które uznaje za istotne.
Dantyszek zwraca się z prośbą, aby adresat nakłonił swojego ojca do wstrzymania przyznania starostwa człuchowskiego aż do czasu najbliższego sejmu [Prus Królewskich]. Wówczas radcy mogliby skłonić króla – czy to za pośrednictwem posłów, czy listownie – do podjęcia rozwiązania najwłaściwszego dla jego majestatu.
Niniejszą notę Dantyszek sporządził na polecenie adresata. Aby kiedyś nie zadziałała na jego niekorzyść, powierza się opiece monarchy.
Rękopiśmienne podstawy źródłowe:
| ||||||
Tekst + aparat krytyczny + komentarz Zwykły tekst Tekst + komentarz Tekst + aparat krytyczny Ekscerpty dotyczące podróży Dantyszka
BCz, 245, p. 292
Perlatum est huc certo serenissimam
Unde potissimum a civitatibus on the margin⌈potissimum a civitatibuspotissimum a civitatibus on the margin⌉ consilia quaeruntur, quae alter ab altero, non privatim modo, verum et publice postulare incipiunt, quid faciendum veniat, ne sic ex insperato opprimantur et non perfractis importunis superinscribed in place of crossed-out privilegiis⌈privilegiis non perfractis(?) importunis non perfractis importunis superinscribed in place of crossed-out privilegiis⌉ in perpetuam servitutem redigantur, ex quo ... illegible⌈...... illegible⌉ privilegia nostra adeo(?) potentes adeo superinscribed⌈adeoadeo superinscribed⌉ duo palatini iis terris superinscribed in place of crossed-out nobis intrudantur⌈nobis intrudantur iis terris iis terris superinscribed in place of crossed-out nobis intrudantur⌉ contra pri hidden by binding⌈[i]i hidden by binding⌉vilegia iis terris intrudantur. Quae aperte haec verba et eam sententiam superinscribed⌈et eam sententiamet eam sententiam superinscribed⌉ continent {etc.}:
Item omnes nobiles militares cives et incolas terrarum Prussiae hac etiam prosequemur praerogativa, quod praelaturas dignitates et officia hactenus illic consistentia et in posterum constituenda, item castra et tenutas civitatum et locorum in terris praedictis nullo extraneo aut forensi, sed proprio indigenae conferemus etc. on the margin⌈Item omnes nobiles militares cives et incolas
Proinde, Serenissime Rex, domine clementissime, cum serenissimae maiestatis vestrae maiores, praesertim maxime serenissimus
Interim tamen venerunt litterae regiae sub maiori sigillo, ut possessio castri illius domino
Cui humillime supplico sic hoc negotium apud serenissimum
Hanc itaque schedam ad mandatum Serenissimae Maiestatis Vestrae scripsi hidden by binding⌈[si]si hidden by binding⌉, ne mihi aliquando incommodet, ut Serenissima Maiestas Vestra una mecum clementer superinscribed⌈clementerclementer superinscribed⌉ commenda hidden by binding⌈[enda]enda hidden by binding⌉tam habere dignetur, rogo supplicissime.