Spectabili atque eruditissimo viro, Domino Ioanni Dantisco, serenissimi regis Poloniae etc. secretario, amico praecipuo.

Spectabilis Domine secretarie, amice charissime. Commendationem.

Quae iampridem Dominatio Vestra ad me scripsit circa moram suam in Inspruck post recessum reverendissimi domini nostri cardinalis Gurcensis et de penuria victus et aliarum rerum etc., maiestati caesareae commode exposui. Ad quae maiestas sua respondit se ob eventus Brixiae et nonnulla alia expeditionem Dominationis Vestrae distulisse. Nunc autem cognitis his, quae prospera circa succursum Brixiae evenerunt, maiestatem suam velle remittere Dominationem Vestram Venecias et instructionem expeditionis suae iam mihi formandam ordinavit. Neque aliud superest, nisi ut dominus thesaurarius maiestatem suam caesaream conveniat, quod infra triduum est futurum. Tunc enim maiestas sua Dominationi Vestrae de viatico, de expensis ante actis et de honesto munere providebit. Quae omnia ut accelerentur, ego omnia studio et opera sollicitabo. Dominatio Vestra interim non gravetur aliquot paucis adhuc diebus praestolari in Inspruck, est enim subito expeditionem suam habitura et laborum suorum dignam a maiestate caesarea recompensam receptura.

Ad cuius vota me semper propensissimum offero.

Ex oppido Weyssenhorn, Kalendis Ianuarii M-o D-o XVI.

Sacrae Maiestati Regiae serenissimi Poloniae regis etc., domini mei gratiosissimi.

Serenissime Princeps ac Invictissime Rex et Domine, domine gratiosissime.

Reverendissimus dominus cardinalis Gurcensis hic me relicto versus Salczburgam non secutus caesarem discessit, commisit tamen secretario imperiali domino Iacobo Spiegel, ut me interea de mente caesareae maiestatis et mea expeditione certiorem redderet. Praestolor in hoc taedio nondum expeditus iam quindecem diebus et omnia, quae mihi adhuc restabant de viginti quattuor florenis Renensibus, quos reverendissimus dominus Wladislaviensis mihi pro viatico dederat, contracto etiam aere alieno exposui. Scripsi igitur has meas incommoditates reverendissimo domino cardinali et quibusdam secretariis imperialibus, ut deferrent caesari, a quibus heri accepi responsum, quod hanc meam paenuriam maiestati imperiali exposuissent et quod sua maiestas respondisset ob eventum Brixiae et nonnulla alia expeditionem meam distulisse. Cognitis autem nunc quae circa Brixiam prospere successerunt mentis esse, quod omnia, ut nuper Sacrae Maiestati Vestrae scripsi me Venetias remitteret cum instructione, quam solus formaret, et quod dominus thesaurarius brevi ad suam maiestatem venire deberet, cui committere velit, ut de viatico et omnibus mihi provideret. Immorandum itaque adhuc mihi esset paucis diebus, maneo utcumque nihil mihi hactenus datum est, spero tamen et aliquando spero, ne mihi hoc, quod plurimis hic contingere solet, eveniat etc. Velim, si fieri commode possit et quod non offenderem Sacram Maiestatem Vestram, ut eandem mihi videre et servitium meum sic, ut cepi, continuare liceret. Malo siquidem regius quam caesarianus dici, quamvis pecuniis caream, haberem tamen media, quibus ad Sacram Maiestatem Vestram pervenirem. Sed quia in hoc casu non convenit, experiar, quid futurum sit, nihilque praetermittam, quod fidelissimi servuli erit Sacrae Maiestatis Vestrae. Pridie advenit dominus Georgius de Lichtenstein imperialis campiductor celerrime per postas, qui Brixiam suo stratagemmate a Gallorum et Venetorum obsidione liberavit et mihi quomodo omnia acta sunt, narravit. Collegisse dicebat se octo milia electorum peditum et clandestino apparatu ivisse cum armatura lancearum, ut hic consuetum est et pixidibus manualibus numero trium millium per valles et montes, qui a Verona et Tridento versus Brixiam tendunt et primitus superasse abrupta et montes asperrimos et vias tam strictas, quod etiam equus onerarius verti vix potuit atque expugnasse unas angustias cum fortalicio Veneto pervenisseque ad secundas, quae munitissimae erant et biduo decertasse. Cum vero non haberent tormenta magna nihil efficere poterant, minabantur tamen obsessis nisi se dederent omnibus mortem. Illi vero plus timentes quam aequum fuit per pacta cum rebus suis petebant dimitti. Caesariani illos alacriter servata fide dimiserant. Erant numero trecenti, bene vestiti interceperuntque fortalicium, ut fertur, munitissime et pulcherrime constructum.

Nunc autem caesar iussit, quia contra Veronam est, illud funditus evertere prout factum est cum castello, quod Scala dicitur. Hinc venit rumor ad obsidentes exercitus Brixiam, qui credebant, quod totus mundus irrueret per montes et statim fugam moliebantur praemissis ante maioribus tormentis. Caesariani autem per duas adhuc alias minores angustias sine difficultate usque non procul a Brixia pervenerunt, ponentes se in ordinem. Quod ut Galli cum Venetis intellexissent eadem nocte ingenti vehementia relictis etiam ibidem quibusdam tormentis et cetera id genus versi fuere in fugam. Galli Mediolanum, Veneti vero ad sua se praesidia castra et oppida magno cum timore contulere. Exercitus eorum fertur continuisse viginti milia hominum, inter quos fuerunt septem milia cataphractorum.

Sequenti die caesariani Brixiae appropinquarunt. Et dum Gallos et Venetos discessisse cognoverunt, quia equites non habebant, sequi non poterant. Qui intra Brixiam erant, dum eos vidissent, muros ascenderunt et magno cum clamore et gaudio salvatores suos salutabant, caesari, quod eos non reliquisset, gratias agentes et sic cum ingenti plausu et laetitia omnium Brixiam XX Decembris intrarunt, et victu, pulveribus incendiariis, armis, hominibus et omnibus necessariis civitatem bene munitam peractis ibidem sex diebus reliquerunt. Fertur etiam, quod hinc totam Italiam rumor quidam subitus cum pavore non parvo invasit. Sic etiam quod in multis locis clamatur: imperio, imperio. Tantaque dicitur esse mutua benevolentia et amor inter Germanos et Hispanos, qui Brixiam occupant, qualis inter duas diversas nationes numquam antea visus est. Veronae et circum per caesarem exercitus colligitur. Hodie hic vidi tres currus magnos onustos lanceis et aliis bellicis instrumentis. Quae omnia Veronam ducuntur, pro futuro vere caesar spectari vult in armis, nisi interea Veneti component, in quo facturus sum periculum etc. Nactus sum heri copias litterarum domini Carpensis comitis ad summum pontificem oratoris ad cesarem, ad quem scribit omnia quae in conventu Bononiae inter pontificem et regem Galliae acta sunt, quas duxi non indignum includi praesentibus. Caesar est in suis venationibus circa quoddam castrum Bavariae Voxssenhorn et creditur, quod brevi huc se conferre debeat. Officiales et aulici suae maiestatis sparsim hinc inde in oppidis se locarunt. Illustrissimus dominus Casimirus margrabius Brandeburgensis, comes de Hennenbergk et consiliarii curiae suae maiestatis hic sunt. Reverendissimus dominus cardinalis Gurcensis non procul hinc in quodam castello, quod ad Sanctum Ioannem nuncupatur, triumphat. Spes hic omnium est dominari Italiae, sed exitus docebit. Commendo me humillime et suppliciter prono vertice ad terram usque Sacrae Maiestati Vestrae. Cui imprecor longam incolumitatem et felicem contra Moskos et omnes hostes victoriam.

Datae Insprugk, quinta Ianuarii anno MDXVI.

Eiusdem Sacrae Maiestatis Vestrae Regiae humillimus Ioannes Dantiscus.

Spectabili et egregio domino Ioanni de Curiis Dantisco serenissimi [regis] Poloniae secretario, ... domino honorando.

+ Ihesus Christos

Spectabilis et egregie domine honorande. Commendationem plurimam.

Mittitur Dominationi Vestrae expeditio sua per caesaream maiestatem et providetur itidem ei de viatico. Ego etiam mitto privilegium suum expeditum. Si qua alia in re possum servire Dominationi Vestrae, faciam libentissimo animo. Si commode potest Dominatio Vestra secum defer <r> e scorpionem vel ballistam illam regiae maiestati, faciet mihi rem singulariter gratam, quam commendando me regiae suae clementiae offeret ei munus quidem tanto rege indignum, sed in signum servitutis et sincerae fidei me <ae> ad maiestatem suam erit pro venatione et, si potest eam defer <r> e Dominatio Vestra, exhibeat annexas domino Cabrieli de Tasis, magistro postarum in Insprug, qui eundem scorpionem consignabit Dominationi Vestrae. Quae itidem me plurimum commendet reverendissimo domino Plocensi et suis collegis, qui fuerunt cum eo apud caesarem et similiter domino vicecancellario et magnifico domino cancellario et domino Bernardino Gallo conterraneo meo. Si aliquando scripserit ad me Dominatio Vestra ex patria, semper rescribam sibi, et me ad omnia vota sua offero.

Augustae, die VI mensis Ianuarii anno Domini MDXVI.

Eiusdem Dominationis Vestrae semper ad vota Iacobus de Bannissis.

Magnifico domino Ioanni de Curiis Dantisco, [serenissimi] regis Poloniae secretario, domino honorando

+ Ihesus Christos

Spectabilis et eximie domine honorande. Commendationem plurimam.

Arbitrabar iam perlatam fuisse expeditionem et cum ea privilegium Dominationis Vestrae quam omni studio curavi apud caesarem et ita fuit facta per dominum Sperantium et provisum de viatico. Tamen forte postea eadem vel altera die debuit accepisse totum etiam privilegium cum litteris meis. Postquam Dominatio Vestra cense{s}t scorpionem illum dignum regia maiestate, si sine incommodo suo potest illud suae maiestati deferre et eum nomine meo suae serenitati offerre, faciet mihi rem valde gratam, etiam si me admonebit, in qua re ulterius celsitudini suae posset rem gratam facere. Habeo autem ingentes gratias Dominationi Vestrae, quod me suae maiestati per suas commendare dignata est. Itidem obsecro faciat praesens et declaret ac devoveat ei omne studium et affectum meum. Et itidem illis reverendissimis et magnificis dominis, de quibus prioribus meis scripsi et si aliquando ad me scripserit Dominatio Vestra, semper ei rescribam et si poterit sumptibus meis mihi mittere Cosmographiam partium septentrionalium et commendo me Dominationi Vestrae, quae diu feliciter valeat et incolumem Dominus conducat.

Augustae, die X Ianuarii anno Domini MDXVI.

Eiusdem Dominationis Vestrae semper ad vota Iacobus de Bannissis

Honorabili sincere nobis dilecto domino Ioanni Danthischo serenissimi regis Poloniae secretario

In curia caesareae maiestatis vel Bulzani

Domine secretari.

Intelleximus vos rediisse Veneciis atque inde ad caesarem nonnulla responsa reportavisse. Quae, quia nec etiam responsa caesaris nos nondum intelleximus, rogamus, cum omnia scire desideramus, ut nobis singula significetis. Nam rem pergratam nobis certe facietis, quod ut assequamur, iterum rogamus.

Ex Innsprugk, 15 Martii MDXVI.

Mathias cardinalis Gurcensis

Clarissimo viro, domino Ioanni Dantisco, poetae laureato, serenissimi et cle[mentissimi] Poloniae regis secretario, amico tamquam fratri meo observando.

In Bolzano.

Clarissime domine, amice honorande.

Accepi non multis abhinc diebus litteras Humanitatis Vestrae intellexique ea, quae mihi significabat. Quocirca ipsam maiestatem diligenter allocutus rem Humanitatis Vestrae ea qua potui ac debui industria ac vigilantia sollicitavi. Super quo maiestati suae videtur ipsam Humanitatem Vestram usque ad ulteriorem maiestatis suae dispositionem istic commorari debere. Cui ut se eo commodius interea intertenere valeat, mittit per eius famulum praesentium latorem quinquaginta florenos Rhenenses, quos etsi pauci sint, donec tamen aliter per maiestatem suam constituatur, aequo animo accipiet dignabiturque inter puellarum delicias istic, ubi frequentem copiam esse opinor, genio meo nomine, quoniam ego variarum rerum gravi mole oppressus mei incumbere nequeo, incumbere. Quae interea felix valeat, et ad cuius mandata me paratissimum continue offero.

Datae Ripae, 4 Maii 1516.

Humanitatis Vestrae bonus frater Paulus Oberstainer etc. per manum propriam

Venerabili Ioanni Dantisco, nuntio et secretario nostro devoto, nobis dilecto.

Sigismundus Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Russiae Prussiaeque etc. dominus et heres

Venerabilis devote nobis dilecte.

Quod tantum istic temporis et oper[ae] ...is maiestatis caesareae impendis, id nobis aeque gratum esse scias, ac si nostro in fa...lo hic adesses habiturique sumus per occasionem condignam rationem huiusce tuae ... nobis omnino acceptae. Probamus etiam diligentiam tuam, quam in illius maie[statis] ...ibus nobis frequenter perscribendis adhibes committimusque tibi, ut quam diligentis[sime] ... [i]stic observes tractatus omnes oratorum Moski hostis nostri, qui hoc tempore a[d] ... celsitudinem proficiscuntur et nos tam de his, quam de responso, quod eis ab ead[em celsit]udine datum fuerit ac omnibus aliis certiores reddas.

Manadamus praeterea, ut in [obse]quio maiestatis suae perseveres, quam diu ipsa tuo servitio uti dignabitur. Erit enim id nobis multum gratum. Qui, ubi prima sese opportunitas obtulerit, tuam servitutem cumulatiore beneficentia, quam si coram adesses, prosequemur.

Datae Wilnae, septima Iunii anno Domini millesimo quingentesimo sexto decimo, regni nostri decimo.

Commissio propria regiae maiestatis

Publius Nardinus Celineus Dantisco poetae et oratori clarissimo salutem plurimam dicit

Audivi fando nec me vaga fama fefellit
Flexanimum Pytho labia fovere tua
Et tibi nascenti Charites castamque Dyonem
Corporis atque animi composuisse decus
Hoc decus aluit cors Musarum excepit alendum
Blandae meletheo nectare pavit apis
Largius hausisti dulces Tytharesidas undas
Et quas excussit Belorofontis(!) equus
Te super excelso Parnassi vertice montis
Edocuit numeros pulcher Apollo suos
Inde coronatus lauro praecinctus et auro
Duxisti Aonidum per iuga summa choros
Nec satis hoc fuit ascendisti Palladis arces
Occurritque libens in tua vota dea
Isaeo quales dicendi tradidit artes
Dantisco tales docta Minerva dedit
Carneadem oratorem attoniti stupuere Quirites
Nec minus Euganei te stupuere patres
Obstupuit caesar de rebus magnis agentem
Atque ostendentem publica nostra mala
Quae vafer Othomanus per multos intulit annos
Atque inferre minax terribilisque parat
Huic cessit Bellona ferox et clara triumphis
Quae Latii quondam gloria Martis erat
Qua sol exoritur medium qua fertur in orbem
Cum populis urbes plurima regna tenet
Cetera in Europa quae nobis pauca supersunt
Vel furto sperat vincere sine/sive dolo
Induperatoris nomen sibi praedo superbus
Vendicat et mundum credit haerere manu
Communem tu quaeris opem tu regibus instas
Expergiscantur paeniteatque more
Vnanimes ineant bellum terraque marique
Vicibus accendant proelia quisque suis
Et contra insurgant crudelem fortiter hostem
Turcarumque animos et fera corda doment
Tanta est tibi animi gravitas et gratia linguae
Ut vel discordes conciliare queas
Victrices aquilas et formidata movere
In commune bonum caesaris arma potes
Auspiciis cuius festa cum pace redibunt
Aurea libertas, unica religio
Quare tam pulchrum factu fierique necesse
Humano generi perfice laudis opus
Interea exspecto ut rebus feliciter actis
Incolumis redeas tunc ego magna canam.

Telos

Clarissimo viro domino N.(!) Dantisco serenissimi Poloniae regis etc. secretario, amico meo honorando

In Bulsano

Magnifice vir amice carissime.

Sacratissima caesarea maiestas iam vobis per praesentium latorem mittit centum florenos Rhenenses. Quae mihi iniunxit, ut ad vos perscriberem. Quatenus huiuscemodi florenos percipiatis perceptisque Venetias per arcem Peutelstain et Cadubrium iterum reverti maturetis Venetorumque dominis exponetis vos illorum responsum cuidam consiliario caesareae maiestatis ex ordine retulisse, cuius nomen si fortasse inquirere eniterentur, eis respondeatis: “Et licet ego, si quisnam fit, vobis declararem, illum tamen non cognosceretis. Cui etiam me ipsius nomen nemini vestrum velle pandere firmiter promisi, idque iure iurando confirmavi”. Dicetisque illis praeterea dictum consiliarium vobis persuasisse, ut ad eos reverteremini illos cohortando, velint cum sacratissima caesarea maiestate decem et octo mensium inducias inire excluso tamen in eiusmodi induciis Francorum rege, quemadmodum eis ante hac proposuerat sanctitas summi pontificis, ut aliqua laudabilis expeditio interea contra infideles Turcas, Christiani nominis hostes, confici posset. Qui consiliarius insuper pollicitus est se apud caesaream maiestatem omnino effecturum, quatenus maiestas sua huiuscemodi inducias assummet ac in ipsorum manus postea pro maiori eorum contentamento et recompensa stantibus eiusmodi induciis duas civitates, Cremonam scilicet et Laude, quas propediem ex manibus Gallorum recuperabit, consignabit. Qui si postmodum finito induciarum tempore cum maiestate sua caesarea pacem concludere voluerint, ipse consiliarius etiam promittit se a maiestate sua impetraturum, ut pacem quoque cum ipsis Venetis ineat, hac scilicet condicione, ut omnia quae sua maiestas possidet, retineat. Quae omnia Dominatio Vestra sua solertia et dexteritate, et quanto expeditius poterit, cum praefatis Venetis tractabit. Quod si ab illis bonum responsum haberetis, id totum mihi significabitis. Litteras superscribendo N. consiliario caesareae maiestatis et crucem nigram sub illarum suprascriptione pingendo, quas ad praefectum caesareae maiesta <ti> s in Toblach dominum Christopharum(!) Herbst mittetis, cui maiestas sua per litteras praesentibus alligatas iniungit, ut cum dictae litterae vestrae ad eum pervenerint, illas per proprium nuntium illico ad caesaream maiestatem transmittat. Cui ideo inter tran[s]eundum ipsas litteras caesareas pariter et alteras etiam annexas capitaneo arcis Pentelstain, ut vos hinc inde libere transire permittat, praesentabitis. Sin autem malum responsum habueritis ..., iter postea vestrum directe ad caesarem arripietis, ut sua maiestas tan[dem(?)] quid sibi latius pro rerum et temporum condicione faciund[um(?)] videbitur, eo opportunius disponere valeat recognitura semp[er(?)] cum solita sua gratia et clementia omnem diligentiam, et labores vestros. Nec deerit Vobis umquam ad quodcumque decus co[mmo(?)]dum atque ornamentum vestrum, quod nobis tam ex commissione suae maiestatis quam etiam pro mea erga Dominationem Vestram singulari amic[itia(?)] ignotum esse nolui etc. Bene valete.

Datae ....

Vester Paulus de Oberstain doctor etc. caesareae maiestatis consiliarius et secretarius etc.

MDXVI die IIII Iulii in consilio X cum additione lecta fuit scedula infrascripta praesentata per magnificum secretarium serenissimi regis Poloniae super materia indutiarum cum caesarea maiestate.

Illustrissime Princeps et Domine, domine excellentissime.

Heri me Illustrissima Dominatio Vestra, ut opinor, sane intellexit, tamen propter maiorem certitudinem praesentibus omnia paucis complectar. Quarta iam vice eandem fere agens causam ad Illustrissimam Dominationem Vestram serenissimus dominus meus rex Poloniae, prout iam aliquotiens feci, me ad tractandum inter caesaream maiestatem et Illustrissimam Dominationem Vestram utrisque siquidem ob amorem Rei Publicae Christianae afficitur, reliquit, neque gratum esset suae maiestati, ut rebus infectis redirem. Conveni igitur consiliarium caesareae maiestatis, qui apud eandem cum primis est, cuius mentem novissime Illustrissimae Dominationi Vestrae exposui, et cum eo plurima, quomodo tandem post tot bella compositio fieret, contuli. Inter alia videbatur ei, quod rursus me ad Illustrissimam Dominationem Vestram conferrem ob hanc potissimum causam, si in recuperatione Brixiae Illustrissima Dominatio Vestra ad suscipiendum indutias, quas nuper sanctissimus dominus noster proposuit, lenior facta esset, ut contra Turcas, qui usque ad forum Iulii et circum passim grassantur, aliqua expeditio fieret persuasitque mihi, ut omni conamine Ilustrissimam Dominationem Vestram ad huiusmodi decem octo mensium indutias ineunda inducerem, quibus stantibus pax firma et certissima sequeretur. Proinde nactus iustam occasionem haec ad deferendum Illustrissimae Dominationi Vestrae nullis impensis et discrimibus parcendo huc appuli. Nihil profecto serenissimus dominus meus videret libentius, quam quod cum cesarea maiestate Illustrissima Dominatio Vestra post tot parte ab utraque clades vicissim illatas pro totius Christianae Rei Publicae contra infideles defensione esset unita, quodsi praedictas indutias suscipere intendit, ego interea hic perseverabo et per litteras efficiam, quod in effectum certum deducantur. Inter <i> m serenissimus dominus meus pro illo amore et benevolentia, qua Illustrissimam Dominationem Vestram et hoc inclitum dominium prosequitur, dabit omnem operam, quatenus caesaream maiestatem cum Illustrissima Dominatione Vestra componeret satissuperque ad utramque bellatum est nullumque bellum tam diuturnum fuisse compertum est, quod non postremo pax discussisset. Quaecumque in his per serenissimum dominum meum et me suae maiestatis servitorem fieri cupit, nihil diligentiae praetermittetur significet Illustrissima Dominatio Vestra. Cui me humiliter commendo.

Eiusdem Illustrissimae Dominationis Vestrae obsequentissimus Ioannes Dantiscus serenissimi Poloniae regis secretarius

Der kunigklichen wirde zu Pollan secretarien Johannsen Dantiscus zu aigen handen

Mein guetwillig dinst wist zuvor, lieber her secretarii.

All Ewr schreiben / sÿder Ewrs abschids und ÿetz, daz jungst, des dato laut zu Trient, den XIII Iulii, / mit eingelegter lateinischenn schriften, / so des hertzogen von Venedig antwort is[t], hab ich empfangen / und dieselben / mitsam[pt] Ewrem getrewen fleÿs / kayiserlicher maiestet allwegn zuegeschigkt und antzaigt, / darauf ich irer maiestet besch[ei]ds erwartenn thue. /

Und Ir welt / also / zu Triend oder auf meinem schlos Yffan, / wo es [E]uch am gel[eg]enlichisten sein wil, / verharrenn, / pis au[f] weitern beschaid, / damit waz Euch lieb und dinst ist. /

Datumm Ynsprugg, am XV tag Iulii im XVI jaren. /

Michael freiherr zu Wolckenstain etc.

Honorabili nobis dilecto Ioanni Dantisco, serenissimi fratris nostri carissimi regis Poloniae secretario

Maximilianus divina favente clementia electus Romanorum imperator semper augustus etc.

Honorabilis devote dilecte.

Intelleximus, quae tibi a Venetis responsa sunt, et cum nihil novi et fructuosi in se, sed inveteratam eorum intentionem habeant, nec animi nostri sit ad ea condescendere. Ideo poteris cum bona nostra gratia et venia reverti ad serenissimum fratrem nostrum carissimum, regem Poloniae. Tui vero studii, laboris et industriae sumus nihilominus optimam habituri rationem: per te enim nihil est relictum, quod attinuit ad officium boni et integri erga nos animi. Cui, ubi occasio dabitur, omni clementia respondebimus sicuti latius ex nobili Michaele de Wolkenstani(!) marescalco nostro Tirolensi intelleges.

Datum in Faucibus Montium, die XVII mensis Iulii anno Domini MDXVI, regni nostri Romae tricesimo primo.

Ad mandatum caesareae maiestatis proprium N. Ziegler

Generoso domino Sigismundo de Herbstain , caesareae maiestatis consiliario ac oratori etc., domino observandissimo.

Generose Domine, commendationem plurimam.

Concepi summam de Generositate Vestra fiduciam pro eximia humanitate ac benevolentia sua erga me. Proinde audentior factus decrevi res meas providentiae Generositatis Vestrae committere. Non licet mihi non vocato ad caesaream maiestatem accedere, praesertim cum mihi dignata sit per Generositatem Vestram mandare, quod hic perseverem usque ad ulteriorem suae maiestatis caesareae informationem. Rogo itaque, quantum etiam vix a me rogari pateretur, velit mihi apud caesaream maiestatem patrocinari, ut sua maiestas Generositati Vestrae oratori suo admandaret, ut me serenissimo domino meo, dum illac feliciter appulerit, et fidelia mea servitia caesareae maiestati exhibita commendaret. Deinde quatenus sua maiestas caesarea dignetur clementiorem ad me habere respectum, ut videar a sua maiestate non ab officialibus dependere, et quod sua maiestas annueret, ut per Generositatem Vestram serenissimo domino meo mihi scribere liceret, quod deinceps, si mihi diutius hic manendum est, in domini mei serenissimi expensis esset vivendum. Fodere non valeo, mendicare erubesco, sententia tenet. In omnibus me offero caesareae maiestati, sicubi opera mea uti dignabitur, ut feci hactenus, fidelissimum servitorem. Procuret mihi in his Generositas Vestra et ferat mihi gratiosum a maiestate caesarea responsum, et sic faciat, prout velit me agere apud dominum meum serenissimum, cui, quantum meae vires possunt, Generositatem Vestram ac res eiusdem commendare ex animo studebo. Commendo me Generositati Vestrae.

Ioannes Dantiscus do[ctor], serenissimi Poloniae regis etc., nuntius et secreta[rius].

Generoso Domino Sigismundo de Herbstain, consiliario ac oratori caesareae maiestatis, domino et amico observandissimo.

Generose Domine, plurimam commendationem.

De meis calamitatibus, quas post vestrum hinc discessum passus sum, multa essent scribenda. Sed quia timeo, ne affectus et dolor ipse, qui nunc me occupat, plura, quam epistola desiderat, ferat, paucis me expediam. Vesperi, dum Generositas Vestra mecum erat in symposio, ut scitum, exorta erat quaedam controversia inter famulum meum et Laurentium quendam istius de Elss Cruciferorum famulum, quae utcumque fuit sopita. Postero die conveni dictum Laurentium, ut me certiorem redderet, quamobrem omnia essent acta. Respondit, quod propter quaedam verba, quae hospita mea se a meo servitore retulisset audivisse. Discessum est inter nos in fine, quod idem Laurentius nihil vel contra me aut meum famulum praetenderet agere, immo ubi mihi possit obsequi, obtulit se libenter facturum. Quod etiam caesareae maiestatis aulico domino Elsenhemer, qui ista semper fatebitur, paulopost exposuit. Hodie accidit, dum essem in ecclesia sacris intentus, quod Laurentius famulum meum vidit exeuntem de hospitio, quod prope vestrum conduxi, propter pacem et maiorem commoditatem, et exiliens a tergo contra eum inflixit ei duo letifera vulnera, antequam ad ensem famulus meus pervenisset. Quo exempto non sine difficultate cum acceptis a tergo vulneribus abscidit hosti suo aliquos articulos et nisi fuisset abstractus, occidisset eum. Laurentius fuit armatus testam habens in capite ferream, quam ei famulus meus una cum pileo sine tamen damno de capite desecavit. Nunc autem famulus meus cum vulneribus in potestate est Divina, si vivet nec ne, et cogor cum eo habere patientiam. Quia hic illata sunt vulnera, fere in aula caesareae maiestatis, cum hic adhuc fere omnes et equi suae maiestatis maneant, dominus Georgius de Elss hinc abiit hoc interfectore relicto. Quid in hoc aliud considerem, quam vetus odium, nescio. Si etiam factum est ex instinctu eiusdem, plane me latet. Credo, quod famulus eius non ausus fuisset manere hic absque consensu domini sui, cuius, ut mihi persuasi, iussu haec fortassis acta sunt. Et ut opinor debuerant haec in me redundasse, quia serenissimi domini mei regis Poloniae servus sum et quod videor suspectus, quoniam multa contra Ordinem sollicitem apud caesaream maiestatem. Quomodocumque se res habet, famulus meus patitur et de vita dubium est. Confugio itaque ad Generositatem Vestram summa cum fiducia, neminem enim, cum ignotus et exoticus sum in aula caesaris, quam Generositatem Vestram habeo, cui has querelas gravissimas et ignominiam illatam deferre possim. Rogo igitur suo tempore has meas iniurias caesareae maiestati ex animo exponat eandemque deprecetur, ut clementer in me, qui suae maiestati fideliter servivi et ulterius servire decrevi, respectum habeat committatque magistro curiae suae, ut vindex sit iniuriae meae, nam occisor iste adhuc hic est, ne videatur frustra probum et bonum hominem, fidelem meum servum offendisse. Confido summe Generositatem Vestram pro summo meo in eandem amore ac observantia aliter non facturam.

Quid de reliquis rebus meis scribere debeam, per se potest Generositas Vestra intelligere, dum sic perplexe negotia mea aguntur. Nescio, quibus fatis in has turbas impellor. Offendo neminem, immo velim omnibus prodesse, nec etiam sum ab insitu naturali tam durus vel potius ferus, quod cum hominibus convenire nesciam. Tamen undique hac tempestate premor. Non solum hoc infortunium contra me, verum etiam in equos meos grassatur. Unus de equis meis, quem meliorem et cariorem habui, luxatus est, hoc est claudicat et nusquam potest, famulus ad mortem vulneratus. Alter Polonus meus apostema quoddam nactus est. Mecum adhuc Deo Optimo Maximo bene volente salubriter agitur. De XXX Renensibus, quos nuper ex commissione caesareae maiestatis accepi, solutis solvendis 4 restant. Quam diu hic cum his vivere possum, potest Generositas Vestra considerare. Proinde iterum iterumque Generositatem Vestram rogo, conferat cum caesarea maiestate de provisione mea ulteriori, rogetque suam maiestatem, ut permittat me hic manere, donec famulus meus, si possibile est, convalescat, tamen perinde est suae maiestati, si opera mea non indiget, ubi maneo, feratque mihi certitudinem de omnibus rebus meis, prout rogavi, et fideliter mihi patrocinetur. Quod, quantum eniti possum, omni studio, industria, labore mereri erga Generositatem Vestram conabor. Cui me ac saucium famulum meum commendo.

Datae Augustae, XXIX Octobris anno MDXVI.

Generositatis Vestrae deditissimus Ioannes Dantiscus, doctor, serenissimi Polonie regis etc. nuntius et secretarius.

S[e]renissime Rex etc.

Quod tanto tempore Regiae Maiestati Vestrae nihil scripserim, sacratissima maiestas caesarea effecit, quae voluit, ut in rebus tam arduis inter Maiestatem Vestram et Moscorum principem nihil aliud quam hoc, quomodo in ipso fundamento res se haberet, scriberem. Summa igitur haec est: nuntii principis Moscorum, qui plures post redditum maiestatis caesareae ex Italia ad maiestatem suam venerunt in suis propositis maiestatem caesaream admonuerunt, ut confoederationi factae cum eorum principe contra Regiam Maiestatem Vestram initeretur. Si tamen sua maiestas caesarea plus esset ad faciendam compositionem inter eorum principem et Maiestatem Vestram affecta, efficeret, quod Maiestas Vestra ad ducem eorum in Moscoviam pro rationali aliqua concordia conficienda suos solemnes oratores mitteret. Alias nequaquam pax fieri possit. Ad haec eorum proposita caesarea maiestas sic praedictis nuntiis respondendum commisit, quod sua maiestas non satis possit mirari principem eorum per s[u]os nuntios iam quater eundem proponer[e] [s]ensum, cum tamen sciat, quomodo haec confoederatio in exordio se habeat, praesertim quod dominus Georgius Sniczbomer solum creditivas litteras habuit quod huiuscemodi confoederationem iniciaret et non concluderet, ipse tamen nihilominus conclusisset et iuramentum desuper suscepisset. Sic dum caesarea maiestas solemnes principis eorum oratores vidisset et audivisset ab eis, quod dux eorum in confederationem, quam Ruthenis litteris scriptam et in Germanicum sed non clarum sensum, quia de verbo ad verbum traductam, ferebant, iurasset, ob decorem ducis eorum in confoederationem, quam caesarea maiestas clarius conceptam per suos proprios nuntios ad eorum ducem miserat, hac semper addita protestatione [c]onsensisset, quod non liceret Christiano prin[c]ipi contra principem Christianum arma sumere, nisi prius amicabili modo compositionem quaesivisset. Proinde iuxta hanc protestationem cum Regia Maiestate Vestra Viennae convenisset, et eandem pronam et paratam ad omnia, quae iustae essent concordiae invenisset, quae etiam ibidem iam fere in caesaream maiestatem compromisisse[t], et quod magnus Rhuthenorum princeps in aliquem alium maiestati caesareae consimilem et socium compromittere deberet. Restaret igitur, ut eorum princeps etiam compromitteret. Quapropter sua caesarea maiestas solemnes suos oratores ad ducem eorum prope diem missurus esset, ut compromissio praedicta erigeretur, quo facilius et citius inter utrumque per caesaream maiestatem, quae nihil operae ad Dei laudem et utriusque commodum praetermittet pax perpetua conficeretur. Quod autem caesarea maiestas in responso praedicto Regiam Maiestatem Vestram Viennae compromisisse significaverit, ob eam rem asserit fecisse, ut tanto facilius dux Moscorum ad compromittendum in[duc]eretur, scit enim Maiestas Vestra, qualiter compromissum est, voluitque, ut haec de mente suae maiestatis, quod omnia Maiestas Vestra Regia examussim, quid in his agendum perpenderet, describerem. Reliqua, quae cum Moscorum duce et Maiestate Vestra tractanda erunt, caesarea maiestas per suos oratores dominum Sigismundum de Herbstain consiliarium suae maiestatis et Petrum Mrakisch, qui ex domo sua, alter hinc Cracoviam iturus est Maiestati Vestrae referet, etc.

Natali, Dantisce, tuo pia sacra frequentet
Quisquis Castalio lavit in amne caput.
Personet aurata cithara praedulcis Agileus
Et carmen solito laetius ore canat.
Illo Pierides saltent cantante sorores
Et sua cum Phoebi carmine mixta sonent.
Adsit, adhuc pedibus surisque madentibus Evan
Nuper ab expresso praela peruda mero.
Altera post decimam lux haec trieterida nobis
Annua lux partus conscia grandis adest.
Tale vel hoc carmen pariturae ad limina matris
Divino Clarius protulit ore deus.
Nascere felici puer o pulcherrime fato
Tantum non Phoebo pulchrior et Bromio.
Et tibi formoso crescant in corpore vires
Membra lacertosis sint bene firma toris.
Qualis erat cum victor ovans Tirynthius heros
Aurea ab Hesperio mala dracone tulit.
Et celeber scriptis, et factis clarus habetor.
Carmina Peligno proxima lude seni.
Prima tuos ignes recitabunt ludicra: toto
Prospera versiculis vivet in orbe tuis.
Tristia post laetos vulgabis carmina versus,
Et dices patrio praelia facta solo.
Signaque Sarmatici victricia regis, et arma
Vidit Pellaei quae ducis ara canes.
Arma per infecti disiecta Boristhenis undas:
Cumque suis armis corpora vasta virum.
Magna tibi semper fulgebit gratia regum,
Quorum munificas experiere manus.
Tum peregre populos varios visurus et urbes
Ibis, et externis gentibus hospes eris.
Cymbrica namque leges prima formose iuventa
Littora, permensus Baltheon ante fretum.
Acre virum genus, et validos Saxones adibis.
Omne per Hercynium progrediere nemus.
Innumeros late populos, gentesque videbis
Quas claudunt gelidis Rhenus et Ister aquis.
Italiae posthac et opes miratus et urbes
Audebis vastos per maris ire sinus.
Alcinoi veteres primum mirabere sedes.
Alta tibi hospitium deinde Zacinthus erit.
Atque Epidaurus, ubi serpentis imagine cultus
Indigenis Phoebo natus in aede fuit.
Atque Rhodon Phoebo claram, et magno Iove Creta
Et Cypron Idaliae regna superba deae.
Et Syriae populos, et inhospita vasta videbis,
Qua non aequoreo tutius extat iter.
Quin et adorabis sacrum quo condita passi
Lurida sarcophago membra fuere dei.
Quaeque Palaestinas loca sunt veneranda per oras
Bethlemiumque larem Calvariaeque solum.
Denique Trinacriam, fumantemque ignibus Aetnam
Conspicies, Siculo praeteriture freto.
Claram et Parthenopen peragrabis, et Appula iuxta
Arva, et Campani rura beata soli.
Atque orbis dominam victi mirabere Romam,
Quicquid et in tota visitur Ausonia.
Mox iterum regumque aulis, regumque vacabis
Conciliis, regum laus erit arma sequi.
Regius Augusti vives orator in aula
Iussus ad Euganeos saepius ire patres.
Ista quidem mediis iam tum perfeceris annis
Pectus et ingenium testificata tuum.
Cum decorata sacrae lambent tua tempora laurus
Caesaris invicta munera lata manu.
Quod reliquum est vitae spatium, nam longa beato
Pollicita est facilis stamina parca tibi.
Curret id omne tibi feliciter, et tenor unus
Unus erit vitae cursus ubique tuae.
Et non est oneri tibi sera futura senectus
Sed viridis, sed quae rara venire solet.
Ipse tuas augebit opes, augebit honores
Rex tuus, ingrata ni volet esse manu.
Sic cecinit Phoebus. Phoebo cessante sorores
Lanificae nivei staminis orsa trahunt.
Solvebat magnum Lucina facillima partum.
Et positum est utero dulce parentis onus.
Natus es in lucem, lux o generosa tuorum.
Felicem o genium terque quaterque tuum.
Natus es auspicibus diis et Iunone secunda.
Fila quater vitae terque beata tuae.
Sed iam convivae plausum date. Pocula sumat
Quisque simul mecum et talia voce sonet:
Vivat io Dantiscus, io laetum exigat aevum
Vivat io patriae, vivat io ille suis.
Est bene, non votis optamus inanibus ista
Risit, et optatis annuit ipse deus.

Nobili et egregio viro, domino Ioanni Dantisco, doctori, serenissimi regis Poloniae secretario et nuntio apud caesaream maiestatem, amico et tanquam fratri carissimo

Nobilis et egregie Domine Doctor, amice carissime. Salutatione fraterna praemissa etc.

Accepi litteras vestras, quibus me certiorem reddidistis de perceptis calamitatibus vestris et praesertim ex vulneratione servitoris vestri. Id et quodcumque Vestrae Humanitati adversum contigerit doleo. Retuli hac hora caesari, qua mihi praesentatae sunt litterae vestrae. Eius maiestas satis aegre tulit. Attamen non suspicatur haec evenisse ex instinctu aut iussu domini de Els, cum ad eius petita quasi nullum inconveniens susceperit responsum. Maiestas sua deliberavit hanc causam committere et admittit, ut possitis illic aliquantisper et ad beneplacitum suae maiestatis permanere. De provisione autem vestra nihil omnino reticui suae maiestati et desuper petiit memoriale. Ego non dimittam, quin mecum (si saltem possibile erit) responsum offeram. Sua maiestas utetur etiam in brevi vestra opera ut prius etc. Et ex quo iam tot arduissima negotia prae manibus sunt, ut et ego non potui expediri et litteras vel commisionem ad ipsum magistrum curiae, quamvis scriptae sunt, tamen non potui efficere, ut hodie signasset. Nolui tamen has postas abire sine meis litteris. Iam non plura, si bono animo sitis.

Valete.

Ex Bregnitz, 4 Novembris anno 1516.

Sigismundus de Herberstain, eques.

Generoso domino Sigismundo de Herbstain, consiliario et oratori caesareae maiestatis, domino et amico observandissimo.

Generose Domine, commendationem plurimam.

Accepi litteras Generositatis Vestrae, datas ex Reitten XXVII Octobris, quinta huius mensis Novembris allatas ad me per quendam ad me missum a domino Vinsterwalter, quibus mihi mentem caesareae maiestatis significat, utpote, quod quantocius irem Insprugk. Hoc quam facerem libenter, nec dici nec scribi potest, cur autem fieri impraesentiarum adhuc non possit, intellexit ex litteris meis per Veit Hofer missis, in quibus omnes meas incommoditates et de famulo saucio etc. ac etiam de mea inopia perscripsi. Quaspropter Generositatem Vestram non rogo solum, verum confidenter obsecro, ut omnia caesareae maiestati exponat. Nihil renuo caesareae maiestati, etiam si mox moriendum esset, dummodo clementius in me respiciat, ne videar omnibus hic mortalibus ludibrium. Ille, qui famulum meum fraudulenter ac praeter causam sat dignam vulneravit, versatur cotidie in oculis meis et creditur omnia, quae perfide gessit, impune egisse, non sine mea magna ignominia. Misereatur quaeso mei Generositas Vestra, si forsan caesarea maiestas mei misereri gravabitur, propter quam tot nuper subivi pericula et omnes meas fortunas apud serenissimum dominum meum, domum, parentes, actiones, omnia denique mea reliqui, et consoletur me. Prae amaritudine animi ac dolore summo plus de his scribere nequeo, videntur enim hae levitates mihi soli non illatae, sed domino etc. Praeterea quomodo mihi nunc est eundum? Viaticum non habeo. Heri accepi in mutuum non sine rubore a domino doctore Conrado Peutinger quindecim Renenses, cum quibus usque ad Generositatis Vestrae adventum vivere decrevi. Nihil recuso pro caesarea maiestate, immo fideliter, ut consuevi, serviam, et serviam quam diu in vivis fuero. Consideret modo sua maiestas, in quibus iactor procellis, potis est me facile eruere. Iturus sum quocumque maiestas sua mandaverit, nec patriae me desiderium detinebit. Non sum ut aspalacus, qui non nisi apud Boeotios, ubi nascitur, vivere potest. Ego vivam undique et moriar, ubi maiestas caesarea voluerit. Proinde Generositatem Vestram rogo, procuret mihi apud maiestatem caesaream, quae in rem meam ex litteris meis expedire videbuntur. Confidenter confido Generositatem Vestram pro amico obsequentissimo facturam. Cui me iterum iterumque commendo.

Ex Augusta, quinta Novembris anno MDXVI.

Ioannes Dantiscus eques Ierosolymitanus, doctor etc., serenissimi Poloniae regis secretarius.

Magnifico et excellentissimo domino Ioachim[o] Vadiano, poetae et oratori celeberrimo [gymna]sii Viennensis rectori ... etc., domino meo honorando, Viennae.

Magnifice Domine, commendationem.

Iucundissimum fuit auditu mihi, cum intellexi, Dominationi Tuae proximis comitiis contigisse magistratum et amplum et honorificum. Felix nimirum successio; nam qui potuit Victori, purissimo atque integerrimo viro, alius Te uno, qui illius esset simillimus, iustius succedere, sub quibus frugi homines et rectorum studiorum cultores feliciter haud dubie vitam agunt? Nimis equidem vellem isthic per hoc tempus una Vobiscum vivere et praesentia Vestra ac consuetudine suavissima perfrui. Nunc autem, postquam eo fortunae res meae sunt impactae, ut iugum auribus planissime tenere videar, hoc remedii est, ut quicquid accidit, id ne violenter feram; magno opere studeam. Mitto epistolam ad Paulum Iovium a me superioribus diebus factam, quam ad alias nugas meas adponi cupio. Maxime miror, Magnificentiam Vestram et Collimitium nihil rescribere, et incertus sum, acceperintne Dominationes Vestrae mea poemata. Postremo, quod imprimis scire affectavi, de profectione reverendissimi Vratislaviensis episcopi in urbem Romam nihil adhuc accepi; oro itaque, ut hac saltem in parte, videlicet scribendi officio, et Magnificentia Tua et Collimitius quamlibet raro Gaspari Vestro, nominis Vestri studiosissimo, respondeatis. Ego hic ex omni familia Gurcensi solus vitam traho, spemque metumque inter dubius, ac nisi maiorem diei partem cum domino Dantisco insumerem, animum desponderem, cuius mihi consuetudo ac morum suavitas multo iucundissima est. Is quidem mortalis, immortalitate dignus, quamquam et amat et observat Vos omnes plurimum, tamen parum aequo animo tolerat Vestram tam diuturnam ac paene nimiam taciturnitatem. Haec ego in triumviratu escario scripsi; collegae subscripsere.

Quoniam quidem amplius, enim vero toties tibi, Magnifice, quisquis es, scripsi, qui scilicet Tui studiosissimus, ut me semper offendisti, nihil tamen hactenus rescribis; nec mirum, cum tantum sis evectus, in summum utpote gradum; sed decides post annum; ne superbi igitur. Debuisses aliquid resp[ond]isse; proinde impraesentiarum, quia Ursinus pocu[lum] effert, cesso; do requiem manui et, ut magnificus [es] vel magnifici operae pretium duxi, magnificum titulum meum T <h> eophr <a> stice subscribere; ridebis etc.

Ioannes Dantiscus, eques Hierosolymitanus, utriusque iuris doctor, poeta laureatus, canonicus Varmiensis, serenissimi Poloniae regis etc. nuntius et secretarius, Tuus tamen qualiscumque.

Tametsi et quamvis in superioribus istis litteris nulla mei pauperis mentio facta sit, cum et aequo animo bibam combibamque frequentius, volui tamen et meas illis addere characteres, ut et me vivum incolumem huc adventasse et Vestrum esse cognoscatis. Ceterum quod mihi restat, scio: scilicet, ut illi aemulo obviando me opponam ac disertissimas illas obscurorum virorum epistolas ad vos cum nugarum aliquarum additione transmittam. Tremant profecto mihi manus, cum mecum pensito, cui et quanto viro et nostro principi scribam; Vos, qui iam altiore gradu constituimini, mei etiam, cum bona pocula laete sumpseritis, recordamini.

Hieronimus Hamerbeo, caesareae maiestatis etc. ac reverendissimi domini cardinalis Gurcensis secretarius etc.

Simitu conscribillavimus epistolia tumultuatim consarcinata. Dantiscus mortalis Papaeus, noster sociennus oculissimus, sympotas nobis ductavit senecionem doliarem bucculentum cum Amasia tricenaria perterebrata trioboli muliere. Symposium Saliare hercle et struices patinariae et missus basilici, nempe alleculae excoriatae, echinatae nuces, Pomonae opes fructuariae, panis cum secundario geniturae primariae , tum alia pluscula. Corbitavimus tuburcinavimusque pancratice et syrrepsiter. Cenaturiret saturio Antonianus, si adsit.

Ursinus

Interea, quo haec [legi], mea Grinea pateram ingentem effudit [et] scribendi ad Te ulterius argumentum praebuit: [a]derant etiam puellulae non indecores. Quibus si affuisses, praebuisses utique suavium pro Tua vetere, qua veteribus uti consuevisti, consuetudine. Dabis, si voles, etiam invitus. Nihil contra Te agitur. Neniam ex mero ex mera volui scribere caritate ad Te. Scribo, praesertim in hac tabellarii opportunitate, qui non nisi madidus abibit. Feres patienter ut Tuos scholasticos, qui pergraecati sunt; talis eras ante magistratum, et boni consules. Non potui esse Plautinus; surripuit mihi omnia Ursinus; unum tamen hoc, ne etiam non videar legisse, restat: basilice valeas et plus si velles.

Iohannes Dantiscus.

Magister Ornatissime, mox licentiande et in medicinis doctorande, nunc vero rector, ego gaudeo multum, quod audivi, vos esse nunc dominum rectorem; ego bene faveo vobis, quia estis valde bonus socius ultraque estis ex illa patria Svicerorum. Ego, quando iuvavi Vobis deponere, semper cogitavi, quod eritis magnus dominus, quia sciebatis bene vistulare et etiam metrificare. Et quia ego gaudeo de vobis, gaudeatis etiam de nobis, et aviso Vos, quod ista nocte bene bibimus et habuimus unum bonum salatum alec, et rubrum et album co...rum vinum, et fuimus tam laeti, ut non creditis. Faciatis etiam vos ita, quia per Deum ita oportet nos vivere, si volumus esse boni socii et cupiatis pro bono.

Datae Augustae, XV Novembris MDXVI-to.

.

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Fabiano Dei gratia episcopo Varmiensi, domino gratiosissimo.

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime. Humillimam commendationem.

Quod tanto tempore nihil litterarum ad Paternitatem Vestram Reverendissimam dederim, non fuit aliud in causa, quam quod incertus, occupatus negotiis serenissimi domini mei et caesareae maestatis hinc inde vagabar, unde oportunum tabellarium non offendi. Dabit igitur tam longo meo silentio Paternitas Vestra Reverendissima veniam, impraesentiarum autem, dum Achatius de Trenk huc appulisset, non potui me continere, quin scriberem, licet cum oratoribus caesareae maiestatis de omnibus uberius scribere decreverim. Qui prope diem hinc ad serenissimum dominum nostrum in re Moscica ac etiam nostra Prutena ituri sunt. Praesentibus meis credere non admodum ausi omnia, ideo distuli. Caesarea maiestas, quam mihi indies clementiorem experior, unacum serenissimo domino nostro vult, ut in hac aula perseverem, utetur etiam, prout nuper mihi dixit, brevi iterum in his, ut ante, opera mea. Superanda omnis fortuna ferendo est. Dabit Deus his meis aerumnis aliquando finem.

In fatis mihi esse reor, quod patria, quod Dominis, praesertim Paternitate Vestra Reverendissima per tantam locorum intercapedinem carere debeam. Gaudeo me non esse ut aspalacus, qui nusquam nisi in Boetia, ubi nascitur, vivere potest. Quocumque advenio, mihi patriam esse oportet. Achatius mihi retulit de quodam Valentino qui contra me citationes ob canonicatum obtinuit. Confido Paternitas Vestra Reverendissima tuebitur partes meas, ego hic quid in his mihi faciundum est. Qui de omnibus incertus sum, nescio, pergat Dominatio Vestra Reverendissima, prout cepit, negotium hoc meum, et pecuniis si necesse fuerit, et suo patrocinio, promovere. Spero me futurum si non meliorem, tamen in omnibus fideliorem Ecclesiae et Dominationis Vestrae Reverendissimae servitorem, quaecumque pro me exposuerit, dum redibo, cum summa animi gratitudine reddam, et me semper habebit eum, sicut coram, et per multas meas litteras pollicitus sum. Nec etiam dubito, immo mihi iam persuasi, quod Paternitas Vestra Reverendissima me, ut coepit, gratia et favore suo prosequetur in eadem omnis spes mea dependet etc.

In fine litterarum semper consuevimus nova quaedam annectere. Ut consuetudini satisfaciam, me brevibus absolvam: Caesar hinc ivit, et prope et circum suis studet venationibus, venatusque est denuo regem Angliae, Heluetios, Hispanos, ac alios qui complices sui sunt, non deerunt ei pecuniae, nec gentes, Veronam cum magna sua laude, paucis peditibus, Gallis et Venetis in turpem fugam versis, conservabit, et futuris mensibus maiora molietur, speramusque omnes, quod omnia pro votis suae Maiestati succedent, cum aliis litteris omnia latius, videbit scio tantum meum, quo me subscripsi titulum Paternitas Vestra Reverendissima, et ideo ut videret, me enim ipsum rideo, subscripsi.

Commendo me supliciter Paternitati Vestrae Reverendissimae.

Datae Augustae, XIX Novembris Anno 1516.

Eiusdem Paternitatis Vestrae Reverendissimae humillimus Ioannes Flaxbinder Dantiscus iuris utriusque doctor, poeta laureatus, eques auratus, serenissimi Poloniae regis nuntius et secretarius apud caesaream maiestatem

Generoso et strenuo domino Sigismundo de Herbstain, caesareae maiestatis consiliario et oratori, domino et amico colendissimo.

Generose Domine, plurimam commendationem.

Ternas his diebus dedi ad Generositatem Vestram litteras, ex quibus, ut opinor, mentem meam abundanter intellexit etc. Accepi mandatum caesareae maiestatis, sed magister curiae iam abiverat, ideo nihil mihi profuit. Famulus meus quasi convaluit. Hostis eius hic est, sed latet. Quaesitus est aliquoties per meum famulum etc. Velim, quod daret mandatum ad consules Augustenses, quod utique proditor se non impune fraudem commisisse intelligat etc. Scripsi hanc supplicatiunculam caesareae maiestati. Rogo, eam nomine meo reddat et, ut coepit, pergat res meas apud suam maiestatem promovere, quod semper erga Generositatem Vestram promereri studebo, cui me commendo. Nullum hominem in hac vita libentius quam Generositatem Vestram viderem. Navet igitur accuratius operam, ut quantocius et faustiter adveniat. Puellae cum taedio expectant etc.

Augustae, XXI Novembris 1516.

Eiusdem Generositatis Vestrae obsequentissimus Ioannes Dantiscus, eques Ierosolymitanus, doctor (etc.), serenissimi Poloniae regis nuntius et secretarius.

Generoso et strenuo domino Sigismundo de Herbstain, equiti aurato, oratori et consiliario caesareae maiestatis, domino et amico observandissimo.

Generose et Strenue Domine, amice colendissime, plurimam commendationem.

Quod toties tot meis litteris Generositati Vestrae molestus sum, quaeso non aegre ferat. Cogit me necessitas, quam Generositas Vestra bene novit, ut scribendo morosior et impudentior sim, praesertim cum quodammodo non a caesarea maiestate solum, verum etiam a serenissimo domino meo derelictus mihi videor. Ad quem igitur in hac rerum angustia confugiam, praeter Generositatem Vestram, quam mihi apprime affectam cognovi, invenio neminem. Dabit itaque his meis importunitatibus veniam. Quae me impraesentiarum potissimum ad scribendum causa compulerit, scio Generositatem Vestram pro sua prudentia bene intelligere. Mare (ut Plautinis verbis utar) commune quidem est omnibus, sed non macellum Graeca hinc mercantur fide. Habent hic omnes oculatas manus, credunt, quod vident. Olim praesente caesarea maiestate Augustae auguste vivebam, nunc autem anguste et haec Augusta me nuper annulis meis spoliavit, brevi etiam catenula mea, quae tenui adhuc dependet filo. Quodcumque est, feram ob amorem caesareae maiestatis patienter, domi non ferrem, modo sciam sic esse mentem suae maiestatis, si etiam me vendere oportuerit omnia et cum vita esse in discrimine. Quocumque caesarea maiestas voluerit, patiar, nam me serenissimus dominus meus suae maiestati dedit mancipium. Sed haec hactenus. Rogavit me nuntius Valachi, ut pro eo ad Generositatem Vestram intercederem. Qui, quoniam eius dominus cum serenissimo domino meo nunc aliquantisper bene convenit, dignus mihi, quem Generositati Vestrae commendarem, videbatur. Conqueri mihi visus est de levi expeditione. Sciet Generositas Vestra, quomodo aut quid in his agendum etc. Ultimum et novissimum est, quod ardentissime cupio, ut Generositas Vestra quantocius huc ad nos vinculatos in claustris desideratissime faustiter adveniret. Cuius adventum Deus Optimus Maximus felicissimum faciat et cito etc. Si commode Generositas Vestra poterit post nactam aliquam opportunitatem, quaeso me caesareae maiestati domino meo clementissimo suppliciter commendet et dicat me paratum usque ad mortem ad quaevis servitia obeunda ad suae maiestatis mandatum, prout etiam sua caesarea maiestas iam quater experta est, et in omnibus sic me diligentem et fidelem, ut aliquem, qui ab unguiculis in aula suae maiestatis educatus est, inveniet. Commendo me Generositati Vestrae.

Datae Angustae, XVIII Decembris 1516.

Eiusdem Generositatis Vestrae deditissimus Ioannes Dantiscus, doctor etc., serenissimi Poloniae regis nuntius et secretarius.

Domine Iohannes

Nomen meum, quod pro humanitate vestra scire cupitis, Chrysostomus est. Sum a secretis illustrissimae dominae ducissae Mediolani. Dico illam ducissam Mediolani titulo tenus, nam regno suo iam pridem spoliata non minus affinium fraude quam vi hostili. Haec ex inclita Aragonia familia genus ducit. Filia fuit serenissimi regis Neapolitani Alfonsi secundi et coniunx illustrissimi Ioannis Galiatii iam defuncti ducis Mediolani, ex quo filiam, quam nunc unicam habet, suscepit. Huic puellae nomen est domina Bona Sfortia. Annum iam primum supra vicesimum nata. Eius mater, de qua supra, nunc dux est Barii et princeps Rossani in regno Neapolitano. Haec sunt, quae de me ac de meis principibus pro nostra amicitia te edocendum censui.

Vale et me posthac tuorum amicorum indici subscribe. Iterum vale et semper.

Christostomus tuus, quicquid est

Annotation in the hand of Dantiscus:

Domina dux Bona Sforcia habet partem in ducatu Mediolani et est vera heres, habet etiam partem in dominio Cremonensi. Mater habet XX m[ilia] ducatorum et nisi unicam filiam, dotem centum milium ducat[orum], 50 milia secum feret, reliquum in duobus annis solvetur. Mundum muliebrem taxat centum milium ducatorum, doctissima est, form[osa], sanguineae complexionis, mediocris statura, non macilenta, n[ec] pinguis, mansuetissima, 4 libros Vergilii, multas Cicer[onis] epistulas, epigrammata varia, Italica multa Petra <r> che sc[it] memoriter, doctissime scribit et loquitur. Si quicquam D[eo] volente futurum est boni necne, sciat quam primum caesar.

Chrisostomus Columnens[is].