Responsum caesareae maiestatis per magnum cancellarium

Magnifice Domine Orator.

Orationem, quam doctissime proposuistis serenissimi Poloniae regis nomine, sacratissima maiestas caesarea bene intellexit et libenter audivit. Imprimis de salutatione, visitatione ac exhibitione illius serenissimi domini vestri per vos facta deque illius maiestatis fraterno amore et benevolentia, qu[a] sacratissimam maiestatem caesaream prosequitur, prout verbis amplissim[is] declarastis, sacratissima maiestas caesarea ingentes agit gratias et se ru[r]sus serenissimo domino vestro pari vicissitudine offert affectissimum.

Audivit a vobis sacratissima maiestas caesarea non sine gravi animi dolore, quomodo vires et potentiae infidelium in dies crescant et augeantur et quantum hinc, si non fiet generalis resistentia, calamitatis et cladis toto orbi Christiano immineat, quemadmodum nuper in Regno Ungariae in Carinthia et nunc circa Rhodi oppugnationem potest prospici. Unde sua sacratissima maiestas ex corde non parva turbatione afficitur, quod res Christiana in his periculosis turbis sit constituta, praesertim in his regnis, quibus non solum ex debito officii, verum etiam necessitudine sanguinis est obligata.

Et quod non possit hoc tempore, sicut velit et maxime cuperet, his rebus intendere, quo huiusmodi infidelium conatus reprimeretur, nihilominus maiestas sua sacratissima, quantum possibile est et quantum, implicata in his bellis, quae invitus gerit, potest, omnem curam studium et operam impendit et ad res Christianas iuvandas convertit, commisitque per totum imperium, ut omnis ea pecunia, quae illius maiestati pro coronatione debetur, seorsum colligatur et pro conscribendis gentibus contra Turcas servetur. Misitque paulo ante classem non contemnendam cum militibus et commeatu ex Regno suo Siciliae ad succurrendum Rhodianis, de quibus speratur, quod Turcus nihil lucri faciet.

Quod vero serenissimo domino vestro hoc bellum displiceat et sacratissimam maiestatem caesaream ad componendum illud rogat et hortatur, plurimum hanc sollicitudinem et prudentiam serenissimi domini vestri maiestas caesarea sacratissima lauda[t] et commendat, estque in hoc proposito, modo aequis condicionibus fieri possit, quod una cum serenissimo rege Angliae cognita hac publica necessitate, quae Christianitati instat, et ad postulata summi pontificis et serenissimi domini vestri bellum hoc deponat. In qua re illius serenitas multum laborat et nullum praetermittit studium.

Hoc igitur bello composito sacratissima maiestas sua omnes suas vires se ipsam et sanguinem suum adiunctis sibi aliis regibus Christianis et principibus contra Turci et aliorum tyrannorum infidelium conatus opponet et nihil, quod bonum et Christianum imperatorem spectat, omittet, Deoque bene favente, cum primum poterit, serenissimi domini vestri et Ungariae Regno mature subveniet.

[A]gitque magnas gratias serenissimo domino vestro fratri suo et consanguineo carissimo, quod, quemadmodum consuevit semper, arma sua et se ipsum his diebus pro tuendo se et Orbe Christiano opposuerit, unde maiestas sua sacratissima cum aliis Christianis principibus ipsi serenissimo domino vestro semper plurimum debere fatebitur.

Privatam audientiam, quam cupitis, maiestas sua sacratissima vobis est propediem datura rogatque, ut hanc moram, quae propter haec festa facta est, et quia maiestas sua sacratissima aliquantisper male habuit, vobis non displiceat. Mittet pro vobis maiestas sua post haec festa et libenter vos videbit et audiet.

Sigismundus etc. Reverendissimo in Christo patri domino Mathiae episcopo Vladislaviensi, sincere nobis dilecto, aut ipsius in spiritualibus vicario, vel alteri, ad id potestatem habenti, gratiam nostram regiam.

Reverendissime in Christo pater, sincere nobis dilecte.

Vacavit nuper maior ecclesia parrochialis sanctae Mariae nostri iurispatronatus in civitate nostra Gedanensi per promotionem veerabilis domini Mauritii Ferber ipsius ultimi et immediati rectoris et possessoris ad episcopatum Varmiensem, ad quam venerabilem Iohannem Dantiscum secretarium nostrum fidelem dilectum de nobis bene meritum praesentandum duximus et harum serie litterarum praesentamus Vestrae Paternitati hortando illam, ut ipsum ad eandem ecclesiam parrochialem maiorem Gedanensem instituat et investiat, curam animarum regimenque ac administrationem spiritualium et temporalium verum sibi in illa committendo, prout id ad Vestrae Paternitatis officium pertinet pastorale.

Harum etc.

Datum Cracoviae, die Exaltationis Sanctae Crucis 1523, regni nostri 17.

Clausae

Terrarum et civitatum Prussiae praelatis Sigismundus

Reverendissimi in Christo Patres, Magnifici, Generosi, Nobiles et Famati, fidele[s] nostri dilecti.

Ea, quae nobis ex conventu proximo Graudnicensi de serenissimo rege Daciae, de marchione Ioachimo Brandenburgensi et de magistro generali eorumque moliminibus scripsistis, cum his novitatibus, quae per consulatum Gdanensem ad vos perlatae sunt, sane intelleximus. Accepimus etiam haec prius ex aliis et novissime ab illustrissimo duce Pomeraniae, qui huius negotii non parvam gerit curam, [e]x quo, et ex aliis [c]oniecturis assequimur, hoc praesertim duro tempore quod instat n[on] bene convenire peditibus Germanis in castris diu agere vel quo[d] huiusmodi machinae quae struentur sic subito confici possint inhilominus in omnem eventum quidquid sit quod illi conantur non est conniventer transeundum probamusque in hoc operam et consilium vestrum, quod de bono ordine statuendo quo obex istis rebus poni possit dedis[tis]. Commisimusque itaque ad quemlibet districtum et illius incolas dari mandata ut omnia sic, quemadmodum consuluistis, dirigerentur. Proinde volumus ut litterae nostrae hac in re universales per quemlibet palatinum in suo districtu nobilibus ac oppidanis praecipue castrorum capitane[is] et ceteris quibuscumque subditis nostris notae fiant et manifestae atque ab omnibus, sic ut illarum tenor continet, observentur. Quod eo facilius fiet, si quisque vestrum ex sui officii debito vices suas ad id interponet sicque his rebus, quemadmodum astrictus est, invigilaver[it]. In quo, ut confidimus, [n]eque studium neque diligentiam aliquam omittetis, rem nobis et vobis ipsis debitam et gratiae nostrae dignam facturi.