BCz, 1595, p. 290

A paper damaged⌈[A]A paper damaged⌉n Michiel De Vriendt t paper damaged⌈[t]t paper damaged⌉en huze vanden ambassad paper damaged⌈[d]d paper damaged⌉eur van Polen

BCz, 1595, p. 289

Michiel.

Ic ghebieden mij met goeder herten an hu.

Commen ghister van Ghendt zoo hebbe ic zoo velle onderzouck ghedaen doen vanden wech omte zoucken het glas van mijn heere dat zinen barbier verloren hadde commen van Brugghe, dattet in mijn handen es ghecommen. En haddet een aerme kijnt ghevonden en zijn morken ghedreghen diet noch bewaert hadde, het welke glas ic hu zenden bijden bringgher deser. Dinken dat mijn heere blijde zal wezen dat ghevonden te hebben. Ic bidde mij zeere te ghebieden in zijn goede gracie en zoo doet oeck der ghelijke mijn zuster.

Michiel, ic zenden hu een brief om mijn man te zenden. Bidden dat ghijse den postmeester gheven wilt en alsser eenghe an mij commen mij die te willen zenden, want daer es altijt voulck ghenouch van Brugghe. Ghij zult mij vrienscap doen dat kent god die hu spare in ghezondtheijt.

Ghescreven te Brugge, den eesten in Jullet XXXI.

Hu goedtwilleghe wat ic mach Elijzabet Donche

p. [3]

Victoria serenissimi principis et domini, domini Sigismundi eius nominis primi, regis Poloniae, magni ducis Lituaniae, Russiae, Prussiae ac Masoviae etc. domini et haeredis contra Vayevodam Muldaviae olim Daciae, Turcae tributarium et subditum, cui subest Valachia, Mysiae inferioris pars ad flumen Tyram influens Pontum Euxinum, quae a Deo data fuit terna in mense Augusto praeterito et consummata 22 die eiusdem mensis anno Domini MDXXXI.

Vayevoda Muldaviae et praedecessores eius, ut perfidorum mos est, nihil umquam longo iam tempore regibus et Regno Poloniae, quod tenebantur praestiterunt, cui ipse Vayevoda innixus, hieme praeterita, praeter omnem exspectationem foederibus et iuramentis, quae fecerat, neglectis nullaque hostilitatis denunciatione praemissa, provinciam Regni Poloniae Pokucziae nuncupatam, fide et honore posthabito, occupavit. Quam iniuriam cum serenissimus Poloniae rex diutius ferre non posset, exercitum selectorum mercenariorum militum ex regno suo comparavit et conscribi iussit opera magnifici domini Ioannis comitis de Tharnovv, palatini Russiae et exercituum Regni Poloniae capitanei generalis, viri in militaribus clarisque aliis in rebus praestantissimi, quem p. [4] ille variis in locis, ne hostis certum numerum scire posset, collegerat et disposuerat et non multo ante festum sancti Iacobi ad loca, quae praesidiis hostis firmata erant, admoveri iusserat. Constabatque totus ille exercitus equitibus, praeter 300 pedites, qui machinis et bombardis erant addicti. Ex his equitibus ipse capitaneus generalis praemisit 2000 et aliquot centum equites, qui praeter Valachorum spem et scientiam variis in locis provinciam illam Pokucziae adorirentur. Valachorum ibidem in praesidiis erant fortassis 1400 bello apti, praeter aliam colluviem. Poloni milites mandata capitanei strenue exsequentes, non una ex parte eam provinciam invaserunt, confligentes cum hostibus, multos trucidarunt et non paucos vivos ceperunt, inter quos erant plerique ipsius Valachi familiares et aulici, atque in duobus diebus totam illam provinciam recuperarunt, praeter castrum quoddam Gvvosdziecz, quod cuidam nobili Polono Thvvorovvski nuncupato fuerat ademptum, hoc tamen etiam paulo post obsidentes, in potestatem suam redegerunt et illi quendam praefectum militum, Vlodek nomine, praefecerunt. Pauci ex illa Polonorum irruptione Valachorum, qui superfuerant, evasere in Valachiam. Huic victoriae capitaneus generalis comes de Tharnovv non interfuit, sed cum potiore exercitus parte rerum eventum non procul praestolabatur. Victoriae vero nuntium cum quibusdam captivis nobilis quidam iuvenis Spitek de Tharnovv serenissimo Poloniae regi Cracoviam apportavit. Paulo post appulit etiam ad serenissimam maiestatem regiam generosus dominus Hieronymus Schaffranyecz, qui plurimos ex ea victoria captivos attulit, hique hinc inde per castra regia habentur distributi. Post hanc acceptam cladem p. [5] vayevoda Valachus percitus omnes quas potuit suorum copias congessit et in tres exercitus divisit eratque numerus omnium supra viginti milia. Cum his in provinciam Pokucziae perveniens 6000 equitum ad recuperandum castrum Gvvosdziecz transmisit. De quo certior factus comes de Tharnovv capitaneus generalis mature cum toto suo exercitu et his, qui ultro se adiunxerant ad succurrendum obsessis et castro affuit. Hoc videntes Valachi 19 Augusti praeteriti cum exercitu Polono manus conseruerunt. In eo conflictu cum Dei adiutorio Poloni superiores facti, Valachorum illa 6000 profligarunt et in fugam verterunt. Multi illorum caesi, capti quam plurimi et praesertim de illis, qui ipsius vayevodae curiae inserviunt. Hanc suorum stragem cum a duobus suis capitaneis, qui ex proelio profugerant, vayevoda audivisset, commotus iussit illis amputari capita, sed aliorum precibus victus catenis ferreis vinctos custodiae mandavit. Haec est Valachorum consuetudo, ut eos omnes, qui ex pugna evadentes domum revertuntur, suppliciis gravioribus, quam si in bello cecidissent afficiant. Hinc fit, ut in confligendo multis aliis nationibus sint ferociores. Accensus itaque Valachus ira pariter et pudore ipse in persona cum suis omnibus Polonos saeptos castris, ut eorum mos est, curribus et vallis factis, cum multis magnis bellicis tormentis, quae secum duxerat, aggressus est. Cumque Poloni sic cincti non excedentes sextam partem numeri militum, quem secum habuit Valachus, vim globorum ulterius ferre non possent, prioribus victoriis animati et ope divina adiuti, extra vallum in ordinibus suis prosilientes praelium p. [6] commiserunt et cum hostibus de perfidia expostulantes et certantes ad quinque horas sine intermissione conseruerunt manus illosque ad internecionem usque prostrarunt. Namque praeter multa alia milia caesorum vayevoda ipse fugiens duobus vulneribus est affectus. Tormenta bellica magna quinquaginta cum pulveribus globis curribus onerariis et toto commeatu capta. Inter quae fuerant quaedam ante 34 annos Polonis et superioribus annis ipsis Transylvanis Hungaris adempta. Item duo vexilla maiora et principaliora tympana et multa alia bellica apparamenta. Quae omnia facta sunt 22 Augusti praeteriti. Poloni prosequentes victoriam, insecuti sunt fugientes Valachos per miliare Germanicum unum et dimidiatum trucidantes et plaerosque de nobilioribus vivos capientes. Fuit caesorum ingens numerus et inter eos multi de primoribus Valachi reperti. Hunc laetum victoriae nuntium attulit serenissimo Poloniae regi quidam praefectus militum nomine Szvviencziczki 29 Augusti Cracoviam. Posteru die missus a comite de Tharnov, capitaneo generali quidam iuvenis nobilis nomine Sbigneus Szienyenski quosdam serenissimae maiestati regiae etiam captivos attulit. Et inde alius praefectus militum Iaslovvieczki duxit secum magnum captivorum numerum, inter quos est, qui dicitur sermone Valacho Glogofet, quod est apud illos supremi cancellarii nomen. Item et pocillator seu pincerna et structor mensae cum plerisque aliis ipsius Valachi officialibus. In summa nihil aliud ex eo conflictu secum, quam duobus vulneribus saucium corpus asportavit Valachus, qui non immerito perfidiae suae sic dedit poenas. Hic tantus timor sup. [7]os in Valachia invasit, ut multi in Hungariam et Moldaviam cotidie cum bonis suis profugiant. Christo Domino sit honor et gloria atque omnis gratiarum actio, qui serenissimum Poloniae regem quam diutissime contra Crucis suae hostes vivere et triumphare concedat. Amen.

Excerpta est haec victoriae historia ex ipsis serenissimi Poloniae regis litteris et quorundam, qui omnia magis peculiariter scripserunt.

Datum Bruxellis, in curia caesareae maiestatis, 24 Septembris anno Domini MDXXXI. Per r(everendissimum) or r(everendum)⌈r(everendissimum)r(everendissimum) or r(everendum)⌉ dominum Ioannem Dantiscum confirmatum episcopum Culmensem oratorem ipsius serenissimi regis.

AGAD, Varia oddziału I, No. 2, f. 159v

El embaxador della ser(enissi)ma reyna de Polonia n(ost)ra muy cara y muy amada prima y her(man)a nos ha hecho relacion, q(ue) hauiendo sido condenado por rebelle por essa r(egi)a n(ost)ra corte Nicolas de Lambertis de su Ducado de Bari en la confiscation de sus bienes, no se le guardan sus privilegios a la dicha ser(enissi)ma reyna.

Y por q(ue) n(ost)ra voluntad es, q(ue) sus cosas sean antes favoresadas y respetadas, q(ue) en manera alguna agraviadas, os rogamos encargamos y mandamos, q(ue) veays los dichos privilegios y lo q(ue) en virtu dellos pide la reyna y conforme a ellos determiney<s> lo q(ue) hallar des ser de justitia por manera, q(ue) la reyna no sea agraviada. Q(ue) asi procede de nostra determinada voluntad.

La p(rese)nte se restituya a p(rese)ntante.

Data en Bruxelles, a XVII dias del mese d’ octubre Ano de M-oD-o XXXI.

Yo el Rey

Valdesius secretarius

Studioso iuveni litterarum candidato Hilarius Bartel(ephus)

L(ectori) S(alutem).

En tibi habes, candidissime lector, poemata quaedam minime vulgaria clarissimorum aliquot virorum, inter quos princeps longe est unicus ille litterarum patronus reverendissimus praesul Ioannes Dantiscus, vir ac heros potius incomparabilis, princeps, inquam, cum aliis nominibus, tum vero, quod hoc etiam muneris illi plane debes, qui numquam non rectis studiis benigne facit, numquam desinit de litteris optime mereri, qui in Musarum etiam nunc suavitate ubi serenissimi regis negotiis satisfecit, continenter acquiescit, una cum fido suo, cum per legationes licet, Achate , magnifico domino Cornelio Dupplicio Sceppero, summo etiam Musarum patrono, viro ad omnia summa nato, qui tametsi toties oratoris officio fungitur et regum maxima negotia tractat, tamen non potest interdum facere, quin ad Musas delicias suas redeat. Itaque vel inter cenandum, ubi tum seriis historiis, tum etiam ludicris fabellis narrandis, convivas omnes mirifice recreat, vel dum latrunculis ludit aut tesseris, talia, dii boni, epigrammata facit, eaque tam facile, και εκ του παραχρημα, qualia ne possent quidem, qui hoc solum videntur agere vel ex professo. Adeo habet ingenium in numerato, tam exacte historias omnes vel ad miraculum usque callet, historias, inquam, etiam quamvis longissime dissitarum gentium, tam veteres, quam recentes, externas iuxta et nostrates. Nam ubi quamvis abstrusam vel leviter tetigeris, ille statim repetet altius, atque adeo ab ovo gemino, ut ille ait, ibi - Deum immortalem! - quam nihil haeret, qui fluxus dictionis, quam electa verba, dicas de scripto pronuntiare. Et quod nemo satis miretur, nulla sunt adeo barbara, nulla tam externa vocabula regum populorum terrarum fluviorum montium, quae non ipse nominibus suis sine omni cunctatione appellet. Et praeter summam hanc memoriae felicitatem, nam sat habet, si quamvis densum volumen etiam Titi Livii Decades vel semel in omni vita perlegerit, variarum etiam linguarum adeo promptam scientiam, tam extemporalem dicendi facultatem, quis non miretur? Ut omittam philosophiae mysteria, mathematices numeros omnes, orbem denique illum disciplinarum, quis id aetatis tam varia cognitione rerum, tanta experientia praeditus? Tanta dexteritate, fide, prudentia in obeundis negotiis? Ut non mirum videri debeat, si toties mittatur de rebus maximis legatus, aut non a quovis principe, non a rege regum Agamemnone, sed Divo Caesare Carolo Augusto. Verum de utriusque laudibus alias multo uberius.

Neque est, cur me hic assentari putes, studiose lector, nam et ingratus sim, si tacitus feram, et haec tua potius causa dicta sint, quamquam enim videtur multis M(arcus) Tullius Cicero nimius suarum ipse laudum praedicator, nusquam tamen est in illis vehementior, quam cum ad eos, quos ad virtutem excitat, quod cum ad filium scribit, ad quem spectat ipsius gloriae, ut inquit, hereditas , ita et ipse libens vobis talium virorum exempla propono, ad quos spectat harum laudum imitatio. Quapropter non possum, quin addam et illud de amplissimo domino praesule Ioanne Dantisco.

Audi rem sane memorabilem, ut habeas etiam et hic, quod imitare. Nosti morem a Pythagora institutum, non tantum studioso homine sed etiam Christiano dignum, πη παρεβην τι δ’ερεξα. Sed rem paulo altius repetam.

Cum epigrammata quaedam partim alacriores, partim etiam maesti inter equitandum propter flumen Athesim in rupibus Tridentinis faceremus, nam ille interdum nobis animi causa themata ac argumenta proponebat, ecce tibi obvii sunt equites pullati unus et alter e cognatis του τρισμακαριτου reverendissimi cardinalis Mercurini a Gattinaria et maesto, ut res ferebat, vultu reverendissimum dominum salutant. Aberamus autem Tridento ad quartum aut quintum fere lapidem. Statim perculit animum illius, quid nuntii afferrent, neque lacrimas tenere potuit, qui illum sic vivum gesserat in oculis, adeo observarat, non potuit facere, quin esset in eadem navi, cum Mantuam adverso, qua Pado, qua Mincio veheretur. Neque, si per valetudinem licuisset adeo longe, nec tam sero fuisset secutus, immo vero oculos ei morienti libens clausisset.

Cum vero Tridentum ingredimur, vixdum ingressus hospitium, videt funebrem illam pompam multo luctuosissimam. Equites lugubri vestitu praeibant. Capulum nigrum rubra cruce distinctum, ut amplissimi ordinis cardinalem facile agnosceres, referebant equi illi pullati et ipsi, luctum etiam tum demissis capitibus prae se ferentes, illi opinor, qui paulo ante eum in lectica podagra laborantem gestarant, vulnus acerbum. Quid quaeris? Ubi non sine facibus et sollemni sonitu ad templum processissent, accedunt nobiles illi ad cenam reverendissimi domini non tam, ut illum consolarentur, quam quod ipsi consolatione aliqua egerent, cumque eos acciperet cena non tam iucunda, quam grata, res mira accidit. Cum reverendissimus dominus Dantiscus numquam tam hilare ac laute illustres hospites vel invitet, vel accipiat, numquam tam occupatus sit, quin priusquam se dormitum conferat, nihil habeat potius, quam ut non solum totius diei acta Pythagoreorum, quem dixi, more cogitatione recenseat, sed etiam vel audita memoratu digna, vel visa acute, vel cogitata prudenter, cotidie in diario suo perscribat, ostendit convivis etiam certissimo scripto praecognitum a se fuisse non diem modo, sed paene etiam horam, qua discessit reverendissimus cardinalis, hoc est recta ad caelum abiit, neque hoc nisi divinitus fieri potuit. Ita ut interdum tibi et amicis narravit et posteritati omnino litteris tradet. Postridie epicedia equo insidens effudit, quae tibi damus et studiosis omnibus.

Addidimus autem laudes tam eximii antistitis in calce libelli celebratas a duobus nostri temporis, altero Horatio, Ovidio altero. Talium virorum laudes etiam ipsis invitis perpetuo canentur. Neque est, quod de Mercurino cardinali orationem funebrem hic exspectes, cum habeas tot poetarum elegantissimas laudationes. Sed hoc dolet nobis lepidissimum epigramma excidisse reverendissimi domini Vincentii Pimpinelli, archiepiscopi Rosanensis, apud invictissimi regis Romanorum serenisssimam maiestatem nuntii apostolici, quod ubi forte reperietur, statim vobis curabimus. Nacti sumus interim, postquam reliqua essent excusa, epitaphium unum et alterum domini Francisci Craneveldii consiliarii Mechliniae, quem etiam mirum est perinde, ut dominum Petrum Aegidium Antverpiae inter tanta negotia ad has litteras posse respicere. Videres domi illius trilingues etiam Musas, inter rubricas et ceras miniatulas, Mercurium τον λογιον inter Bartolos et Baldos habitare. Debes igitur his tam illustribus viris hoc libelli, q(ui) abs te nihil aliud exspectant, quam ut manibus illius summi viri bene preceris et memineris, etiam in gravissimis studiis atque curis, litterarum vicissitudine Musarum amoenitate nihil esse suavius, nihil libero homine dignius.

Vale et ad imitandum tibi optima quaeque propone.