BCK, 1595, p. 116

Reverendo domino Iohanni Dantisco, electo praesuli ecclesiae Culmensis, domino nostro multum gratioso

BCK, 1595, p. 113

Reverende domine, domine multum gratiose, humillima famulatus nostri, et devotarum orationum recommendatione praemissa.

Ingenti gaudio summoque affectu gratulamur et Deo altissimo, fonti totius pietatis, amplissimas gratias agimus, qui nobis ex sua divina benignitate Reverendissimam Dominationem Vestram in praesulem dederit, doctrina et maximo ingenio excellentem ac omnium virtutum genere exornatum. Non dubitamus Reverendissimam Dominationem Vestram hoc tempore pernicioso periculosoque, quo fides catholica orthodoxa variis procellis perculsa periclitatur, sponsae suae ecclesiae Culmensi ex sua singulari prudentia optime provisu(ram) or provisu(rum)⌈provisu(ram)provisu(ram) or provisu(rum)⌉ reformando, tuendoque bonae institutionis vias, pro aeterna beatitudine obtinenda. Testis enim nobis Deus, in cotidianis orationibus nostris, talem antistitem dari et concedi, divinam clementiam deprecati sumus. Faxit altissimus, ut ista sublimatio Reverendissimae Dominationis Vestrae ad praefatam ecclesiam redundet in omnem felicitatem ipsius Dominationis Vestrae, tum sponsae suae, tum personarum nostrarum. Annuatque Deus, ut Vestra Reverendissima Dominatio eundem episcopatum felicissime pro laude sanctae et individuae Trinitatis dirigat, quatenus oviculas sibi creditas ad superni regis ovile perducat, ubi una cum suo pastore in perpetuae lucis refrigerio aeternaliter cum electis Dei vivant. Praeterea de rebus melioribus, puta argento, vestibus, equis, armis et reliqua suppellectili, per dominum palatinum Pomeraniae post obitum domini olim episcopi nobis nondum praesentibus receptis, fecimus meliorem quam potuimus diligentiam, secundum regiae maiestatis domini nostri clementissimi commissionem, ut restitutio in aliqua parte fieret. Sed ad ea nullatenus condescendere voluit et ad cognitionem regiae maiestatis et ad praesentiam Vestrae Reverendissimae Dominationis appellavit, et ita negotium manet suspensum. Cetera super hac re latius germanus Reverendissimae Dominationis Vestrae coram vivae vocis oraculo exponet, quam Deus optimus pro singulari nostro solamine in optata sanitate et incolumitate diutissime conservet et ad nos in brevi secundis velis perferat. Cui nos et obsequia nostra paratissima offerimus et recommendamus.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ in Colmensehe, decima Iunii, anno Domini 1530.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae humiles capellani, capitulum ecclesiae Culmensis

BCK, 1595, p. 162

Reverendissimo in Christo patri et domino Ioanni, dei gratia electo Culmensi, domino nostro carissimo et maiori honorando

BCK, 1595, p. 161

Reverendissime in Christo pater et domine, domine multum gratiose et colendissime.

Orationum et famulatus ac obsequiorum debita commendatione praemissa.

Redditae sunt nobis XIIII die Septembris litterae Reverendissimae Paternitatis Vestrae, quae nos maiorem in modum singulari laetitia refecerunt omnes, fuerunt enim plane indices integerrimi animi erga suam sponsam et specialis favoris et gratiae in personas nostras. Ex eo etiam cum intelleximus, felici et optata sanitate perfrui Reverendissimam Paternitatem Vestram, Deus cunctarum misericordiarum dominus in longissimum aevum id idem tribuat Reverendissimae Vestrae Paternitati et in brevi incolumem ad nos reducat, ut tandem Reverendissima Paternitas Vestra curiae molestiis et variis curis liberata, suo Salvatori in tranquillo sui episcopatus statu militare possit et reliquum vitae traducere, pro aeterna propriae animae gregisque sibi crediti salute consequenda. Cuius Altissimus Dominus omnes vias dirigat pro laude et honore sui sanctissimi nominis, assidue deprecamur.

Hic om<n>is diligentia et f written over r(?)⌈r(?)ff written over r(?)⌉idelis opera apponitur in administratione et gubernatione episcopatus et bonorum Reverendissimae Paternitatis Vestrae pro commodo et singulari utilitate, prout id idem Reverendissima Paternitas Vestra duce Domino in praesentia facto experietur.

Cum his Reverendissimam Paternitatem Vestram misericordiae divinae in longissima sanitate conservandam commendamus et committimus, et nos suo favore et gratia prosequi dignetur.

Ex Culmenze raptim, XVI Octobris anno Domini XXX-o.

Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae humiles capellani et servitores Capitulum ecclesiae Culmensis

BCK, 1595, p. 172

Reverendissimo in Christo patri et domino, domino Iohanni Dei gratia electo episcopo Culmensi, dignissimo domino nostro, plurimum gratioso et colendissimo

BCK, 1595, p. 171

Reverendissime in Christo pater et domine, domine plurimum gratiose et colendissime. Commendatione humillima et debita subiectione praemissa.

Testamur Dominum, qui est cordium omnium inda ms. i(!) ⌈aa ms. i(!) ⌉gator, quod tam longa absentia Reverendissimae Paternitatis Vestrae nobis magnae perturbationis et anxietatis incommodum afferret, si non eandem in tanto coetu caesareae maiestatis et Germanorum principum aliorumque magnorum heroum pro singulari tranquillitate et pace reipublicae Christianae, et praesertim incliti regni Poloniae commoditate et felici statu, necessario adesse sciremus. Isto perpenso aequiori animo ferimus. Deus altissimus omnia pro sua pietate secundet et Vestram Reverendissimam Paternitatem, iam dudum ingenti desiderio affectatam, ad nos salvam et sospitem reducat in brevi. In diem prae paper damaged⌈[em prae]em prae paper damaged⌉stolavimus et praestolamus nobilis domini Fabiani Waynoffsky adventum on the margin⌈adventumadventum on the margin⌉, ut quae in commi paper damaged⌈[mmi]mmi paper damaged⌉ssis haberet, ex nomine et cum plenipotentia Reverendissimae Paternitatis Vestrae exsequeretur. Hucusque non venit, quid in causa sit, penitus ignoramus. Hic omnia in dominio episcopatus Reverendissimae Paternitatis Vestrae pro debita cura et sollicitudine disponuntur in commodum et utilitatem eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae. Dignetur nobis significare Reverendissima Dominatio Vestra cum debita informatione, quid de pecuniis ex proventibus congregatis agendum sit: an in praesentiam per fidum nuntium mitti debeant, vel hic in loco conservari usque ad written over in⌈inadad written over in⌉ felicem adventum Vestrae Reverendissimae Paternitatis. Omnia promptissimo animo exsequi paratissimi sumus. Cum his nos iterum atque iterum humillime commendamus eidem Reverendissimae Paternitati Vestrae, quam Deus, cunctarum misericordiarum dominus, in longissima sanitate et incolumitate conservare dignetur pro huius afflictae patriae, ecclesiae suae et nostro speciali solatio et incremento.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ in Culmenze, prima Dominica Adventus Domini anno Domini etc. XXX-o.

Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae humiles et deditissimi capellani — Capitulum ecclesiae Culmensis

BCz, 243, p. 302

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi et administratori Pomezaniensi dignissimo, domino suo gratiosissimo et colendissimo

BCz, 243, p. 299

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime.

Debiti famulatus et orationumm commendatione praemissa.

Litterae, quarum copiam proxime per venerabilem dominum Johannem Meckler Reverendissimae Paternitati Vestrae misimus super illis quingentis marcis, quas felicis recordationis dominus Nicolaus olim episcopus Culmensis ex summo erga Deum zelo pro capellanis circa ecclesiam tenendis in maiorem auctionem cultus divini converti voluit, inventae sunt in mensa domini defuncti Nicolai Crapitz cancellatae et sigillo abscisso vitiatae. In quem finem factum sit, Vestra Reverendissima Paternitas de facili perpendere potest, quod eas pecunias heredibus apropriare voluerit. In fine tamen eius paenituit facti, ob id in testamento de eisdem pecuniis aliquid inseruit. Iam Reverendissima Paternitas Vestra pro sua excellenti deliberatione disponere, secundum quod melius et efficacius videbitur, potest. Ducentae marcae sunt apud iudicem terrestrem terrae Culmensis, centum apud nobilem dominum Mathiam de Legendorff, centum apud nobilem dominum Math Gregorium Grwnseffsky ad censum sub titulo reemptionis datae, de reliquo heres domini defuncti respondere pollicitus est et se inscripsit.

Habuit idem dominus defunctus in villa Kuncendorff XXVI marcas, quae ex commutatione ville Plawszkewantz pro villa dicta Kunczdorff sibi per capitulum assignatae erant pro ecclesia, tamen per praenominatum reverendum patrem dominum Nicolaum olim episcopum Culmensem legatae et inscriptae, prout hoc litterae super villa Plawszkewantz emanatae sufficienter ostendunt. Habuit et villam capituli meliorem Vittkaw, quae sibi censuabat XXX marcis annautim et ita singulis computatis habuit in proventibus ultra alios canonicos LXXX marcas de villa Brzosza. Retulit praefatus venerabilis dominus Iohannes Meckler Reverendissimam Paternitatem Vestram certam mentionem fecisse, quo iure ecclesiae aut capitulo sit apropriata.

Desuper, Reverendissime Domine, sunt sufficientia documenta et munimenta, q... illegible⌈...... illegible⌉ quod illa villa sit comparata a reverendo patre domino Johanne olim episcopo Culmensi, praecessore Reverendissimae Paternitatis Vestrae, pro parata pecunia duorum milium et quingentarum marcarum et ob respectum donationis regiae maiestatis ecclesiae factae secundum fundationem praenominati domini Nicolai olim episcopi Culemnsis, cuius anima in perpetuo sit refrigerio. Pro quattuor anniversariis BCz, 243, p. 300 et pro fabrica ecclesiae exponitur.

Spe firma et indubitata sumus, quod Reverendissima Paternitas Vestra fundationes circa istam pauperculam ecclesiam factas per written over prae⌈praeperper written over prae⌉ praecessores suos episcopos Culmenses factas pro cultus divini augmento, pro sua in Sanctam Trinitatem devotione et sponsae suae meliori statu ac personarum ms. honestiori reg. honestiore⌈honestiorims. honestiori reg. honestiore⌉ sustentatione conservare in suo debito vigore dignabitur, alias veniret in malam sequelam, quod absit, ita quod nullae fundationes ecclesiis cathedralibus factae per suos praesules essent validae contra aequitatem et iurisdispositionem prout Reverendissima Paternitas Vestra melius novit.

Cui nos ex omni humilitate et debita subiectione commendamus et Eandem felicissime valere exoptamus in longissimum aevum pro nostro omnium solamine et ecclesiae, sponsae suae, incremento.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ in Culmen(ze) sexta feria proxima ante Mariae Magdalenae anno Domini etc. XXXIII-o.

Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae humiles capellani, capitulum ecclesiae Culmensis

BCz, 244, p. 37 tp.

Ioannes Dei gratia etc.

Venerabiles Domini, fratres in Christo carissimi. Salutem et omnem felicitatem.

Remittimus vobis litteras in causa fugitivi ad vos rustici nobis scriptas, ratione quarum vos hortamur, ut id, quod iustum est, faciatis. Nolumus tamen vos latere, quod hic cum terrarum et civitatum dominis et consiliariis ea in re contulimus, qui sic nos edocuerunt, quod superioribus annis post bellum novissimum ill(ustres) olim duces Masoviae ad conventum tum Graudentinum nuntios hac in causa miserant, qui cum dominis ibidem concluserunt, ut si quis sex annis rusticus profugus non repetitus quiete in Prussia sederit, vicissim et profugus a nobis superinscribed⌈a nobisa nobis superinscribed⌉ in Masovia, ne deinceps repetatur. Quod sic in notitiam vestram deducendum existimavimus vosque in hoc novo anno feliciter et quam diutissime valere optamus.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ ex castro nostro Lubaviensi, secunda Ianuarii anno Domini MDXXXIIII.

AAWO, AB, D. 4, f. 4v

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi et administratori Pomezaniensi, dignissimo domino suo, gratiosissimo et colendissimo

AAWO, AB, D. 4, f. 4r

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime et colendissime.

Orationum et obsequiorum debita commendatione praemissa.

Intelleximus ex litteris Reverendissimae Paternitatis Vestrae nobilem Georgium Glwchowszky conquestum de nobis, quamvis minus iuste, quoniam aliquas res felicis memoriae domini Crapitz proprias detineremus in suum praeiudicium. Quod numquam docere aequa veritate poterit, cum omnem suppellectilem domus, pecora omnia et frumenta recepit, praeter unam lastam siliginis et aliquot modios de annonis pro fabrica ecclesiae relictis, cuius tot annis optimis emolumentis usus est, tenendo meliorem villam et praedium, eius tamen immemor nec unum nummum pro eadem ecclesia legavit. Est etiam, Reverendissime Domine, vetus consuetudo apud eam ecclesiam dudum observata, quod cum aliquis ex confratribus decesserit, frumenta relicta, quae non fuerint in testamento legitime inserta, pro ecclesia et fratribus cedere debent. Et ita post obitum piae recordationis confratrum, dominorum Gregorii Gasparis, Michaelis Wolszky et Raphaelis Wayner, est observatum, et ipse dominus Crapitz post illos etiam aequa sorte usus est. Iustum ergo visum est, quod etiam aliquod post se relinquat aliis et praesertim pro ecclesia. Non habet ullam causam querulandi de nobis idem Georgius, eo quod plus recepit, quam licitum fuit, in pecoribus, suppellectili, frumentis etc. Etiam fenestras et stanna de habitatione satis frivole tulit. Reverendissima Paternitas Vestra hoc negotium differre dignetur usque in aliud tempus congruum, ubi sibi in faciem omnia obici possint.

Nos semper stamus iudicio et cognitioni Reverendissimae Paternitatis Vestrae. Recepit enim siliginis plus quam XVI lastas, pecora plura abegit, alia vendidit et debita solvere familiae praedii et aliis creditoribus non vult. Insuper Reverendissimae Dominationis habetur chirographus de manu domini Crapitz, in quo se obligaverat cuilibet domino ex illo meliori praedio on the margin⌈praediopraedio on the margin⌉ daturum singulis annis unam lastam siliginis, et a multis annis non dedit.

Magnificus dominus palatinus Pomeraniae gravi infirmitate laborat, Deus omnipotens faciat cum eo secundum suam magnam misericordiam. Dominus Iohannes Meckler in sua infirmitate nondum aliquod sentit iuvamen, Deus sit sibi adiutor.

Cum his AAWO, AB, D. 4, f. 4v Reverendissimam Paternitatem Cestram clementiae divinae committimus diutissime in optata sanitate et felicitate conservandam pro nostro omnium speciali solamine.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ in Culmenze, ipso die sanctorum martyrum Cosmae et Damiani anno Domini etc. XXXIIII-o

Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae humiles capellani, capitulum ecclesiae Culmensis

BCz,244,p. 60

Reveren(di) et eximii domini f(rate)r et amici carissimi, salutem et omnem felicitatem.

Reddidit mihi superiori die a Dominationibus Vestris rediens cancellarius meus amicas admodum litteras, quibus opem suam illi meo nomine impensam describunt et quaecumque ad causam eius adhuc necessaria cognoverint, pollicentur. Habeo itaque, quas possum, gratias, et rogo, quemadmodum coeperunt patrocinari, non desinant. Quod omni studio et fraterno officio Dominationibus Vestris, quas optim<e> valere ex animo cupio, rependere curabo sedulo. Reliqua ipse cancellarius noster referet.

Ex castro meo Lubaviensi, VII Ianuarii, anno 1536.

BCz,244,p. 75

Ad capitulum Culmense

Ioannes etc.

Venerabiles Domini, fratres in Christo dilecti, salutem in Domino. superinscribed⌈salutem in Domino.salutem in Domino. superinscribed⌉

Accepimus litteras vestras, quibus decimas villae Szreberniki, quod ad superinscribed⌈adad superinscribed⌉ eas fortassis praedecessor noster ad tempus conniverit superinscribed in place of crossed-out vobis concesserit⌈vobis concesseritconniveritconniverit superinscribed in place of crossed-out vobis concesserit⌉, defendere conamini, quasi ad vos spectarent ob id, quod sint(?) in districtu Thoronensi, quem vobis concessum esse asseritis, habeantur superinscribed⌈habeanturhabeantur superinscribed⌉, rem altius quam oportet repetentes, cum districtus iste quadraginta et non quatuor canonici written over u⌈uii written over u⌉s sit additus sicque neque vos, ut scribitis, eas decimas percepistis, neque ad castrum nostrum Fridek, quo prius ducebantur, sunt tanto tempore on the margin⌈tanto temporetanto tempore on the margin⌉ allatae, qui error, quod vos eas decimas nobis non requisitis on the margin⌈nobis non requisitisnobis non requisitis on the margin⌉ usurpare intenditis, commissus est, de quo et aliis coram Deo bene favente aliquando on the margin⌈aliquandoaliquando on the margin⌉ latius. Haec ad praesens ad V written over .⌈.VV written over .⌉estras litteras respondenda duximus vosque Deum pro nobis orantes on the margin⌈Deum pro nobis orantesDeum pro nobis orantes on the margin⌉ bene valere optamus.

Ex castro nostro Lubaviensi, XVIII Februarii M D XXXVI.

BCz, 244, p. 75

Ad capitulum in causa cancellarii

Ioannes

Venerabiles etc.,

Mittimus ad vos venerabilem dominum Baltasarem a Lublin cancellarium nostrum et ecclesiae nostrae una vobiscum canonicum, cui quaedam mentis nostrae desideria vobis referre written over i⌈iee written over i⌉ iussimus, ut ei fidem vigore harum habeatis, et quicquid ad stabiliendum ius suum in audien(dis) dictis testium opus habuerit, illi ministretis, pro vestra in nos observantia facturi. Beneque vos valere Deum pro nobis orantes optamus.

Ex castro nostro Lubaviensi, XXIII Februarii MDXXXVI.

BCz, 244, p. 96

Ioannes Dei gratia etc.

Venerabiles Domini, Fratres in Christo carissimi, salutem in Domino et omnem felicitatem.

Cum superiori die inter alias schedas obiter quaedam de proventibus nostris post morte, quam diu legatione apud caesaream maiestatem fungebamur, exposita esse comperiebamus written over mus⌈musebamusebamus written over mus⌉, ad quae superinscribed in place of crossed-out de quibus⌈de quibusad quaead quae superinscribed in place of crossed-out de quibus⌉ numquam vel a vobis requisiti assensum nostrum praebuimus, mirari coepimus, qui factum sit, ut quae pro fabrica pontis et aliis exposita sunt, omittamus on the margin⌈ut quae pro fabrica pontis et aliis exposita sunt, omittamusut quae pro fabrica pontis et aliis exposita sunt, omittamus on the margin⌉, quod tam magnam pecuniae nostrae summam sine scientia et voluntate nostra domino olim Francisco, praedecessoris nostri in Christo defuncti cancellario et domino Thomae, oeconomo Castri nostri Antiqui, dare ausi fueritis, cuius rei rat(i)on(em) a vobis on the margin⌈vobisvobis on the margin⌉ postulamus. Quod si forsan praedecessoris nostri quem testamentum ultimam dispositionem asserere volueritis, oportuisset utique vi illam penes a nobis visam et confirmatam fuisse, priusquam proventus et text damaged⌈[t]t text damaged⌉ pecuniae nostrae distribuerentur a vobis ad eum modum cuipiam fuissent distributae. Quod cum factum non sit compertumque habeamus, praesente hic magnifico domino palatino Pomeraniae, qui ex relictis pecuniis iis, qui servitiu(m)(?) text damaged⌈[iu(m)(?)]iu(m)(?) text damaged⌉ satisfecisse fertur, nullum a praedecessore nostro testamentum conditum legitime fuisse, quod si etiam esset, in successorem non obligaret extendi non(?) posset neque aliqua in parte obligare me posset, a vobis paterne poscimus, ut pecunias nostras a vobis sine permissione nostra in usus illo text damaged⌈[lo]lo text damaged⌉rum, quibus bene voluistis conversas, nobis restituatis, quandoquidem on the margin in place of crossed-out ne quidem⌈ne quidemquandoquidemquandoquidem on the margin in place of crossed-out ne quidem⌉ neque debita pro praede superinscribed in place of crossed-out suc⌈sucpraedepraede superinscribed in place of crossed-out suc⌉cessore nostro, neque cuiquam stantia illi et non nobis praestita solvere ac rependere astric text damaged⌈[c]c text damaged⌉ti esse volumus vel debemus. Bene in Christo valete.

Ex castro nostro Lubaviensi, penultima Mai M D XXXVI.

AAWO, AB, D. 68, f. 126r

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime et colendissime.

Humili obsequiorum et orationum commendatione praemissa.

Satis anxio et conturbato animo ex litteris Reverendissimae Paternitatis Vestrae accepimus nos redargui in eo, quod testamentum domini piae recordationis defuncti praedecessoris Reverendissimae Paternitatis Vestrae, tanquam invalidum et non confirmatum, in absentia, iuxta tamen vim et formam ultimae voluntatis suae conscriptum, exsecuti sumus. Cum illud magnificus dominus palatinus Pomeraniae mox post obitum domini germani sui sit executus, familiae curiae in loco tunc praesenti ex integro legata tunc solvendo absentibusque dominis cancellario et Thoma oeconomo, et burgrabiis in Fredeck, Papaw et Aldenhaws, de frumentis per dominum defunctum relictis sibi propriis, persolutionem per nos eis faciendam ad nos remisit. Itaque per eos frequentius impetiti et importune moniti capitulariter congregati satis desuper consultavimus et tandem de unanimi consensu visum est, eo quod dominus palatinus iam solvisset aliae familiae inferiori, quae minus meruerat, eorum legata, dignum esse iliis maioribus ob eorum longa servitia bene demerita pro ultima voluntate testatoris satis fieri debere.

Reverendissime Domine.

Hoc ita actum esse fatemur, satisfaciendo reliquae solutioni, quia iam pro maiori parte exsecutum fuit testamentum per dominum palatinum, nobis persuadentes id ratum et gratum haberi a Reverendissima Paternitate Vestra, cum factum sit more aliarum ecclesiarum cathedralium, quod defuncto episcopo capitulum habeat facultatem disponendi de rebus relictis, praesertim in testamento legatis. Et hic in isto episcopatu, migrante felicis memoriae domino Stephano de hoc saeculo, nequa(quam) peracta sepultura ante ingressum domini Nicolai, successoris sui, absque mora, priusquam eidem fuisset datus episcopatus per regiam maiestatem, totalis distributio testamenti per capitulum facta fuit, et ratum ac gratum habitum est. Dominus vero Iohannes Episcopus in Domino defunctus, eo quod sibi episcopatus resignatus fuit per piae memoriae dominum Nicolaum, cui octo annis eo vivente praefuit, solus personaliter testamentum post eius decessum distribuit.

Itaque obnixe oramus Reverendissimam Paternitatem Vestram nos in ea re non dignetur turbare, sed nostram innocentiam apud se excusatam habere, de sua excellenti prudentia, quia et in futurum ita accidere possit. Fecimus enim omnia bono et fideli animo, cum necdum sciremus debite, quis esset futurus praesul. Misimus ad sacram maiestatem regiam proprium nuntium, supplicantes pro conferendo Reverendissimae Paterniati Vestrae episcopatu. Etiam impetrari fecimus, quod nobis protunc commissa fuit per regiam maiestatem totalis administratio, et domino palatino adempta, licet sibi fuerit antehac commissa. Fecimus in omnibus (deum testamur) meliorem, quam potuimus, diligentiam pro commodo Reverendissimae Paternitatis Vestrae. Aedificatio pontis, prout nobis visum est, levi pretio conducta pernecessaria fuit, quia antiquus pons in dies ruinam minabatur, nihilque in aedificiis aliisque rebus expositum est, nisi urgente causa, AAWO, AB, D. 68, f. 126v prout debita ratio per capitulum coram domino Bernhardo, germano Reverendissimae Paternitatis Vestrae sufficiens facta fuit. Non speramus itaque per Reverendissimam Paternitatem Vestram ceterosque regni praelatos et capitula ratione istius testamenti aliorumque expositorum ad restitutionem condemnari.

Cum his Reverendissimam Paternitatem Vestram felicissime valere exoptamus deumque assidue deprecamur pro eius incolumitate, cuius nos gratiae semper committimus, et quam pro nostro singulari solamine et incremento, ac felici statu ecclesiae suae magno ardore et summo desiderio nobis praeesse desideravimus et desideramus, obsecrantes Dei clementiam, ut id futurum sit longum in aevum.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ In Culmenze, in vigilia Pentecostes anno Domini etc. XXXVI.

Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae humiles capellani et servitores, capitulum ecclesie Culmensis

BCz, 244, p. 117

Ioannes etc.

Venerabiles Domini, fratres in Christo carissimi. Salutem in Domino et omnem felicitatem.

Excusationem vestram vel potius vestri superinscribed⌈vestrivestri superinscribed⌉ accusationem, qua errorem vestrum manifeste fatemini, paterne vobis condolentes legimus in eo praesertim, quod asseruistis ex frumentis relictis per superinscribed in place of crossed-out post⌈postperper superinscribed in place of crossed-out post⌉ praedecessorem written over is⌈isemem written over is⌉ nostrum superinscribed in place of crossed-out nostri mortem⌈nostri mortemnostrumnostrum superinscribed in place of crossed-out nostri mortem⌉ cancellario olim et domino Thomae tantam pecuniarum summam ad illorum requisitionem solvisse, cum non solum frumenta, verum etiam totum episcopatus nostri dominium cum castris oppidis villis proventibus et censibus praedecessor noster reliquerit. Cum quibus omnibus ea lege, quam praetenditis, ad eundem modum ut cum frumentis, liberum vobis disponere fuisse declaratis, id superinscribed⌈idid superinscribed⌉ quod si rem acu attigeritis, longe se aliter habere cognoscetis. De testamento quae adducitis, subsistere non possunt, cum hoc ipsum testamentum per magnificum dominum palatinum Pomeraniae, quod vos scribitis, illum fuisse exsecutum, numquam nobis sit ab eo superinscribed in place of crossed-out pro eius⌈pro eiusab eoab eo superinscribed in place of crossed-out pro eius⌉ in ablatis hinc superinscribed⌈hinchinc superinscribed⌉ defensione allegatum vel ostensum, per amicam dumtaxat compositionem nobiscum transegit omnia neque hoc testamentum, cum in oppido nostro Lubaviensi tum superinscribed⌈tumtum superinscribed⌉ eratis, sine vobis ut confratribus vel adhibitis quibus absque his, qui adhiberi debebant, aut quae in istiusmodi testatione fieri sunt solita on the margin⌈vel adhibitis quibus absque his, qui adhiberi debebant, aut quae in next line in place of crossed-out aut⌈autquaequae in next line in place of crossed-out aut⌉ in istiusmodi superinscribed⌈modimodi superinscribed⌉ testatione fieri sunt solitavel adhibitis quibus absque his, qui adhiberi debebant, aut quae in istiusmodi testatione fieri sunt solita on the margin⌉, condi legitime potuit. Tantum abest, ut vigorem aliquem obtinere valeat superinscribed in place of crossed-out valuisset⌈valuissetvaleatvaleat superinscribed in place of crossed-out valuisset⌉. Praeterea superinscribed in place of crossed-out Cumque⌈CumquePraetereaPraeterea superinscribed in place of crossed-out Cumque⌉ scribitis, quod dominus palatinus exsecutus sit in minori familia testamentum, dignum etiam fuisse, ut maioribus satisfieret, hoc quidem non a vobis de iam nostris frumentis, verum de relictis pecuniis auro argento satisque pretiosa supellectile ablata fieri de paper damaged⌈[e]e paper damaged⌉buisset. Fuissent Fuerant, quibus solutum non erat, ad ipsum paper damaged⌈[sum]sum paper damaged⌉ dominum palatinum, qui aliis satisfacere coeperat, remittendum paper damaged⌈[um]um paper damaged⌉, et si ablata tanti non fuissent, tum demum successori hoc hoc incubuisset negotium, quandoquidem post satis parvam moram successimus, hoc est duodecima post decessum praedecessoris die nos serenissima maiestas regia Sedi Apostolicae in episcopum declaravit commendavitque, oportuisset utique falcem in aliena messe prudentius continere, vel saltem superinscribed in place of crossed-out et⌈etvel saltemvel saltem superinscribed in place of crossed-out et⌉, cum a vobis scriberetur, ad nos ea de re superinscribed in place of crossed-out eius rei⌈eius reiea de reea de re superinscribed in place of crossed-out eius rei⌉ ad on the margin⌈adad on the margin⌉ nos referre superinscribed in place of crossed-out reddere certiores⌈reddere certioresreferrereferre superinscribed in place of crossed-out reddere certiores⌉ et non ad invalidam legitime testamento paper damaged⌈[o]o paper damaged⌉ non praecedente postulationem 650 marcas pecuniarum nostrarum sine nostra permissione aut mandato expendere. Non satis ea, quod dominus palatinus vobis praesentibus omnia hinc superinscribed⌈hinchinc superinscribed⌉ contra iura et libertatem ecclesiasticam abstulerat, nisi et vos, quod reliquum erat de nostris frumentis illis, quibus voluistis, distribueretis. Oportuisset - inquam - de ablatis pro successore cum domino palatino iuridice contendere, quem vos testamenti, qu<o>d nullum fuit, facitis exsecutorem et non ultimas reliquias ab episcopo vestro alienare. Non immerito igitur, quod certe commiserantes facimus, quae nostra sunt, repetimus. Cum oeconomo nostro domino Thoma, qui nullum umquam contractum pro 40 marcis annui stipendii on the margin⌈pro 40 marcis annui stipendiipro 40 marcis annui stipendii on the margin⌉ cum praedecessore nostro factum nobis ostendit, nullum etiam inivit nobiscum, ne dicat, quod gratis nobis serviat, nos pro gratia nostra in illum de perceptis 250 marcis pecuniarum nostrarum convenire sciemus neque turbare vos nitimur. Vos ipsi iam cognoscitis, quid nobis debeatis. Quod vero per prioprium nuntium pro nobis ad maiestatem regiam intercesseritis, quantumcumque valuit on the margin⌈quantumcumque valuitquantumcumque valuit on the margin⌉, de eo numquam vobis futuri sumus ingrati, quamvis ante nuntii fortassis vestri adventum res acta sit. Omittimus ad BCz, 244, p. 118 praesens pleraque alia, quae non abs re scribi possent, ne animos vestros molestia afficiamus neque paterna nostra in vos propensio et benevolentia sinit nos quicquam exprimere durius. Ista nihilominus, quae scripsimus rei ipsius aequitate id exigente, ut vobis respondamus written over ere⌈ereamusamus written over ere⌉, in notitiam vestram deducenda existimavimus, utque pro nobis Deum oretis, quemadmodum promittitis, a vobis paterne petimus vosque in Christo bene et feliciter valere optamus.

Ex castro nostro Lubaviensi, VII Iunii MDXXXVI.

BCz, 244, p. 114

Ioannes etc.

Venerabiles etc.,

Litteras vestras heri accepimus, quibus nobis apprime gratum fecistis scribentes sycophantias et contra apertissimam veritatem molimina Chr(ist)oferi Osszieczkowski et quae per procuratorem et nuntios suos coram vobis proponi commiserit, verum quis ille procurator fuerit, qualiave verba contra nos prolata sint, cognoscere velimus, quo illis obiicem iustitia fulciti temporius opponere possemus, quandoquidem bonus vir non est, ut ille inquit philosophus, qui famam negligit. Sciemus Deo et veritate auctore, quae ipsamet Deus est, compositis his mendaciis, per quae superinscribed in place of crossed-out quibus⌈quibusper quaeper quae superinscribed in place of crossed-out quibus⌉ improbi homines fidem et credulitatem quaerunt, quibus modis obviam ire debeamus. Actum iam esset de rebus humanis, si malitiae et iniquis conatibus par animo nocendi suppeteret facultas.

Ceterum nihil nos moratur abbatis Coronovensis, quod metu fortassis perculsus contra seipsum dederit testimonium, qui ut res acta est cum occiso guardiano clare nos per litteras suas, quarum iis inclusimus exempla, et ore proprio unacum priore eius conventus, qui guardiano in extremis laboranti adfuit illius superinscribed in place of crossed-out eius⌈eiusilliusillius superinscribed in place of crossed-out eius⌉que ultimam audivit confessionem, certiores reddidit. Qua de re illi serio superinscribed⌈serioserio superinscribed⌉ scripsimus, ut se pro tuitione veritatis sic gerat, ne opus sit Sedem Apostolicam interpellare et ab ea contra illum ob negatam veritatem quaerere subsidium. Vobis vero, qui muneri et observantiae erga nos vestrae eo contra adversarios nostros on the margin⌈contra adversarios nostroscontra adversarios nostros on the margin⌉ in eo casu non defuistis, paterne gratias habemus et per omnem occasionem referemus. Negotium hoc inter nos aliud, quemadmodum petistis, usque ad nostrum ad vos felicem adventum suspendimus vosque in Christo, cuius ut divinam clementiam pro nobis superinscribed⌈pro nobispro nobis superinscribed⌉ oretis, rogamus, optime valere optamus.

Ex castro nostro Lubaviensi, XVI Iunii MDXXXVI.

AAWO, AB, D. 5, f. 41v

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi et administratori Pomezaniensi, dignissimo domino nostro gratiosissimo et colendissimo

AAWO, AB, D. 5, f. 41r

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime et colendissime.

Debito famulatu et humili oratione praemiss(a) or praemiss(is)⌈praemiss(a)praemiss(a) or praemiss(is)⌉ .

Quamprimum venerabilis dominus Iohannes Rodolffus, canonicus Warmiensis, in Culmenze applicuerit, honorifice excipietur et perhumaniter pro meliori facultate nostra tractabitur, et conducetur on the margin⌈et conduceturet conducetur on the margin⌉ pro gratia Reverendissimae Paternitatis Vestrae erga nos, suos servulos et pauperculam istam ecclesiam, in perpetuum conservanda. Cum enim clementia divina, sub cuius nutu omnia consistunt, ita voluerit, ut Reverendissima Paternitas Vestra episcopatum Warmiensem, qui in omnibus isto Culmensi locupletior et abundantior existat, per Dei gratiam assequatur, pro nunc vacantem post obitum reverendissimi in Christo patris domini Mauricii in Domino defuncti, cui exsequias debitas et solemnes in crastino sancti Laurencii faciemus ex commissione Reverendissimae Paternitatis Vestrae, plenam spem habemus, quod istius suae ecclesiae prioris ac eius personarum et servitiorum non immemor erit, sed sua sp(eci)ali or sp(iritu)ali⌈sp(eci)alisp(eci)ali or sp(iritu)ali⌉ gratia et innata clementia in perpetuum prosequetur.

Quam Reverendissimam Paternitatem Vestram misericordiae divine usque ad Nestoreos annos in omni felicitate, incolumitate et sospitate conservandam committimus et Deum exorare policemur nosque iterum atque iterum humillime commendamus.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ in Culmenze, in vigilia sancti Laurencii anno Domini etc. XXXVII-o.

Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae humiles cappellani et servitores capitulum ecclesiae Culmensis

AAWO, AB, D. 5, f. 63v

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi et administratori Warmiensi et Pomezaniensi, dignissimo domino nostro, gratiosissimo et colendissimo

AAWO, AB, D. 5, f. 63r

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime et colendissime

Continua servitiorum et orationum commendatione humiliter praemissa.

Gratias immensas ac immortales habemus Reverendissimae Paternitati Vestrae pro eo, quod ex sua clementia rationem bonam haben(do) or haben(s)⌈haben(do)haben(do) or haben(s)⌉ ecclesiae suae in Culmenze illa residua bona per dominum Albertum noviter in Domino defunctum relicta, cuius anima in caelesti curia in perpetuum vivat, qui certo tempore bonis capituli praefuit in Kawrnick ibique omnem suam substantiam paene congessit et aquisivit, pro curia capituli sui relinquere dignata est, ne curia illa omnibus suis necessariis post bella proxime habita non modica capituli impensa conquisitis omnino destituta maneret, illa tamen condicione adiecta, quod exsequiae praefato domino Alberto defuncto omni anno modo solito et ex cons paper damaged⌈[ns]ns paper damaged⌉uetudine aliorum anniversariorum peragantur. Quam condicionem nos gratissimo accep paper damaged⌈[accep]accep paper damaged⌉tamus animo, desiderio Reverendissimae Paternitastis Vestrae et illius saluti obsequendo, utque illa ibi reli paper damaged⌈[bi reli]bi reli paper damaged⌉cta bona integra pro usu dictae curiae permaneant, dignetur Reverendissima Paternitas Vestra deman paper damaged⌈[man]man paper damaged⌉dare. Oramus obnixe, ut eadem curia tant<o> meliorem provisionem habeat pro ho paper damaged⌈[ho]ho paper damaged⌉nore ecclesiae sanctae et individuae Trinitatis, primae sponsae Reverendissimae Paternitatis Vestrae, et commodo capituli, eandemque Reverendissimam Paternitatem Vestram clementiae divinae in perpetuum felicissime conservandam committimus et nos suae gratiae singulari commendamus.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ in Culmenze proxima tertia feria ante diem sancti Thomae apostoli anno Domini etc. XXXVII-o.

Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae humiles capellani et servitores, capitulum ecclesiae Culmensis

AAWO, AB, D. 5, f. 68v

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi, postulato Warmiensi et administratori Pomezaniensi, dignissimo domino nostro, gratiosissimo et colendissimo

AAWO, AB, D. 5, f. 68r

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine gratiosissime et colendissime.

Nostra humili servitiorum et orationum commendatione praemissa.

Cum Reverendissima Paternitas Vestra, prout ex litteris venerabilis domini cancellarii, confratris nostri, intelleximus, unum ex nobis de gremio sui capituli ad se optat mitti cum plenaria facultate ob certos tractatus de anniversario et rebus relictis honorabilis domini Alberti in Domino defunc paper damaged⌈[unc]unc paper damaged⌉ti habendos. Itaque mittimus venerabilem dominum Vincentium canonicum, confratrem nostrum, viribus validiorem pro hoc itinere et negotio perficiendum cum plenaria facultate. Et Reverendissimam Paternitatem Vestram, ut clementissimum dominum nostrum, oramus obnixe eidem plenariam fidem in omnibus, quaecumque in hoc negotio nomine capituli coram retulerit, habere dignetur.

Cum hiis nos singulari gratia Reverendissimae Paternitatis Vestrae in omnibus commendamus et eandem felicissime et diutissime valere exoptamus. Pro quo consequendo Deum altissimum nostra indigna prece continue exoramus.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ in Culmenze, tertia feria infra octavas Epiphaniarum anno Domini etc. XXXVIII-o.

Eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae humiles capellani et servitores, capitulum ecclesiae Culmensis