1 | IDL 3690 | Leonard NIEDERHOFF to Ioannes DANTISCUS, Poznań (Posen), 1530-12-06 |
received Aix-la-Chapelle, 1531-01-12
Manuscript sources: 1 | fair copy in German, BCz, 1595, p. 173-176
|
|
| |
2 | IDL 601 | Leonard NIEDERHOFF to Ioannes DANTISCUS, Gdańsk (Danzig), 1531-03-09 |
received Ghent (Gandavum), 1531-05-13
Manuscript sources: 1 | fair copy in German, AAWO, AB, D.103, f. 158+ 1 p. missed in numbering
|
Auxiliary sources: 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8246 (TK 8), f. 101
|
|
| |
3 | IDL 892 | Leonard NIEDERHOFF to Ioannes DANTISCUS, Gdańsk (Danzig), 1533-02-10 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, BCz, 243, p. 265-268
|
Prints: 1 | AT 15 No. 71, p. 100-102 (in extenso; Polish register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo in Christo patri et domino, domino ⌊Iohanni⌋ Dei gratia episcopo Culmensi, domino suo colendissimo
Reverendissime in Christo pater et domine, domine colendissime. Studia mea sunt Reverendissimae Dominationi Vestrae et debita et paratissima.
Magnas ago Reverendissimae Dominationi Vestrae gratias, cum me pro innata sua atque singulari pietate undique non modo gratiose, sed et clementer, et liberaliter fovet, quod multum, pudet me tandem non aliud quam Reverendissimae Dominationis Vestrae clementiam erga me exponere posse, ubi referre deberem mallemque, verum cum hic non est condicio aut fortuna mea, boni consulere Reverendissima Dominatio Vestra dignabitur. Ex Livonia a reverendissimo episcopo Oziliensi litteras hic recepi, quibus perfidiam suorum subditorum atque statum rei exponit, ut quoque reverendissimae dominationi suae pro nostra consuetudine mutua non desim, sententiam quoque meam cum primis significem, instanter hortatur et petit etc. Rescripsi reverendissimae dominationi suae me officium nusquam intermissurum, rem quoque reverendissimos dominos praelatos hic non parum offendere, sed domi consilium quaerendum. Nam externa praesidia quaerere in praecipitanti et periculosum et longum esset, ut quoque se Livonenses, et viros et non feminas, colligunt praestantque. Praeterea illustris marchio Wilhelmus plus ultra laborat, qui legatos suos ad reverendissimum dominum episcopum Tarbatensem misit, ut possessionem praepositurae Tarbatensis illustritati suae daret, quia papa illi de ea providisset. Responsum est per reverendissimum dominum Tarbatensem habita commoditate cum venerabili capitulo et tota nobilitate deliberare velle ac tandem illustri dominationi suae respondere, me quoque habere interesse.
Civitas Riga denuo bona dominorum canonicorum ac praepositi occupavit et intercepit; quando ante aliquot annos idem fecerat, attamen anno praeterito restituerat. Illustris dominus dux e solitudine in Montem Regium rediit atque suos ad arma et vocat, et parat. Videt nunc Reverendissima Dominatio Vestra, quo res tendat, uti coram locuti sumus etc. Hic civitas Gdanensis etiam rem ad aures regi[ae] maiestatis certis mediis deferre curavit. Litteras Reverendissimae [Dominationis] Vestrae, quid actum apud sacram ⌊regiam maiestatem⌋ sit, magno desiderio atque Reverendissimae Dominationis Vestrae praesentiam ⌊Warmiae⌋ ad curi[am] Reverendissimae Dominationis Vestrae canonicalem exspecto et si Reverendissima Dominatio Vestra non dignabitur, non possum cum primis Reverendissimam Dominationem Vestram non accedere. Clerus hic per Reverendissimam Dominationem Vestram liberationem et conservationem maxime sperat. Cum domino Urbano officiali duriter egi etiam res Reverendissimae Dominationis Vestrae; quae singula locutus esset, perscribere commodius coram licebit. Iniustissimum esset exactione Polonic[a] hic clerum cogi, idem tandem ad laicos cederet, de qu[o] et cum civitate locutus sum. Germanus m[eus] dominus Edeuardus servitia sua Reverendissimae Dominationi Vestrae offert et poculum hoc, de quo Reverendissima Dominatio Vestra mandavit, bis ter... respondit. De eo, quod Reverendissima Dominatio Vestra mihi ⌊Margenburgi⌋ [eum] accusatum recensuit, longe aliter actum affirmat, [uti] etiam Deo favente coram id Reverendissimae Dominationi Vestrae ostendet.
Ecclesiasten, cum Warmiam veniam, Reverendissimae Dominationi Vestrae transmittam. Cras hinc ad Warmiam vadam. Optime valeat Reverendissima Dominatio Vestra, cui me unice commendo et dedo.
Ex ⌊Gdano⌋, X die mensis Februarii anno MDXXXIII.
Reverendissimae Dominationis Vestrae ⌊Leonardus Niderhof⌋ servitor
| |
4 | IDL 906 | Leonard NIEDERHOFF to Ioannes DANTISCUS, Frauenburg (Frombork), 1533-03-08 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, BCz, 243, p. 273-276
|
Prints: 1 | AT 15 No. 121, p. 166-167 (in extenso; Polish register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendisimo in Christo patri et domino, domino ⌊Iohanni⌋, Dei grati episcopo Culmensi, domino meo colendissimo
reverendissime in Christo pater et domine, domine mi unice colendisime. Se Reverendissimae Dominationi Vestrae totum commendat et offert.
Iam litteras atque responsum Reverendissimae Dominationis Vestrae et exspecto et peto, omnium autem maxime, quid in negotio Livonico habet. Ad me nihil dig[num] pervenit praeterquam litterae reverendissimi domini episcopi Oziliensis, q[uo] perfidissimus subditus suae reverendissimae dominationis Georgius de Ung[er]enn arcem Habsel atque Lode in favorem illus[tr]is domini marchionis Wilhelmi LX equitibus [in]terceperit, ut quoque mentem meam reverendissimae dominationi [su]ae hac in re significem et si quid in favorem miserae ecclesiae suae possim, nunc sedule faciam, hortatur. Praeterea conventionem dominorum atque civitatum pro festo Trium Regum futuram significat, in qua, ut audio, nihil peculiare actum est, praeterquam quod ipsum Georgium de Ungerenn communi edicto iniquum et perfidum declararunt et si quis ultra aut vi aut armis aliquem invaserit, tunc omnes domini Livoniae contra invasorem armata manu unanimiter progredi fortiter stipularunt. Ego in dies certum nuntium exspecto. Scribitur mihi, quod nihil tute ad me mittere audent, sed per Lituaniam brevi missuros. Quando quid dignum habuero, ad Reverendissimam Dominationem Vestram cum primis significabo. Ceterum quando regia maiestas in favorem illustris
domini marchionis Wilhelmi generosum dominum castellanum Culmensem in Livoniam mittit et, ut audio, forsitan egregius dominus doctor Iohannes Reneck, gener Reverendissimae Dominationis Vestrae, una cum illo iturus sit: o quam bonum et fructiferum foret, alicui in aurem dare intelligere hanc tragoediam sacrae regiae maiestati, ubi rem intelliget, non posse non multum disciplicere, intelligen[t]i satis etc. Mitto etiam Reverendissimae Dominationi Vestrae litteras generosi domini Achac[ii] Czhem ad me datas, praesentibus adiunctas. Quid perscribit, Reverendissima Dominatio Vestra intelliget. Ego non puto, quod hoc quaerat, quod petit, sed aliud vult intelligere, an ego aut quis alter iam aut maiestati regiae, aut apud aulam negotium Livoniensium agat. Haec Reverendissimae Dominationi Vestrae sacra fide dicta atque litteras missas obsecro mihiq[ue] cum praesenti nuntio remittere dignetur. Campensium Ecclesiasten Reverendissimae Dominationi Vestrae, Campensi similiter, uti Reverendissima Dominatio Vestra mandavit, etiam transmitto, ita, ut ad me cum usura cumprimis redeat, oro.
Gdani diutius, quam volui, moratus sum, ubi fortiter Reverendissimae Dominationis Vestrae sanitatem bibens, ter quaterque bibens, numquam, quo vivus, insanior factus sum. Si Reverendissima Dominatio Vestra in vocatione reverendi domini episcopi Tarbatensis a caesarea maiestate, sicuti Marienburgi rogavi, quidquam assecuta est, me certiorem reddere non gravetur
et felicissime vivat, valeat optime et me, suae Reverendissimae Dominationis Vestrae Leonardum, favore gratiaque et pietate innata prosequatur, obsecro.
Ex ⌊Warmia⌋, VIII Martii anno MDXXXIII.
Postscript:
Has litteras Reverendissima Dominatio Vestra in cinerem redigat, supplico.
Reverendissimae Dominationis Vestrae ⌊Leonardus Niderhof⌋ servitor
| |
5 | IDL 7129 | Ioannes DANTISCUS to Leonard NIEDERHOFF, Löbau (Lubawa), 1533-03-10 Letter lost |
Letter lost, reconstructed on the basis of IDL 446: Litteras Reverendissimae Dominationis Vestrae, quibus dignata est proximis meis litteris respondere, ex Lubovia X huius datas, recepi |
| |
6 | IDL 446 | Leonard NIEDERHOFF to Ioannes DANTISCUS, Frauenburg (Frombork), 1533-03-24 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 67, f. 188
|
Auxiliary sources: 1 | register in German, 20th-century, B. PAU-PAN, 8247 (TK 9), f. 250
|
Prints: 1 | AT 15 No. 154, p. 216-217 (in extenso; Polish register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo in Christo patri et domino, domino Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi, domino meo colendissimo
Reverendissime in Christo pater et domine, domine colendissime. Reverendissimae Dominationi Vestrae sese totum offert.
⌊⌋ Reverendissimae Dominationis Vestrae, quibus dignata est proximis meis litteris respondere, ex ⌊Lubovia⌋ 1533-03-10⌊X huius1533-03-10⌋ datas, recepi et ago Reverendissimae Dominationi Vestrae gratias, quando non cessat tam pro religione quam etiam patriae ac regni commodis vigilare. Si quid habet Reverendissima Dominatio Vestra novi in ea re, quod Reverendissima Dominatio Vestra me scire velit, dignabitur communicare. Nam hac septimana constitui famulum meum hinc in Livoniam ablegare.
Ad litteras meas ⌊Gdani⌋ datas Reverendissima Dominatio Vestra nihil respondit et maxime de Reverendissimae Dominationis Vestrae ⌊huc⌋ adventu ac si quid Reverendissima Dominatio Vestra egerit ad vocandum reverendissimum dominum ⌊Iohannem episcopum Tarbatensem⌋ ad praesentiam ⌊caesareae aut regis Ferdinandi maiestatis⌋, sicuti Reverendissimam Dominationem Vestram ⌊Marienburgi⌋ rogavi.
Audio Reverendissimam Dominationem Vestram nunc esse pro sacris ordinibus apud reverendissimum ⌊dominum Warmiensem⌋. Deus faciat, ut sit Reverendissimae Dominationi Vestrae id undique felicissimum atque ad salutem. Non peto, Reverendissima Dominatio Vestra faciet, uti in Reden cum magnifico domino palatino Culmensi etc. Est quaedam causa super praetenso matrimonio cuiusdam honestae viduae Barbarae Lutenbergsche per adversarium appellatione ad reverendissimum dominum Wladislaviensem ab ipso officiali Gdanensi devoluta et quando ea causa mihi quam maxime commendata exsistat et certe scio, quantum Reverendissima Dominatio Vestra apud reverendissimum dominum Wladislaviensem me iuvare potest, ideo Reverendissimam Dominationem Vestram oro et obsecro, ut litteras ad reverendissimum dominum Wladislaviensem in favorem dictae Barbarae cum praesenti nuntio dare causamque totam et maxime pro expeditione ac iustitia assequenda [q]uantocius fieri potest, ne paupercula, maritali solatio destituta longo tempore, alio marito cum rerum suarum
magno dispendio defraudetur, commendare diligenter dig[netur]. Qua in re Reverendissima Dominatio Vestra Deo rem acceptam ac ipsi femi[nae] necessariam ac mihi gratissimam faciet. De me Reverendissimae Dominationi Vestrae nihil promittere possum, quando ex manu atq[ue] nutu Reverendissimae Dominationis Vestrae totus libenter vivo. Valeat Reverendissima [Dominatio] Vestra felicissime.
Ex Warmia, XXIIII Martii anno MDXX[XIII].
Reverendissimae Dominationis Vestrae Leonardus Niderhof servitor
| |
7 | IDL 956 | Leonard NIEDERHOFF to Ioannes DANTISCUS, Frauenburg (Frombork), 1533-05-26 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 67, f. 205 + f. [1] missed in numbering after f. 205
|
Auxiliary sources: 1 | register in German, 20th-century, B. PAU-PAN, 8247 (TK 9), f. 290
|
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo in Christo patri et domino, domino ⌊Iohanni⌋ Dei gratia episcopo Culmensi, domino meo colendissimo
Reverendissime in Christo pater et domine, domine mi clementissime.
Etsi nihil dignum habeo, quod Reverendissimae Dominationi Vestrae scribam, malo id ipsum Reverendissimae Dominationi Vestrae significare, quam habere nuntium absque meis litteris vacuum ad Reverenissimam Dominationem Vestram ire.
Mentem venerabilis capituli in negotio Reverendissimae Dominationis Vestrae ex litteris eiusdem Reverendissima Dominatio Vestra accipiet.
Mitto etiam Reverendissimae Dominationi Vestrae carpones VI, quos Reverendissima Dominatio Vestra pro innata clementia et erga me singulari pietate gratiose recipere dignetur.
De camisea Margenburgensi ac privilegio etc. hic egi. Videtur esse difficultas de facultatibus non insertis et omnium maximae de numero creandorum non expresso. Item valde ridiculosum atque monstruosum ista insignia hic gerere, cum et episcopi suis non utantur. Et hic apud ecclesiam sunt ac fuerunt illi similes et numquam usi sunt. Quare monendum, ut desistat aut saltem iura sufficientia ostendat.
Quid reverendissimus dominus Warmiensis ad petitionem Reverendissimae Dominationis Vestrae egerit, coram ipse dominus Iacobus Lange exponet. Tempore ac a[m]icis cedendum est.
Cupio cum Reverendissima Dominatione Vestra ad satietatem colloqui, utinam citius. Si Reverendissimae Dominationi Vestrae huc venire visum non est, ego Reverendissimae Dominationi Vestrae, ubi et quando voluerit, accedam.
Famulum meum ex ⌊Livonia⌋ de hora in hor[am] exspecto, ubi venerit, de singulis reddam Reverendissimam [Dominationem Vestram] certiorem. Felicissime et optime valeat Reverendissima Dominatio Vestra, cui me totum offero dedoque.
Ex ⌊Warmia⌋ d[ie], XXVI Maii anno MDXXXIII.
Reverendissimae Dominationis Vestrae ⌊Leonardus Niederhoff⌋ servitor
| |
8 | IDL 957 | Leonard NIEDERHOFF to Ioannes DANTISCUS, Frauenburg (Frombork), 1533-06-02 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, BCz, 243, p. 291-292
|
Auxiliary sources: 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8247 (TK 9), f. 291
|
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo in Christo patri et domino, domino ⌊Iohanni⌋ Dei gratia episcopo Culmensi, domino meo clementissimo
Reverendissime in Christo pater et domine, domine clementissime. Studia mea sunt Reverendissimae Dominationi Vestrae et parata et debita.
Hodie octava est dies, quo litteras meas simul cum carpionibus ad Reverendissimam Dominationem Vestram dedi et quae scribenda putavi Reverendissimae Dominationi Vestrae sigificavi. Nunc intelligo venerabilem olim ⌊Nicolaum Crapicium⌋ carissimum confratrem meum ultimum diem clausisse, cuius animam optimus maximusque Deus per suam immensam misericordiam clementer servare dignetur. Et, quando mihi nunc apud ecclesiam Reverendissimae Dominationis Vestrae praesentiae ac emolumenta tam ex senio quam iure ac promissione speciali venerabilis capituli litteris desuper facta cedunt et obveniunt, ideo illuc ad ecclesiam vadam. Quare Reverendissimam Dominationem Vestram obsecro, ut me venerabili ⌊capitulo⌋ suo commendare velit et cum praesentium redditore certiorem reddere, an Reverendissima Dominatio Vestra et quando recta via ex ⌊Gdano⌋ in ⌊Arcem suam Antiquam⌋ domum concedat, ut Reverendissimae Dominationis Vestrae adventum exspectare possem. Et nunc fiet gratia Dei, quod dudum desideravi, ut commodius ac saepius Reverendissimae Dominationis Vestrae faciem intueri atque frui mihi liceat. Valeat Reverendissima Dominatio Vestra felicissime.
Ex ⌊Warmia⌋, die II Iunii anno MDXXXIII.
Reverendissimae Dominationis Vestrae ⌊Leonardus Nidehof⌋ servitor
| |
9 | IDL 991 | Leonard NIEDERHOFF to [Ioannes DANTISCUS], Frauenburg (Frombork), 1533-08-10 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 67, f. 215-216
|
Auxiliary sources: 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8247 (TK 9), f. 339-340
|
Prints: 1 | AT 15 No. 395, p. 541-543 (in extenso; Polish register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissime in Christo Pater et Domine, Domine mi observandissime.
Studia mea, uti sunt Reverendissimae Dominationi Vestrae optimo iure debita, ita et sunt Reverendissimae Dominationi Vestrae paratissima. In negotio reverendissimi domini mei episcopi Tarbatensis iam apud Reverendissimam Dominationem Vestram nihil laboro, nam certe mihi persuasum habeo, omnia satis superque coram interlocutum esse ac negotium ipsum ut non minimum tam pro religione quam etiam pro bono patriae Reverendissimae Dominationis Vestrae fore commendatissimum. Ceterum quod personam meam in hoc attinet et ubi affirmaveram, antequam vellem ita faciliter religionem atque optimam, ut puto, condicionem totius patriae, taceo regni, in discrimen poni, me potius ipsummet rem in humeros recepturum et imprimis praesidia regni Magnique Ducatus Lituaniae etiam si non alia consilia auxiliaque quaesiturum. Nam, hercule, detestandum foret rem tam arduam et magnam debere diligenti ac extrema , defensione carere etc. Quam rem Reverendissima Dominatio Vestra perpense altius cogitans, non modo pro solita sua erga me clementia, sed et pietate in patriam ac religionem singula perpendens, tandem prudentissime discussit et de hoc cum summis viris ac proceribus regni consulturam gratiose suscepit. Ut autem Reverendissima Dominatio Vestra hanc claram mentem meam esse intelligere dignetur, oro. Credo dignissimum obsecroque omnibus modis, ut revererendissimus dominus Tarbatensis in suo statu conservetur et ut forti bonoque animo sit, quibus potero mediis et consiliis, sicuti a Reverendissima Dominatione Vestra edoctus, suadebo, quandoquidem virum undique bonum ac omnibus aut multis saltim in patria carissimum ac ingenii dotibus praeditum reverendissimam dominationem eius scio.
Nec video quempiam, qui melius dexteriusque rem illic aut virtute ac fide (accedente auctoritate regni) agere possit, non dico potentia aut armis, verum ubi reverendissima dominatio eius nollet, uti litterae reverendissimae dominationis eius moliuntur, tunc quempiam alium ex regno potentia ac auctoritate splendidum petendum, obtinendum, sanctum aestimo, qui etiam beneficio aliquo digno ecclesiastico reverendissimam dominationem eius in regno provideret. Tunc ego ad hoc omnibus viribus meis cooperabor. Si autem regiae maiestati ac proceribus utriusque status regni visum est de mea persona et exiguitate et id a me exigent, defensionemque indubitatam promittent, ego in religionis et patriae tuitione lubens etiam vitam impendam ac apud reverendissimum dominum Tarbatensem id, quod offert, agam, quamvis multa sunt hic ardua, quae et vires meas superant, tamen Deo fatisque committenda. Haec perstringere denuo volui, et si res aliter cedat, ego, quod potui, feci et hi, qui maxima potuerunt et noluerunt, sibi imputant, quia oblatam salutem suam ac multorum contempserunt. Nam res nostra tunc agitur, paries cum proximi etc.: hic sus Minervam.
Vidi in Reverendissima Dominatione Vestra unicum praesidium auxiliumque et id apud Reverendissimam Dominationem Vestram me pluribus urgente nec verbo Reverendissima Dominatio Vestra mihi respondit. Nunc iterum, quando expistula non erubescit, audacius oro, ut Reverendissima Dominatio Vestra bonum ver[bum] mihi faciat, quod reverendissimo domino Tarbatensi respondeam. Mitto praesentibus Reverendissimae Dominationi Vestrae litteras gratiae regiae maiestatis super iure patronatus in ecclesia Warsoviensi in favorem meum reverendissimo domino meo episcopo nunc Plocensi concessas,
qui cum mihi gratiosissimus dominus et magnus benefactor est, voluit, ut nihil curae de ea gratia mihi esset, sed reverendissima dominatio eius patrocinari cum reverendissimo domino meo et clementissimo patrono episcopo Cracoviensi sineret, quod ita me facturum praesumpsi fecique. Quando autem iam pluribus annis exspect<ta>iva exspectat re et nomine et illam magnis impensis ac laboribus conquisivi, ut reverendissimo domino meo Plocensi constat, scioque, quantum Reverendissima Dominatio Vestra apud reverendissimam dominationem eius potest, ita ut nemo melius Reverendissimae Dominationis Vestrae me iuvare poterit. Ideo oro et obsecro Reverendissimam Dominationem Vestram, ut tandem in commodum meum cedat et praesertim nomen recipiat et si id in personam meam non, saltim ne alicuius alterius ad placitum Reverendissimae Dominationis Vestrae ac reverendissimi domini mei Plocensis, quibus id totum una mecum commendo dedoque diligentissime, ita ut tamen cum aliquo lucro meo fiat. Non lateat Reverendissimam Dominationem Vestram praecedenti die, quae erat Sabbati, cum huc ad ecclesiam rediissem, possessionem canonicatus et praebendae, post obitum olim Achatio Frundt piae memoriae vacantis, datam esse nullis iuribus aut procuratore habitis nobili N. Conopaczky, filio magnifici domini palatini Pomeraniae ideo, ut ianua praecluderetur alio et nescio ad quid poclebandum. Sapienti satis.
Vellem rogoque, ut Reverendissima Dominatio Vestra aliquando cogitare de fratre suo, si illum ecclesiasticum fieri vellet, etiam de parochiali Gdanensi lente festinaret. Nam si ipsa modo exigua est, potest in futurum cresce{de}re et si Reverendissima Dominatio Vestra, ut coram dixi, experiretur cum alio fido procuratore, quem puto illum sacerdotem Stephanum parvum futurum, aut si vult Reverendissima Dominatio Vestra, perscribam amicis Lypsum, ut aliquis dignus loci illius haberi possit.
Oleum macis pro fratre meo iterum ad probam mihi mittere oro. Curabit ille, ut simile habeamus.
Fertur hic per venerabilem dominum Snellenberg, qui se Reverendissimae Dominationi Vestrae de alto et basso commendat, illustrem comitem de Nassow per caesarem in regem Daciae constitutum et omnibus civitatibus Germaniae Inferioris demandatum esse, Gelrigae XX milibus lanceariorum habere ac classe una venire. Audita refero, ideo lubentius, quod illum Reverendissimae Dominationi Vestrae magnum amicum scio, utinam ita vera forent ac nobis tandem non obessent.
Si reverendissimus dominus Warmiensis huc ad diem Assumptionis Mariae venerit, nescio, an cum reverendissima dominatione eius aliqua aut saltim pauca in negotio Livonico conferam.
Constitui post Octavam ire in Gdanum, si Reverendissima Dominatio Vestra illuc mihi nonnihil agendum demandare voluerit, id in sua habet Reverendissima Dominatio Vestra potestate, ego quoque me illi subicio. Ut quoque celeri calamo ac prolixitate indulgere ac boni consulere dignetur, etiam si ad nauseam sit, oro, quandoquidem me id cum Bacho facere oportet spiritu. Valeat Reverendissima Dominatio Vestra. Cui me unice commendo et dedo.
Ex ⌊Warmia⌋, X Augusti anno MDXXXIII.
Reverendissimae Dominationis Vestrae ⌊Leonardus Niderhof[f]⌋ obsequentissimus
| |
10 | IDL 1025 | Leonard NIEDERHOFF to Ioannes DANTISCUS, Frauenburg (Frombork), 1533-10-28 |
received [1533]-11-03
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, BCz, 243, p. 341-344
|
Auxiliary sources: 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8247 (TK 9), f. 392
|
Prints: 1 | AT 15 No. 520, p. 721 (Polish register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo in Christo patri et domino, domino ⌊Iohanni⌋ Dei gratia episcopo Culmensi ac ecclesiae Pomesaniensis administratori, domino meo colendissimo
Reverendissime in Christo pater et domine, domine colendissime.
Cum magno desiderio litteras Reverendissimae Dominationis Vestrae exspectarem, tandem eas mihi venerabilis dominus Caspar Lisheman reddidit, quibus Reverendissima Dominatio Vestra negotium concordiae subeundae de canonicatu et praebenda apud ecclesiam Reverendissimae Dominationis Vestrae mihi demandat. Libenter Reverendissimae Dominationi Vestrae quibuscumque in rebus oboedio. Quomodo autem negotium cum venerabili domino Caspari se habet, Reverendissima Dominatio Vestra ex eo intelliget. Concurrebat cum eo etiam honorabilis dominus Vincencius curatus ex Schonneck cum litteris dominorum amicorum, qui se in totum per Reverendissimam Dominationem Vestram ad me missum affirmabat. Ago Reverendissimae Dominationi Vestrae gratias ob solitam erga me clementiam etiam apud reverendissimum dominum Plocensem in canonicatu et praebenda Warsoviensi factam et totus ea in re ex Reverendissimae Dominationis Vestrae et favore ac voluntate pendeo.
Sperabam aliquid dignum in negotio Livonico Reverendissimam Dominationem Vestram ad me perscribere debuisse, ergo institui Deo optimo favente cum primum via raedae fuerit, reverendissimum dominum meum Tarbatensem invisere et per ⌊Lituaniam⌋ iter facturum. Domini Poloni forsitan rem parvi faciunt, di faxint ne eos aliquando sera paenitentia ducat.
Reverendissima Dominatio Vestra me vacuum ad reverendissimum dominum meum Tarbatensem ire non permittat, hoc est absque optimo et animo et consilio Reverendissimae Dominationis Vestrae ac me sibi unice commendatum habere velit supplico. Valeat Reverendissima Dominatio Vestra felicissime.
Ex ⌊Warmia⌋, die XXVIII Octobris anno MDXXXIII.
Postscript:
Cum Quirino familiari Reverendissimae Dominationis Vestrae die XIX praesentis mensis Reverendissimae Dominationi Vestrae perscripsi De itinere meo, Reverendissima Dominatio Vestra apud se servare dignetur.
Reverendissimae Dominationis Vestrae ⌊Leonardus Niderhof⌋ servitor
| |
11 | IDL 1053 | Leonard NIEDERHOFF to [Ioannes DANTISCUS], Gdańsk (Danzig), 1533-12-06 |
received [1533]-12-29
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, BCz, 243, p. 345-348
|
Prints: 1 | AT 15 No. 583, p. 825-826 (in extenso; Polish register) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Rreverendissimo in Christo Patri et Domino, domino ⌊Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi⌋ ac Pomesaniensis ecclesiae ad[mi]istratori domino meo [] observandissimo
Reverendissime in Christo pater et domine, domine mi clementissime. Me totum Reverendissimae Dominationi Vestrae commendo et offero.
Quando Reverendissima Dominatio Vestra me suae ⌊ecclesiae⌋ canonicum commode sustinere non potest et cum venerabili domino ⌊Caspari Lysseman⌋, cui licet omnia, quae metipse voluisset, concessissem, nihil tamen confectum est, praeterea Reverendissima Dominatio Vestra praesentium redditorem venerabilem dominum ⌊Vincentium Kerger⌋ mihi etiam dudum et ferme ab infantia et cognitum et virtute probatum, ad me in ipso negotio dimisit, accedunt etiam magnorum virorum et dominorum amicorum meorum ac confratrum ecclesiae Reverendissimae Dominationis Vestrae in favorem dicti venerabilis domini Vincentii commendationes. Quare Reverendissimae Dominationi Vestrae ipsum ⌊Vincentium⌋ unice et quam diligentissime commendo atque in locum meum in canonicatu et praebenda ⌊ecclesiae⌋ Reverendissimae Dominationis Vestrae cum omnibus attinentiis resigno. ⌊Quem⌋ Reverendissima Dominatio Vestra pro solita pietate gratiose suscipere meque inter servos suos tamen perpetue conservare dignetur, obsecro.
Nova digna Reverendissimae Dominationis Vestrae nulla habeo. Recepi litteras ex ⌊urbe⌋ de data XV Octobris, quibus perscribitur mihi ⌊pontificem⌋ ⌊Nicenum⌋ concessisse cum maiore poenitentiaria ac cancellaria idque cum magna indignatione omnium et nisi brevi reversus fuerit, alium pontificem electurum aiunt refertque harum redditor dominus ⌊Gotschalcus Tymmerman⌋, cum ⌊Venetiis⌋ esset, rumorem illic venisse ⌊ducem Urbini⌋ Romam intercepisse, quod tamen non certe affirmare vult.
Alia non sunt, nisi me Reverendissimae Dominationi Vestrae iterum commendo et dedo.
Ex ⌊Gdani(!)⌋, die VI Decembris anno MDXXXIII.
Reverendissimae Dominationis Vestrae ⌊Leonardus Niderhof⌋ servitor
| |
12 | IDL 1252 | Leonard NIEDERHOFF to Ioannes DANTISCUS, Gdańsk (Danzig), 1534-12-26 |
received [1535]-01-02
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 4, f. 33-34
|
Auxiliary sources: 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8247 (TK 9), f. 687
|
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo in Christo patri et domino, domino ⌊Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi⌋ ac administratori Pomesaniensi, domino suo colendissimo
Reverendissime in Christo pater et domine, domine gratiosissime.
Trinas dedi ad Reverendissimam Dominationem Vestram litteras, unas per Quirinum familiarem Reverendissimae Dominationis Vestrae, quem se is affirmabat. Alteras per venerabilem dominum ⌊Casparem Lysseman⌋, ultimas cum venerabili domino Vincencio curato ex ⌊Schoneck⌋. Quibus Reverendissima Dominatio Vestra hucusque cum nihil respondisset, me ante ⌊diaetam Marienburgensem⌋ pro 1534-12-13⌊sanctae Luciae1534-12-13⌋ ⌊huc⌋ contuli, ut exhinc Reverendissimam Dominationem Vestram convenirem. Ac ⌊hic⌋ curiam Reverendissimae Dominationis Vestrae ingressus sum, fretus mea erga Reverendissimam Dominationem Vestram observantia atque me de familia Reverendissimae Dominationis Vestrae praedicans, putans id mihi licere, tum ex eo, quod cum Reverendissima Dominatione Vestra coram egissem, tum quod et arces suas Reverendissima Dominatio Vestra ingredi mihi gratiose annuisset concessissetque, tum quod et clementiam magnam Reverendissimae Dominationis Vestrae erga me viderem rursusque omnia mea meque in manum Reverendissimae Dominationis Vestrae deposuissem. Nunc autem adveniens honorabilis dominus ⌊Iohannes Fuge⌋, quod curiam Reverendissimae Dominationis Vestrae intrassem Reverendissimam Dominationem Vestram indigne ferre publice exclamavit, prout latius egregius dominus ⌊doctor Reneck⌋ Reverendissimae Dominationi Vestrae perscribet.
Non possum aut<em> mihi persuadere id de mente ac voluntate Reverendissimae Dominationis Vestrae esse, ut hanc contumeliam mihi inferat, quandoquidem Reverendissimae Dominationis Vestrae pietas et clementia
longe aliud certe mihi pollicetur. Nam id mihi Reverendissima Dominatio Vestra minimo nutu saltem non gratiose meum ingressum ferre intelligere dedisset, utique perlibenter abstinuissem. Nec fui oneri Reverendissimae Dominationi Vestrae in hac curia in uno grano aut gutta aut frustula quacumque. Praeterea intelligo Reverendissimam Dominationem Vestram perscripsisse reverendissimo domino ⌊episcopo Warmiensi⌋, quomodo ego certas practicas facio, ob quae possum incurrere magnum periculum consentitque, ut de his me avisaret, ut a coeptis desistam. Satius esse sero sapere quam numquam etc.
Non possum Reverendissimae Dominationi Vestrae non agere ingentes gratias, quando tam paterne tamque pie mihi prospicit, verum multo gratiosius ac pientissime egisset, si mihi id perscripsisset, et quae talia sunt, paterne significasset. Nam ego nulla talia scio, quando in negotio Oziliensi vaco atque absolutus sum nec umquam aliud
<de>
reverendissimo domino archiepiscopo Rigensi ac Tarbatensi episcopo sensi, quam ut cum illustri domino marchioni in magna amicitia agerent ac viverent, etsi quid adversum haberent, id apud regiam maiestatem agerent et certe mihi persuadere<m> maiestatem regiam dominum clementissimum cum pace ac dignitate omnium consulturam. Si praeterea aliqua negotia Romana, quae nihil adversitatis cum quoquam habent ad mandatum reverendissimi domini episcopi Tarbatensis ac venerabilis capituli ac ecclesiae ago.
Id ex incremento debeo nec quovis modo praeterire possum, nec peto id quempiam bono iure indigne ferre posse, nec talia sunt, ut aliquem taedeat aut offendant. Obsecro autem Reverendissimam Dominationem Vestram, ut de his pro sua erga me pietate gratiose, qualia sunt et a quibus cavendum mihi sit, perscribere dignetur atque tueri velit oro. Nova certa, quae accepi, praesentibus inclusa Reverendissimae Dominationi Vestrae transmitto. Cras hinc versus ⌊Warmiam⌋ subeam. Valeat Reverendissima Dominatio Vestra felicissime, cui me unice ac diligentissime commendo atque dedo.
Ex ⌊Gdano⌋, die sancti Sthephani Protomartyris anno MDXXXIIII.
Reverendissimae Dominationis Vestrae ⌊Leonardus Niderhof⌋
| |
13 | IDL 4499 | Leonard NIEDERHOFF to Ioannes DANTISCUS, Frauenburg (Frombork), 1537-08-07 |
received [1537]-08-09
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 5, f. 40
|
Auxiliary sources: 1 | register in German, 20th-century, B. PAU-PAN, 8248 (TK 10), f. 535
|
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
[Reverendissimo] in Christo patri et domino, domino ⌊Ioanni⌋ Dei gratia episcopo Culmensi nec non administratori Pomesaniensi, domino meo colendissimo
Reverendissime in Christo pater et domine, domine mi colendissime. Studia mea sunt Reverendissimae Dominationi Vestrae ex animo debita et paratissima.
Omnium primum Reverendissimae Dominationi Vestrae ago magnas gratias, cum me solita pietate novissime recipere dignata est. ⌊Gdani⌋ plures dies, quam institueram, tentus fui. Nec ex eo etiam, [c]um carissimo germano Reverendissimae Dominationis Vestrae litteras dedi, [t]um quod nil dignum habebam [i]am quod hinc ad Reverendissimam Dominationem Vestram, si quid esset p...ram. Nunc quando omnia ... repetii vel omnia silent, etiam ... Reverendissimae Dominationi Vestrae significandum potius, quam penitus tacendum duxi. Ceterum abiens Reverendissima Dominatio Vestra mihi demandavit, ut ad Reverendissimam Dominationem Vestram redirem, quod et facere habita commoditate non o{b}mittam. Nam quare accelerem causam, non video.
Nec dubito Reverendissimam Dominationem Vestram, uti coram petii, pro futura electione ad domum Reverendissimae Dominationis Vestrae propriam Deo favente secundis avibus declinaturam. Qui Reverendissimam Dominationem Vestram diu salvam atque incolumem servare dignetur.
Datae
⌊Frauenburg⌋, die VII Augusti anno MDXXXVII.
Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae ⌊Leonardus Niderhof⌋ servitor.
Postscript:
Venerabiles domini praepositus et Hindericus sese commendant gratiae Reverendissimae Dominationis Vestrae etc.
| |
14 | IDL 1706 | Leonard NIEDERHOFF to Ioannes DANTISCUS, Frauenburg (Frombork), 1537-09-09 |
received [1537]-09-11
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, BK, 230, p. 39-42
|
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo in Christo patri et domino, domino ⌊Ioanni⌋, Dei et ⌊Apostolicae Sedis⌋ gratia episcopo Culmensi ac administratori Pomesaniensi etc., domino suo colendissimo
Reverendissime in Christo pater et domine, domine mi clementissime.
Quando Reverendissimae Dominationis Vestrae totus sum, non habeo, quod ultra Reverendissimae Dominationi Vestrae offerre possum. Verum quando Reverendissima Dominatio Vestra undique terrarum litteras recipit, ita et amicos plures denique novitatibus cum gaudio implet, me autem suo Leonardo non sine dolore in totum praeterito, etiam ad litteras mea<s> nuper per familiarem meum transmissas ad id, quod maxime volebam, nihil respondere dignata fuit. Unde fit, ut lupum auribus teneo. Quod et scribere et id ipsum et nuntio Reverendissima Dominatio Vestra surrepto boni ac gratiose consulere dignetur ac ingenua paterna clementia foveat obsecro memeque dedo Reverendissimae Dominationi Vestrae, quam Deus optimus diu ac in perpetuum felicissimam servet.
Ex ⌊Warmia⌋, die IX mensis Septembris anno MDXXXVII
Reverendissimae Dominationis Vestrae ⌊Leonardus Niderhof⌋ servitor
| |
15 | IDL 7412 | Ioannes DANTISCUS to Leonard NIEDERHOFF, Löbau (Lubawa), ca. 1537-09-12 Letter lost |
Letter lost, mentioned in IDL 1713: Gratiosas litteras Reverendissimae Dominationis Vestrae hic nuntius mihi reddidit |
| |
16 | IDL 1713 | Leonard NIEDERHOFF to Ioannes DANTISCUS, Frauenburg (Frombork), 1537-09-14 |
received [1537]-09-16
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, BK, 230, p. 45-48
|
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino ⌊Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi⌋ necnon administratori Pomesaniensi, domino meo gratioso
Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine mi clementissime.
Me ipsum Reverendissimae Dominationi Vestrae totum dedo.
Gratiosas ⌊⌋ Reverendissimae Dominationis Vestrae hic nuntius mihi reddidit. Absit, ut cum Reverendissima Dominatione Vestra expostulem, verum quam carae mihi litterae Reverendissimae Dominationis Vestrae sint, saltim velim dare intelligere. Absit etiam, ut mihi novitates aut omnibus, quas Reverendissima Dominatio Vestra perscribit, communicentur, nisi illis fieret, qui de ipsius farina sunt, et si mihi per eosdem nonnihil communicatur, id permolestum est nec obiurgatione caret.
Ceterum, quod memini litteris meis non esse in hoc, quod maxime cupiebam, responsum, id certe mea utique intererat. Nam agens proxime apud Reverendissimam Dominationem Vestram obtinui, ut hi[n]c pro electione ad curiam communem servit[o]ris sui declinaret. Si Reverendissima Dominatio Vestra in hac sua mente responderet, oportuit me certiorem utique esse.
Gratiam vero Reverendissimae Dominationi Vestrae veneror et meam perpetuam servitutem non modo in hoc fero malo re ipsa, quam verbis discat.
Reverendissimae Dominationis Vestrae clementiae me commendo.
Quam Deus Optimus diu incolumem servet.
Ex ⌊Warmia⌋, die XIIII mensis Septembris anno MDXXXVII.
Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae ⌊Leonardus Niderhof⌋ servitor
| |
17 | IDL 1717 | Leonard NIEDERHOFF to Ioannes DANTISCUS, Frauenburg (Frombork), 1537-09-20 |
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, BK, 230, p. 49-52
|
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino ⌊Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi⌋ ac postulato Warmiensi etc., domino suo colendissimo
Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine mi colendissime.
Optimus Maximus Deus per immensem(!) clementiam faciat, ut nunc hodie in Reverendissimam Dominationem Vestram facta postulatio ad ⌊ecclesiam Warmiensem⌋ sit, Reverendissimae Dominationis Vestrae ad perpetuam felicitatem et diuturnum gaudium, et felix regi[m]en et incrementum dignitatis [plu]rimum Reverendissimae Dominationis Vestrae.
Omnipotens diu incolumem servare dignetur Reverendissimam Dominationem Vestram.
Me addictum Reverendissimae Dominationi Vestrae commendo.
Ex ⌊Warmia⌋, die XX Septembris anno MDXXXVII.
Reverendissimae Dominationis Vestrae ⌊Leonardus Niderhof⌋ servitor
| |
18 | IDL 6426 | Ioannes DANTISCUS to Leonard NIEDERHOFF, before 1537-10-09 Letter lost |
Letter lost, mentioned in IDL 5626 |
| |
19 | IDL 5626 | Leonard NIEDERHOFF to Ioannes DANTISCUS, Frauenburg (Frombork), 1537-10-09 |
received [1537]-10-18
Manuscript sources: 1 | fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 68, f. 156
|
Auxiliary sources: 1 | register in German, 20th-century, B. PAU-PAN, 8248 (TK 10), f. 612
|
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine clementissime.
Plurimum gratiosas ⌊⌋ Reverendissimae Dominationis Vestrae novissime recepi, quibus nil aliud, nisi me {me} Reverendissimae Dominationi Vestrae dedo, respondeo.
Ceterum et hoc Reverendissimam Dominationem Vestram scire non indignam puto me ex ⌊Urbe⌋ nuper certificatum in haec verba: expeditionibus episcopatuum, nullo etiam dempto, coguntur esse contenti cum dimidietate fructuum etc. Ita et ⌊episcopatus Coloniensis⌋ obtentus fuit, ac ego ⌊Revaliensem⌋ ante mensem expeditum hic accepi. Praeterea, cum apud me persuasum habeo Reverendissimam Dominationem Vestram nuntium suum et ⌊Cracoviam⌋, et ⌊Romam⌋ missurum, supplico Reverendissimam Dominationem Vestram, ut has adiungi demandare dignetur alligatas.
Reverendissimam Dominationem Vestram Deus Maximus diu felicissimam ser{c}vet, exoro.
Ex ⌊Warmia⌋, die IX mensis Octobris anno MDXXXVII.
Reverendissimae Dominationis Vestrae ⌊Leonardus Niderhof⌋ deditissimus servitor
| |