BCz 144, p. 297

Ad cardinalem Pistoriensem protectorem etc.

BCz, 244, p. 299

Reverendissime in Christo Pater et Domine, domine modis omnibus colendissime.

Tametsi verear cum nulla in re de Dominatione Vestra Reverendissima sum benemeritus hanc meam scriptionem non nihil molestiae Dominationi Vestrae Reverendissimae allaturam, cogit me tamen rei necessitas, quae ingens telum est et cui, ut proverbium written over o⌈oumum written over o⌉ habet superinscribed in place of crossed-out est⌈esthabethabet superinscribed in place of crossed-out est⌉, ne dii quidem resistunt, ea in notitiam Dominationis Vestrae Reverendissimae deducere, quae cum meis tum etiam reverendissimi domini Tidemanni electi Culmensis et successoris mei rebus sunt apprime necessaria, quandoquidem on the margin⌈quandoquidemquandoquidem on the margin⌉ non arbitror Dominationem Vestram Reverendissimam latere, quo pacto abhinc annis septem cum a serenissimo rege meo Poloniae, cuius tum apud caesaream maiestatem eram orator, ad hanc meam Culmensem ecclesiam Sedi Apostolicae essem praesentatus, nescio quo iniquo fato integram taxam, ut vocant, septingentorum aureorum, [a]d quo<d> se vix totus ecclesiae reditus extendit on the margin⌈septingentorum aureorum, ms 1 [a]d,
ms 2 omitted⌈a hidden by binding⌈[a]a hidden by binding⌉dms 1 [a]d,
ms 2 omitted⌉ quo<d> se vix totus ecclesiae reditus extendit in next line in place of crossed-out ...⌈... illegible⌈...... illegible⌉ditdit in next line in place of crossed-out ...⌉septingentorum aureorum, [a]d quo<d> se vix totus ecclesiae reditus extendit on the margin⌉, soluere pro confirmatione in officiorum libris constitutam adactus fuerim, quod quidem superinscribed⌈quidemquidem superinscribed⌉ vel adverso casu ac fortuito on the margin in place of crossed-out meo infortunio⌈meo infortunioadverso casu ac fortuitoadverso casu ac fortuito on the margin in place of crossed-out meo infortunio⌉, vel potius quorundam avaritia aut superinscribed⌈potius quorundam avaritia autpotius quorundam avaritia aut superinscribed⌉ procuratorum meorum ignorantiae inscitiave superinscribed in place of crossed-out suae inscitiaeque imputo⌈suae inscitiaeque imputoinscitiaveinscitiave superinscribed in place of crossed-out suae inscitiaeque imputo⌉ commissum esse oportuit. Ecclesia enim Culmensis Quam taxam si successor meus onerari deberet, nihil fieri posset iniquius magis ab aequitate alienum, praedecessores enim mei post bellum ... superinscribed⌈... illegible⌈...... illegible⌉... superinscribed⌉ Prutenum ante novissimum on the margin⌈ante novissimumante novissimum on the margin⌉, quod quattuordecim hic annis perduravit et ecclesiam Culmensem superinscribed⌈CulmensemCulmensem superinscribed⌉ bonaque eius adeo extenuavit, quod vix sustinere poterant superinscribed in place of crossed-out possent⌈possentpoterantpoterant superinscribed in place of crossed-out possent⌉ episcopum, gratuito fere et parvo dispendio confirmationes suas a Sede Apostolica obtinebant, a superinscribed in place of crossed-out cuius⌈cuiusaa superinscribed in place of crossed-out cuius⌉ ha written over e⌈eaa written over e⌉c certissima est ratione, quod ecclesia superinscribed in place of crossed-out episcopatus⌈episcopatusecclesiaecclesia superinscribed in place of crossed-out episcopatus⌉ Varmiensis[4], ad qua superinscribed in place of crossed-out e⌈eaa superinscribed in place of crossed-out e⌉m postulatus sum, longe in fortunis pinguior on the margin⌈longe in fortunis pinguiorlonge in fortunis pinguior on the margin⌉, in libris officiorum ad quadringentos dumtaxat aureos sit astricta. Accedit item et hoc tempore, quod on the margin in place of crossed-out quod utraque⌈quod utraqueitem et hoc tempore, quoditem et hoc tempore, quod on the margin in place of crossed-out quod utraque⌉ V written over E⌈EVV written over E⌉armiensis et Culmensis ecclesiae in superinscribed in place of crossed-out ...⌈ superinscribed in place of crossed-out ...⌈... illegible⌈...... illegible⌉... illegible⌈...... illegible⌉ superinscribed in place of crossed-out ...⌉inin superinscribed in place of crossed-out ...⌉ bellis item hic nuperrime sopitis non parum sint afflictae superinscribed⌈non parum sint afflictaenon parum sint afflictae superinscribed⌉ et per vicinum Luteranismi malum non parvo detrimento on the margin in place of crossed-out non parum sunt ...⌈non parum sunt ... illegible⌈...... illegible⌉non parvo detrimentonon parvo detrimento on the margin in place of crossed-out non parum sunt ...⌉ affectae. Hinc porro on the margin in place of crossed-out Quo and ... pro⌈Quo and ... illegible⌈...... illegible⌉ proHinc porroHinc porro on the margin in place of crossed-out Quo and ... pro⌉ iure et pro mera pietate fieret, si quid indulgentiae in annatarum moderatione superinscribed in place of crossed-out remissione⌈remissionemoderationemoderatione superinscribed in place of crossed-out remissione⌉ utrisque impenderetur. Quae written over od⌈odaeae written over od⌉ ideo fusius Dominationi Vestrae Reverendissimae descripsi, ut pro sua ms 1 incomparabili,
ms 2 incomperabili⌈incomparabilims 1 incomparabili,
ms 2 incomperabili⌉ prudentia aequitateque in omnes dispiceret ac reputaret apud se. Quam gratiam ob has adductas causas istae duae ecclesiae, maxime autem Culmensis, quae, ut scripsi, vix septingentos aureos in annuis habet reditibus censibus, a Sede Apostolica merito impetrare deberent. Cumque ea in re ad neminem alium ego et electus successor meus, quam ad Dominationem Vestram Reverendissimam, quae Regnum Poloniae in suam suscepit protectionem, confugere debeamus, quantum possumus impensius supplicamus, ut nobis benignitatem beneficentiamque suam non gravate in iis et aliis quibuscumque, quae nostro nomine venerabilis dominus ms 1 Theodericus,
ms 2 Theodoricus⌈Theodericusms 1 Theodericus,
ms 2 Theodoricus⌉ de Rheden procurator noster referet, impartiri velit, memor illius gratiae et benevolentiae, qua me olim in Hispaniis agentem oratorem apud caesarem et inde(?) in eius coronatione Bononiae prosecuta est. BCz, 244, p. 300 Qua fretus has prolixiores ad Dominationem Vestram Reverendissimam dedi, quae si quid amplius in me beneficii contulerit, omni gratitudine, cum melius res meae habere ceperint, atque adeo re ipsa Dominationi Vestrae Reverendissimae respondebo. Cui me summopere ut domino et patrono meo plusquam colendissimo commendo.

Ex castro meo Lubaviensi, XVI Novembris[7] MDXXXVII.

[4 ] After Varmiensis – proofreading mark superinscribed and then crossed out

[7 ] XVI Novembris added later in the same hand in a specially left space.

AAWO, AB, D.24, f. 34v

Reverendo in Christo Patri, domino Ioanni episcopo Varmiensi tamquam fratri honorando

AAWO, AB, D.24, f. 33r

Reverende in Christo Pater et Domine tamquam frater honorande.

Binas a regia maiestate super negotio venerabilis domini Alexandri Sculteti canonici Varmiensis litteras accepi, quarum alteras easque postremas Gaspar, Reverendae Dominationis Vestrae nepos, nobis reddidit una cum sententia per serenissimum regem contra dictum Alexandrum tamquam haereticum lata. Quarum litterarum atque sententiae tenore perspecto ac toto negotio semel et bis cum eximio advocato consistoriali, quem Gaspar praedictus in hac causa sibi patronum elegit, diligenter collato atque discusso, in eam devenimus sententiam, ut nihil pro confirmatione regiae sententiae hic agatur, ea potissimum ratione, tum, quia in iudicio multa possunt opponi, cum bulla Leonis non det facultatem principibus saecularibus iudicandi huiusmodi homines, sed esxequendi adversus iudicatos, tum etiam, quia litterae Reverendae Dominationis Vestrae ad eundem Alexandrum de mense Aprilis anni 1537 datae nihil minus indicant, quam vel minimam haeresis suspicionem, immo singularem eiusdem Reverendae Dominationis Vestrae in eundem Alexandrum benevolentiam ac liberalitatem declaran written over ...⌈... illegible⌈...... illegible⌉ranran written over ...⌉t. Ad hoc accedit testimonium litterarum reverendi domini episcopi Culmensis ad eundem Alexandrum scriptarum. Quae quidem binae litterae, si una cum articulis concordiae, quam episcopus Culmensis ipsi Alexandro nomine Dominationis Vestrae proposuit, in iudicio exhiberentur, certe omnia nostra corruerent. Si enim haereticus bis monitus est vitandus, qua ratione condemnatus vitari non debet?

Laborare autem, ut ipse Alexander vobis reconcilietur, et reconciliatus, ut dictis in litteris continetur, in gratiam regis iterum insinuetur, nihil aliud praesefert, quam aut condemnationem, aut vitam ipsius Alexandri eiusmodi esse, ut emendatio sperari possit, non autem quod sola esxecutione iudicii adversus eum lati ratio haberi debeat. Quae cum ita se habeant, satius duximus interponere partes nostras pro concordia ineunda, quam pro ulteriori exsecutione procuranda.

Hortamur igitur et rogamus eandem Reverendam Dominationem Vestram, nolit a proposita iam concordia recedere velitque arbitrio nostro remittere quosdam articulos, in quibus adversarius reddit se admodum renitentem et fortasse non iniuria, et si mandatum sufficiens ad concordandum eiusdem Reverendae Dominationis Vestrae nepos secum attulisset, proculdubio confecta res esset atque ita confecta, ut honori eius et commodo satisfactum foret, cum ipse Alexander paratus sit constituere nos arbitrum absolutum omnium rerum suarum, qui a prosecutione causae huiusmodi usque ad responsum eiusdem Reverendae Dominationis Vestrae omnino cessabit praeterquam in causa contra capitulum Varmiense super retentione fructuum beneficiorum suorum.

Super qua superinscribed⌈quaqua superinscribed⌉ etiam supersedere non recusasset, nisi praefatus eiusdem Reverendae Dominationis Vestrae nepos se contentum fore dixisset, ut in causa praedicta libere quisque interim de suo iure experiretur. Super quibus omnibus Reverenda Dominatio Vestra regiam maiestatem alloquatur certioremque faciat, prout ei magis expedire videbitur et ad nos, quam citius fieri possit, respondere non gravetur. Et si eadem Reverenda Dominatione Vestra causam hanc iudicio arbitrioque nostro remittendam duxerit, curare poterit, ut aliorum in praedictis articulis contentorum, et quorum interesse AAWO, AB, D.24, f. 33v agitur, ad nos mandata transmittantur.

Erunt his alligatae nostrae ad eandem maiestetem hidden by binding⌈[maiestetem]maiestetem hidden by binding⌉ litterae, quarum exemplum videre poterit, ut planius intelligat, quibus verbis negotii huius hidden by binding⌈[us]us hidden by binding⌉ ratio eidem maiestati sit redditura. Ad quam noluimus scribere, quae ad eandem Dominationem Vestram scrip[...] hidden by binding⌈[...][...] hidden by binding⌉, ne qua forte ei per nos indignationis adversus eandem Reverendam Dominationem Vestram daretur occasio.

Cuius hidden by binding⌈[uius]uius hidden by binding⌉ honorem, auctoritatem et gratiam magis in dies atque magis apud serenissimum regem [...] hidden by binding⌈[...][...] hidden by binding⌉nem dominum et vigere, et augeri optamus. Et feliciter valeat.

Romae, ultima Novembris hidden by binding⌈[embris]embris hidden by binding⌉ MDXL.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae tamquam frater, Antonius cardinalis Sanctorum Quattuor etc.(?), maior poenitentiarius