Venerabilis Domine, amice et frater carissime. Salutem et omnis felicitatis accessum.

Expostulavit mecum nuper fraterne et amice Dominatio Vestra per nobilem dominum Nicolaum Plotowszki, quod litteris Dominationis Vestrae superioribus diebus non responderim, in eo quidem minus me officiosum fuisse fateor, cum quod gratias Dominationi Vestrae pro suscepto pro me labore non habuerim, tum etiam quod veterem illum meum in Dominationem Vestram amorem, quo illam, ut scit, prosecutus sum semper, scripto non declaraverim, quod revera non nisi ex incuria mea accidit. Ut igitur pro eo delicto veniam facilius a Dominatione Vestra obtinere valeam, eandem Dominationem Vestram impense oro, ut pro Dominica Sanctissimae Trinitatis huc ad nuptias pauperis consanguineae meae venire velit. Quam cum iam a plurimis annis non viderim, summopere incolumem et felicem intueri atque coram complecti desidero neque ambigo pro vetere nostra coniuctione Dominationem Vestram votis meis responsuram. Quam ex animo opto valere quam diutissime.

Lubaviae, 4 Iunii anno Domini M-o DXXXVI.

Reverendissimo in Christo Patri ac Domino, [domino] Iohanni Dei gratia episcopo Culmensi [amico et] domino meo col[endissimo] et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine colendissime.

Litterae Reverendissimae Dominationis Vestrae Lubaviae 4-a Iunii datae 7-a eiusdem mihi redditae fuerunt, quibus ratione seu praetextu cuiusdam expostulationis per nobilem dominum Nicolaum Plotowsky Reverendissimae Paternitati Vestrae nomine meo relatae se excusando gratiose mecum iocari dignata est. Quod autem Reverendissima Paternitas Vestra ad nuptias consanguineae suae me invitare ac veterem suum in me amorem indicare dignata est, magnas ago gratias Reverendissimae Paternitati Vestrae, cuiuc vocationi et voluntati libentissime obtemperarem, seu maiori ac magis arduo negotio condicionem et statum Reverendissimae Paternitatis Vestrae concertantibus nunc occupor, nam in festis Penthecostes proxime elapsis in eodem negotio in Heylsberg fui, hodie in Gdanum ad dominum Iohannem a Werden proficiscar, nihil ubique hic praetermittens quod in rem Reverendissimae Paternitatis Vestrae ac negotium, ut novit, inceptum conducat. His me Reverendissimae Paternitati Vestrae obsequiose commendo eandemque oro, quod ad nuptias non venturus sim, me excusatum habere ac solito amore et gratia prosequi di{n}gnetur.

Ex Warmia, 9a Iunii 1536.

Eiusdem Reverendissimae P aternitati Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmerman

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi, domino meo colendissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine colendissime et gratiose.

Venerabilis dominus custos Warmiensis una cum domino Felici vadunt ad Reverendissimam Dominationem Vestram nuntii capituli cum articulis illis per Reverendissimam Dominationem Vestram acceptandis, quos oro et suadeo Reverendissima Dominatio Vestra haud gravate acceptare di{n}gnetur. Nam si id facere reluctaretur et res in disceptationem capitularem rediret, propter praesentiam hic quorundam facile et aliorum animi commutarentur (quod gratiose in aurem dictum accipere dignetur Reverendissima Dominatio Vestra), perconsequens negotium hoc coadiutoriae multum periclitari et irritum iri posset. Quod pro debito meo erga Reverendissimam Dominationem Vestram celare nolui, quamvis non dubitem, cum articuli isti in difficilioribus mitigati et tollerabiliores redditi sunt, quam modernus reverendissimus dominus praesul Warmiensis eos acceptaret, sine difficultate et dilatione Reverendissimam Dominationem Vestram in omnibus consensuram, quod et mihi dixit, cum articulorum istorum per me mentio fieret, videlicet quod antecessor Reverendissimae Dominationis Vestrae consentisset, nec id subire reniti vellet.

Praeterea, Reverendissime Domine, percepi hic pro Dominatione Vestra Reverendissima ratione praebendarum Warmiensium corpus dimidium absentibus dari salarium marcas XXX Prutenas, de quibus rursum pro luminaribus seu cereis altaris Reverendissimae Dominationi Vestrae exposui, ut sequitur. Nam quamprimum ad perceptionem fructuum deventum est, quolibet suis expensis candelis altare suum providere obligatur. Itaque pro cerae libris XVI pro solidis X facit marcas II, solidos XL, pro factura candelarum solidos X. Item de{a}cano ecclesiae pro oblatione libri, super quo iuramentum praestari consuevit, cum iuratur per procuratorem seu principalem de observandis statuti et consuetudinibus ecclesiae, marcae dimidium, summa exposita marcas III solidos XX. Restant penes me marcas XXVI solidos XL, quas cum praesentibus per venerabilem dominum custodem Reverendissimae Dominationi Vestrae mitto. Insuper dedi nuper ad Reverendissimam Dominationem Vestram litteras Cracoviae existentem, quas propter certa in eis contenta noluissem ad manus alienas pervenisse, nec mihi constat, an eas perceperit. Rogo itaque, Dominatio Vestra Reverendissima dignetur me certiorem reddere, an eas salvas perceperit, nec ne.

His me Reverendissimae Paternitati Vestrae obsequiose commendo, quam Deus in longum ad ampliora conservare dignetur.

Ex Warmia, 6-a Aprilis 1537.

Eiusdem Reverendissimae Dominationi Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmerman

Reverendissimo in Christo patri et domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi, domino colendissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem. Reverendissime Domine, domine colendissime et gratiose.

Quae hic post obitum quondam reverendissimi domini Mauritii praesulis Warmiensis acta sint, iam antea ex litteris venerabilis domini custodis affatim accepit ac ex praesentium exhibitore venerabili domino Achatio de Trenck reliqua ad amussim intelliget Reverendissima Dominatio Vestra, ita quod supervacaneum sit quaepiam de hoc per me scribi. Praeterea non latere volo Reverendissimam Dominationem Vestram venerabilem dominum Achatium de Trenck praesentium latorem per me apud praefatum quondam reverendissimum praesulem Warmiensem institisse, ut quaedam bona deserta, villam quandam sine colonis et aedificiis nomine Tollanken in episcopatu Warmiensi sitam venalem habere posset. Videbatur tunc praefatus dominus episcopus defunctus negotio optime affectus, postea secundo rogatus, uti ex fide dignis accepi, debeat domino Achatio id se facturum promisisse, sed morte praevento domino praesule res effectum sortita non fuit. Petet hoc ipsum ipse dominus Achatius a Reverendissima Dominatione Vestra, cum Deo optime fortunante ad sedem Warmiensem pervenerit, praestari. Rogo Reverendissima Dominatio Vestra dignetur huic bono et integro viro ex animo favere et, quod antecessor iam animo conceperat, etiam ampliori et uberiori gratia in favorem ipsius domini Achatii prosequi et ad finem optatum deduci gratiose annuere. Qui in omnibus se ita erga personam Reverendissimae Dominationis Vestrae gessit et in dies gerit, quod nihil in eo desiderari possit. His me gratiae et favori Reverendissimae Paternitatis Vestrae obsequiose commendo enixeque rogo dignetur cum ipso domino Achatio, quid in eo negotio actum fuerit, gratiose mihi respondere Reverendissima Dominatio Vestra. Quam Christus sanam et incolumem in longum conservet precor.

Ex Warmia, undecima Iulii 1537-o.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmerman

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi, domino meo colendissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine colendissime et gratiose.

Heredes quondam reverendissimi domini Mauricii episcopi Warmiensis in Christo defuncti vigore articuli in testamento ipsius contenti, quem in scheda praesentibus indita descriptum Reverendissimae Dominationi Vestrae mitto, petunt a me tamquam administratore ecclesiae quaedam debita seu credita in episcopato Warmiensi exstantia pro melle vendito ac alias per quondam dominum episcopum mutuo in ditione ecclesiae contracta exigi et emoveri. Et quia (quod quam celerrime et felicibus fiat avibus, precor) Reverendissimam Dominationem Vestram sede Warmiensi praeficiendum fore episcopum min<i>me haesitem, nolui sine scitu et voluntate eiusdem Reverendissimae Paternitatis Vestrae quicpiam in hoc pro me fieri, quare rogo, dignetur cum praesentium latore, quem ob id misi nuntium (nam heredes pro creditis instant), mentem et voluntatem suam mihi detegere Reverendissima Dominatio Vestra.

Cui me devotissime uti domino meo gratioso commendo.

Ex Heylsberg 13-a Augusti 1537.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmerman

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi et postulato Warmiensi, domino meo colendissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine colendissime et gratiose.

Commisit venerabile capitulum pro confirmatione episcopatus Warmiensis Reverendissimae Dominationi Vestrae hinc extradere aureos Ungaros mille, seu eorundem valorem, auro non exsistente.

Reverendissimus dominus Tidemanus desi{n}gnatus Culmensis consi{n}gnabit in auro Ungaros I-C XXV. Reliquos VIII-C LXXV in moneta (nam aurum hic non est) pro maiori parte argentea, tribus saccis obsigillatis, videlicet insunt I-M IX-C LXVIII, scilicet <in quemlibet aureum> XLV <grossos communes computando> , prout in schedis saccis inclusis, etiam seris alligatis, continetur, cum praesentium latore domino Iacobo Schroter, defuncti domini episcopi camerario, Reverendissimae Dominationi Vestrae transmitto.

Cui me obsequiose commendo.

Ex Heylsberg, 17-a Octobris 1537.

Eiusdem Reverendissimae Dominationi Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmerman

Venerabilis Domine, Frater et Amice carissime. Salutem et omnem felicitatem.

Accepi heri ab hoc domino Iacobo arculam, cui in erant tres sacci consignati , continentes, ut schedae applicatae significant, mille noningentas et sexaginta octo marcas. Percepturus ad eam summam a reverendissimo domino electo centum viginti quinque aureos Hungaros, quibus numerus mille aureorum pro confirmatione a Sede Apostolica obtinenda in quemlibet aureum XLV grossos communes computando erit pe[r]fectus, eam pecuniam, ad fidem qua<e> mihi missa est, sic consignatam reliqui et de ea, in numero ut praemittitur, venerabile capitulum et Dominationem Vestram quietos et li[ber]os dico his litteris, eandemque Dominationem Vestram bene valere cupio.

Ex castro Lubaviensi, XIX Octobris MDXXXVII

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi ac postulato Warmiensi, domino meo clementissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem. Reverendissime Domine, domine colendissime et gratiose.

Contingit quod propediem duo officia burgrabiatus arcium Resel et Seburg in dicione episcopatus Warmiensis vacabunt, burgrabiis, qui hactenus sunt, uxoratis istinc discessuris. Illud in Resel quidam adulescens satis conspicuus, qui defuncto domino fideliter et diligenter, uti intellexi, servivit hic existens, in dicione regia oriundus, nomine Georgius Pischinski anhelat, aliud vero in Seburg Timotheus Buchses marscalcus defuncti praesulis, Reverendissime Dominationi Vestrae notus, ex dicione illustrissimi domini ducis oriundus, fide et probitate commendatus, nec corporis proceritate inferior, affectat, quamvis hec duo officia prefatarum arcium per defunctum dominum episcopum utrique promissa sint, et post obitum eiusdem per nuntios capitulares dominos doctorem Nicolaum Coppernicum et Felicem Reich hic conscribentes relicta defuncti domini praesulis praefatis duobus familiaribus ad assequendum dicta officia spem indubiam datam fuisse intellexerim.

Visum mihi tamen est, ut cum voluntate et gratia Reverendissimae Dominationis Vestrae, et quamvis venerabile capitulum usque ad tempus confirmationis episcopatus omnium meram iurisdictionem habeat, aequum tamen autummo inscia Reverendissima Paternitate Vestra, cui<u>s in futurum refert, novos officiales arcibus haud praeficiendos.

Si itaque Reverendissimae Dominationi Vestrae isti duo praefatis arcibus v burgrabii praeficiendi placent, nam hic meliores haberi non poterint, et moderni omnino abire intendunt, nec fortassis propter uxores etiam si vellent retinendi essent, dignetur cum praesentium latore me certiorem reddere, ut praestito fidelitatis iuramento ad annum officiis huiusmodi praeficerentur.

Praeterea, Reverendissime domine, egi cum dominis cancellario et oeconomo hic iuxta commissionem eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae per dominum Iacobum, qui nuper pecunias Lobawiam tulit, mihi relata, videlicet quod se tam subito hinc subducere nolint, quin ad annum hic penes Reverendissimam Dominationem Vestram adhuc manere velint , ut rerum omnium ab ipsis condicionem disceret.

Responderunt quod, cum post obitum proxime pie defuncti praesulis nuntii capitulares domini doctor Nicolaus et Felix supra memorati nomine venerabilis capituli hic agerent, ab ipsis peciisse attente quod longo tempore iam serviverunt elabente servitiorum omnium termino abire et munere suo quilibet exonerari posset.

Responsum ipsis fuisse: Qui ulterius manere non possit seu non vellet, liberum ei fore abire. Et itaque uterque statuisset [ser]vitio se exo[n]erare, nec possent ulterius servire, petuntque humiliter Reverendissima Dominatio Vestra id aegre ferre nolit.

Dominus oeconomus manebit usque in adventum Reverendissimae Dominationis Vestrae. Interim censum percipiet et curam officii sui geret, redditurus rationem et aliarum rerum omnium condicionem Reverendissime Dominationi Vestrae ante suum hinc discessum.

Dominus vero cancellarius, quia praesentia sua hic nunc opus non est, ad festum Martini in Gutstat, ubi decanum agit et ratione istius suae dignitatis istinc difficulter abesse potest, se conferet, offerens se, quotiens Reverendissime Dominationi Vestrae placuerit, cum huc applicuerit, usque ad plenam omnium officium cancellariatus concernentium instructionem et abundantissimam informationem se libentissime ad Reverendissimam Paternitatem Vestram venturam, nec indigne ferre velit Reverendissima Dominacio Vestra, orat, eum ante ipsius adventum discedere, id enim post obitum domini episcopi Lucae cum domino Paulo Densterwalt identidem contigisset.

Reverendissime Domine, puto non referre, cum ulterius servire non intendit, ut dominus cancellarius abeat, qui semper ex Gutstat quattuor miliaribus hinc distante, ubi residebit, pro informatione rerum omnium a Reverendissima dominatione Vestra semper haberi poterit, dominus autem oeconomus hinc abesse non potest, qui ideo hinc non discedet ante adventum Reverendissimae Dominationis Vestrae. Cui me obsequiose commendo cupioque Reverendissimam Dominationem Vestram incolumem, quam felicissime valere.

Datae Heilsberg, raptim 23-a Octobris 1537.

Eiusdem Reverendissime Dominationis Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmermann 

Venerabilis Domine, Frater in Christo carissime. Salutem et felicitatem.

Heri litteras Dominationis Vestrae accepi, quibus in eo, quod ad officiales pertinet, respondeo: venerabile capitulum vacante sede omnimodam habere facultatem quidvis de officialibus illis statuendi, quae facultas deinde et episcopo est integra, unde, cum ad sedem venero, nullis ea in re promissis astrictus id, quod ratio pro loco et tempore postulabit, statuam, neque ex mea esset dignitate, ut quispiam alius deligere officiales mihi deberet. Si isti, qui in praesenti sunt, ad meum usque adventum manserint in castris, non sum eis defuturus in iis, quae mihi et illis expedire videbuntur. Quod cancellarius secedere decrevit, sit illi ad tempus liberum. Oeconomo autem arx carere neque ego, quousque de omnibus edoctus fuero, poterit. De eius mansione, postquam adero, inter me et illum erit sermo, qui eius desiderio pro aequitate non adversabitur. Quod reliquum est, fraterno amori Dominationis Vestrae commendo, quam opto valere feliciter.

Ex castro Lubaviensi, XXV Octobris M-o D XXXVII-o

Ioannes episcopus Culmensis et postulatus Varmiensis manu mea scripsit(!)

Reverendissimo, Venerabilibus et Honestis Dominis Tidemanno Gise electo Culmensi, custodi , Ioanni Tymmerman cantori ac Felici Reich – canonicis Varmiensibus Iacoboque Rese et Mathiae Tymmerman , reverendissimi olim episcopi Varmiensis testamentariis, Fratribus et Amicis in Christo nobis carissimis et dilectis.

Ioannes Dei gratia episcopus Culmensis, administrator Pomesaniensis et Varmiensis postulatus.

Reverendissime, Venerabiles et Honesti Domini, Fratres et Amici carissimi,

Salutem et omnem felicitatem.

Convenit nos hic honestus dominus Hermannus de Bremen consul Gdanensis suo et heredum aliorum nomine reverendissimi olim in Christo patris domini Mauritii episcopi Varmiensis petens a nobis commendatitias ad Dominationes Vestras. Quas illi pro rei aequitate et quantum ad nos hinc pertinet non gravate dedimus, et ut episcopus dumtaxat Culmensis rogamus, quemadmodum nobis insciis conditum hoc a reverendissimo domino episcopo Varmiensi testamentum Dominationes Vestrae iam exequi ceperint, sic et eius executionem prosequi in eo, quod iustitiae convenit, pergant. Cum autem in postulatione a Sede Apostolica nondum simus confirmati, nihil, quod ipsum testamentum contingit, nobis usurpamus, neque tanquam ex nobis aut futura nostra auctoritate quicquam in eo faciendum omittendumve praescribimus, ad quod alioqui in sede Varmiensi constituti erimus astricti. Ea sic, ut rogati sumus, in notitiam Dominationum Vestrarum non abs re deducendum existimavimus. Quas felicissime valere optamus.

Ex castro nostro Lubaviensi, XXVII Octobris MDXXXVII

Reverendissime, Venerabiles et Spectabiles Domini, Fratres et Amici carissimi,

Salutem et omnem felicitatem.

Convenit nos hic honestu[s] dominus Hermannus de Bremen consul Gdanensis suo et heredum aliorum reverendissimi olim in Christo domini Mauric[ii] episcopi Varmiensis nomine petens a nobis commendatitias ad Dominationes Vestras testamentariomunere fungentes ratione conditi testamenti a defuncto reverendissimo domino episcopo, quas illi quantum etc. ipsius aequitas exigit non gravate dedi et ut episcopus Culmensis rogo quemadmodum conditum testamentum Dominationes Vestrae qui iam ceperint sic ut eius modi executionem proseq[ui] quantum iustitiae convenit pergant. Cum autem in postulatione a Sede Apostolica nondum simus confirmati nihil quod ipsum testamentum contingit mihi usurpo neque in eo quicquam faciendum aut omittendum Dominationibus Vestris praescribo ad cuius alias conservationem in sede Varmiensi constituti erimus astricti.

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi ac postulato Warmiensi, domino meo colendissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine colendissime et gratiose.

Egi cum burgrabiis arcium Resel et Seburgk, ut iuxta mentem et voluntatem Reverendissimae Dominationis Vestrae usque in adventum suum in Heylsberg in officiis suis maneant. Itaque nullibi novi officiales praefecti sunt.

Ego die Omnium Sanctorum ad rationem generalem singulis annis eo tempore hic celebrari solitam, ex Heylsberg huc ad ecclesiam me contuli. Rebus iam hic confectis, cras, volente Domino, in Heylsberg redibo, istic adventum Reverendissimae Dominationis Vestrae, qui utinam felix faustusque sit, praestolaturus ac omnia, quae sciam esse e mente Reverendissimae Dominationis Vestrae, sedulo curaturus.

Cui me devote et obsequiose commendo precorque Deum Omnipotentem, ut Dominatio Vestra Reverendissima in longum sit incolumis et felicissima.

Ex Warmia, 21 Novembris 1537.

Eiusdem Reverendissimae Dominationi Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmerman

Venerabilis Domine, frater et amice carissime. Salutem et omnem felicitatem.

Praemitto tandem hic cum iis meis subditis quattuor arcas recularum mearum plenas, et tres, ut vocant, tonnas cum potu, quo libens utor, vasculumque continens mediam tonnam plenum vino musto, quae Dominatio Vestra suis locis curabit disponi, subsecuturus Deo bene prosperante brevi, constituarque Heilsbergi XVIII huius, quo me ex Allenstain recta conferam. Bene et sane Dominatio Vestra valeat.

Lubaviae, XII Decembris anno 1537.

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi et postulato Warmiensi etc., domino meo colendissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine colendissime et gratiose.

Ea, quae Reverendissima Dominatio Vestra mihi commiserat ratione сisae ac personam ipsius concernentia, domino advocato in Brawnsberg retuli, aurifaber vero in Festis Natalibus in Heylsberg se conferet. Reliqua iussa Reverendissimae Dominationis Vestrae ad capitulum ... exaequat. Remitto cum auriga praesentium latore equos, quos mihi acommodasse ago gratias Reverendissimae Dominationi Vestrae.

Cuius favori et gratiae me obsequ<i>ose commendo.

Ex Warmia, 23-a Decembris 1537.

Eiusdem Reverendissimae Dominationi Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmerman

Reverendissimo in Christo Patri ac Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino meo colendissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine colendissime et gratiose.

Venerabilis dominus Maurcius Ferber ecclessiae hic Reverendissimae Dominationis Vestrae canonicus Domino inspirante sacris subdiaconatus ordinibus initiari cupiens, rogat, et ego pariter, proxime Quattuor Temporum diebus eos ipsos ordines Reverendissima Dominatio Vestra ipse gratiose conferre dignetur. Vellet se tunc eosdem suscepturus in Heylsberg conferre.

Qui se, et ego identidem, Reverendissimae Dominationi Vestrae obsequiose nos commendamus, Deum Omnipotentem summopere praecantes, ut eandem Reverendissimam Dominationem Vestram in longum felicissime conservare di{n}gnetur.

Ex Warmia, 3-a Decembris 1538.

Eiusdem Reverendissimae Dominationi Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmerman

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino meo clementissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine clementissime et gratiose.

Litteras Reverendissimae Dominationis Vestrae, ex Gedano, ubi valetudini recuperandae gratia aliquot septimanis mansi, ante paucos dies domum rediens, hic repperi haud vulgares paternae benevolentiae et amoris erga me testes. Quod hactenus non responderim, Reverendissima Dominatio Vestra, oro, mihi condonet, in causa enim est, quod tarde mihi redditae sunt.

Non mediocri profecto gaudio affectus sum, quod Reverendissima Dominatio Vestra ad benevolentiam et paternum affectum in me propensum animum suum declarare di{n}gnata sit. Ago Reverendissimae Dominationi Vestrae quam maxime possum, gratias, quod me tam benigno amore et benevolentia complectitur. Ego vicissim, quemadmodum flagranti animo semper feci, me erga Reverendissimam Dominationem Vestram sedule geram, ut nihil a me desiderari poterit.

His me devotissime commendo gratiae et amori Reverendissimae Dominationis Vestrae. Quam misericors Deus in longum quam felicissime conservare dignetur, ex animo precor.

Ex Warmia, paenultima Februarii 1539.

Eiusdem Reverendissimae Dominationi Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmerman

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino meo clementissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine colendissime et gratiose.

Venerabilis dominus Achatius, administrator Allensteynensis, praesentium exhibitor, ratione custodiae post obitum venerabilis quondam Felicis vacantis, ad quam vigore regressus mihi ius competit, cum Reverendissima Dominatione Vestra ex parte mea nonnulla conferet, rogo gratiose et paterne petitioni meae annuere et absque expeditionis litterarum Apostolicarum gravamine possessionem eiusdem custodiae mihi apprehendere liceat, consensum praestare venerabileque capitulum, ut id fiat, adhortari.

Reverendissimam Dominationem Vestram, di{n}gnet, precor, venerabili domino Fabiano de Dameraw, me hic non mediocriter cooperante, iuxta Reverendissimae Dominationis Vestrae mentem et voluntatem, canonicatus et praebendae, post obitum quondam Henrici Snellenberg vacantium, collatorum sine possessione subsecuta.

Me Reverendissimae Dominationi Vestrae obsequiose commendo. Quam Omnipotens Deus in longum felicissime conservare dignetur.

Ex Warmia, 5-a Martii 1539.

Eiusdem Reverendissimae Dominationi Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmerman

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino meo clementissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine clementissime et gratiose.

Quod Reverendissima Dominatio Vestra litteris nuper ad venerabile capitulum missis ad custodiae possessionem, quam iam obtinui, mihi dandam consensum gratiose praestiterit, ingentes Reverendissimae Dominationi Vestrae ago gratias.

Quod attinet negotium illud concubinarum, ex quo nepos Reverendissimae Dominationis Vestrae in Urbem iturus est, non opus erit aliqua hic, quemadmodum Reverendissima Dominatio Vestra cupit, istius causae supplicationis confectione, nam in Urbe practicis et curiae istius consuetudinis styli, qui quodammodo in annos mutantur, peritis casu in terminis narrato, omnia istic confici sollerter et pro voto facile expediri et obtineri poterint. Ego, ut verum fatear, illius curiae styli paene oblitus sum, alioquin quamvis opus non sit, libenter Reverendissimae Dominationis Vestrae desiderio satisfecissem, quod concernit in spiritualibus vicariatus officium, quod Reverendissima Dominatio Vestra mihi iniungere destinavit.

Si cum gratia Reverendissimae Dominationis Vestrae fieri posset, attento quod ob corporis adversam valetudinem, qua adhuc laboro, forsitan huic officio non satisfacere possem, ut alteri committere di{n}gnaretur, essem acturus gratias, nolim tamen quippiam a me committi, quod Reverendissimam Dominationem Vestram offendere et eius in me propensioni reniti videri posset. In iis enim et in omnibus Reverendissimae Dominationi Vestrae obsecundare et moram(!) gerere, quoad vixero et vires sinant, sedulo paratus ero.

Cuius gratiae et favori me obsequentissime commendo.

Ex Warmia, 14 Martii 1539.

Eiusdem Reverendissimae Dominationi Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmerman

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino meo clementissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine colendissime et gratiose.

Litterae Reverendissimae Dominationis Vestrae una cum vicariatus sigillo heri mihi redditae sunt. Cum Reverendissimae Dominationi Vestrae ita placet, ut officium hoc feram, libenter obsequar et in eo me, Domino volente, geram, quemadmodum Reverendissima Dominatio Vestra iubet et hortatur.

Cuius favori et gratiae me commendo Deumque precor, ut Reverendissimam Dominationem Vestram quam diutissime incolumem conservet.

Ex Warmia, ultima Martii 1539.

Eiusdem Reverendissimae Dominationi Vestrae Ioannes Tymmerman obsequentissimus

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino meo clementissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem. Reverendissime Domine, domine colendissime et gratiose.

Instructio supplicationis contra Reverendissimae Dominationis Vestrae immo ecclesiae suae et multorum bonorum virorum adversarium mihi missa summe placet. Contuli super hoc cum venerabili domino Achatio administratori Allenstein nunc hic agente, videtur adhuc aliquid addendum hac septimana immo infra duos vel tres dies. Eam ob causam dominus administrator hinc in Allenstein redeundo ad Reverendissimam Dominationem Vestram divertet, secum afferet instructionem illam addictionibus auctam referetque nonnulla alia, quae communem hostem concernunt. Rogo Reverendissimam Dominationem Vestram, dignetur paterne eousque nuntii in Urbem mittendi expeditionem differre.

Coqua seu focaria Alexandrina hinc etiam abiit Gdanum, quam aliquot diebus domini doctoris Nicolai istic praecesserat. Sine dubio, nisi serio, ut coeptum est, resistatur, rediturae sunt. Non dubito Reverendissimam Dominationem Vestram infracto animo negotium dignum tanto praesule in gloriam Dei felicibus auspiciis coeptum prosecuturam.

Litterae praesentibus annexae heri mihi redditae fuerunt Reverendissimae Dominationi Vestrae reddendae. Commendo me favori et gratiae Reverendissimae Dominationis Vestrae, quam misericors Deus in longum felicissime conservare dignetur.

Ex Warmia, 14-a Aprilis 1539.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymermann

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino meo clementissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine colendissime et gratiose.

De litteris Romanis mihi missis ingentes Reverendissimae Dominationi Vestrae habeo gratias. A domino Alexandro pro suis iuxta voluntatem Reverendissimae Dominationis Vestrae ducatum dimidium exegi, quem cum venerabili domino Achatio, administratore Allensteinensi, mitto. Instructionem supplicationis cum eodem Renedendissimae Dominationi Vestrae remitto. Referet ipse dominus Achatius, quae addenda et quaedam alia expedienda videantur.

His me commendo gratiae et favori Reverendissimae Dominationis Vestrae. Quam Christus incolumem servare dignetur.

Ex Warmia, 16-a Aprilis, 1539.

Eiusdem Reverendissimae Dominationi Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmerman

Ioannes etc.

Venerabilis Domine, frater sincere dilecte.

Ea, quae VI huius Fraternitas Vestra ad nos scripsit, satis nobis fecerunt, acquiescimus itaque Fraternitatis Vestrae consilio, pro quo et gratias habemus, quousque aliud in hac turpi causa, quod faciendum honor ecclesiae nostrae et aequitas postulaverit, a Fraternitate Vestra acceperimus.

Quam bene valere optamus.

Ex Heilsberg, ut supra.

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino meo clementissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine clementissime et gratiose.

Cum in causa focariarum, quod proximis meis litteris Reverendissimae Dominationi Vestrae scripsi, consilium placeat, necessarium erit, ut contra Annam Schillingsch, si forsitan rediret, praesentem exsequendam reaggravationem Reverendissima Dominatio Vestra quantocius mittat, nam, quam nuper misit, in absentem tendit.

Praeterea litterae Reverendissimae Dominationis Vestrae iam pridem ad venerabile capitulum scriptae, quarum copiam Reverendissima Dominatio Vestra mihi nunc mittit, quia responsum non sit, dubitavi an redditae sint. Perceptae quidem sunt et salubriter intellectae, sed non videbatur venerabili capitulo, quare responderetur Reverendissimae Dominationi Vestrae, similiter nec istis, quas nunc de domino administratore in Montem Regium secum recipiendo scriptas percepit, cum responsum exigere non videantur.

Quod autem Reverendissima Dominatio Vestra meminit parochi Novae Civitatis Elbingensis qui defecerit, quod officio hic vicinet, de hoc nihil scripserim, Reverendissime Domine, nihil penitus de hoc casu mihi constat, nemo in causa ista apud me fuit. Forsitan negotium tanti momenti est, ut coram Reverendissima Dominatione Vestra tractetur, necesse sit.

Me commendo gratiae et favori Reverendissimae Dominationis Vestrae, quam Christus in longum felicissime conservet precor.

Ex Warmia, 20-a Augusti 1539.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmermann

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino meo clementissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine clementissime et gratiose.

Vicaria huius ecclesiae Warmiensis per obitum quondam domini Stephani Hincsze Gdani proxime defuncti de collatione Reverendissimae Dominationis Vestrae vacat. Quam quidam sacerdos, qui ex Livonia, vir honestae vitae, huc nuper se c<o>ntulit, sibi conferri rogat. Vicaria haec in annuis proventibus tantum marcas viginti habet, quibus nemo, nisi alio beneficio adiuncto, hic sustentari potest. Is sacerdos, qui eam cupit, aliam vicariam hic possidet. Si Reverendissimae Dominationi Vestrae eam huic conferre placuerit, dispensatione opus foret, auctorita <te> Reverendissimae Dominationis Vestrae imparcienda, hoc autem, quempiam alium eo beneficio provideri libuerit, est in potestate Reverendissimae Dominationis Vestrae.

Praeterea venerabilis dominus Mauricius Ferber, qui promptissima obsequia Reverendissimae Dominationi Vestrae offert, rogavit me, ut sui mentionem facerem, quod in proximis Quattuortemporibus ad sacros sacerdotii ordines promoveri cupiat, humiliter orans, ut tunc iis sacris ordinibus initiari per Reverendissimam Dominationem Vestram posset.

Cuius gratiae et favori me obsequiose commendo.

Ex Warmia, 2-a Septembris 1539.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmerman

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni, Dei gratia episcopo Warmiensi, domino meo clementissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem. Reverendissime Domine, domine clementissime et gratiose.

Quod Reverendissima Dominatio Vestra, quae in litteris domini Ioannis a Werden, quas praesentibus remitto, ad eam scriptis, continentur, pariter quae ex Urbe Reverendissima Dominatio Vestra habet, mihi communicare dignata sit, maximas Reverendissimae Dominationi Vestrae habeo gratias. Omnia apud me secreta manebunt, Dominus Deus cuncta in gloriam suam secundet.

Praeterea aggravatio illa, quae reaggravatio esse debuit, nuper per me remissa non est, ut Reverendissima Dominatio Vestra in litteris suis meminit, contra Alexandrinam, sed Annam Schelingstz, nam contra Alexandrinam est hic penes parrochiam dudum missa reaggravatio et nondum exsecuta. Si ipsa Anna redierit reaggravanda, ut reaggravatio mittatur, Reverendissimam Dominationem Vestram tunc certiorem faciam, nisi ut in promptu hic sit, prius mittere placuerit. Venerabilis dominus Alexander nuper ex Gedano huc redierat, nunc rursum heri istuc concessit, cum pro salvo conductu per dominum Ioannem a Werden apud Reverendissimam Dominationem Vestram impetrando instaret, nondum tunc Romanus suus nuntius redierat, forsitan quod non facile, si quid habent, qui exsequatur, reperiri potest, puto etiam, si rem exacte perpenderint, abstinebunt. Si quid contigerit, sine mora resciet Reverendissima Dominatio Vestra.

Venerabilis dominus Nicolaus Coppernicus apud reverendissimum dominum Culmensem agit, dominus praepositus etiam abest ita, quod tantum duo nunc sumus penes ecclesiam, dominus Mauricius et ego valetudinarius. Quam magnifice et splendidissime Reverendissima Dominatio Vestra in Monte Regio per illustrissimum princ<i>pem istic excepta et tractata sit, affatim per venerabilem dominum admi<ni>stratorem Allensteinensem certior factus sum, de quo non mediocriter laetatus sum.

Commendo me gratiae et favori Reverendissimae Dominationis Vestrae, quam Christus felicissime conservet, precor.

Ex Warmia, 5-a Septembris 1539.

Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmermann

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino meo clementissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine clementissime et gratiose.

Quid in extradendo scrinio cum litteris adversarii Gedani actum sit et quam maxime pro recuperatione earundem litterarum unum nuntium post alium ad aulam regiam mittendi adversarius laboret, ex scheda indita a venerabili domino Georgio Donner, qui heri ad noctem ex Gedano huc rediit et via istic ita facta esse compertum habet, conscripta Reverendissimae Dominationi Vestrae mitto. Addidit in calce clausulas quasdam, quae sibi litteris regiis ad Gedanenses dandis inserendae videntur, si forsitan Reverendissima Dominatio Vestra ad aulam missura est, quod meo iudicio quam citissime faciendum esset. Timendum est regiam maiestatem, qui debet dixisse se adversario fidem servaturam, ad narrationem nuntii litteras sub salvo conductu ademptas Gedanensibus commissuram, ut litteras adversario restituant. Dicitur quoque maiestatem suam male fuisse contentam, quod sub salvo conductu contestatio ista facta sit ultra litteras testimoniales sub salvo conductu arrestum factum esse, debent et alias litteras domini Gedanenses commendatitias ad regiam maiestatem adversario dedisse etc.

Praeterea, Reverendissime Domine, scitur Gdani reverendissimum dominum Culmensem inter Reverendissimam Dominationem Vestram et adversarium concordiam tractare, et quod articuli concordiae missi adversario non minimum displiceant. Reverendissime Domine, salvo saniori iudicio Reverendissimae Dominationi Vestrae, articulis istis concordiae, in eventum, quo negotium concordaretur, de quo audio adversarium non mediocrem spem concepisse, multa addenda essent et extendenda quaedam in eis. Si Reverendissimae Dominationi Vestrae placuerit, dominus Georgius mecum ea conficeret.

Rogo obnixe, Reverendissima Dominatio Vestra dignetur huic negotio consulere, ne semel adversarius a iudicio regio liberatus amplius negotium nobis posset facessere et maiorem, quam umquam antea, inquietudinem et turbationem exspectare habeamus.

Commendo me gratiae et favori Reverendissimae Dominationis Vestrae. Quam Dominus Deus in longum conservare dignetur gratiamque suam det, ut in libertatem, pacem et tranquillitatem tandem vendicemur(!) etc.

Ex Warmia, 15 Augusti 1540.

Eiusdem Reverendissimae Dominationi Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmerman

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino meo colendissimo et gratioso

obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine colendissime et gratiose.

Venerabilis dominus Georgius Donner nocte proxima mortuus est, cuius anima in pace quiescat, mense quidem apostolico, sed dominus Olavus, a quo praebendam habuit, ad eandem habet regressum, qui aequiparatur coadiutoriae praeferturque quibuscumque gratiis.

Rogo, Reverendissima Paternitas Vestra dignetur consensum suum praestare in dandam possessionem titulo huiusmodi regressus venerabili domino Gasperi Hannovio, Reverendissimae Paternitatis Vestrae nepoti, ut quantocius id fiat, mea hic non deerit opera.

Commendo me obsequiose Reverendissimae Paternitati Vestrae. Quam misericors Deus quam diutissi{i}me servet incolumem, humillime precor.

Ex Warmia, 26 Martii 1544.

Eiusdem Reverendissimae Paternitati Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmerman

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino meo colendissimo et gratioso

obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine colendissime et gratiose.

Hodie, quod ei felix faustumque precor, canonicatus et praebendae per obitum venerabilis domini Georgii Donner vacantium venerabili domino Gasparo, Reverendissimae Paternitatis Vestrae nepoti, posessio data est.

Praeterea, Reverendissime Domine, quemadmodum venerabilis dominus Achacius administrator Allensteinensis cum Reverendissima Paternitate Vestra contulit, ut nepoti meo Mathiae Tymmermann in sacris acolitatus ordinibus existenti de canonicatu et praebenda mense ordinario proxime praeterito Februario per obitum venerabilis domini Ioannis Ropuldi vacantibus ordinarie provideretur et conferreretur, gratiose Paternitatem Vestram Reverendissimam annuisse, quam maximas et immortales Reverendissimae Paternitati Vestrae ago gratias, promittens praesentibus, casu quo nepos Reverendissimae Paternitatis Vestrae venerabili domino Olavo ratione reg<r>essus pensionem aliquam solvere, seu etiam regressum expedire cogeretur, nepotem meum ratione praebendae sic ordinaria provisione retenta haec omnia subiturum et pro nepote Reverendissimae Paternitatis Vestrae soluturum.

Rogo, Reverendissima Paternitas Vestra dignetur cum praesentium latore de hac ordinaria vacatione venerabili capitulo scribere et committere, ut ad electionem procedatur votumque suum gratiose in nepotem meum Reverendissima Paternitas Vestra conferre dignetur, quod erga Reverendissimam Paternitatem Vestram cum nepote et parente ipsius promereri non praetermittemus.

Commendo me gratiae et favori Reverendissimae Paternitatis Vestrae. Quam Dominus Deus quam diutissime conservet, precor.

Ex Warmia, ultima Martii 1544.

Eiusdem Reverendissimae Paternitati Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymerman

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino meo colendissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine colendissime et gratiose.

Fuit hic Nicolaus Glogaw procurator cum inhibitione pro domino Alexandro de Suchten, sed admissus non fuit, re itaque infecta et nulla executione facta abiit. Fautores adversarii executoriales et dira monitoria apostolica super fructibus sibi dandis brevi adfutura nobis hic minantur. Spero autem, Domino opitulante et Reverendissima Paternitate Vestra ecclessiae suae nobisque recte consulente, non ita facile voto eum potiturum.

Dominus Deus Reverendissimam Paternitatem Vestram quam diutissime servet incolumem, precor.

Cui me obsequiose commendo.

Ex Warmia, 3-a Maii 1544.

Eiusdem Reverendissimae Paternitati Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmerman

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino meo clementissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine colendissime et gratiose.

Mitto Reverendissimae Paternitati Vestrae cum familiari meo praesentium latore, ut vocant, stationem bonum vinum adhaec , quem Revrendissima Paternitas Vestra benigno vultu acceptare dignetur.

Venerabili domino administratori in Allenstein scripsi. Spero, quod die Dominica apud Reverendissimam Paternitatem Vestram constituetur.

Ex Warmia, raptim 16 Maii 1544.

Eiusdem Reverendissimae Paternitati Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymmermann

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino meo colendissimo et gratioso

Post obsequiorum meorum exhibitionem.

Reverendissime Domine, domine colendissime et gratiose.

Reverendissime Domine, domine colendissime et gratiose. Exemplum litterarum, quod mihi communicasse, quam maximas ago gratias, praesentibus Reverendissimae Paternitati Vestrae remitto. Non possum non laudare Reverendissimam Paternitatem Vestram in hunc modum sсripsisse. Rogo obnixe, Reverendissima Paternitas Vestra dignetur curare, ut regia maiestas ad Sedem Apostolicam scribendo etiam subditos ecclesiae Warmiensis canonicos a vexis et turbationibus Romanis immunes esse velit, insinuet. In exemplo enim tantum fit mentio servitorum maiestatis suae. Ea, quae Reverendissima Paternitas Vestra de venerabili domino doctore Hosio scribit, quamprimum huc venerit, curabo.

Commendo me Reverendissimae Paternitati Vestrae, quam misericors Deus in longum quam felicissime conservare dignetur, humillime precor.

Ex Warmia, 17 Maii 1544.

Eiusdem Reverendissimae Paternitati Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymerman

Reverendissimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Warmiensi, domino meo colendissimo et gratioso

P[ost humillimam servitiorum meorum ex]hibitionem.

Reverendissime Domine, domine colendissime.

..., quas ex commissione Reverendissimae Paternitatis Vestrae scripsi ... domino administratori non debent esse redditae. Nam Elbingum tunc concesserat, ubi adhuc est, ad medicum ex Gedano eo accersitum. Misi hodie proprium nuntium ad eum Elbingum. Spero, quod cras apud Reverendissimam Paternitatem Vestram constituetur.

Venerabilis dominus doctor Hosius nondum huc venit.

Commendo me Reverendissimae Paternitati Vestrae. Quam Dominus Deus servet incolumem, precor.

Ex Warmia, 19 Maii 1544.

Eiusdem Reverendissimae Paternitati Vestrae obsequentissimus Ioannes Tymerman

Domino Ioanni Timmerman

Venerabilis etc.

Quemadmodum antea libenter consensimus in resignationem canonicatus et praebendae, quos in ecclesia nostra dominus Mathias Timerman obtinebat, et votum nostrum pro fratre ipsius, Iacobo Timerman, nepote Fraternitatis Vestrae, dedimus, ita nunc etiam non gravate admisimus, ut litterae super tali provisione conscriptae sigilli nostri appensione communirentur. Quas integras his nostris adiunctas Fraternitati Vestrae transmittimus.

Cui si posthac, et omnibus Fraternitatis Vestrae hac regione nuntiis gratificari poterimus, non deerit illis propensio nostra.

Et Fraternitatem Vestram bene valere optamus.

Datae ex arce nostra Heilsberg, XVIII <Novembris> 1547.