| 1 | IDL 2900 |    Andrzej ZEBRZYDOWSKI to Ioannes DANTISCUS, Cracow (Kraków), 1546-01-15 |
received Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1546-02-01
Manuscript sources: | 1 | fair copy in Latin, autograph, BCz, 1599, p. 633- 636
|
Prints: | 1 | AZK No. 821, p. 441-442 (in extenso) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
 BCz, 1595, p. 636
Reverendissimo in Christo Patri Domino et domino ⌊Ioanni⌋ Dei gratia episcopo Varmiensi, dignissimo domino et fratri carissimo ac unice observandissimo
BCz, 1595, p. 633
Reverendissime in Christo Pater, Domine et frater plurimum observande.
Diuturna ac felici valetudine Vestram Reverendissimam Dominationem frui cupio, ac eidem omnes fortunatos successus ex vero animi affectu opto.
Etsi mihi non sit dubium, quo amore et qua benevolentia Vestra Reverendissima Dominatio avunculum meum semper complexa fuerit, cuius excellens ingenium, eximia eruditio ac singularia de republica merita ad fastigium archiepiscopatus evexerunt, cui etsi ipse multo sim inferior, tamen tantam spem et existimationem de Vestra Reverendissima Dominatione conceptam habeo, ut me apud eandem in eodem gradu amoris esse existimem. Quamvis autem me et viribus ingenii et eruditione longe inferiorem eo intelligam, tamen id mihi in animo firmissime cum auxilio divino proposui, ut vestigiis avunculi mei insisterem ac eum si non imitari, certe admirari saltem valeam. Quod autem Vestra Reverendissima Dominatio hanc honoris accessionem, ad quam consilio et nutu Dei Omnipotentis pervenimus, ex sincero affectu congratulatur ac precatur, ut haec accessio sit cum mihi, tum Ecclesiae Dei felix, fausta ac salutaris, sane est mihi haec voluntatis Vestrae Reverendissimae Paternitatis significatio non minus iucunda quam grata, ac dabo operam, ut nullam honestam ac iustam occasionem de Vestra Reverendissima Dominatione vicissim benemerendi praetermit<t>am ac eidem Reverendissimae Dominationi Vestrae in quavis re complacere studeam. Ceterum petit a me Vestra Reverendissima Dominatio, ut munus ordinandi sacerdotes in episcopatu nostro eidem concederem. Equidem facerem ex animo, si iam in possessione essem. Verum cum nondum nobis litterae ab Urbe sint allatae, id nulla ratione
BCz, 1595, p. 634
facere, etiamsi velim, possum. Attamen quamprimum afferentur hidden by binding⌈[ntur]ntur hidden by binding⌉, ego illud, quod erit ex re cum mea, tum Reverendissimae Paternitatis Vestrae, libentissime hidden by binding⌈[issime]issime hidden by binding⌉ faciam. Doleo plurimum ovile, cui nos Deus praefecit, adeo in hidden by binding⌈[o in]o in hidden by binding⌉fectum esse, et miror, quod diabolus, homicida ille et pater hidden by binding⌈[ater]ater hidden by binding⌉ mendacii, his extremis mundi temporibus tantopere saeviat hidden by binding⌈[viat]viat hidden by binding⌉ ac tantos tumultus subinde excitet. Qua de re cum ip hidden by binding⌈[ip]ip hidden by binding⌉semet(?) praesens cum Vestra Reverendissima Dominatione affuero, latius disseram hidden by binding⌈[m]m hidden by binding⌉, ac re deliberata et Vestra Reverendissima Dominatione in consilium adhibita aliquod hidden by binding⌈[liquod]liquod hidden by binding⌉ remedium quaeram, ut omnibus innotescat nos nostro muneri et hidden by binding⌈[et]et hidden by binding⌉ officio non defuisse. In summa hoc velim persuasum sibi de hidden by binding⌈[de]de hidden by binding⌉ mea erga Reverendissimam Dominationem Vestram voluntate habeat,
cf. Sen. Dial. 4.12.3 Atqui nihil est tam difficile et arduum, quod non humana mens vincat; Caes. Gal. 7.47.3 Nihil adeo arduum sibi existimabant, quod non virtute consequi posset; Petr. 87.3 Nihil est tam arduum, quod non improbitas extorqueat. ⌊nihil tam ar hidden by binding⌈[ar]ar hidden by binding⌉duum aut dificile essecf. Sen. Dial. 4.12.3 Atqui nihil est tam difficile et arduum, quod non humana mens vincat; Caes. Gal. 7.47.3 Nihil adeo arduum sibi existimabant, quod non virtute consequi posset; Petr. 87.3 Nihil est tam arduum, quod non improbitas extorqueat. ⌋, quod ego in gratiam Reverendissimae Dominationis Vestrae non hidden by binding⌈[non]non hidden by binding⌉ libentissime essem facturus.
cf. Petr. 85.2 Quotiescumque enim in convivio de usu formosorum mentio facta est ⌊Quoties autem aliqua mentio in Senatu incidit de Ducatu Prussiaecf. Petr. 85.2 Quotiescumque enim in convivio de usu formosorum mentio facta est ⌋, nullam occasionem praetermittam, quin libertatem, leges et consuetudines eorum defendam, ac dabo operam, ut in ea iuvanda si non supera hidden by binding⌈[ra]ra hidden by binding⌉re certe attingere voluntatem Vestrae Reverendissimae Dominationis valeam, quam ut hidden by binding⌈[ut]ut hidden by binding⌉ Deus nobis, Ecclesiae et Reipublicae diutissime conservet hidden by binding⌈[vet]vet hidden by binding⌉, votis omnibus cupimus ac eiusdem fraterno amori hidden by binding⌈[i]i hidden by binding⌉ nos officiose commendamus.
| |
| 2 | IDL 7419 | Ioannes DANTISCUS, Tiedemann GIESE & Stanisław KOSTKA to Andrzej ZEBRZYDOWSKI, 1546-10-19 or shortly before Letter lost |
Letter lost, mentioned in IDL 3003: Quid egerim et qua ratione sim usus in hac apud Carthusiense et Zarnoviense monasterium institutione, Dominationes Vestrae ex me per litteras requirunt.; IDL 3002: Dweile denne in kurtzen tagenn Ewer Hochwirdigste Gnade sampt dem herrenn bishove vonn Culmenseh / und dem herrn pommerellishen woywodenn einer brief an denn herrnn bishoff vonn Leszlaw unsernn genedigen herrnn / in sachen der cartheuser geshribenn; IDL 4455 Das Ewer Erbarkeit fleisig sunder ablassenn / bei dem hernn leslauschenn / auf der hernn redte brief zuantwortenn |
| |
| 3 | IDL 3003 | Andrzej ZEBRZYDOWSKI to Ioannes DANTISCUS, Tiedemann GIESE & Stanisław KOSTKA, Subkowy, 1546-10-21 |
received Heilsberg (Lidzbark Warmiński), [1546], end of October
Manuscript sources: | 1 | fair copy in Latin, autograph, BCz, 247, p. 415-418
| | 2 | copy in Latin, 16th-century, AAWO, AB, D. 97, f. 131r-v
| | 3 | copy in Latin, 16th-century, BJ, 65, p. 65-66
| | 4 | copy in Latin, 16th-century, APG, 300, 53, 269, p. 137
|
Auxiliary sources: | 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8250 (TK 12), f. 332, 327
|
Prints: | 1 | AZK No. 78, 79b, p. 35-38 (in extenso, No. 78 on the basis of copy BJ 65; No. 79b on the basis of fair copy ) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Quid egerim et qua ratione sim usus in hac apud ⌊Carthusiense⌋ et ⌊Zarnoviense monasterium⌋ institutione, Dominationes Vestrae ex me per litteras requirunt. Ego vero, etsi videam, non me teneri ullius facti mei ratione reddenda cuiquam alteri, praeterquam Deo Optimo et serenissimo ⌊principi⌋ nostro communi, ubi id ex me flagitaverit, tamen quia natura sum benevolus atque tractabilis, et cupio res gestas meas omnibus esse, quoad fieri potest, conspicuas, haec Dominationibus Vestris pro mutua amicitiae conservatione significo.
Pastorem me Dominus constituit concrediditque ovile suum, quemadmodum et Reverendissimis Dominationibus Vestris, in quo ita quemlibet nostrum iussit esse sollicitum, ut suo quisque non alieno gregi prospiciat, et eius tantummodo curam gerat, cuius rationem est redditurus. Itaque cum repperissem, in hac ovilis mei parte religionem ita collapsam, ut sine lacrimis narrari non possit, officio meo ep(iscopal)i or ep(iscop)i⌈ep(iscopal)iep(iscopal)i or ep(iscop)i⌉ sum functus, religionem iam collapsam erigere sum aggressus. Accessit ad officium hoc serenissimi ⌊regis⌋ nostri, supremi omnium in dominiis suis ecclesiarum patroni, mandatum, lms 2 itteris,
ms 1 [...] paper damaged⌈itterisms 2 itteris,
ms 1 [...] paper damaged⌉ apertis atque patentibus, quo serio episcopis Vladislaviensibus iniungitur, ut his monasteriis recte et tempori prospiciant, ne in aliquid mali eorum negligentia relabantur. Quod quidem mandatum est etiamnum apostolica auctoritate confirmatum.
His ego rebus fretus, ita egi in monasteriis: Procuratores quosdam priBCz, 247, p. 416mum, qui nescio, cuius erant iurisdictione constituti, officio movi. Compereram enim, hinc possessiones monasteriorum esse distractas, argenti vim non parvam ex templis elatam, in monasterium debita maxima invecta. In quorum loca ex meis quosdam sublegi ecclesiisque illis servire iussi, neque ipse, ut ad Dominationes Vestras est allatum, occupavi, sed ne quisquam deinceps occupet, viam praeclusi, neque spoliatorem, ut isti asserunt, egi, sed ita cavi, ne quis sit, qui spoliare possit. Deinde, quia vidi ob personarum regularium defectum cultum divinum non potuisse exacte persolvi, addidi meos sacerdotes, qui illos in habendis contionibus et sacramentis ministrandis iuvent, quae duo illic prorsus cum magno totius populi dolore intermissa fuerunt. Qui(nimo) enim fieri potuit, ut tres fratres (tres enim ego, non decem ⌊Carthusiis⌋ repperi) horumque unus fere decrepitus, haec officia in tam variis locis obire potuerint? Secutus sum in his rebus consilium primum ⌊canonicorum ecclesiae meae⌋, deinde illarum ecclesiarum commodum, meum vero ita prorsus neglexi, ut ultra ea, quae in itineribus tams 2 m,
ms 1 [...] hidden by binding⌈mms 2 m,
ms 1 [...] hidden by binding⌉ magnims 2 s con,
ms 1 [...] paper damaged⌈s conms 2 s con,
ms 1 [...] paper damaged⌉sumpsi, meis etiam nunc eos impensis sustineams 2 m,
ms 1 [...] hidden by binding⌈mms 2 m,
ms 1 [...] hidden by binding⌉. Hic sms 2 i alicu,
ms 1 [...] paper damaged⌈i alicums 2 i alicu,
ms 1 [...] paper damaged⌉i iniurius sum visus, poterit me loco et tempore suo conms 2 veni,
ms 1 [...] paper damaged⌈venims 2 veni,
ms 1 [...] paper damaged⌉re. Dominationes Vestrae nihil me hic officio meo egressms 2 um,
ms 1 [...] hidden by binding⌈umms 2 um,
ms 1 [...] hidden by binding⌉ fuisse credant.
Quarum me amori diligenter commendo.
⌊Andreas Zebrzidowski⌋ de ⌊Wienczbork⌋ Dei gratia episcopus Vladislaviensis et ⌊Pomeraniae⌋
| |
| 4 | IDL 16 | [Ioannes DANTISCUS] to [Andrzej ZEBRZYDOWSKI], s.l., [1546-12-07] |
Manuscript sources: | 1 | office copy in Latin, in secretary's hand, AAWO, AB, D. 6, f. 132r
| | 2 | register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 381
|
Auxiliary sources: | 1 | register in German, 20th-century, B. PAU-PAN, 8250 (TK 12), f. 618
|
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Tametsi litteris manu mea ad Dominationem Vestram Reverendissimam per spectabilem dominum Georgium ⌊Georgium Scheffke⌋ praeconsulem Gedanensem, affinem meum, datis dedignata sit respondere, quin potius coram nonnullis contemptim ⌊Dantiscum⌋ verbis non admodum amicis afficere se non continuerit, nihil tamen in eo erga Dominationem Vestram Reverendissimam benevolentiae meae observantiam laesam sentio, quae, ut hanc schedam praescriberem, effecit. Infitias iri nequit, nos aliquando fuisse tenebras, nunc autem oramus sedulo, ut lux simus in Domino, qui corda novit omnium et ad se redeuntes non reicit poenitentes.
Ego quidem quorundam apud nos calumnias, qui gynaecium in comitatu Dominationis Vestrae Reverendissimae reprehendebant, quantum potui pro honestate Dominationis Vestrae Reverendissimae refellebam, qua item in re socium habui ⌊reverendissimum dominum Culmensem⌋. Quae nobis refertur compensatio, liquet, cum ille de haeresi et de ingluvie ⌊Dantiscus⌋ ex quadam vehementia, quam olim accedens aetas temperabit, insimulatur, super quibus Dei sit iudicium. Quodsi etiam tales essemus, non traduci, sed fraternis commonitionibus ex errore nos abduci oporteret. Hoc si fieret, certo sibi Dominatio Vestra Reverendissima persuadeat, fore ut agnoscentes errorem resipiscerent, atque etiam gratiam haberent.
Ne itaque in ea de nobis opinione persistat, verum ab iis, qui nos penitius norunt, de vita moribusque nostris disquirat, rogo. Tum forte mutabit et sententiam, et benevolentiorem in nos concipiet mentem. Quod ad me attinet, si quid ex officio, ad quod iusiurandum me astrinxit, facio non satis Dominationi Vestrae Reverendissimae gratum, ne ob id, quaeso, causari velit me a nostra olim inter nos inita amicitia descivisse, quam apud me firmam esse, vel hoc praebeat indicium, quod hic, apud ecclesiam meam, si qui ⌊dioecesis⌋ Dominationis Vestrae Reverendissimae sacris initiari postulaverint, me studiosum offero suffraganeum. Qua in re si ex veteri amore voluntatis suae certam significationem mihi fecerit, acceptum mihi erit hoc a Dominatione Vestra Reverendissima plurimum.
Cui commendatissimus esse cupio etc.
| |
| 5 | IDL 3031 | Andrzej ZEBRZYDOWSKI to Ioannes DANTISCUS, Włocławek, 1547-01-13 |
received Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1547-01-23
Manuscript sources: | 1 | fair copy in Latin, in secretary's hand, author's signature, BCz, 1599, p. 779-782
| | 2 | copy in Latin, 16th-century, BJ, 65, p. 148-150
| | 3 | copy in Latin, 20th-century, B. PAU-PAN, 8244 (TK 6), a.1547, f. 1-7
|
Prints: | 1 | AZK No. 155, 822, p. 80-81, 442-443 (in extenso, No. 155 on the basis of copy BJ 65; No. 822 on the basis of fair copy ) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
BCz, 1599, p. 779
ms 1 Reverendissime Domine, amice carissime,
print 1 omitted,
print 2 Reverendissime Domine, amice carissime⌈Reverendissime Domine, amice carissimems 1 Reverendissime Domine, amice carissime,
print 1 omitted,
print 2 Reverendissime Domine, amice carissime⌉.
Quia in litteris, a Reverendissima Dominatione Vestra et reverendissimo domino Culmensi missis, accepi schedam quandam privatim a Dominatione Vestra Reverendissima, duxi illi
ms 1 etiam privatim,
print 1 privatim etiam,
print 2 etiam privatim⌈etiam privatimms 1 etiam privatim,
print 1 privatim etiam,
print 2 etiam privatim⌉
rescribere. Satis, nisi fallor, responsum est in litteris, quas Reverendissimis Dominationibus Vestris in commune misi, calumniis eorum, qui me haeresim et ingluviem Dominationibus Vestris Reverendissimis obiecisse insimulaverunt,
ms 1 quod si fecissem, profecto fecisse me non pernegarem,
print 1 omitted,
print 2 quod si fecissem, profecto fecisse me non pernegarem⌈quod si fecissem, profecto fecisse me non pernegaremms 1 quod si fecissem, profecto fecisse me non pernegarem,
print 1 omitted,
print 2 quod si fecissem, profecto fecisse me non pernegarem⌉.
Nam de ingluvie merum est figmentum, quod mihi ne in somnis quidem in mentem venit. De haeresi, quod dicitur, occasionem et ansam habet, veritatem non habet.
ms 1 Quid enim dixi aliud, quam intellexisse me reverendissimum dominum Culmensem Romanae Ecclesiae non penitus esse affectum?,
print 1 omitted,
print 2 Quid enim dixi aliud, quam intellexisse me reverendissimum dominum Culmensem Romanae Ecclesiae non penitus esse affectum?⌈Quid enim dixi aliud, quam intellexisse me reverendissimum dominum Culmensem Romanae Ecclesiae non penitus esse affectum?ms 1 Quid enim dixi aliud, quam intellexisse me reverendissimum dominum Culmensem Romanae Ecclesiae non penitus esse affectum?,
print 1 omitted,
print 2 Quid enim dixi aliud, quam intellexisse me reverendissimum dominum Culmensem Romanae Ecclesiae non penitus esse affectum?⌉
Itaque minus iam miror, gynaecium
ms 1 esse nobis obiectum,
print 1 quoque ipsis nobis alicunde obiectum esse,
print 2 esse nobis obiectum⌈esse nobis obiectumms 1 esse nobis obiectum,
print 1 quoque ipsis nobis alicunde obiectum esse,
print 2 esse nobis obiectum⌉.
Vere enim illud
ms 1 a,
print 1 ab,
print 2 a⌈ams 1 a,
print 1 ab,
print 2 a⌉
ms 1 reverendissimo domino,
print 1 omitted,
print 2 reverendissimo domino⌈reverendissimo domino on the margin⌈dominodomino on the margin⌉ms 1 reverendissimo domino,
print 1 omitted,
print 2 reverendissimo domino⌉
Andrea Cricio,
ms 1 avunculo meo,
print 1 meo avunculo,
print 2 avunculo meo⌈avunculo meoms 1 avunculo meo,
print 1 meo avunculo,
print 2 avunculo meo⌉,
ms 1 amico, familiari et paene primo fautore Reverendissimae D(ominationi) Vestrae,
print 1 Reverendissimae autem Vestrae Dominationis amico et familiari,
print 2 amico, familiari et paene primo fautore Reverendissimae Dominationis Vestrae⌈amico, familiari et paene primo fautore Reverendissimae D(ominationi) Vestraems 1 amico, familiari et paene primo fautore Reverendissimae D(ominationi) Vestrae,
print 1 Reverendissimae autem Vestrae Dominationis amico et familiari,
print 2 amico, familiari et paene primo fautore Reverendissimae Dominationis Vestrae⌉
scriptum est.
Nemo umquam potuit linguas vitare malignas. Ego certe praeter eas,
ms 1 quae cum vestibus immundis et aqua negotium habuerunt,
print 1 quarum in lavandis vestibus vita erat,
print 2 quae cum vestibus immundis et aqua negotium habuerunt⌈quae cum vestibus immundis et aqua negotium habueruntms 1 quae cum vestibus immundis et aqua negotium habuerunt,
print 1 quarum in lavandis vestibus vita erat,
print 2 quae cum vestibus immundis et aqua negotium habuerunt⌉,
illasque iam propter aetatem et labores suspicioni minime obnoxias, alias fuisse in comitatu meo ms 1 nothing written ,
print 1 feminas,
print 2 omitted⌈ms 1 nothing written ,
print 1 feminas,
print 2 omitted⌉
, nescio, neque di{s}cere plane possum. In tanta turba fortassis,
ms 1 quam numerare etiam longum erat,
print 1 quantam vidit Pomerania,
print 2 quam numerare etiam longum erat⌈quam numerare etiam longum eratms 1 quam numerare etiam longum erat,
print 1 quantam vidit Pomerania,
print 2 quam numerare etiam longum erat⌉,
latere
ms 1 aliquid,
print 1 omitted,
print 2 aliquid⌈aliquidms 1 aliquid,
print 1 omitted,
print 2 aliquid⌉
eiusmodi
ms 1 nothing written ,
print 1 quid,
print 2 omitted⌈ms 1 nothing written ,
print 1 quid,
print 2 omitted⌉
potuit, quod suspicionem
ms 1 excitaret,
print 1 excitarit,
print 2 excitaret⌈excitaretms 1 excitaret,
print 1 excitarit,
print 2 excitaret⌉.
Sed alios hoc
ms 1 citius,
print 1 tamen prius,
print 2 citius⌈citiusms 1 citius,
print 1 tamen prius,
print 2 citius⌉
quam me deprehendisse, mirandum esset, cui Deus et natura
ms 1 eam de suis curam indidit,
print 1 diligentiae et ipsius paene curiositatis tantum aspersit,
print 2 eam de suis curam indidit⌈eam de suis curam indiditms 1 eam de suis curam indidit,
print 1 diligentiae et ipsius paene curiositatis tantum aspersit,
print 2 eam de suis curam indidit⌉,
ut propterea multi me dicant
ms 1 ad inferiora descendere,
print 1 inferius descendere,
print 2 ad inferiora descendere⌈ad inferiora descenderems 1 ad inferiora descendere,
print 1 inferius descendere,
print 2 ad inferiora descendere⌉,
quam dignitas ipsa mea atque ordo postulet. Quod Dominatio Vestra Reverendissima cum ipso una domino episcopo Culmensi refellebat has calumnias, rem profecto
BCz, 1599, p. 780
dignam fecit. Hoc est enim vere lucem esse in Domino, qui veritas est, discutere vanitatum et mendaciorum tenebras, neque pati, ut tenebrae
ms 1 ipsae,
print 1 omitted,
ms 2 omitted⌈ipsaems 1 ipsae,
print 1 omitted,
ms 2 omitted⌉
lucem
ms 1 comprehendant,
print 1 comprehendisse videantur,
print 2 comprehendant⌈comprehendantms 1 comprehendant,
print 1 comprehendisse videantur,
print 2 comprehendant⌉.
ms 1 Conatus isti adversariorum meorum crassissimae sunt tenebrae, quae veritatis [lucem], lucem libertatum ecclesiasticarum, lucem iurisdictionis nostrae offuscare nituntur, et extendere se deinde volunt super universam faciem abyssi. Hic si Dominatio Vestra Reverendissima veram se vult lucem, ut debet, ostendere, roget Dominum illum, qui habitat lucem inaccessibilem, ut dicat: Fiat lux, cuius iussu olim facta est lux. Sic,
print 1 Quod ipsum si deinceps Dominationes Vestrae Reverendissimae fecerint,
print 2 Conatus isti adversariorum meorum crassissimae sunt tenebrae, quae veritatis lucem, lucem libertatum ecclesiasticarum, lucem iurisdictionis nostrae offuscare nituntur, et extendere se deinde volunt super universam faciem abyssi. Hic si Dominatio Vestra Reverendissima veram se vult lucem, ut debet, ostendere, roget Dominum illum, qui habitat lucem inaccessabilem, ut dicat: Fiat lux, cuius iussu olim facta est lux. Sic⌈Conatus isti adversariorum meorum crassissimae sunt tenebrae, quae veritatis lucem hidden by binding⌈[lucem]lucem hidden by binding⌉, lucem libertatum ecclesiasticarum, lucem iurisdictionis nostrae offuscare nituntur, et extendere se deinde volunt super universam faciem abyssi. Hic si Dominatio Vestra Reverendissima veram se vult lucem, ut debet, ostendere, roget Dominum illum, qui habitat lucem inaccessibilem, ut dicat: Fiat lux, cuius iussu olim facta est lux. Sicms 1 Conatus isti adversariorum meorum crassissimae sunt tenebrae, quae veritatis [lucem], lucem libertatum ecclesiasticarum, lucem iurisdictionis nostrae offuscare nituntur, et extendere se deinde volunt super universam faciem abyssi. Hic si Dominatio Vestra Reverendissima veram se vult lucem, ut debet, ostendere, roget Dominum illum, qui habitat lucem inaccessibilem, ut dicat: Fiat lux, cuius iussu olim facta est lux. Sic,
print 1 Quod ipsum si deinceps Dominationes Vestrae Reverendissimae fecerint,
print 2 Conatus isti adversariorum meorum crassissimae sunt tenebrae, quae veritatis lucem, lucem libertatum ecclesiasticarum, lucem iurisdictionis nostrae offuscare nituntur, et extendere se deinde volunt super universam faciem abyssi. Hic si Dominatio Vestra Reverendissima veram se vult lucem, ut debet, ostendere, roget Dominum illum, qui habitat lucem inaccessabilem, ut dicat: Fiat lux, cuius iussu olim facta est lux. Sic⌉
fiet, ut luceat lux
ms 1 Dominationis Vestrae Reverendissimae,
print 1 illarum,
print 2 Dominationis Vestrae⌈Dominationis Vestrae Reverendissimaems 1 Dominationis Vestrae Reverendissimae,
print 1 illarum,
print 2 Dominationis Vestrae⌉
co hidden by binding⌈[co]co hidden by binding⌉ram hominibus, non dico ad
praedicand(um) or praedicand(am)⌈praedicand(um)praedicand(um) or praedicand(am)⌉
simulatam hanc defen hidden by binding⌈[defen]defen hidden by binding⌉sionem libertatum terrae, sed ad glorificandum Patrem illum superinscribed⌈llumllum superinscribed⌉ aeternum nostrum, qui in caelis est. Qui nos idem sapere et sentire in se ipso faciat, et Dominationem Vestram incolumem servet, quam de mea in sese benevolentia melius esse
ms 1 persuasam,
print 1 persuasum,
print 2 persuasam⌈persuasamms 1 persuasam,
print 1 persuasum,
print 2 persuasam⌉ cupio.
| |
| 6 | IDL 3032 | Andrzej ZEBRZYDOWSKI to Ioannes DANTISCUS & Tiedemann GIESE, [Włocławek], 1547-01-13 |
received Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1547-01-23
Manuscript sources: | 1 | fair copy in Latin, autograph, UUB, H. 155, f. 146-149
| | 2 | copy in Latin, 16th-century, BJ, 65, p. 141-142, 145-148
|
Auxiliary sources: | 1 | register in English, 20th-century, CBKUL, R.III, 30, No. 167
|
Prints: | 1 | AZK No. 154, p. 77-80 (in extenso) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Quinto Idus Ianuarias accepi ⌊⌋, quam ad me
Reverendissimae Dominationes Vestrae septimo Id(us) Decembr(es) dederunt, et eam quidem ⌊Cracovia⌋ missam, qua in re, ut non mirer, tardius esse redditam quam fieri alioqui potuit, illud non satis intelligo, cur illac potissimum iter ad me instituisset, obmisso hoc, ut usitatiore et breviore ita commodiore itinere.
In ipsa epistula multa sunt, quibus responderi oportet, quae Stoicus fortasse quispiam, aut si quis in conservanda amicitia cum Dominationibus Vestris Reverendissimis negligens haberi vellet, contemnat, ego vero tum pro humanitate mea, tum ne causam dedisse videar, quominus benevolentia mutua inter nos constet, contemnere nec possum nec volo.
Publicam fuisse vocem et communem omnium in illis terris querelam de laesa terrarum suarum libertate Dominationes mihi Vestrae Reverendissimae significant, cui ut obviam eatur sine relatione rei ad principes ordinationis meae rationem in monasteriis dioecesis meae intelligere se ex me cupivisse, Dominationes Vestrae Reverendissimae principio scribunt. In quo priorum litterarum suarum consilium aperiunt. Ac primum quidem iactatas eas voces fuisse tametsi nihil miror
(famam enim effugere quotusquisque potest in tam maledico saeculo?), tamen falso iactatas fuisse ostendendum est iterum atque iterum.
Si suam in dioecesi sua iurisdictionem exercere, si cultum divinum profligatum in ecclesias revocare, si populo sacrificiis orbato prospicere, si oppressos homines vindicare, si possessiones direptas et laceras colligere atque reficere, libertatem terrarum laedere est, ego, ego sum ille libertatis violator, perditus ac nefarius in republica senator. Quid est enim eorum, quae gessi, quod non ex earum rerum numero esse videatur? Nam tota primum ordinatio ipsa ex iurisdictionis veluti fonte profecta est, unde sacerdotum maior numerus cultus divini et administrandorum sacramentorum causa, unde illa procuratorum abalienatio, quos, nescio, cuius auctoritas procuratores esse voluit, cum magno monasteriorum onere et dispendio, unde et meorum famulorum praefectura custodiendarum illarum possessionum gratia instituta, prosiliit ac emana
UUB, H. 154, f. 146v
vit. Sed cum id omne auctore quodammodo ⌊serenissimo rege nostro⌋ summo libertatis custode, tutore, alumno gesserim, et cum id ⌊Sedi ipsi Apostolicae⌋, quam ut veritatis ita libertatis etiam et omnium virtutum columnam atque stabilimentum confitemur, probari videam, non possum existimare hanc esse libertatis oppressionem. Sunt mihi super ea re et ⌊maiestatis regiae⌋ et ⌊Sedis Apostolicae⌋ litterae, quas, si opus erit sique Dominationes Vestrae Reverendissimae volent, videre poterunt.
Haec ego omnia tametsi per priores meas ad Dominationes Vestras detulissem effici tamen non potuit, quin res ipsa, ad principes delata sit, quod quominus fieret Dominationes Vestrae Reverendissimae inire rationem his cognitis debuerunt, ut scribunt. Ego tamen delatam esse gaudeo.
Sed perpendant illud, quaeso, Dominationes Vestrae Reverendissimae, si tum integra erat terrarum libertas, cum monasteriis illi praeerant, qui praeerant, homines prophani magis et soluti quam isti, quos ego institui, cur nunc laesa putatur, cum illis abrogatis hi succedunt, quos et spiritualis, ut ita dicam, homo in bonis spiritualium instituit et episcopus atque loci ordinarius in sua dioecesi? Num quid libertati terrarum decedit, si praefecti mutentur? Num, ut libertas terrarum perpetua esse debet, ita illos praefectos perpetuos esse oportuit, ut ne cum vita quidem ipsa praefectura exuantur? Sed ⌊Polonos⌋ in ⌊Prussia⌋ praefecisseti? Audio et fateor. Sed quid vetat, obsecro, ut ⌊Prutenos⌋ in ⌊Polonia⌋ ita ⌊Polonos⌋ in Prussia praefici? Praesertim si id non in arcium propugnaculis fiat, sed in monasteriorum episcopatus et dioecesis nostrae claustris. Ego id superinscribed⌈idid superinscribed⌉ certe nihil ad perturbandam libertatem terrarum facere, immo ad tuendam utrimque amicitiam plurimum pertinere arbitrarer.
Verum si non ex ipsa praefectorum mutatione, sed ex eo, quod mutationem induxerimus nos, quos ipsi veluti externos et nihil ad ⌊ducatum Prussiae⌋ pertinentes existimant, laesa esse terrarum libertas videtur, laesa non videbitur, si nos unum ex ⌊consiliariis Prussiae⌋ esse cognoverint. Nam cum ⌊Pomeraniae palatinus⌋ inter ⌊Prussiae consiliarios⌋ est cooptatus, causa non est, cur episcopus Pomeraniae ex illa sessione atque consilio eiiciatur. Quamobrem, quid optimatibus ⌊Prussiae⌋ iure conceditur aut umquam
UUB, H. 154, f. 147r
antehac concessum est, huius pars iusta, quin in nos quoque deriuet, non video. Iamvero, si nemo libertatem violatam esse clamaret, quod praefecti sint a quopiam ex primoribus illius terrae instituti, quin fit, ut mea institutio violatio libertatum esse dicatur? Quae et officio ipso nostro primum nititur, deinde litteris ⌊maiestatis regiae⌋ et ⌊Sedis Apostolicae⌋ fulta est, nullius postremo iurisdictioni est adversa. Etenim, si quos illud male habet, quod per episcopatum ⌊Pomeraniae⌋ in ⌊consiliariorum Pruss(iae)⌋ numerum relati simus, hi actum agunt, ut est in proverbio. Consilium enim illud, quo episcopatus hic ⌊Pomeraniae⌋ Vladislaviensi ecclesiae accessit, non modo robur suum atque auctoritatem habet ex pia illa prudentia principum Polonorum et Prussorum, unde depromptum est, sed etiam tempore ipso et vetustate non mediocriter est confirmatum, ita ut reclamare illi nunc velle, quemadmodum intempestiuum ita vanum sit. Ergo ordinatione mea terrarum libertas nihil fert incommodi, quin potius, cum eaipsa ordinatio ita oppugnatur, laeditur libertas ipsa terrarum, quae mihi aeque cum aliis consiliariis et indigenis communis est, labefactatur iurisdictio ecclesiastica, dignitas mea convellitur.
Illud iam Dominationibus Vestris Reverendissimis, quibus ego maiorem prudentiam et propter aetatem etiam experientiam tribuo, iudicandum relinquo, rectene fecerint, quod ordinationem meam in rebus ecclesiarum subiecerint, ut scribunt, iudicio et sententiae hominum saecularium. Quinpotius metropolitani nostri? Quin synodi ipsius? Quin ⌊Sedis Apostolicae⌋? Aut, si lentius mecum et magis Christiane agere voluissent, quinpotius me privatim ipsae non inita cum ⌊magnifico domino palatino⌋, homine utique prophano, societate admonuerunt, si quid tale erat, in quo admonendus videbar? Non minus mihi gratae illarum litterae fuissent, quam sunt istae, tametsi multo sunt prioribus vehementiores et rem ipsam tardius agunt, quam oportuit. Ego enim, cum ex litteris Dominationum Vestrarum Reverendissimarum intellexissem rem ad saeculares, ut vocant, devolvi, confugeram ad ⌊serenissimum regem⌋ etiam, ut iurisdictionem ecclesiasticam meam bracchio
UUB, H. 154, f. 147v
suo tueatur, ubi res iam ita est intricata, ut expediri nondum possit. Hinc illae tragoediae, de quibus scribunt Dominationes Vestrae Reverendissimae, quae tamen, ut ego credo, in comoedias transibunt ac veluti mutabuntur hinc illi labores, quos ego quidem inuitus perfero, et Dominationes Vestras Reverendissimas mecum in eadem naui esse illosque perferre oportebit.
Commissionem regiam non est, quod mihi obiiciant, pro qua non ego, sed reverendissimus dominus archiepiscopus supplicavit, et rerum gerendarum non auctorem illam, sed adminiculum esse voluit. Quemadmodum ego profecto vi iurisdictionis meae feci, quicquid feci, sed illa etiam, uti volui, commissione ad extinguenda odia hominum et temeritati iter praecludendum itaque non tum ad vnguem illam {non} servavi, sed vix primoribus, quod aiunt, labris attigi.
Quod post scripta mea, quae non improbabilem, ut est in litteris Dominationum Vestrarum Reuerendissimarum gestorum speciem depingebant, rem deinceps bene explorare ac mederi, tandem his incommodis cum dignitate voluerunt Dominationes Vestrae Reverendissimae ita respondeo. Testimonium meum de ipsa ordinatione et potuisse sufficere et debuisse Dominationibus Vestris Reverendissimis. Quae cum in ipsis monasteriis praesentes nunc non fuerint, sed rem nonnisi relationibus quorundam accepissent, non maior fides aliorum verbis, quam scriptis meis
esse debuit, praesertim apud homines eadem mecum dignitate, excellentiore prudentia, opibus maioribus. Non rei enim speciem scripta mea depingebant, sed rem ipsissimam exprimebant. At vero neque satis scio, an explorare etiam res gestas meas Reverendissimis Dominationibus Vestris iure conveniat, vereor enim, ne hoc sit falcem mittere in alienam messem. Incommodis mederi voluerunt Dominationes Vestrae Reverendissimae cum dignitate. Quae fuerint incommoda, non video, his tamen, si mederi cum dignitate sua, tum non etiam mea, voluerunt, haud satis sunt functi episcoporum amicorum officio, si cum nostra etiam, video illam, proh dolor, his remediis illarum vehementer laesa esse, quod nos magnopere adfligit.
Reliquum est, ut de contumeliis dicamus, et de nescio quibus crapulis. Ego, dum neque ipse cognovi neque ullius bonae fidei testimono didici
UUB, H. 154, f. 148r
aliquem improbum esse, scelestum, perditum hominem, probos esse et bonos viros omnes existimo, et quamquam de illorum probitate nihil mihi nonnumquam constet, in hanc tamen malo partem peccare, ut bonos esse sentiam. De Dominationum Vestrarum Reverendissimarum egregia virtute multa mihi sunt argumento, prudentia primum, quae mihi ex rebus earum gestis iam pridem perspecta est, tum is honos atque dignitas, quo nonnisi virtuti, integritati, innocentiae fores patent, deinde ea de republica cura, quam litterae illarum prae se ferre videntur, quae, si in hoc facto meo minus necessaria videtur, hoc ego illorum sermoni tribuo, qui rem aliter, quam fuit, apud Reuerendissimas Dominationes Vestras retulerunt. Postremo, quod ab amore mei video illas non penitus esse alienas. Quamobrem contumeliis illas non tantum non affeci umquam, sed sine honorofica mentione numquam nominavi. Ut iam non mirari non possim, quid iis in mentem venerit, qui has mihi contumelias impegerunt. Unum illud excipio, quod cum ⌊domini Gedanenses⌋ contionatorem a me praesentatum suscipere noluissent ac eius rei causam eam dicerent, quod a ⌊reverendissimo domino Culmensi⌋ dioecesi sua pulsus sit, et ego quaerendam mihi pulsionis causam ex illo ipso contionatore sumerem illeque respondisset propterea id sibi accidisse, quod a Romanae ecclesiae sancitis declinare ⌊Martini Luteri⌋ dogma profiteri noluit. Dixi in postera sessione d(ominis) G(edanensibus) hunc contionatorem pulsum se esse dicere non turpis alicuius vitii non suspectae doctrinae causa, sed quod constans fuisset in praedicatione evangelii ac tuendis ecclesiae Romanae placitis, non quod ita ego affirmarem, qui ne pulsum quidem esse eum antea sciui, sed quod ita ab eo accepissem. Hae sunt scilicet meae contumeliae. Nam ex crapula in litteras aliquid referri, ne quid dicatur quidem, intelligo. Hoc scio, cibi mihi et potus moderationem summopere semper placuisse, quippe cuius natura crapulam omnem et temulentiam semper abhorruit. Ea, si a quoque Dominationibus Vestris Reverendissimis est attributa, nescio, mihi certe, neque ipse eius
UUB, H. 154, f. 148v
rei sum conscius neque Dominationes Vestrae Reverendissimae hic me, ut existimo, accusant, quae ita impersonaliter protulerunt, ne e crapula in litteras aliquod relatum iterum fingi possit. Sed de his satis.
Illud Reverendissimae Dominationes Vestrae etiam atque etiam cogitent, ne ex his initiis, quae in me ex Dominationibus Vestris Reuerendissimis profecta sunt, magnum aliquod malum ingruat in ecclesias illarum, idque opinione citius. Quid enim prohibebit eadem ratione istos in iurisdictionem Dominationum Vestrarum Reverendissimarum se ingerere, cum, quod se in meam ingesserint, id ductu atque consilio illarum (quae obices se potius iis rebus ponere debuerant) fecerint. Ego ut iam in illis litteris iurisdictione sim diminutus, cui tamen totis conatibus obsistam cum magna senatorum et gravissimorum virorum ope atque assistentia. Hic apud nos certe integram conservabo. Porro Dominationes
Vestrae Reverendissimae, si quemadmodum, ut ipsae fatentur et ego comperi, multorum ac fere omnium obtrectationibus subsunt, ita iurisdictione sua semel diminui coeperint, verendum est, ne tota simul exuantur. Audaciae et temeritati, nisi radices praecideris, quominus in herbam exeat, ac deinde fructus pariat, efficere non poteris. Huic ergo meo periculo tanto magis succurrere deberent Dominationes Vestrae Reverendissimae, quanto magis res nobis est communis atque etiam fortassis Dominationibus Vestris Reverendissimis magis propria. Scio
haec acutius a Dominationibus Vestris Reverendissimis videri, sed tamen pro mea in illas benevolentia et pro officio ac professione mea continere me non potui, quin submoneam, ne sit tandem aliquis, qui in interitu illarum rideat. Quod Deus Optimus Maximus ab ecclesia sua avertat, praecor. Dominationes Vestras Reverendissimas bene valere meque amare opto.
Dominationum Vestrarum Reverendissimarum amicus ⌊Andreas Dei gratia episcopus Vladislaviensis et Pomeraniae⌋
| |
| 7 | IDL 3428 | [Andrzej ZEBRZYDOWSKI] to Ioannes DANTISCUS, [Dybów], [1548, end of August] |
Manuscript sources: | 1 | copy in Latin, 16th-century, BJ, 65, p. 335-336
|
Prints: | 1 | AZK No. 395, p. 190-191 (in extenso) |
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Neque re ipsa, neque meo consilio adductus sum, ad Reverendissimam Dominationem Vestram hoc tempore ut scriberem, sed ⌊Georgii Scholсz⌋, affinis ipsius voluntate.
Etsi enim causam communem habeamus, tamen ea meo quidem iudicio vel sine suffragatoribus obtineri, vel ab aliis defendi patronis potuit. Sed cum ⌊Georgius⌋ totum se mihi ex Reverendissima Dominatione Vestra pendere in hac causa dixisset, volui ego illi quoque partes meas tuendas commendare, maxime quod ⌊Marienburgi⌋ ⌊comitia⌋ instare dicuntur, in quibus res agi, defendi, obtineri potest BJ, AS, 65, p. 336 auctoritate Reverendissimae Dominationis Vestrae.
Emi domum ab hoc isto ⌊affine⌋ Reverendissimae Dominationis Vestrae. Res inter nos privatim acta. Transacta cum esset, ad ⌊consules⌋ de more venimus, ut quod inter nos contrahebatur, id illis quoque fiat consciis et annuentibus. Audita conventa et approbata sunt. Restabat aliud nihil, quam ut scabinorum quoque assensus subsequeretur. Tum autem institutum intervenerat, ut nobis scabinorum assensus longius esset exspectandus. Quod tempus cum praeteriisset, neque mea emptio ab scabinis, neque venditio ⌊Georgii⌋ accepta fuit contra omnium terrarum et hominum leges atque instituta contra omnem aequitatem.
Quod cum ita sit, Reverendissimam Dominationem Vestram rogo, ut hunc quidem ⌊Georgium⌋ affinitatis, me perpetuae in se observantiae, utrosque iustitiae et aequitatis causa iuvet in negotio auctoritatemque suam in ⌊⌊Marienburgensibus⌋ comitiis⌋ rationibus inter nos contractis interponat. Habebit hoc nomine et illum ex obsequenti obsequentissimum, et me ex benevolo benevolentissimum.
Bene valeat.
| |
| 8 | IDL 6551 | Andrzej ZEBRZYDOWSKI to Ioannes DANTISCUS, 1548-09-24 Letter lost |
Letter lost, mentioned in IDL 3447 |
| |
| 9 | IDL 6552 | Andrzej ZEBRZYDOWSKI to Ioannes DANTISCUS, 1548-10-07 Letter lost |
Letter lost, mentioned in IDL 3447 |
| |
| 10 | IDL 3447 | [Ioannes DANTISCUS] to Andrzej ZEBRZYDOWSKI, Heilsberg (Lidzbark Warmiński), 1548-10-16 |
Manuscript sources: | 1 | rough draft in Latin, in secretary's hand, AAWO, AB, D. 70, f. 386r-v
| | 2 | office copy in Latin, in secretary's hand, AAWO, AB, D. 70, f. 391r (b.p.)
| | 3 | rough draft in Latin, in secretary's hand, AAWO, AB, D. 70, f. 385r-v
|
Auxiliary sources: | 1 | register in Polish, 20th-century, B. PAU-PAN, 8250 (TK 12), f. 579-581
|
|
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Binas his diebus a Reverendissima Dominatione Vestra litteras accepi, quarum ⌊⌋ 24 Septembris, ⌊⌋ vero 7 huius datae erant. Respondebo igitur prioribus prius. Causa domus, quam ab affini meo ⌊Georgio Scholtz⌋ Reverendissima Dominatio Vestra ⌊Thoroniae⌋ emit, mihi videtur aequissima, ita ut mirari satis nequeam, quod in ea emptione ⌊magistratus
Thoronensis⌋ Reverendissimam Dominationem Vestram impedire conetur, cum hoc iam apud illos usitatum et non semel istiusmodi emptiones admissas esse reperiatur. Quare persuadeat sibi Reverendissima Dominatio Vestra me in ea causa illi non defuturum sed omnem adhibiturum diligentiam, ne hic contractus inter Reverendissimam Dominationem Vestram et ⌊affinem meum⌋ irritus fiat idque iam partim in superiore Graudentino ⌊harum terrarum conventu⌋ curassem, si per valetudinem eo me conferre potuissem. Et quoniam nondum intellexi causam hanc in eo ⌊conventu⌋ propositam fuisse, integra mihi adhuc reservata est in futuro conventu eius mentionem faciendi et Reverendissimae Dominationis Vestrae affinisque mei defendendi opportunitas et facultas. Quam pro meo in ⌊Reverendissimam Dominationem Vestram⌋ studio non negligam, quando ipsa quoque, ne sibi et ⌊affini meo⌋ desit, providebit.
De canonicatu ⌊ecclesiae suae Wladislaviensis⌋, qui olim morte ⌊Stanislai Rzeczicza⌋ poenitentiarii in Romana Curia vacuus factus nepoti meo ⌊Gaspari Hannovio⌋ iuris utriusque doctore on the margin⌈iuris utriusque doctoreiuris utriusque doctore on the margin⌉, per ⌊Sedem Apostolicam⌋ collatus est, de quo in ⌊⌋ scribit, rem ita cum eo communicavi. Is cum intellexisset, quas Reverendissima Dominatio Vestra pro eo canonicatu offert condiciones, nempe Gdanensem ad Divam Virginem parochialem et officialis munus, gratias quidem illi una mecum on the margin, in the hand of Johann Lehmann⌈una mecumuna mecum on the margin, in the hand of Johann Lehmann⌉ pro ea benevolentiae significatione agendas censuit. Verum a parochialibus ecclesiis, quod iis sit animarum ars artium, id est cura animarum coniuncta, et ab officialis, id est iudicis, officio, quo nihil itidem periculosius praesertim hoc tempore, cum status et condicio rerum ecclesiasticarum adeo apud eos homines viluerit, ut neque divina neque humana iura sine contemptu apud eos habeantur on the margin, in the hand of Johann Lehmann⌈praesertim hoc tempore, cum status et condicio rerum ecclesiasticarum adeo apud eos homines viluerit, ut neque divina neque humana iura sine contemptu apud eos habeanturpraesertim hoc tempore, cum status et condicio rerum ecclesiasticarum adeo apud eos homines viluerit, ut neque divina neque humana iura sine contemptu apud eos habeantur on the margin, in the hand of Johann Lehmann⌉, ita superinscribed in place of crossed-out adeo⌈adeo ita ita superinscribed in place of crossed-out adeo⌉ se abhorrere dixit, ut nequicquam in vita magis sibi fugiendum statuerit ob idque, dum novem annis in ⌊Urbe⌋ egerat, multarum parochialium in ⌊Polonia⌋ et alibi adipiscendarum occasionem studio volensque semper praetermisisset. Proinde, etsi cuperet Reverendissimae Dominationi Vestrae plurimum gratificari, has tamen condiciones suscipere nec posset, nec auderet.
Quam hac in re sententiam eius cum AAWO, AB, D.70, f. 386v audissem, non potui non probare. Est enim certe animarum sollicitudo et iudicis provincia superinscribed in place of crossed-out officium⌈officium provincia provincia superinscribed in place of crossed-out officium⌉ onus summum ac multis written over orum⌈orumisis written over orum⌉que adscribed⌈queque adscribed⌉ periculis written over orum⌈orumisis written over orum⌉ plenum. At si quid aliud fuisset, quod huiusmodi onere vacuum, aequam etiam haberet opimi huius sacerdotii compensationem, melius et nepos superinscribed⌈et ⌊nepos⌋et nepos superinscribed⌉, quid sibi superinscribed in place of crossed-out nepoti⌈nepoti sibi sibi superinscribed in place of crossed-out nepoti⌉ sequendum, nepos et ego, quid illi suadendum esset, considerare potuissemus, quamquam tamen ipsemet post potius hunc canonicatum possidere cupiat, cum ideo, quod nativae suae ⌊dioecesis⌋ sit, tum quod in ea ecclesia, dum nuper transisset, vehementer sibi placuerint omnia.
Peto itaque a Reverendissima Dominatione Vestra maiorem in modum, ut cum idem ⌊nepos⌋ propinquitatis iure aliisque de causis mihi superinscribed⌈mihimihi superinscribed⌉ non vulgariter carus sit diplomataque apostolica certissima et efficacissima habeat et tantopere nativam ecclesiam suam amet hanc ⌊Wladislaviensem ecclesiam⌋ ceu eam, sub qua natus est, amet, ut inquam, illum sive doctoris, quo et ab antecessore suo ⌊Rzeczicza⌋ idem canonicatus semper possessus est sine nobilitatis aut alio quovis titulo, ea facilitate on the margin⌈ea facilitateea facilitate on the margin⌉ in possessionem venire sinat faciatque, ut et ⌊Sedis Apostolicae⌋ litteris, prout par est on the margin⌈prout par estprout par est on the margin⌉, libenter suo cum ⌊capitulo⌋ obtemperare et mihi pro ⌊nepoti⌋ diligenter scribenti gratificari voluisse videatur, cum ipse maxime cupiam Reverendissimae Dominationi Vestrae gratificari et obsequi in omnibus, ut etiam quempiam sanguinis mei apud ecclesiam Reverendissimae Dominationis Vestrae, qui hoc praestet, habeam on the margin, in the hand of Johann Lehmann⌈cum ipse superinscribed⌈ipseipse superinscribed⌉ maxime cupiam Reverendissimae Dominationi Vestrae gratificari et obsequi in omnibus, ut etiam superinscribed⌈etiametiam superinscribed⌉ quempiam sanguinis mei apud ecclesiam Reverendissimae Dominationis Vestrae, qui hoc praestet, habeamcum ipse maxime cupiam Reverendissimae Dominationi Vestrae gratificari et obsequi in omnibus, ut etiam quempiam sanguinis mei apud ecclesiam Reverendissimae Dominationis Vestrae, qui hoc praestet, habeam on the margin, in the hand of Johann Lehmann⌉. Id quod mihi vehementer gratum futurum ac mutuis benevolentiae officiis semper compensandum statuam.
De ipso ⌊nepote meo⌋ hoc etiam on the margin⌈hoc etiamhoc etiam on the margin⌉ promittere etiam non dubito habituram in eo Reverendissimam Dominationem Vestram canonicum, cui prae ceteris favisse et opem sua auctoritate tulisse numquam poenitebit. Rediturus est ⌊Wladislaviam⌋ petendae possessionis ergo, cum ad has meas litteras Reverendissima Dominatio Vestra responderit, ut prius hinc, quae sit eiusdem voluntas quidque apud se mea ista commendatio ponderis habuerit on the margin⌈quidque apud se mea ista commendatio ponderis habueritquidque apud se mea ista commendatio ponderis habuerit on the margin⌉, exactius ambo cognoscamus. ⌊Eum⌋ igitur ut tum omnibus modis adiutum velit, iterum atque iterum impense rogo.
Dominus Iesus incolumem florentemque perpetuo servet Reverendissimam Dominationem Vestram. Cui me, ⌊nepotis⌋que mei negotium istud et honestum, et aequum studiosissime et intime commendo.
Postscript:
AAWO, AB, D.70, f. 391r
Reverendissime et Observandissime mi Domine.
Ut in iis, quae pro ⌊nepote⌋ meo scripsi, Dominatio Vestra Reverendissima se exorabilem et benignam mihi exhibere velit, quantum possum, oro diligentius, ubi vicissim necessitudine iunctus ms. iunctis(!)
⌈iunctusiunctus ms. iunctis(!)
⌉ Dominationi Vestrae Reverendisimae ex usu et re esse potero, propensissimum me offero et ad quaevis alia officia et superinscribed⌈officia etofficia et superinscribed⌉ obsequia quaecumque scivero grata Dominationi Vestrae Reverendissimae futura.
Cui me iterum atque iterum cum ⌊nepote⌋ meo commendo etc.
Causa domus, quam ab affini meo, ⌊Georgio Schultz superinscribed⌈Georgio SchultzGeorgio Schultz superinscribed⌉⌋, Reverendissima Dominatio Vestra ⌊Thoroniae⌋ emit, mihi videtur aequissimam, ita ut mirari satis nequeam, quod in ea emptione ⌊magistratus Thorunensis⌋ Reverendissimam Dominationem Vestram superinscribed in place of crossed-out eandem⌈eandem Reverendissimam Dominationem Vestram Reverendissimam Dominationem Vestram superinscribed in place of crossed-out eandem⌉ impedire conetur superinscribed in place of crossed-out conentur⌈conentur conetur conetur superinscribed in place of crossed-out conentur⌉, cum hoc iam apud illos receptum sit superinscribed⌈sitsit superinscribed⌉ et non semel huiusmodi venditiones admissae sint.
Quare persuadeat sibi Reverendissima Dominatio Vestra me superinscribed in place of crossed-out nos⌈nos me me superinscribed in place of crossed-out nos⌉ in illa causa ei non defuturum, sed omnem adhib stain⌈[] stain⌉eam adhibiturus sum diligentiam, ne hic contractus inter Reverendissimam Dominationem Vestram et affinem meum imped irritus fiat irritus, idque fortassis iam partim in superiori Graudentino ⌊harum terrarum conventu⌋ cuAAWO, AB, D.70, f. 385vrassem, si illi ob adversam valetudinem mihi interesse licuisset. Verum, cum sciam illam necdum ibi superinscribed⌈ibiibi superinscribed⌉ coram dominis ⌊harum terrarum consiliariis⌋ esse propositam, erit servata mihi est integra eius in futuro conventu mentionem faciendi et partes Reverendissimae Dominationis Vestrae et ⌊affinis⌋ mei defendendi, utque R nec ipsa sibi, nec affini meo desit Reverendissima Dominatio Vestra, plurimum rogo.
Cui cupio esse commendatissimus atque eandem felicissime cum omnium rerum successu valere opto.
[1] here abandoned first draft of the letter follows
| |
BCz, 1595, p. 636
BCz, 1595, p. 633
BCz, 1595, p. 634
BCz, 247, p. 418
BCz, 247, p. 415
BCz, 247, p. 416
AAWO, AB, D. 6, f. 132r
BCz, 1599, p. 782
BCz, 1599, p. 779
BCz, 1599, p. 780
UUB, H. 154, f. 149v
UUB, H. 154, f. 146r
UUB, H. 154, f. 146v
UUB, H. 154, f. 147v
UUB, H. 154, f. 148r
UUB, H. 154, f. 148v
BJ, AS, 65, p. 335
AAWO, AB, D.70, f. 386r
AAWO, AB, D.70, f. 386v
AAWO, AB, D.70, f. 391r
AAWO, AB, D.70, f. 385r
AAWO, AB, D.70, f. 385v