BCz, 1599, p. 886

Reverendissimo in Christo Patri, Domino ac domino Iohanni Dei gratia episcopo Varmiensi in Heilsbergk, domino suo clementissimo

BCz, 1599, p. 883

Si scirem, Reverendissime Praesul, quonam argumento Vestra Reverenda Paternitas convenienda esset, eo nunc erga ipsam potissimum uterer. Iam et culpa mihi deprecanda est, quod neglegentius ac rarius ad Vestram Reverendam Paternitatem scripserim. Gratiae praeterea pro eximiis beneficiis agendae, nec non maximam humanitatem atque mansuetudinem animi summis laudibus mihi extollenda est. Non arbitrabor autem, quod Vestra Reverenda Paternitas paulo durius hoc meum diuturnum silentium interpretatura sit, aut ideo mihi gravius succensere. Testor bona conscientia, quod in nullam rem attentius cogito, ac magis quicquam exopto, quam ut propensissimam Vestrae Reverendae Paternitatis voluntatem retineam. Non enim minor est virtus quaerere, quam parta tueri. Quare, si quid in ea re peccatum sit, obnixe rogo, ut Vestra Reverenda Paternitas benigniter mihi ignoscat, omni sedulitate deinceps compensabitur. Magnas autem et ingentes gratias Vestrae Reverendae Paternitati habeo, quod tam diligenter ac cum gravitate cum magnifico parente meo egerit meque illi quam officiosissime commendaverit. Ac nisi ipse vidissem, audivissem ac legissem, numquam credidissem, quod cum tanto pondere verborum fuissem a Vestra Reverenda Paternitate commendatus. Maxime autem confido, quod Vestrae Reverendae Paternitatis adeo benignissima commendatio ac ipsum tempus omnem iniquam offensionem ac acerbitatem sit leniturum atque mitigaturum. Sin minus, Deo optimo hoc totum negotium committendum BCz, 1599, p. 884 committendum est, qui pro sua bonitate omnia in hidden by binding⌈[a in]a in hidden by binding⌉ felicissimum statum deriget. Nec verbis satis hidden by binding⌈[satis]satis hidden by binding⌉ exprimere possum Vestrae Reverendae Paternitatis summam facilitatem hidden by binding⌈[em]em hidden by binding⌉ animi. Nam quod in primo aspectu Vestra Reverenda Paternitas hidden by binding⌈[Paternitas]Paternitas hidden by binding⌉ blandissimo suo vultu me superinscribed⌈meme superinscribed⌉ arriserit, ac in animum hidden by binding⌈[imum]imum hidden by binding⌉ suum on the margin⌈suumsuum on the margin⌉ acceperit, non solum speciem singularis benig hidden by binding⌈[benig]benig hidden by binding⌉nitatis insigniter ostendebat, quam illam ipsam hidden by binding⌈[sam]sam hidden by binding⌉ prope inauditam naturae bonitatem ac humanita hidden by binding⌈[umanita]umanita hidden by binding⌉tem penitus aperuit. Q Equidem ea insigni hidden by binding⌈[signi]signi hidden by binding⌉ clementia cognita, ita in his meis afflictionibu hidden by binding⌈[nibu]nibu hidden by binding⌉s recreatus sum, ut nihil magis solatius(!) quam me hidden by binding⌈[am me]am me hidden by binding⌉ putem. Nec tanta benevolentia apud me umquam hidden by binding⌈[umquam]umquam hidden by binding⌉ moritura est, sed, quousque vixero, pleno ore Vestram Reverendam Paternitatem hidden by binding⌈[Vestram Reverendam Paternitatem]Vestram Reverendam Paternitatem hidden by binding⌉ praedicare meminero. Maxima enim est hidden by binding⌈[t]t hidden by binding⌉ virtus principis nosse suos.

Nova, quae hidden by binding⌈[ae]ae hidden by binding⌉ hic passim sparguntur, Vestrae Reverendae Paternitati incognita esse non hidden by binding⌈[on]on hidden by binding⌉ dubito. Caesar ubique fere ubique in Saxonia vic hidden by binding⌈[vic]vic hidden by binding⌉toriam obtinet atque felicissimos successus habet hidden by binding⌈[abet]abet hidden by binding⌉. Utinam autem ea victoria ad gloriam Dei hidden by binding⌈[ei]ei hidden by binding⌉atque salutem rei publicae Christianae cedat. Nunc hidden by binding⌈[unc]unc hidden by binding⌉ miseris Pruthenis nescio quo fato invisum hidden by binding⌈[um]um hidden by binding⌉ bellum atque exitium minari dicitur. Deus hidden by binding⌈[us]us hidden by binding⌉ ad meliora, laudabiliora atque necessariora utinam hidden by binding⌈[utinam]utinam hidden by binding⌉ animum eius vertat atque inclinet. Alias nihil periculi a tanto potentissimo ac feli hidden by binding⌈[li]li hidden by binding⌉cissimo imperatore metuendum esset. Nos omnipotentem Deum ardentissimis hidden by binding⌈[is]is hidden by binding⌉ votis orabimus, ut nobis pacem concedat hidden by binding⌈[t]t hidden by binding⌉ omneque malum longe depellat. Landgrabius hidden by binding⌈[abius]abius hidden by binding⌉, qui hactenus gloria belli floruit, eam hidden by binding⌈[m]m hidden by binding⌉ turpiter amisit atque nunc caesari supplex hidden by binding⌈[x]x hidden by binding⌉ est factus. Clementissimum principem Saxoniae captum in Hispaniam iturum BCz, 1599, p. 885 esse quidam autumant. Cetera brevi Vestra Reverenda Paternitas tum ex parente meo, tum ex aliorum relatu copiosius omnia cognoscet.

Quod reliquum est, Vestram Reverendam Paternitatem longissime valere cupio ac Deum continue continue meis precibus oro, ut Vestram Reverendam Paternitatem tum ad suam gloriam propagandam, tum ad utilitatem proflictae iam patriae diutissime incolumem conservare dignaretur. Me vero in Vestrae Reverendae Paternitatis gratiam quam officiosissime commendo, dedo ac trado.

Datae ex castro Sthumensi ann 2 Iulii anno 1547.

Vestrae Reverendae Paternitatis deditissimus Christophorus a Czeme

BK, 230, p. 232

Reverendissimo in Christo Patri Domino ac domino Iohanni Dei gratia episcopo Varmiensi in Heilsbergk, domino suo clementissimo

BK, 230, p. 229

Salutem.

Quanta cum laetitia atque magna voluptate proximas Vestrae Reverendissimae Paternitatis litteras acceperim, vix verbis exprimere possum. Praeterquam enim inauditam illam atque prope divinam mansuetudinem, atque facilitatem animi satis abunde erga me infimum declararunt. Tum vero, quod propria manu erant scriptae, fuerunt mihi gratissimae. Utinam ea, quae ex divino quodam motu bonitateque naturae in me hactenus libere fluxerint, indies latius pro propagentur fusiusque diffundantur. Non sic honos virtutis nec accessio bonorum omnisque felicitatis incrementum me oblectabit, atque optimi principis propensa voluntas. Nihil enim testante Xenophonte differt princeps bonus a patre bono. Quare summo studio incumbam totisque viribus elaborabo, ut non solum ea bonitas Vestrae Reverendissimae Paternitatis naturae erga me locupletius augeatur, sed ut omni copia redundet. Porro, ut Vestra Reverendissima Patrenitas in iisdem litteris perhumaniter a me exigit, ut cum magnifico parente meo agerem, ne ante conventum Graudentinum se aliquando conferat, diligentissime hoc iniunctum officium exsecutus sum atque studiosissime eius magnificentiam oravi, ut aliquantulum discessum suum differret, fore enim, ut BK, 230, p. 230 omnia facilius expedirentur, si sua praesentia adesset. Verum nec honestissimis Vestrae Reverendissimae Paternitatis monitis cessit nec petitioni meae locum dedit atque hinc 21 Septembris abiit. Utinam feliciter atque cum laude hanc legationem obeat bonisque tandem avibus ad nos revertatur. Ceterum, Reverendissime Praesul, quod et prioribus meis litteris precatus sum, ut pater Domini Nostri Ihesu Christi cum Spiritu Sancto suo in omni vestro congressu adesse velit, idem nunc hisce litteris exopto, ut consilia vestra gubernet omnesque conatus atque labores ita regat, ut felicem exitum sortiantur. Haec Reverendissime Domine antequam Vestram Reverendissimam Paternitatem convenirem praemittere volui, ut perpetua mea erga Vestram Reverendissimam Paternitatem observantia constaret meque addictissimum Vestrae Reverendissimae Paternitati esse cognosceret. Christus conservat Vestram Reverendissimam Paternitatem longissime incolumem.

Datae ex Sthum, 26 Septembris Anno salutis nostrae 1547.

Vestrae Reverendissimae Patrenitatis deditissimus Christophorus a Czeme

AAWO, AB, D. 70, f. 321v

Christophero Czem

Salutem on the margin⌈SalutemSalutem on the margin⌉.

Condolenter ex litteris tuis intelleximus casum magnifici domini palatini Marienburgensis, parentis tui et amici nostri carissimi on the margin⌈et superinscribed⌈etet superinscribed⌉ amici nostri carissimiet amici nostri carissimi on the margin⌉, intelleximus, quod superinscribed⌈dd superinscribed⌉ in itinere huc ad nos ex legatione rediens revertens Posnaniae correptus dolore superinscribed in place of crossed-out morbo⌈morbo dolore dolore superinscribed in place of crossed-out morbo⌉ in altero pede correptus sit dolor pedis eum corripuerit.

Instat nunc conventus h n(oste)r harum terrarum, qui praeter spem nostram in Vormdit edictus est superinscribed in place of crossed-out celebrari debet⌈celebrari debet edictus est edictus est superinscribed in place of crossed-out celebrari debet⌉, huic ne interesse possit, fortassis eo morbo impedietur. Meliora tamen nobis de p valetudine eius promittimus, quam ut superinscribed⌈utut superinscribed⌉ Deus illi integram largiatur, quo hic nobiscum hic rebus hidden by binding⌈[us]us hidden by binding⌉ patriae consulat, ex animo precamur. Teque admonemus, ut diligenter apud eundem superinscribed⌈eundemeundem superinscribed⌉ magnificum dominum palatinum, parentem tuum, instes, ne se ex hoc conventu quo, quominus consiliis nostris intersit, subtrahat, sed quod ad p quod eum non gravate facturum speramus, si illi persuaseris negotia ardua q, de quibus per dominosi written over ⌈ii written over ⌉ consiliariosi written over ⌈ii written over ⌉ consulere debent, eius praesentiam requirere nec ea carere posse.

Ad superiores tuas litteras sexta huius tibi respondimus. Quod si serius ad te perlatae written over um⌈umaeae written over um⌉ fuerint, cogitabis hoc negligentia subditorum patris tui in villis superinscribed⌈villisvillis superinscribed⌉ Baisen et Lumpe commorantium ms. bus(!) ⌈umum ms. bus(!) ⌉ accidisse, qui litteras nostras ad tuos scriptas suscipere nolunt, sed contemptim written over unt⌈untimim written over unt⌉ eas burgrabio nostro in Vormdit remittunt, de quas re in litteris re in litteris ad matrem tuam mentionem fecimus. Tu itidem cura, ne hanc inoboedientiam impune ferant.

Bene vale.

Dat(ae) or Dat(um)⌈Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um)⌉ ex arce nostra Heilsberg, X Novembris 1547.

BCz, 1599, p. 970

Reverendissimo in Christo Patri, domino ac domino Ioanni Dei gratia episcopo Varmiensi in Heilsbergk, domino suo clementissimo

BCz, 1599, p. 967

Salutem.

Nulla cogitatione assequi possum nec verbis satis idoneis exprimere, quantam incredibilem laetitiam atque voluptatem ex proximis Vestrae Reverendissimae Paternitatis litteris acceperim, nam non solum abundantiam erga me amoris declararunt, quam ingentem consolationem attulerunt. Etenim quid solatius esse potest in omnibus aerumnis, quam a praecipuis plurimum diligi ac omni benevolentia ab eis prosequi.

Nulla certe tanta esse potest calamitas, quae non magnorum hominum favore diminuatur. Ideo, quod Vestra Reverendissima Paternitas me plane indignum in hac mea fragilitate atque odio parentum in suam tutelam atque patrocinium clementer acceperit, ingentes habeo gratias nec intermittam, quin non ea benevolentia, quae sola ex bonitate naturae in me propagare coepit, indies augeatur atque omni meo debito officio confirmetur. Praeterea consolationem, quam Vestra Reverendissima Paternitas insuper addidit, magnopere me confirmavit ac ut omnem maerorem animi penitus abiciam written over ...⌈... illegible⌈...... illegible⌉mm written over ...⌉, submonuit. Quis enim non videt, quod in hac corrupta rerum natura nihil perfecti atque firmi sit conditum ac unicuique dederit vitium natura creato. Sum{m}us enim ea lege ita nati ac propter lapsum priorum parentum sic formati, ut omni vitio prorsus non careamus. Non enim ipse rerum omnium BCz, 1599, p. 968 Creator atque Opifex voluit nos prorsus absolu hidden by binding⌈[u]u hidden by binding⌉tos esse aut sine crimine nasci, sed multis milia incommoda vitae dedit, ut nemo est hidden by binding⌈[est]est hidden by binding⌉, qui se ex omni parte beatum esse dicat hidden by binding⌈[t]t hidden by binding⌉.

Quare eam condicionem communem condicio hidden by binding⌈[cio]cio hidden by binding⌉nem generis humani modeste perferamus hidden by binding⌈[us]us hidden by binding⌉ nec nobis in eo praecipue dolendum pute hidden by binding⌈[e]e hidden by binding⌉mus, quod accidit universis. Necque vero hidden by binding⌈[ro]ro hidden by binding⌉ illa imensa bonitas Dei oblectatur in excelsis atque sublimi<bu>s rebus, sed abomina<bi>le est coram Ipso, quicquid in terris est sublime hidden by binding⌈[me]me hidden by binding⌉. Denique non considerat staturam alicuius proceri corporis, ut Psalmista egregie atque divine testatur: “Non in fortitudine equi voluntatem habebit Dominus neque in tibiis hidden by binding⌈[s]s hidden by binding⌉ viri beneplacitum erit ei. Beneplacitum est hidden by binding⌈[est]est hidden by binding⌉ Domino super timentes eum et in eis, qui hidden by binding⌈[ui]ui hidden by binding⌉ sperant, super misericordia eius”. Qua vero divina atque dulcissima voce ita me oblector atque in hac mea fragilitate hidden by binding⌈[te]te hidden by binding⌉ me confirmo, ut nulli (staturam quamvis hidden by binding⌈[mvis]mvis hidden by binding⌉ gigantis referenti) caedam neque com[...] hidden by binding⌈[...][...] hidden by binding⌉tandum putem. Habeamus tantum fidu hidden by binding⌈[du]du hidden by binding⌉ciam erga Ipsum superinscribed⌈IpsumIpsum superinscribed⌉ ac nos nostrasque actiones [...] hidden by binding⌈[...][...] hidden by binding⌉ Ei on the margin⌈EiEi on the margin⌉ commendemus et Ipse faciet, quod volue hidden by binding⌈[ue]ue hidden by binding⌉rit.

Haec brevibus ad Vestrae Reverendissimae Paternitatis suavissimas hidden by binding⌈[mas]mas hidden by binding⌉ litteras respondere volui, non ut superinscribed⌈utut superinscribed⌉ iisdem satis hidden by binding⌈[s]s hidden by binding⌉ facere ac rem tam arduam tractare velim hidden by binding⌈[elim]elim hidden by binding⌉, BCz, 1599, p. 969 sed ut in hac mea imbecillitate bene affectum esse atque in Deum solum sperantem Vestra Reverendissima Paternitas intelligeret. Sperantem enim d in Domino misericordia circumdabit.

Libentissime respondiss...em illegible⌈[... illegible⌈...... illegible⌉em overwritten⌈emem overwritten⌉]...em illegible⌉ Vestrae Reverendissimae Paternitati carmine, si is mihi esset divinus afflatus atque impetus, quo Vestra Reverendissima Paternitas calescit atque egregie eo praedita est. Non enim omnia possimus omnes, neque ad quaevis simus idonei atque habiles.

Obnixe rogo, ut Vestra Reverendissima Paternitas ea moderatione animi, qua est s insigniter praedita, hanc meam inexcultam atque ieiunam prosam oratiunculam benigniter suscipere dignetur. Posthac, quodsi non meliora, attamen frequentius faciam.

Cupio Vestram Reverendissimam Paternitatem Nestoreos usque in annos felicissime vivere ac me in gratiam Vestrae Reverendissime Paternitatis commendatum esse.

Datae ex castro Sthumensi, 24 Novembris anno 1547.

Vestrae Reverendissimae Paternitati deditissimus Christophorus a Czeme