» Korpus Tekstów i Korespondencji Jana Dantyszka
Copyright © Pracownia Edytorstwa Źródeł i Humanistyki Cyfrowej AL UW

Wszelkie prawa zastrzeżone. Zabrania się kopiowania, redystrybucji, publikowania, rozpowszechniania, udostępniania czy wykorzystywania w inny sposób całości lub części danych zawartych na stronie Pracowni bez pisemnej zgody właściciela praw.

List #2457

[Ioannes DANTISCUS] do [Samuel MACIEJOWSKI]
[Heilsberg (Lidzbark Warmiński)], 1541-07-15

Regest polski:

Dantyszek wyraża radość z nominowania Samuela Maciejowskiego na biskupstwo płockie pomimo niechęci nieprzyjaciół. Obszerniejszy list w tej i innych sprawach prześle przez Jana Holstena, który wiezie 50 florenów od torunian i 10 od wojewody pomorskiego [Jana Konopackiego].

Dantyszek załącza do listu opis przebiegu swojego konfliktu z pewnymi mieszkańcami Królewca. Prosi Maciejowskiego o zadbanie, by mógł bez przeszkód korzystać ze swobody jurysdykcji kościelnej oraz praw i regaliów, nadanych jemu i jego poprzednikom przez papieży i władców świeckich. Dantyszek uważa, że skoro książę [Albrecht] zezwala (a może nawet rozkazuje) swoim poddanym naruszać te prawa, to i on sam powinien móc czynić podobnie, a jego poddani, nie zawsze sprawiedliwie traktowani przez księcia i jego sędziów, powinni mieć prawo do apelacji u króla lub jakiejś innej procedury odwoławczej. Wolałby jednak, by tak jak dotychczas, król nie był nękany tego rodzaju sprawami.

Dantyszek poleca opiece Maciejowskiego sprawy doręczyciela tego listu, syna (huius adolescentis) sędziego ziemskiego chełmińskiego [tj. jednego z synów Jerzego Plemięckiego, zapewne Jana lub Bartłomieja].

Przybyły właśnie Mikołaj Płotowski napotkał nowe trudności w objęciu części majątku proskrybowanego Alexandra [Scultetiego]. Z rozkazu króla [Zygmunta I] brat proskrybowanego [Ignatius Sculteti] ma dowieść, że ta część nie przynależy Aleksandrowi, ale jemu i jego matce. Nie stawił się jednak w żadnym z trzech terminów wyznaczonych na to przez podskarbiego malborskiego [Stanisława Kostkę]. Dantyszek prosi adresata, by za jego przyczyną sprawa została bez dalszych wybiegów i zwłoki załatwiona na korzyść Płotowskiego.

Załącznik:

Dantyszek objaśnia szczegółowo przebieg konfliktu pomiędzy poddanym księcia pruskiego Albrechta, Bartholomeusem Vogtem i jego (niewymienionymi z imienia) towarzyszami, a poddanymi królewskimi z miasta Elbląga o spadek po Georgu Langerbeinie. Na mocy wyroku, wydanego przez Dantyszka 27 czerwca [1541] w Braniewie, strony miały przedstawić swoje prawa do spadku przed radą i sądem miasta Reszla. Bartholomeus Vogt wraz ze swoimi towarzyszami odmówił uczynienia tego i wbrew wyrokowi Dantyszka zażądał oddania mu całości schedy. Elblążanie Lucas Helm i Sebald Wartenberg natomiast stawili się przed sądem reszelskim i dowiedli swoich praw z tytułu pokrewieństwa ze zmarłym. Na ich wniosek sąd reszelski nałożył areszt na Vogta do czasu spodziewanego przybycia do Reszla tamtejszego starosty [Georga von Höfen], w celu uniemożliwienia aresztowanemu opuszczenia miasta bez zadośćuczynienia za bezprawnie zawłaszczony wcześniej spadek.

Tegoż dnia Vogt złożył oświadczenie przed burmistrzem, że dotrzymał ustanowionego przez Dantyszka terminu rozprawy, nie wspomniał jednak o nałożonym na siebie areszcie i potajemnie wymknął się z miasta. O całym przebiegu sprawy rada miasta Reszla powiadomiła drugą stronę na piśmie.

Dantyszek zwraca uwagę, że Vogt został proskrybowany w Elblągu oraz usunięty z rady miasta Królewca, zaś jego deklaracja, jakoby odwołał się w przepisowym terminie jednego roku od wcześniejszego wyroku Dantyszka w tej samej sprawie [wydanego 26 stycznia 1540, CIDTC, IDT 593], nie jest zgodna z prawdą. Wprawdzie jeden z jego towarzyszy odwołał się wówczas do Rady Pruskiej, nie była ona jednak właściwym adresatem apelacji, ponieważ Dantyszek nie podlega jej jurysdykcji. Dlatego też Dantyszek zwraca się do Maciejowskiego z prośbą o interwencję na wypadek, gdyby Bartholomeus Vogt zdecydował się złożyć apelację do króla. Podkreśla, że apelacja taka byłaby złożona po terminie.

Prosi także Maciejowskiego, aby powiadomił króla, że Georg Langerbein, jako urodzony w Reszlu duchowny, przejąwszy po śmierci siostry jej tamtejszy majątek w pieniądzach, złocie i srebrze, zbiegł do Królewca, gdzie zmarł jako apostata. Mówi się, że ponad czterysta grzywien z jego schedy trafiło w ręce księcia Albrechta, o co Vogt nie ośmielił się upomnieć. Część tego spadku należy się Dantyszkowi z tytułu apostazji kapłana będącego pod jego jurysdykcją. Dantyszek prosi Maciejowskiego o uzyskanie u króla, by ten zechciał zachować go przy tym, co należy mu się zgodnie z prawem, oraz o spowodowanie wystosowania w tej sprawie listu królewskiego do księcia Albrechta.




Rękopiśmienne podstawy źródłowe:
1kopia kancelaryjna język: łacina, ręką pisarza, BCz, 245, s. 266 (b.p.)
2brulion język: łacina, autograf, BCz, 245, s. 261-262, 271 (t.p.)

Pomocnicze podstawy źródłowe:
1regest język: polski, XX w., B. PAU-PAN, 8249 (TK 11), k. 347

 

Tekst + aparat krytyczny + komentarzZwykły tekstTekst + komentarzTekst + aparat krytyczny

 

BCz, 245, p. 266

Reverendissime mi Domine.

Exprimere nequeo, quanta laetitia gestiam, quod serenissima maiestas regia, invitis illis, qui benemeritos odio prosequuntur, Dominationem Vestram Reverendissimam episcopatu Plocensi auxerit. De quo paulo post cum Ioanne Holsten, qui feret quinquaginta florenos penes hidden by binding[nes]nes hidden by binding(?) XXX grossos a Thoronensibus et a magnifico domino palatino Pomera hidden by binding[a]a hidden by bindingniae florenos X, copiosius, tum de iis, tum etiam de rebus aliis hidden by binding[iis]iis hidden by binding plurimis scripturus.

In praesenti mitto negotium cum illis hidden by binding[is]is hidden by binding de Monte Regio quomodo transactum sit, ne quid per illos, qui hidden by binding[ui]ui hidden by binding, quemadmodum pater eorum, in veritate non stant, mendacium hidden by binding[um]um hidden by binding confictum adferatur. Non deesse mihi velit Dominatio Vestra Reverendissima, ut iure meo et ecclesiasticae iurisdictionis libertate, praeterea hidden by binding[ea]ea hidden by binding et regalibus a pontificibus et imperatoribus Romanis praedecessoribus meis et mihi datis, sine istorum impiorum rabu hidden by binding[u]u hidden by bindinglarum impedimento frui possum. Quod si iis superinscribed in place of crossed-out quisquis iis iis superinscribed in place of crossed-out quis uti permittitur hidden by binding[r]r hidden by binding ill(ustrissimus) or ill(ustris)ill(ustrissimus)ill(ustrissimus) or ill(ustris) dominus dux vicinus meus, qui per suos subditos et nescio hidden by binding[o]o hidden by binding, si eo non iubente, mea regalia impugnare sinit, idem, quod hidden by binding[uod]uod hidden by binding et mihi concedatur.

Sin vero, sit liber(um) similiter subditis meis paper damaged[eis]eis paper damaged, qui plerumque multis afficiuntur iniuriis a domino duce hidden by binding[e]e hidden by binding et iudiciis eius non semper aequis, ad serenissimam maiestatem regiam appellare paper damaged[are]are paper damaged vel quavis etiam de re conqueri. Satius tamen esset, ut quem paper damaged[em]em paper damagedadmodum hactenus serenissima maiestas regia et aula ab huiusmodi molestiis fuit libera, sic aequae maneret deinceps paper damaged[s]s paper damaged. Sed de iis et aliis paulo post fusius.

Quod reliquum est, me fraterno Reverendissimae Dominationis Vestrae amori et negotia huius adolescentis domini iudicis terrestris districtus Culmensis sibi paper damaged[bi]bi paper damaged plurimum commendo etc.

Postscript:

Hac hora noster Nicolaus Plotowski appulit. Cui in assequen hidden by binding[en]en hidden by bindingda parte hereditatis, quae ad Alexandrum proscriptum pertinet, mandato regio nova est intrusa difficultas, quod frater proscripti hidden by binding[pti]pti hidden by binding probatione docere debeat eam partem non ad proscriptum, sed ad se hidden by binding[e]e hidden by binding et matrem devolvi. Qua in probatione in tribus terminis a generoso domino thesaurario Mariemburgensi institutis, quemadmodum et serenissimae maiestati regiae scribit, defecit.

Rogo itaque, intercedat pro eo, ut iam plane donatione regia, exclusis iis technis et moris, et sine quavis appellatione partium hidden by binding[um]um hidden by binding fac paper damaged[fac]fac paper damagedile frui possit. Quod ille inclinata cervice et ego hidden by binding[ego]ego hidden by binding omnibus fraternis officiis promereri studebo sedulo. Etc.

Enclosure:

BCz, 245, p. 261

Reverendissime in Christo Pater et Domine paper damaged[omine]omine paper damaged, [...] paper damaged[...][...] paper damaged observande.

Salutem et fraternorum obsequiorum meorum commendationem paper damaged[bsequiorum meorum commendationem]bsequiorum meorum commendationem paper damaged.

Causam civium ex Monte Regio [...] paper damaged[...][...] paper damaged Elbingae proscripti et ex consulatu Monteregiano paper damaged[nteregiano]nteregiano paper damaged [...] paper damaged[...][...] paper damaged, quam on the marginquamquam on the margin cum illius complicibus suis iure agit on the marginiure agitiure agit on the margin contra quosdam subditos paper damaged[subditos]subditos paper damaged serenissimae maiestatis regiae Lucam Helm et Sebaldum Wartenberg paper damaged[Wartenberg]Wartenberg paper damaged [ci]ves Elbingenses on the marginci hidden by binding[ci]ci hidden by bindingves Elbingenses[ci]ves Elbingenses on the margin contra item quosdam mihi subiectos t... illegible...... illegible iure agit [...] paper damaged[...][...] paper damaged, ut novissime ex Braunsberg scripsi consulatui [...] paper damaged[...][...] paper damaged civitatis meae Ressel, inter partes tractandam [...] paper damaged[...][...] paper damaged cum illarum consensu concordiam certam componerent superinscribed in place of crossed-out tentarenttentarent certam componerent certam componerent superinscribed in place of crossed-out tentarent, aut si qu[...] paper damaged[...][...] paper damaged iuridice a partibus postularetur, pro officio suo [...] paper damaged[...][...] paper damaged.

Quo cum feria secunda post divi Ioannis Baptistae festum, prout paper damaged[rout]rout paper damaged a me institutum fuerat, convenissent s hidden by binding[s]s hidden by bindingubditi regii, cives Elbingenses paper damaged[enses]enses paper damaged, qui paper damaged[qui]qui paper damaged fide digna testimonia protulerunt se ad hereditatem paper damaged[tem]tem paper damaged, [de q]ua lis habetur, ad Reslenses on the marginde q hidden by binding[de q]de q hidden by bindingua lis habetur, ad Reslenses[de q]ua lis habetur, ad Reslenses on the margin relictam a sacerdote Georgio Langerbein de quo ius habetur superinscribedde quo ius habeturde quo ius habetur superinscribed proximiores se in gradu sanguinis esse exigentes a Bartolomeo Vogt et complicibus eius adscribedeiuseius adscribed, ut [co]ram consulatu [...]li et iudicio on the marginco hidden by binding[co]co hidden by bindingram consulatu [...] hidden by binding[...][...] hidden by bindingli et iudicio[co]ram consulatu [...]li et iudicio on the margin et sua etiam superinscribedetiametiam superinscribed producerent iura superinscribediuraiura superinscribed, quibus se ad eam hereditatem vicini(?) potiores arbitrantur written over rentrentnturntur written over rent, unde superinscribed in place of crossed-out quoquo unde unde superinscribed in place of crossed-out quo planum fieret, quis eorum ad eam hereditatem iustiorem haberet accessum.

Quod Bartolomeus cum suis facturum se prorsus negavit, sed sine quibusvis rationibus hereditatem sibi illam contra tenorem sententiae meae dari integram postulavit superinscribeddari integram postulavitdari integram postulavit superinscribed, in qua ... illegible...... illegible quidem sententia mea liquido superinscribedsententia mea liquidosententia mea liquido superinscribed expressum est, ut is, qui [p]er contendentes on the marginp text damaged[p]p text damageder contendentes[p]er contendentes on the margin in superinscribed in place of crossed-out sitsit in in superinscribed in place of crossed-out sit gradu sanguinis sit superinscribedsitsit superinscribed proximior hocque probatis testificationibus docuerit superinscribed in place of crossed-out testationibus probaverittestationibus probaverit testificationibus docuerit testificationibus docuerit superinscribed in place of crossed-out testationibus probaverit, prae reliquis remotioribus ad eam hereditatem admittatur admitti debeat.

Quocirca superinscribed in place of crossed-out UndeUnde Quocirca Quocirca superinscribed in place of crossed-out Unde cum subditi regii Elbingenses cum testimoniis suis ius suum, quod ad eam hereditatem habent, clare superinscribedclareclare superinscribed demonstrasse written over rurussesse written over runt, parte adversa nihil nihil praeter superinscribed in place of crossed-out aliud quamaliud quam praeter praeter superinscribed in place of crossed-out aliud quam amarulenta verba pro sui iuris declaratione proferente, rogarent requisiverunt a consulatu et iudicio, ut de iis, quae iam Bartolomeus cum suis ex ea hereditate contra omnem aequitatem percepissent, cum propinquitatem superinscribed in place of crossed-out proximitatemproximitatem propinquitatem propinquitatem superinscribed in place of crossed-out proximitatem suam, ut iuris est, non probassent, arrestaretur et eis superinscribed in place of crossed-out quoquo et eis et eis superinscribed in place of crossed-out quo de perceptis satisfaceret. Hocque ad eum modum iuridice a consulatu et iudicio factum est paper damaged[t]t paper damaged a quo se arrestatus written over iiusus written over ique adscribedqueque adscribed sunt(?) fuit Bartolomeus cum suis, ut erat paper damaged[rat]rat paper damaged integro die, quo capitaneus meus Reslensis applicare debuit paper damaged[it]it paper damaged [a]tque applicuit [...] [c]ausae amissione on the margina text damaged[a]a text damagedtque applicuit [...] paper damaged[...][...] paper damaged c text damaged[c]c text damagedausae amissione[a]tque applicuit [...] [c]ausae amissione on the margin civitatem non egrederentur, quo superinscribed in place of crossed-out donecdonec quo quo superinscribed in place of crossed-out donec parti conquerenti satisfactum sit paper damaged[sfactum sit superinscribed in place of crossed-out eetum sittum sit superinscribed in place of crossed-out e]sfactum sit paper damagedret.

Eo die nondum peracto Bartolomeus praeconsulem S[...] paper damaged[...][...] paper damaged acc paper damaged[acc]acc paper damagedcessit et protestatus est se servasse a me constitutum paper damaged[itutum]itutum paper damaged comparitionis terminum, de arresto vero nullam fecit men paper damaged[men]men paper damagedtionem et sic clandestine pedes civitatem egressus paper damaged[us]us paper damaged [...] paper damaged[...][...] paper damaged, postea currus subsecutus est, se ex arresto, sub amis paper damaged[ub amis]ub amis paper damagedsione causae facto, subduxit. Omnia quidem acta paper damaged[cta]cta paper damaged Ea paper damaged[Ea]Ea paper damaged omnia, ut acta sunt consulatus Reslensis parti peten[ti] superinscribedpetenti paper damaged[ti]ti paper damagedpeten[ti] superinscribed s[...] paper damaged[...][...] paper damaged scripta dedit.

Ex hac actione ... illegible...... illegible [...] paper damaged[...][...] paper damaged Bartolomeum cum suis ad hereditatem ... superinscribed... illegible...... illegible... superinscribed ... illegible...... illegible [...] paper damaged[...][...] paper damaged clareque comprobarverunt on the margin in place of crossed-out cum cumclareque adscribedqueque adscribed comproba{r}veruntclareque comprobarverunt on the margin in place of crossed-out cum nullam habere iuris superinscribedhabere iurishabere iuris superinscribed propinquitatem, quam superinscribed in place of crossed-out quemadmodumquemadmodumquamquam superinscribed in place of crossed-out quemadmodum [...] paper damaged[...][...] paper damaged Qui eam litteris et testibus ... illegible...... illegible firmarunt [...] paper damaged[...][...] paper damaged BCz, 245, p. 262 [...] paper damaged[...][...] paper damagedprae paper damaged[prae]prae paper damagedterea quod Bartolomeum cum suis a causa [...] paper damaged[...][...] paper damaged decidisse declarat, quod ausus fuerit ex arresto hidden by binding[resto]resto hidden by binding [...] paper damaged[...][...] paper damaged sub causae amissione facto profugerit illamque penitus hidden by binding[tus]tus hidden by binding d paper damaged[d]d paper damagedeseruerit.

Proinde impense oro, si iterum quere hidden by binding[e]e hidden by bindinglis suis iniquis impostor ille non abs re ex Elbingo per serenissimam maiestatem regiam proscriptus et in Monte Regio ex consulatu eiectus serenissimam maiestatem regiam molestare destinaverit, ut, quomodo res acta sit, Dominatio Vestra Reverendissima referat inquietique hominis improbitatem compescat et, quemadmodum meruit, absolvat.

Quod vero impudens nugator Bartolomeus se dicit a sententia mea appellasse, hoc per illum factum non est, quandoquidem alium, cui prius co paper damaged[o]o paper damagedram me alius quispiam ex illius complicibus aderat. Cum sententia mea promulgaretur et is quidem ad dominos consiliarios harum terrarum appellavit, quibus ego vigore regalium meorum et ex vi pactorum ... illegible...... illegible praedecessoribus meis habitorum concessorum cum libera mea iurisdictione submissus non sum, verum intra decursum unius anni iuxta constitutionum nostrarum continentiam appellationem non est prosecutus, et sic iterum causa haec cassa et deserta mansit.

Ceterum superinscribed in place of crossed-out ...... illegible...... illegible Ceterum Ceterum superinscribed in place of crossed-out ... serenissimae maiestatis regiae in ea appellatione paper damaged[e]e paper damaged ne verbo quidem meminit. Quae si etiam ad eius maiestatem extensa fuisset in next line in place of crossed-out permissa(?) permissa superinscribed in place of crossed-out facta(?) essetfacta(?) esset permissa(?) permissa superinscribed in place of crossed-out facta(?) esset extensa fuisset extensa fuisset in next line in place of crossed-out permissa(?) supra superinscribed in place of crossed-out intraintra supra supra superinscribed in place of crossed-out intra annum executionem non habens sine prosecutione on the marginexecutionem non habens sine prosecutione superinscribed sine prosecutione sine prosecutione superinscribedexecutionem non habens sine prosecutione on the margin iampridem expirasset, facta paper damaged[a]a paper damaged enim fuit XXVI Ianuarii anni MDXL. Hinc est paper damaged[t]t paper damaged, quod Marsia ille potius, quam Bartolomeus cum suis adhaeren hidden by binding[ren]ren hidden by bindingtibus nihil in hac causa legitime agere aut praetendere possit, a qua iam toties decidit, etsi sententia hidden by binding[tia]tia hidden by binding mea sub incudem revocari deberet, in qua expressum hidden by binding[um]um hidden by binding est, quod proximior in sanguinis superinscribed in place of crossed-out agnitusagnitus in sanguinis in sanguinis superinscribed in place of crossed-out agnitus gradu ad hereditatem hidden by binding[em]em hidden by binding relictam admitti debeat, cum id omnia iura praecipue hidden by binding[ue]ue hidden by binding retractari a iurisperitis nequaquam possit.

Est porro aliud, quod me contra hunc amarulentum rabulam tueba hidden by binding[a]a hidden by bindingtur, deduci superinscribed in place of crossed-out quodquod deduci deduci superinscribed in place of crossed-out quod idipsum in notitiam serenissimae maiestatis regiae peto. Sacer hidden by binding[r]r hidden by bindingdos ille apud Reslenses meos natus, cum percepisset hidden by binding[et]et hidden by binding post sororis suae mortem apud Reslenses meos, ubi hidden by binding[i]i hidden by binding et ille natus erat, quicquid in pecuniis auro et argen hidden by binding[en]en hidden by bindingto relictum fuit, profugit ad Montem Regium factusque hidden by binding[usque]usque hidden by binding apostata ms. apostota(!) apostataapostata ms. apostota(!) , intestatus e vivis cessit. Unde superinscribed in place of crossed-out Post eius mortemPost eius mortem Unde Unde superinscribed in place of crossed-out Post eius mortem [...] paper damaged[...][...] paper damaged dominus dux vicinus meus, ut ferunt, supra quadringentas paper damaged[tas]tas paper damaged marcas nostrates accepit, Bartolomeo non audente re paper damaged[re]re paper damagedluctari. De fundis autem et censibus, quos sacerdos hidden by binding[os]os hidden by binding ille apostata et intestatus in civitate mea Ressel paper damaged[sel]sel paper damaged reliquit, iam se audet intromittere non docens, ut paper damaged[t]t paper damaged subditi regii Elbingenses fecerunt, propinquitatem paper damaged[em]em paper damaged se ad eam hereditatem habere putat. Cumque in eo sententiam meam contemnat, rogo Dominationem Vestram Reverendissimam mihi a serenissima maiestate hidden by binding[e]e hidden by binding reg paper damaged[reg]reg paper damagedia obtinere velit, ut mihi superinscribedmihimihi superinscribed iure meo, quod ab apostat[a] ms. apostota(!) apostata hidden by binding[a]a hidden by bindingapostat[a] ms. apostota(!) et in paper damaged[et in]et in paper damagedtestato sacerdote ad me devolutum est, uti liceat hidden by binding[t]t hidden by binding [...] paper damaged[...][...] paper damaged ad ill(ustrissimum) or ill(ustrem)ill(ustrissimum)ill(ustrissimum) or ill(ustrem) dominum ducem litteras scribi committat, quarum BCz, 245, p. 271 vigore omne id, quod Bartolomeus paper damaged[tolomeus]tolomeus paper damaged [...] paper damaged[...][...] paper damaged illis ad me iure pertinentibus paper damaged[ntibus]ntibus paper damaged [...] paper damaged[...][...] paper damaged ab eo et ab superinscribedabab superinscribed eius complicibus possim, [...] paper damaged[...][...] paper damaged usurpavit, ne quid offensionis f[...] paper damaged[...][...] paper damaged relinquo. Cumque in eo nihil, quod con[...] paper damaged[...][...] paper damaged contra on the margincontracontra on the margin iurium nostrorum ecclesiasticorum sit consuetudinem, iterum paper damaged[em, iterum]em, iterum paper damaged atque iterum oro, mihi adesse et patrocinari apud serenissimam paper damaged[apud serenissimam]apud serenissimam paper damaged maiestatem regiam velit, ut hoc, quod legitime postulo, mihi paper damaged[ulo, mihi]ulo, mihi paper damaged concedatur. Qua in re ecclesiasticae nostrae libertati com paper damaged[tati com]tati com paper damagedmodabit et mihi plurimum gratificabitur Dominatio Vestra Reverendissima.

Cui paper damaged[Cui]Cui paper damaged omnia faustissima precor, utque adscribedqueque adscribed hanc longam scriptionem p[...] paper damaged[...][...] paper damaged se necessaria instructione boni consulat, precor ex paper damaged[ex]ex paper damaged animo.

Dat(ae) or Dat(um)Dat(ae)Dat(ae) or Dat(um) Heilsberg, XV Iulii MDXLI.