AAWO, AB, D. 8, f. 41v

Reverendisimo in Christo Patri et Domino, domino Ioanni Dei gratia episcopo Culmensi, fratri et amico carissimo ac plurimum honoran(do) or honoran(dissimo)⌈honoran(do)honoran(do) or honoran(dissimo)⌉

AAWO, AB, D. 8, f. 40r

Reverendissime in Christo Pater et Domine, frater et amice in Christo carissime et plurimum observan(de) or observan(dissime)⌈observan(de)observan(de) or observan(dissime)⌉.

Salutem et omnium rerum felices successus.

Quinta huius redditae mihi fuere litterae Reverendissimae Dominationis Vestrae per aurigam meum, habentes exempla legationis suae ad Gedanenses inclusa. Audiveram quidem de ea antea et non pridem. Non tamen ita severa est, ut mihi tunc relatum erat. Est enim congesta, meo iudicio, debitis rationibus et non usa est regia maiestas in ea saevitia, sed lenta severitate et admonitione.

Quid enim ego cum gentilibus meis ea in re egi, explanabunt litterae his inditae, quas ideo mitto, quo se tanto pronius in commisso negotio valeat Dominatio Vestra Reverendissima resolvere. Solebat olim senatus ille solemnes processiones et rogationes, vallatus satellitibus, albis baculis gestantibus, veluti in maiestate sequi, sequebantur patricii, deinde populus, depost plebeia turba parique solemnitate ad offertoria incedebant, Deo honorem debitum et parocho suum stipendium offerentes. Nunc vero is honor et maiestas pessum ivere et cuncta divina officia cum caeremoniis derisui et despectui habentur. Exinde finito sermone, mox primores fugiunt ecclesiam et, si casu nonnulli permaneant, levato sacramento Eucharistiae occulunt, ne videant Servatorem suum oculos, et proferunt talia nefanda verba, quae me exhorreo, quo cogitem, taceo, scribam. Proinde plurimum metuo, quod Deus, quem non venerantur nec observant, ne non eos vicissim prosperabit, sed flagellum severitatis suae ex alto in eos mittat et nos ob vicinium et tolerantiam etiam mulctabit. Ipse enim Deus meliora, rogo, praestare dignetur, quam sperandum sit, qui potens est.

Quae mihi per fratres nonnullos obiecta sunt, ex diuturnitate aliquantula callum firmarunt. Timebam, mihi tale quid eventurum, non enim ausus fui eum articulum litteris non inserere. Sed arbitratus, quod non sine causa factus esset, reminiscens ea, quae Tergevitz aliquando protulit Vestrae Reverendissimae Dominationi in aurem secretam etc. At cum in adversis rerum humanarum condiciones revolvo et recte penso, ac si singulas iniurias persequi statuerem, potius mihi quam iniuriatoribus meis nocerem, ferre itaque iniuriam aliquantulum AAWO, AB, D. 8, f. 40v possum, ignominiam autem infamiamque et denigrationem honoris nequaquam possim, nec velim. Praestolor igitur nuntium meum a maiestate regia, quae si non pertinenter ad schedam, quam litteris consiliariorum, uti proximis litteris meis Reverendissimae Dominationi Vestrae mentionem feci, inclusi, respondebit, arctabor tunc eo alium mittere nuntium rogareque regem, quo mihi documentum veritati praestet, quod sua maiestas, quia honestum peto, mihi insonti non denegabit, spero.

Ea propter et Vestrae Reverendissimae Dominationi, quod me solatur, et mihi pro sua possibilitate assistentiam non modo verbis, sed et re, et opere offert, illi ago gratias, quas possum maiores. Me vicissim Vestrae Reverendissimae Dominationi in cunctis adversitatibus suis et talem, et parem sibi non modo lingua, sed et brachio, ubi liceat, pugnantem exhibebo.

Male hoc tempore a saecularibus sumus habiti et visi, qui nos, si modo et magis valerent, non solum obloqui, decipere et fraudare pium putant, sed Deo, si etiam trucidarent nos, obsequium praestare posse arbitrantur.

Cum haec scriberem venit nuntius meus ex Wilna, adferens de et super litteris consiliariorum responsum, quod hoc inclusum exemplatum mitto, quod Vestra Reverendissima Dominatio illis, quibus hoc scire congruit, patefacere potest on the margin, in the hand of sender⌈quod Vestra Reverendissima Dominatio illis, quibus hoc scire congruit, patefacere potestquod Vestra Reverendissima Dominatio illis, quibus hoc scire congruit, patefacere potest on the margin, in the hand of sender⌉.

Super eo pro nunc nihil video, nisi in proximo conventu conferendum. Ego etiam in iterum mittendo nuntium, uti supra memoravi, quousque a domino Zcema super criminationibus meis obtineam responsum, quod hactenus non praestitit, prout alter etiam agit cum Reverendissima Dominatione Vestra, supersedebo.

Asserit nuntius meus, quod Mosci tres arces in Lithuania obsident, inter quas unam nominat Polotzka. In qualibet circumventione habent exercitum ultra XX milia. In hoc bello domini Lithuani aliud hactenus non egerunt, quam quod in se excitarunt crabrones. Dii bene vertant. Alia non habeo.

Me Vestrae Reverendissimae Dominationi commendo, ac ut me suo solito amore et favore proseAAWO, AB, D. 8, f. 41rquatur, et a saeculo in saeculum incolumis et felix stain⌈[ix]ix stain⌉ vivat, percupio.

Ex castro Heilsberg, 10 Februarii 1535.

Reverendissimae Dominationis Vestrae totus Mauritius episcopus Varmiensis subscripsit.