Letter #2940
Cornelis DE SCHEPPER to Ioannes DANTISCUSLondon, 1546-03-24
English register:
De Schepper apologises for using a soiled sheet of paper. He had no other paper on hand but did not want to lose the opportunity to write a letter. He summarises his previous letter, sent last winter from London. He was in England on a mission on the Emperor's [Charles V] behalf at the time, soliciting a peace treaty between the Kings of England [Henry VIII] and France [Francis I].
He reports that both Kings sent envoys to the Emperor in November [1545], but no settlement was reached and the war continues. De Schepper has been to London four times in connection with this matter but has achieved little. He complains of the season, not a good one for travel.
De Schepper asks for news. He has long had no letter from Dantiscus and fears for his health.
He reports that the affairs of the Emperor are not threatened. If peace is not achieved in Germany, the Emperor will prove that he is worthy of his office. Many apostates are trying to overthrow the existing order, but Luther, their leader, died recently. De Schepper wishes a similar fate upon all his followers. He fears that Poland will also not stay free of Lutheran influences for long. He expects the summer to be turbulent.
Contrary to earlier fears, the Council of Trent is debating successfully, but has yet to decide whether to deal with dogmatic or moral issues first.
Nothing has changed in De Schepper's private affairs. His wife [Elisabeth Donche], with whom he has a son [Cornelis jr.] and a daughter [Anne], is still alive. De Schepper's stepdaughter [Catharina Laurijn] already has two children. One of his stepsons [Matthias Laurijn], having recovered from wounds incurred during the battle of Kempekoel (in proelio Sittardiensi), accompanied imperial envoy Gerard Veltwijck to Constantinople. Veltwijck left him there ailing and there has been no further news of him. The other stepson is fine.
De Schepper extends greetings to Dantiscus from the imperial envoy in England, Francis van der Dilft.
| received Marienburg (Malbork), 1546-05-09 Manuscript sources:
Auxiliary sources:
Prints:
| ||||||||||||||
Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus
Reverendissimo et excellentissimo Praesuli et Domino, domino Ioanni Dantisco episcopo Varmiensi, Prussiae primati, et regiae maiestatis Poloniae consiliario etc., domino et patri ex animo honorandissimo et observandissimo
Dantzick
Zu Heylsberg
Reverendissime et excellentissime Praesul et Domine, domine et pater honorandissime atque ex animo observandissime.
Quia manum agnoscis eius, qui tibi ex animo fuit eritque filius, non excusabo huius chartae sorditiem, quia, cum nuntiarentur Gedanum ex Londino nonnuli ex concivibus tuis profecturi, alia ad manum non erat et aberant familiares mei, quibus haec cura delegata est, tantum nolo praetermittere, quin te ex animo salutem.
Scripsi superiore hieme ex hoc loco de rebus, quae tunc occurrebant. Summa argumenti fuit me huc missum, ut fieri, si posset, principem hunc et potentissimum Angliae, Franciae et Hyberniae regem ad pacem cum Francorum rege ineundam inducerem nomine caesareae maiestatis. Quae pro officio, quo fungitur, mallet has potentissimorum regum vires pro conservatione reipublicae servari, quam mutuo civilique bello atteri atque consumi, ob eamque rem missi fuere ab iisdem potentissimis regibus ad caesarem legati primae dignitatis et nominis mense Novembre praeterito, neque tamen quicquam vel de pace, vel indutiis successit inter eos, immo acrioribus animis bellum continuarunt. Iam quaternis vicibus hic adfui, si non cum simili, at non multum abhorrente argumento, ut est caesarea maiestas componendarum rerum reipublicae Christianae avidissima, neque tamen admodum promovi. Bellum, quod dolenter refero, paratur utrimque terra marique utrique parti luctuosum, reipublicae etiam calamitosum. Quid facias, cum vel scelera nostra vel fatale quiddam ad id impellant? Ego periculosissimis anni temporibus sub equinoctia et solstitium hibernum pelagus istud dimetiens magnis et laboribus, et periculis meis nihil aliud sum assecutus quam taedium, quod certe sublevatum fuisset, si fructus aliquid exin successisset. Feci tamen, quod iniunctum mihi meaque fuit in potestate atque in hoc statu res sunt.
De te subdubitare coepi, cum me negligentiae oblivionisque nec sine causa accusaris, quod non scripsissem, ne quominus idem feceris aliqua te valetudo adversa impedivisset. Qua sollicitudine ut me exim{i}as, si fieri potest, quantocius effice.
Res caesaris in vado sunt. Germania, fieri si potest, pacabitur, sin minus, ostendet caesar se suo muneri non defuisse. Qualia sint pessimorum hominum, quibus hodie summa in Germania permittitur libertas, consilia, tibi mihique ignota non sunt, nimirum ut omnem statum monarchiae, rerum publicarum, politiae evertant homines apostatae et ex monachis sceleratis et ineptis evadentes in opinionem per se poss[e] molem hanc gubernari, qui ne caulae quidem regendae sunt pares. Audio sub hos dies eorum antesignanum Lutherum solvisse iusta naturae. Utinam, qui eum sunt maledicentia improbitateque assecuti, interiissent omnes, sed adhuc talium hominum maior messis in herba est. Neque regnum quidem Poloniae, uti tempora et ingenia hominum video, ab hac labe diu manebit intactum, si modo non est infici coeptum, quod magis metuo. Iam in vere sumus, aestas nihil pacati minatur.
Concilium Tridenti ultra exspectationem quorundam succedit felicius. Quaestio est, dogmatane prius, an mores ecclesiasticorum reformandi sint. Utrimque magnum argumentum et praestaret utrumque fieri, quamquam mores vix reformari patientur ii, qui pessimis assueverunt, etiam si alioqui nomen habent bonorum et magnorum. Nos interim misell[i] laici ex vobis praesulibus dependentes, qui deberetis incumbere velis et remis, haec ut fiant, qua in parte ancoram spei nostrae fi{n}gemus? Quare orandus Deus est, ut vobis salutaria imperandi, nobis autem vobis salutaribusque vestris monitis obtemperandi mentem inspiret.
De re domestic[a] mea nihil dico neque accedit quicquam, neque decrescit Deo gratia, estque haec mediocritas mihi quovis augmento fortunae gratior, tantum mihi fructus peperit philosophia experientiaque. Itaque neque cuiquam invideo suam, et mea sum fortuna contentus. Uxor mea superest, quae mihi peperit filium et filiam. Eius filia ex priore marito iam bis peperit. Alter filiorum ex eodem marito, quo de querimoniam apud te egi, quod virtutibus illius fortuna in bello non responderit, sed quod in proelio Sittardiensi graviter vulneratus per mille tormenta, animum tamen confirmatum gerens liberatus fuit, mansit Constantinopoli ibidem aegrotus relictus ab orato[re] caesareo domino Gherardo Veltwyck, viro doctissimo et in age[n]dis rebus summae spei. Quid de eo successerit, nescio, sed av[eo] scire. Alteri ex privignis valetudo incolumis neque, uti spero, fortuna deerit. Habes in summa statum rerum mearum, qu[oad] a viro bono potest optari, nam neque obnoxius sum invidiae, et versor extra ambitionem et paupertatem.
Dominus Deus te cum fratribus sororibusque, et nepotibus, quibus omnibus cupio et apprecor felicia, diu conservet incolumem.
Londini in Anglia, die XXIIII-a mensis Martii anno Domini MDXLVI-o more Romano.
Eiusdem Reverendissimae Dominationis Vestrae humilis inservitor et filius Cornelius Scepperus
Postscript:
Magnificus dominus Franciscus Dylfus orator apud hanc regiam maiestatem caesareus et ex intimis fratrum et amic[or]um Reverendissimam Dominationem Vestram plurima salute impartitur eidemque se de meliore commendat nota.
Iterum vale.