» CORPUS of Ioannes Dantiscus' Texts & Correspondence
Copyright © Laboratory for Source Editing and Digital Humanities AL UW

All Rights Reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopy, recording or any other information storage and retrieval system, without prior permission in writing from the publisher.

Letter #609

Helius EOBANUS Hessus (KOCH) to Ioannes DANTISCUS
Nuremberg, 1531-04-04


Manuscript sources:
1fair copy in Latin, autograph, AAWO, AB, D. 3, f. 42-43
2register with excerpt in Latin, English, 20th-century, CBKUL, R.III, 31, No. 234

Early printed source materials:
1DANTISCUS 1764 p. 310-314 (in extenso)
2Epitaphia (In Funere Reverendiss(imi) D(omini) Mercurini a Gattinaria Aelius Eobanus Hessus) p. [1] unnumbered after A3v-Bv (in extenso, enclosure only)

Prints:
1HIPLER 1891 No. 3, p. 475-479 (in extenso; German register)
2DE VOCHT 1961 No. DE, 115, p. 70 (English register; excerpt)
3Españoles part II, No. 54, p. 220-224 (excerpt in Spanish translation)

 

Text & apparatus & commentaryPlain textText & commentaryText & apparatus

 

Salutem.

Non erat anxia et exquisita excusatione opus dilati in tempus responsi ad meas litteras, optime ac humanissime Dantisce et patrone mi! Omitto enim in epistola praesertim magnifica ista cognomina dignitatis tuae, quibus ut ornatus merito es ita haudquaquam te gaudere certo scio. Satis enim sciebam non modo multis, verum etiam magnis occupationum turbis obrui te magis quam teneri. Illo unice gavisus, quod et litterae tuae declarant et res ipsae testantur, veterem tuum in me amorem nulla ex parte factum, sic enim scribis, esse remissiorem, cuius amicitia si carerem, ambienda erat modis omnibus. Quis enim non talis tantique viri gaudeat vel potius non superbiat ac sese efferat consuetudine nedum amicitia?

Quod carminis Latini in me nescio quam elegantiam et facilitatem laudas, facis tu quidem non tam pro more aliquo tuo qui aliunde tibi irrepserit, sed prorsus pro naturae tuae benignitate summa. Qua etiam his tua sponte cedis, quos relinquere post te longo intervallo poteras, cum sint tam pauci, ut ille ait, qui velint ingenio cedere. Quid enim carmine tuo de duabus Lucretiis elegantius, quod ideo facile patior te vocare nugas, quod sciam ita solere te amanter mecum atque etiam de te ipso nugari nonnumquam; quae si istae tibi nugae sunt, quaenam seria durent? Sed quid ago? Novi ego te, nosti et tu Eobanum; ego te virum, nihil dicam maius, tam litteris quam dignitatibus ornatissimum, tu me in altero horum nihil, in altero parum omnino praestantem. Quod si tu hoc aliquid esse putas poetari nonnihil posse et carmen plerumque non omnino infeliciter absolvere, felicem me, qui te talem virum in talibus rebus laudatorem invenerim; notum est illud de Naeviano Hectore. Itaque contentus ego iudicio tuo in tacito interim sinu gaudeo, nihil omnino curans, quid porro alii de me sentiant quantumvis garruli, cum sciam et sua risisse saecula Maeoniden. Non quoniam ego non rideri me dignum existimem, sed quia naturae quodam nescio vitio ne an bono semper solitus sim contemnere gloriosos istos logodaedalos et, ne dicam verius, σπερμολόγους, quantumvis etiam Catullientes ac etiam, si dis placet, Catullos. Sed de his satis.

Mitto, sicuti iubebas, ad te poemata quaedam mea, inter quae et illud, quod mandaveras Augustae fieri tibi epicedion in Mercurinum, ut videas non oblitum me nec mandati tui nec mei promissi. Maturius autem et ipse tibi respondissem et misissem hos libellos, si a prelo statim mihi fuissent parata. Nam forte ita accidit, ut id temporis quo maxime tibi fuit respondendum excuderentur apud typographos et non oportebat me tantum epistula tibi satisfacere, neque enim hoc fuisset factum satis; cum iuberes, vel potius pro tua modestia rogares, uti aliquid meorum ad te mitterem. Nihil vero erat ad manum aliud, quod mitterem. Sic enim statim distrahuntur quaecumque hic edo; edo autem semper aliquid, otii omnino, ut et tu scribis, impatiens, quod plerumque tamen male colloco et non minus honestis sodalitatibus, quam litteris impendo.

Mittam vero deinceps plura tibi, dummodo sciam, ubinam gentium agas. Hactenus enim non satis sciebam, secutusne esses in Belgas caesarem, an ad clarissimum tuum regem redisses. Hoc postquam ex tuis litteris intellexi esse scilicet te apud caesarem, iam dabo operam, ut nihil officiorum a me desideres, quandoquidem huiuscemodi officiis gaudes et amas etiam plus negotiorum tibi ex meis ineptiis accrescere. Nam quod superioribus litteris, quas Augustam ad te dederam, humanitatem tuam commendavi, id et vere, et tuo merito feci, et scribebam tum non magis, quid ego, quam etiam quid alii de te praedicarent. Atque id quoniam in epistola et semel factum mihi nequaquam satis videtur factum, dabo propediem operam, ut et orbis intelligat, non falso me tuam humanitatem alicubi commendasse.

De Theocrito meo, qui ex his nundinis exit, tibi inscribendo, ut Augustae receperam, magna de causa non est factum, et erat non satis dignum operae pretium nec sufficiebat unius non admodum magni libri inscriptio ad tua in me beneficia ulla ex parte compensanda. Tu velim mihi significes, (nam Augustae quidem perplexe loquebaris) gaudeas ne et libros tibi inscribi. Multa mihi nunc sunt in manibus. Homerus integer a me vertitur. Silvarum libros septem parturio. Heroidas Christianas locupletatas nuper et repastinatas brevi denuo sum editurus; alia minora taceo, quae alia sub alia adnascuntur in dies. Quamquam, ut dixi, mihi non erit satis librorum te inscriptionibus honorasse, nisi et ipso te, hoc est nomine tuo, libros implevero. Significabis tamen, si tibi videtur, an horum, quae dixi, aliquod, et quod inscribi tibi velis. Admodum enim metuo, ne vel ingratus videar vel pro tuis in me summis beneficiis paria non faciam.

Venio ad eam partem litterarum tuarum, in qua scribis versari me in tragoedia hac non admodum ex usu meo. O mi Dantisce, sentio et intellego satis, quam dicas tragoediam, sed quis me liberabit ex hac tragoedia? Quis ex tragoedo comoedum me faciet? Obsequendum est, uti vides, hisce et temporibus et moribus, in quae quoniam et ego incidi, necesse est et me velut Ixionis rotae alligatum verti circumverti rapique ac volutari, quocumque fert impetus haec omnia moderantis fati. Verum haec ad te quidem, nam super huiuscemodi rebus v[o]ces hic nequaquam sunt liberae.

Amicus ille, qui te salutari iusserat meis litteris et cuius tibi nomen excidit, est Udalrichus Pindarus, huius urbis nostrae civis iureconsultus valde eruditus et nunc etiam valde podagricus, tui certe amantissimus, nam tuas ei litteras ostendi, quibus cum vehementer fuisset exhilaratus, rogavit, ut salutem tibi suo nomine ascriberem, quam diceret tibi manibus pedibusque, quamquam podagricis, salutem tamen, quantum ad te, nullo modo podagricam. Solet is enumerare quinque linguas, quas tu calleas, quibus loquaris. Multa praetermitto, quae cartam implerent et non ita multum ad rem facerent, sed ego tecum garrire volui, quod tu quidem in ista nunc amplitudine constitutus feres, quoties recordaberis iucundissimae olim nobis actae consuetudinis, quam quidem hac nunc utriusque nostrum aetate aequum est mutuam benevolentiam consequi. Nam officiis quidem ultro citroque missitandi munera tecum certare non possum, humanitate, benevolentia, addo etiam litterarum officio vinci me non patiar. Mea caro, mi patrone, maximas tibi gratias agit , Catharina, pro catena, qua illam donasti, eamque circumfert et ostentat iis Noricis matronis ubiubi potest. Illae admirantur nobis e caesarea aula talia transmitti, atque ita tu facis, ut et nos aliquid esse existiment. Forte sic accidit ut, cum tuum munus afferretur, ipsa, cui ferebatur, esset in lecto puerperii, cum paucos ante dies Callimachum mihi filiolum elegantem peperisset. Quae res, ut ipsam exhilaravit supra modum, ita mihi suscepta est loco felicissimi ominis.

Ex novis, quae scribebas, nihil sane placebat, nisi quod speramus caesaris cunctationem non esse de nihilo alioqui; nisi sciret Turcas quieturos, quid tam securus in utramque dormit aurem? Quamquam o! — sed superent quibus hoc, Fortuna, dedist[i].

Nobiscum nihil rerum quod scire tua referat admodum, hoc [est] quod audire delectet. Aedificamus tamen et mutamus quadrata rotundis muris, scilicet nos defensuri, si Dominus civitatem custodire noluerit.

Habes nunc et tu, mi Dantisce, epistolam non Ciceronianam, sed Noricam, id est confusam et barbaram. Quae enim sit istaec superstitio, laboriose et anxie electa verba quaerere ad amicum scribentem! Epistulas ego a ... quam coram loqui scribere non soleo. I nunc et excusa tuam in scribenda epistula negligentiam, optime Dantisce, cum habeas a me exemplum non solum non quaesitae elegantiae, sed paene etiam affecta[e] negligentiae.

Felicissime opto, ut valeas cum tuis omnibus. Rogo, ut salutes meo nomine, si forte adhuc tecum sunt, doctissimos viros dominum Cornelium Scheperum, qui Augustae nobis suavissime congarriebat, dominum Georgium Logum, qui dulcissima nobis carmina dulcissime recitabat, imprimis vero dominum Casparem Ursinum, cum quo paenitet non penitiorem me Augustae contraxisse consuetudinem ac familiaritatem.

Te rogo, ut si quando per occupationes tuas tibi vacet, ad me scribas. Utinam caesar Nurenbergae potius quam Bruxellis habitare voluisset, ut tua dulcissima praesentia nobis uti licuisset, vel saltem non recessisset in istum Germaniae angulum, ut propior nobis esses. Profecto te inviserem saepius et haererem diutius tibi, quam Augustae feceram, unde nulla de causa properabam nimium, cuius rei post eam diem paenituit saepe. Iterum vale, vir summe, et me, sic ut facis, ama.

Nurenberg[ae], quarta Aprilis MDXXXI.

Tuae Reverendissimae Dominationi unice deditus Eobanus Hessus

Enclosure:

In Funere Reverendissimi Domini Mercurini a Gattinaria Aelius Eobanus Hessus

Cui sua divitias virtus et honesta laborum
Opes honestas contulit patientia.
Scribere me Dantisce iubes Epicedia magni
Quae Mercurini funus ornet laudibus.
Fas mihi mandatis animo parere volenti
Tua cuncta iussa quem decet, capescere.
De me sic meritus cum sis, et sic tua virtus
Et postulet haud vulgaris eruditio.
Accipe sed lacrimis alieno carmina plectro
Ratione scripta Mercurini nominis.
Quod quia spreverunt Elegi tractasse rebelles
Successit his Iambus aequus arbiter,
Quondam criminibus nunc aptus et ille querelis,
Et ante saepe lectus in funebribus.
Tempore quo tetricae ruperunt fila sorores
Tibi Mercurine Gattinariae domus
Eximium decus, ad tumulum venere frequentes,
Divae daturae iusta funeri tuo.
Prima bonis virtus comitata sororibus ibat
Probitate, lege, pace, iustitia, fide.
Ibat et ipsa suis sapientia cincta ministris,
Modestia, pietate, fortitudine.
Ex his triste duae pheretrum subiere priores
Capulum sequentes ingemuere ceterae.
Praecipue pax atque fides, quas ille solebat
In tempus omne amare constantissime.
Iustitia indecores flebat laniata capillos
Audita sive hoc, sive tale quid loqui.
Quae modo ab exilio duce te revocata videbar,
Te Mercurine abeunte rursus avocor.
Conscidit alma fides lacerae subtegmina pallae
Et eiulabat ut solent miserrimae.
Ingemuit probitas solam se questa relinqui
Quod occidisset ipsius verus pater.
Quis numerare queat, quot in illo funere divae
Bonis amicae lacrimas effuderint?
Quas neque crediderim tantum doluisse, cicuta
Quando extulere consopitum Socratem.
Nec plures lacrimas magno fudisse Platoni
Cum sternerent funebre diversorium.
Non sic Democritum flerunt non Pythagoraei
Ad haud parum lacrimosa busta funeris.
Nec tantum ille chorus virtutum Heroinarum,
Funebre solvit Mercurino debitum.
Verum etiam super Aonides venere puellae
Nec defuere contorales Gratiae.
Quae procul e tumulo spectantes tristia magni
Sed gloriosa Mercurini funera.
Constiterant maestae gemitusque dedere Camenae,
Collacrimantes adstiterunt Gratiae.
Cum sic prae reliquis de ter tribus una loquuta est,
Fuisse credas Uranien amabilem.
Heu dolor, hoc etiam Parcis licuisse superbis,
Quis aequiore pectoris sensu ferat?
Ecce iacet nostri quondam defensor honoris,
Nos ille semper excolebat unice.
Quanto nostra salus orbata est praeside? quanto,
Orbata patre vera virtus exsulat?
Quale Auguste tuo decessit lumen honori,
Letale vulnus hocne sentis Carole?
Nemo tuae melior, te principe, praefuit aulae,
Meliusque rebus nemo consuluit tuis.
Pacis et armorum fuit arbiter aequus, et idem
Auctoritate summus, invictus manu.
Magnarum contemptor opum, pietatis imago
Rarissima altae fama temperantiae.
Invidere tuis talem fata impia rebus
Auguste Caesar o beate praesidem.
Ne tibi quo posses veterum virtute priorem
Te gloriari dira sors relinqueret.
Nam fuit ille tibi, quod Maecenas fuit olim
Tuo bonus ter maximo cognomini.
Quod fuit Aecidae Phoenix, quod Nestor Atridae,
Quod Mentor incluto senex Ulisseo.
Quod fuit Aeneae magno generosus Achates,
Quod glorioso Ephestion Philippidae.
Nunc tamen ille brevem tantus tenuatur in urnam,
Et vix inane nomen exstat illius.
Vos mihi nunc maestae date lilia pulchra sorores,
Cumulemus ut sepulcra floribus novis.
His saltem illustrem decoremus honoribus umbram,
Fungamur hoc, quamvis inani munere.
Talibus Uraniae dictis affata sorores
Confusa tristes eiulatus aedidit.
Nec Charites tacuere, sed e tristibus una loquuta est
Thalian hanc fuisse floridam ferunt.
Nos larga dedimus caelestia munera dextra,
Tibi Mercurine queis placebas omnibus.
Luminibus blandam tibi nos afflavimus auram,
Nos vultui tuo perennem gratiam.
Nos decus indidimus maiestatemque verendam,
Tuoque robur haud iniquum corpori.
Nostrum munus erat quae te facundia divis
Aequavit ipsis, praetulit mortalibus.
Quid tamen haec prodest tibi nos tribuisse deorum,
Benignitate copiosa munera?
Invida postquam isthaec mors abstulit omnia, quando
Fuerant tibi datura fructum maximum.
Iam patrium linquens Hispani flumen Iberi,
Germaniam petis secutus Caesarem.
Cum subito extinctum populi videre colentes,
Montana regna ad Oenipontum nobile.
Scilicet invidit fatum, ne magna videres
Rheni superbi, Danubique flumina.
Sed nihil immiti prosunt in morte querelae,
Nullis superba precibus umquam flectitur.
Nos tibi nunc tumulum facimus, tumulumque coronis
Ornamus hisce perpetuo virentibus.
Ut dum vere novo repetitus floreat orbis,
Tua gloriosa laude fama floreat.