» Korpus Tekstów i Korespondencji Jana Dantyszka
Copyright © Pracownia Edytorstwa Źródeł i Humanistyki Cyfrowej AL UW

Wszelkie prawa zastrzeżone. Zabrania się kopiowania, redystrybucji, publikowania, rozpowszechniania, udostępniania czy wykorzystywania w inny sposób całości lub części danych zawartych na stronie Pracowni bez pisemnej zgody właściciela praw.

A-Z A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

East Frisia inhabitants of · Eberhardus, Ermland Canon · EBERSDORF Sigismund von · EBERT Hans von Leginen · EBERT Jost von Leginen · EBERT Valerianus von Leginen · EBNER Hieronymus · ECK Johann · ECK Jona · ECKE Mattes · EDINGEN Omaar van · Edward VI Tudor · EGMOND-BUREN Floris van · EGMOND-BUREN Maximiliaan van · EHELICH Anthonius · EHINGER Ambrosius · EHINGER Heinrich · EHINGER Ulrich · EHINGER Ulrich, Daughter of · EICHMANN Johann · EISENBERG Clement · EISENBERG Georg · EISENBERG Georg, wife of · ELBIK Jakob · ELBIK Jakob Jr · Elbing Citizens of · Elbing District · Elbing vicars of · Elbing, Town Council · ELDITTEN Georg von · ELDITTEN Mattis von · Eleanor of Austria · Eleazar · Elena GLINSKAYA · ELENBORG Elżbieta of · Elephantis · Elias · Elisabet · Elisabeth of Austria · Elisabeth of Denmark · Elisabetha · Elizabeth I Tudor · Elizabeth of Austria · Elizabeth of Valois · ELSENHEIMER Heinrich · ELSENHEIMER Wolfgang · ELTZ Georg von · ELYOT Thomas · Emmanuel Philibert of Savoy Ironhead · EMMERICH Fabianus · Endymion · ENGELBRECHT Hans · ENGELBREKTSSON Olav · English · English messenger · ENRÍQUEZ Fadrique de Velasco · ENRÍQUEZ Fernando de Velasco · ENZINAS Diego de · EOBANUS Helius Hessus · EOBANUS Helius Hessus, daughter of · EPHORINUS Anselmus · Epimenides · Epirus inhabitants of · Erasmus of Rotterdam · Ercole II d'Este · Erfurt Citizens of · Erhardus, capitaneus · Erhardus, capitaneus, brother of · ERICKSEN Godschalk · Erinyes · Eris · Ermland captains and burgraves of · Ermland Clergy of · Ermland inhabitants of · Ermland officials of · Ermland, Chapter · Ermland, Chapter, envoy of · Ermland, Chapter, furrier, subject of · Ermland, Chapter, subject of · ERNDENER Georg · Ernst I of Austria-Steiermark der Eiserne · Ernst I of Baden-Durlach · Ernst I of Braunschweig-Lüneburg der Bekenner · ERNST Simon · ERNST Simon, brother of · Ernst von Bayern · ERSAM Peter · Esau · ESCHER Hans vom Glas · ESENS Ioannes Ernestus de · ESPINOY · ESSKE Erasmus · ESSKE Franz · Estates of the Kingdom of Poland · ESZÉKI János · Ethiopians · Eugene III · Eugene IV · EULENBURG Botho von · Euripides · Eurus · Eurydice · EUSTACHY Erazm · Eva, mother of Martin BUCER · Eve · EVERARDI Nicolaus · EŸSENBLETTER Jorge · Ezekiel


WYSZUKIWANIE

Pełny tekst

Spis Baza danych Pełny tekst

Znaleziono: 3

zachowanych: 2 + zaginionych: 1

1IDL 4909 [Ioannes DANTISCUS?] do Erasmus of Rotterdam, s.l., [1531-10]


Rękopiśmienne podstawy źródłowe:
1kopia kancelaryjna język: łacina, ręką pisarza, possibly not office copy but contemporary copy, BCz, 1615, s. 13-15
2regest z ekscerptami język: łacina, angielski, XX w., CBKUL, R.III, 32, Nr 607

Publikacje:
1DE VOCHT 1961 Nr DE, 230, s. 104-108 (angielski regest; ekscerpt)

 

Tekst + aparat krytyczny + komentarzZwykły tekstTekst + komentarzTekst + aparat krytyczny

 

BCz, 1615, p. 13

Salutem plurimam.

Tametsi nullam umquam operam libentius aut maiore ms. maiori(!) maioremaiore ms. maiori(!) cum voluptate impendam, quam legendis tuis litteris aut scribendis ad te meis, ad eas tamen, quas XVI Cal(endas) Augusti ad me dedisti, propterea distuli respondere, quo Charles V of Habsburg (*1500 – †1558), ruler of the Burgundian territories (1506-1555), King of Spain as Charles I (1516-1556), King of Naples and Sicily, King of the Romans (1519-1530), Holy Roman Emperor of the German Nation (elected 1519, crowned 1530, abdicated 1556); son of Philip I the Handsome and Joanna the Mad of CastilecaesarisCharles V of Habsburg (*1500 – †1558), ruler of the Burgundian territories (1506-1555), King of Spain as Charles I (1516-1556), King of Naples and Sicily, King of the Romans (1519-1530), Holy Roman Emperor of the German Nation (elected 1519, crowned 1530, abdicated 1556); son of Philip I the Handsome and Joanna the Mad of Castile cf. Opus Epistolarum Des. Erasmi Roterodami denuo recognitum et auctum, vol. 9, ed. by Percy Stafford Allen, Oxford, 1938 , No. 2553, p. 357-358litterascf. Opus Epistolarum Des. Erasmi Roterodami denuo recognitum et auctum, vol. 9, ed. by Percy Stafford Allen, Oxford, 1938 , No. 2553, p. 357-358 ad senatum et clerum Bisontinum (quas petieras) meis adiungerem. Ne ulla ex parte meus erga te animus vel negligentiae nomine tibi suspectus esse videretur, nunc demum et rescribo et litteras caesaris mitto, quibus pro temporis ac rerum tuarum necessitate utaris. Eas tibi caesar facile et praeter multorum spem atque opinionem concessit, nam vix credas, mi Erasme, quam hic quoque sint perversa hominum iudicia, quam prava et ad malum semper procliviora ingenia, quam inscitiae plena omnia, quam pro ludo habeant. Linguis veneno tinctis in hominum quantumvis bene meritorum famam invehi omnesque bonarum litterarum amatores haereticos, aut saltem ms. saltim(!) saltemsaltem ms. saltim(!) haereticorum fautores proclamare.

Te autem tamquam huius Germaniae dissidii auctorem, Deum immortalem, quibus non telis confodiunt, idque non in domorum saeptis tantum, sed in frequentissimis hominum coetibus, neque apud sui similes bla{c}terones, sed ipso nonnumquam caesare praesente. At ms. Ad(!) AtAt ms. Ad(!) haec omnia vincit singularis caesaris in te benevolentia, quam in ipso litterarum exemplo facile perspicies, si ex Gallico in Latinum sermonem verti curabis. Nolui enim eas Latine, sed Gallice, hoc est peculiari caesaris idiomate scriptas, ne, quae iudicio tibi in his caesar tribuit, meo erga te affectui tribuantur et quae ille de tuis virtutibus honorificentissime praedicat, a me (quod te amem) composita esse videantur. Quo fit, ut eas ipsas caesaris litteras quasi symbolum constantissimae eius erga te voluntatis et de virtute atque eruditione tua iudicii servare debeas. Haec ideo a me dicta sunto, non quod meum studium tibi probem, scio tibi satis exploratum esse hunc hominem totum, quantus est, tuum esse, sed quo caesaris in te favorem diu tibi quam multis argumentis perspectum magis atque magis agnoscas.

Ad tuas litteras venio, in quibus domum te Friburgi emisse et in his caminum Italicum exstruere et nidum hibernum apparare scribis. Quid ego audio? Erasmus philosophus et prope septuagenarius emit domum. Atqui dolio contentus erat Diogenes et fortassis plus molestiarum tu cum tua domo hauries, quam ille cum suo dolio passus fuerit. Sed existimo te caminum tibi exstruxisse, domum autem heredibus emisse. Sed quibus, obsecro, heredibus? Aut qui fieri poterit, ut una domus inter tot heredes dividatur? Ego Erasmi heredes voco, non qui tibi sanguine coniunctiores sint, sed quos ipse Christo genuisti, quos virtutibus ornasti et ditasti. Nunc tu vide an tuae aedes tot heredibus suffecturae sint.

Sed extra iocum, quis genius tibi persuasit, ut domum emeres et in Germania dissidiorum plena: nonne vides, in quae tempora inciderimus? Non venit in mentem, quantum malorum emolumenta omnia nobis portendant? Quid minentur duae cometae? Quid Iris in caelo hora secunda post solis occasum et XLIII post plenilunium visa? Auditae voces lugubres in Vaticano. Tres soles Troiae Apulae civitate, tres lunae Leodii, sanguinis fontes, panis pluvia. Gemelli, qui simul ac nati sunt, alter dixisse fertur: „Ubinam tantum tritici reponemus?”, alter „At ubi condemus tot cadavera?” Tria diademata ignea supra Hierosolymam per totos novem dies visa, quae magno impetu irruerunt et eam templi partem, quae ad orientem spectat, diruerunt. Quod si de aliis portentis liberet scribere, quae passim BCz, 1615, p. 14 conspiciuntur et quae a nobis (ne crabrones irritemus) omittuntur. Cui non ea maximum terrorem incuterent? Et tu ms. tui(!) tutu ms. tui(!) , cui duodecima iam diei hora adest, ut apud Plutarchum Deiotero regi Crassum dixisse legi, emis domum et in Germania? An non et hoc portenti simile est? Illud quoque haud multum dissimile, quod Academia Pari<si>ensis scribit in Erasmum. An non et hoc omnium maximum portentum est eam Academiam, ad quam omnes tamquam ad Apollinis oraculum confugiebant, stultum adeo specimen de se dedisse? Mihi certo, ut ingenue fatear, Academiae Pari<si>ensis adversus Erasmum censura prima fronte maximum terrorem incussit, non quod vererer, ne quid parum Christianum in libris tuis deprehendisset, sed quod dolerem monachos celeberrimae academiae auctoritate triumphum adornaturos. At ubi rem introspexi, vix (ita me deus amet) a risu temperare potui, cum viderem viros tantos tantum inscitiae, tantum naeniarum, calumniarum et sycophantiarum collegisse, ut dum te haereticum efficere conantur, suam ipsorum prodant malitiam atque ignorantiam tuamque doctrinam eruditis omnibus ac bonis magis commendent ? Memini me tibi multoties suasisse, ut eos, qui in te scribunt, suo morbo relinqueres et tua responsione indignos iudicares, nunc autem cum rabinis istis tuis Parisiensibus aliter tibi agendum censeo, ut videlicet rem prius mature consideres, et si quae non intempestive annotata deprehendes, pro officio illis gratiam habeas eaque in lucubrationibus tuis ipse corrigas, licet tibi ea correctione non admodum opus esse videatur. Nullum est enim telum, quo acrius et ad internecionem ms. internitionem(!) internecioneminternecionem ms. internitionem(!) usque eos confodias, quam si in aliquibus etiam leviusculis illis concedas, ne te pertinaciae nomine accusare possint. Quod ubi feceris, commodum licebit tibi in ceteris omnibus eos tuo more tractare, om{m}ittere posthac Stunicas, Leos, Bedas, Quercus, Sutores, Egmondas, Caravajallos, et si qua sunt alia huiusmodi animantium genera, quae in te numquam non debacchantur, et cum rabinis istis conflictari, hominesque ita uti meriti sunt tractare et ostendere, quis sit Erasmus, quem artificem provocaverint, ad quem lapidem impegerint, et quod alias saepe praestitisti in rebus multo levioribus, nunc, qui vir sies, declarare illustrabunt (mihi crede) tuam dignitatem, horum protervitas et iniuriae. Sed ne ego impudens sum, qui haec ad te scribam, qui ea longe melius et consultius aut praestitisti aut praestaturus es, quam ego excogitare, nedum scripto monere, sciam. Sed tu audaciam nostram boni consules.

Vellem mihi nuntiares, quo pacto res tuae se habeant post ortum inter Helvetios tumultum, an apud vos tranquilla sunt omnia, vereor enim ne tibi alio immigrandum sit etiam hiberno nido derelicto. Sperabamus Charles V of Habsburg (*1500 – †1558), ruler of the Burgundian territories (1506-1555), King of Spain as Charles I (1516-1556), King of Naples and Sicily, King of the Romans (1519-1530), Holy Roman Emperor of the German Nation (elected 1519, crowned 1530, abdicated 1556); son of Philip I the Handsome and Joanna the Mad of CastilecaesaremCharles V of Habsburg (*1500 – †1558), ruler of the Burgundian territories (1506-1555), King of Spain as Charles I (1516-1556), King of Naples and Sicily, King of the Romans (1519-1530), Holy Roman Emperor of the German Nation (elected 1519, crowned 1530, abdicated 1556); son of Philip I the Handsome and Joanna the Mad of Castile Imperial Diet (Reichstag) imperii comitiaImperial Diet (Reichstag) Speyer (Spira), city in western Germany, on the Rhine river, 25 km S of MannheimSpiraeSpeyer (Spira), city in western Germany, on the Rhine river, 25 km S of Mannheim habiturum et te ad nos aut nos ad te venturos, ut, quae amicitia per litteras inita est, mutuo colloquio datisque dextris firmaretur, sed, ut vides, ea nobis erepta est occasio, indictus est enim conventus Regensburg (Ratisbona), city in southeastern Germany, Bavaria, on the Danube riverRatisbonaeRegensburg (Ratisbona), city in southeastern Germany, Bavaria, on the Danube river. Quod si tibi molestum non est, fac te videamus Speyer (Spira), city in western Germany, on the Rhine river, 25 km S of MannheimSpiraeSpeyer (Spira), city in western Germany, on the Rhine river, 25 km S of Mannheim. Equidem, quod ad me attinet, mallem probably Freiburg (Freiburg im Üechtland, Fribourg), city in western Switzerland, on the Sarine riverFriburgumprobably Freiburg (Freiburg im Üechtland, Fribourg), city in western Switzerland, on the Sarine river ad te venire, quam ut tu nostra causa tantum laboris et incommodi susciperes. Attamen haud scio, an per publica negotia id mihi praestare fas erit. Sunt praeterea quam multi ex nostris videndi tui percupidi: patriarcha Indiarum, bonorum omnium fautor, summus praeceptor equestris ordinis Calatravensis magnae probitatis et apud caesarem auctoritatis, vir archidiaconus Toletanus, iuvenis tui studiosus ingeniique et eruditionis longe quam pro aetate maioris, in quem hinc fortuna, inde gratiae omnes sua munera abundatissime contulerunt. Exspectamus praeterea archiepiscopum Toletanum, cuius in te animus tibi notior est, quam ut meo testimonio sit opus. Sunt et multi alii nobiles, qui inviti e Germania te insalutato discederent. Tu, si nos Speyer (Spira), city in western Germany, on the Rhine river, 25 km S of MannheimSpiraeSpeyer (Spira), city in western Germany, on the Rhine river, 25 km S of Mannheim conveneris, rem nobis gratam et tibi neque inutilem neque iniucundam ms. iniocundam(!) iniucundaminiucundam ms. iniocundam(!) feceris, quod ut (citra tamen valetudinis tuae dispendium) facias, te etiam atque etiam rogo. Vale.

2IDL 5808 Erasmus of Rotterdam do Ioannes DANTISCUS, Freiburg im Breisgau, 1532-04-30    (dedicatory letter)

Podstawy źródłowe - stare druki:
1BASILIUS (in extenso)

Publikacje:
1HIPLER 1857 s. 295-297 (ekscerpt)
2ALLEN 10 Nr 2643, s. 13-16 (in extenso)
3DE VOCHT 1961 s. 108-110 (ekscerpt)
4CYTOWSKA 1965 s. 231-237 (polski przekład)
5Españoles part II, Nr 62, s. 231-232 (ekscerpt język: hiszpański przekład)

 

Tekst + aparat krytyczny + komentarzZwykły tekstTekst + komentarzTekst + aparat krytyczny

 

Reverendo in Christo Patri ac Domino, Domino Ioannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of ErmlandIoanni DantiscoIoannes Dantiscus (Johannes von Höfen, Ioannes de Curiis, Jan Dantyszek, Johannes Flachsbinder) (*1485 – †1548), eminent diplomat and humanist in the service of the Jagiellons, neo-Latin poet; 1530-1537 Bishop of Kulm; 1537-1548 Bishop of Ermland episcopo Culmensi, serenissimi Poloniae regis apud caesarem oratori, DErasmus of Rotterdam (Gerrit Gerritszoon, Geert Geerts, Desiderius Erasmus Roterodamus) (*1466/1469 – †1536), Dutch humanist and theologian, distinguished philologist, the most famous and influential humanist of the Northern Renaissance; his works had a profound impact upon Christian theology during the first half of the sixteenth centuryesiderius Erasmus RoterodamusErasmus of Rotterdam (Gerrit Gerritszoon, Geert Geerts, Desiderius Erasmus Roterodamus) (*1466/1469 – †1536), Dutch humanist and theologian, distinguished philologist, the most famous and influential humanist of the Northern Renaissance; his works had a profound impact upon Christian theology during the first half of the sixteenth century salutem dicit.

Nae tu mihi tui cupientissimo te totum άφθόvως exhibuisti, Praesul Ornatissime, nam mentis ingeniique tui simulacrum, hoc est integritatem candorem pietatem eruditionemque non vulgarem in carminibus epistolisque tuis haud secus atque in speculo contemplari licet, oris autem habitum et in hoc quoque magna ex parte relucentem animum mire repraesentat imago gypso singulari artificio expressa. Quo certe sum aequior aulicis negotiis et isti fabulae revera motoriae, quam tot iam annis agere cogeris, quae hactenus obstitit, quo minus licuerit propius exoptatissima tua consuetudine frui coramque vivas cf. Verg. A. 1 409 audire et reddere vocescf. Verg. A. 1 409 . Nondum quidem expletum est, sed tamen bona ex parte mitigatum est meum tui desiderium. Verum ne nulla pensatione videantur παλίνδρομοι αί χάριτες, quemadmodum tu mihi pectus aureum gypso expressum exhibuisti, ita tibi vicissim scriptorem mitto chartacea expressum materia, vere gemmeum, nisi si quid plastae culpa factus videbitur deterior. Misisti τόν πάνυ βασιλέα, inter huius aevi monarchas sine controversia primum; ego remitto τόν αληθώς μέγαν Βασίλειον, omnium suffragiis inter Graecos scriptores principem, meo quidem penicillo non in gypso, sed in charta deformatum quam feliciter. Tuum erit iudicium, qui litteraturam utramque pulchre calles.

Argumentum est De Spiritu Sancto, quem Arii viperina posteritas Filio, non Deo, quemadmodum ille docuit, sed creatae substantiae ministrum adiungere conata est, ut in consessu personarum tertium imumque subsellium cederet Spiritui. Ea quaestio per illa tempora feruebat, ut cum maxime et, ut fit, ex una excetra multis subinde capitibus enascentibus ac diuersis opinionum ventis facto turbine inter se decertantibus, ecclesiae navis non minus iactabatur sectarum undis, quam hodie summo cum animi dolore iactari videmus: nimirum altum dormiente Christo in animis hominum, cum omnium, tum eorum praecipue, in quibus maxime debebat vigilare. Hoc probatissimi doctoris opus, quoniam videbam a Gregorio Nazianzeno magnopere laudatum in monodia nec hactenus a quoquam, quod equidem sciam, Latine versum, eo libentius hoc laboris mihi sumpsi, quod subodorarer hisce temporibus furtim reviviscere conantem iam olim extinctae viperae progeniem, quae rursus duas personas: Verbum et Spiritum meditatur a vero Dei cognomine depellere, ut iam hac in parte nihilo meliores futuri sint Christiani quam The Jews IudaeiThe Jews aut The Ottoman Turks (Turcae) TurcaeThe Ottoman Turks (Turcae) , qui quoties sese componunt ad pietatis professionem, facile patiuntur Christum appellari prophetam, aut etiam Deum, si urgeas, sed talem, qualis fuit Moses religious leader, lawgiver, and prophetMosesMoses religious leader, lawgiver, and prophet caeterique prophetae. Si quis indignetur Mosen aequari Christo, fatentur Christum longe potioribus donis a Deo locupletatum. Qui modestiores sunt, fatentur Spiritum Sanctum excellentem esse creaturam, sed Christo famulantem: quibus minus est frontis, aiunt Spiritum Sanctum nullam esse substantiam, sed tantum bonae mentis concitationem. Sed absit, ut huiusmodi viperarum sibila quemquam afflent in nomine Patris, Filii, et Spiritus Sancti renatum.

Non hic sumam operam in praedicandis Basilii laudibus, ne audiam τό τίς αΰτόν ψέγει. Non silebo tamen, quid mihi inter vertendum acciderit. Visus sum mihi in hoc opere deprehendisse factum, quod in celeberrimis quibusque laudatissimisque scriptoribus, velut in Athanasio Chrysostomo et Hieronymo factum et videmus et indignamur. Quid isthuc, inquis? Posteaquam dimidium operis absolueram citra tedium, visa est mihi phrasis alium referre parentem aliumque spirare genium. Interdum ad tragicum cothurnum intumescebat oratio, rursus ad vulgarem sermonem subsidebat. Interdum subinane quiddam habere videbatur, velut ostentantis se didicisse, quae Aristoteles in libris “De enuntiatione et praedicamentis” Porphyrius in libello “De quinque vocibus praedicabilibus” tradiderunt. Ad haec subinde digrediebatur ab instituto nec satis concinne redibat a digressione. Postremo multa videbantur admisceri, quae non admodum facerent ad id, quod agitur: quaedam etiam repetuntur oblivione verius, quam iudicio: cum Basilius ubique sit sanus simplex et candidus, sibi constans atque etiam instans, numquam ab eo, quod agitur, excurrens temere, nusquam divinis mysteriis admiscens philosophiam mundanam, nisi per adversarios coactus idque contemptim: sed ubique placidus ac virgineo quodam pudore incedit, ab omni ostentatione alienissimus, ne in pugna quidem ab ingenii lenitate recedens. Ex his rebus subiit animum meum suspicio studiosum quempiam, quo volumen redderet auctius, multa intertexuisse vel ex aliis autoribus decerpta emblemata (nam hoc argumentum a compluribus Graecis accurate tractatum est), vel ex sese reperta. Sunt enim in his quaedam erudita, sed a charactere Basilii discrepantia, quaedam rursus eiusmodi, ut indole referant parentem suum, videlicet eum, qui doctissimis Athanasii libellis “De Spiritu Sancto” suas loquaces sed elumbes attexuit naenias, quique in epistolam ad Corinthios posteriorem, et in Apostolorum Acta Chrysostomus haberi studuit. Porro sceleratissimum contaminandi genus est egregiorum virorum clarissimis purpuris suos pannos intertexere aut, ut melius dicam, generosa illorum vina suis vapis corrumpere: quod in Divi Hieronymi commentariis, quibus enarrat Psalmos, intolerabili sacrilegio factum esse clarius est, quam ut negari possit. Adversus tantam ecclesiae contumeliam promptum erat remedium, si principes et episcopi librorum, quos lectu dignos censuissent, archetypa in certis bibliothecis reponenda curassent.

In his itaque vertendis fateor mihi nonnihil obrepsisse tedii, adeo ut identidem illud Maronis mecum submurmurarem: “Non alias vires, conuersaque numina sentis ?” cum in 1ceteris nihil esset, quod offenderet gustum meum. Sed hanc meam suspicionem nihil aliud haberi volo, quam somnium, si tu dissenties. Sub operis calcem veluti celeuma canens excurrit in naualis pugnae descriptionem, verbis plane tragicis phaleratam, in qua mire ponit ob oculos ecclesiae tum miserabiliter fluctuantis imaginem, sed non ita multum abhorrentem ab horum temporum statu, in quibus tam caeca est opinionum digladiatio, ut interdum amicos pro hostibus feriamus, nec ulla sit caritas aut concordia, si qua est ulla, nisi quam conciliavit erroris conspiratio, hoc est morbus communis: et in tanta dogmatum varietate, in tanta morum corruptione in tam confuso vociferantium tumultu, propemodum sublato rerum hominumque discrimine, merito dubitet aliquis, cui sese globo adiungat. Nulla sinceritas, sed prodigiosa quaedam calumniandi scabies, ne dicam rabies, habet plerosque vel alienorum lapsuum saevos expensores, vel recte dictorum malignos interpretes. Sub omni lapide scorpius dormit. Ex unica syllaba quantus tumultus incomparabili viro suscitatus est? Quoniam in sollemni clausula precationis aut concionis, pro, in spiritu, semel atque iterum dixerat, cum spiritu, Basilius per omnes urbes, per omnes pagos, per omnia fora, per omnia conventicula calumniantium vocibus lapidabatur: nec illum vel inculpata morum integritas, vel eruditio rara, cum pari facundia coniuncta, vel ipsa functionis dignitas, vel admirabilis quaedam erga omnes tum comitas, tum benignitas a venenatis obtrectatorum sibilis vindicare potuerunt: ut ego optimo iure nimis delicatus videri possim, si nullo pacto cum tali viro conferendus homuncio, linguacium quorundam obtrectationes perpeti non queam.

Simul illud ex hoc argumento liquet, quod scripsit beatus Hieronymus: Arianorum, Eunomianorum, Origenistarum aliorumque circa divinas personas errores, ex humana philosophia duxisse seminarium: non quod Philosophia per se sit impia, sed quod ad huius regulam coelestis illa philosophia quae venit e sinu Patris per Filium, nec velit nec debeat exigi. Qui namque isti, qui nihil aliud erant quam homines, divina mysteria possint perspicere, qui sic in plerisque naturae rebus caecutierunt? Quamquam illi qui tum divo Basilio facessebant negotium, philosophastri verius erant quam philosophi. Apud imperitam multitudinem sese pro consummatis philosophis venditabant, quod ex Aristotele, Porphyrioque degustarant verius quam didicerant, quid sit Enuntiatio, quid Genus, quid Species, quid Substantia, quid Accidens, quid Quantitas, quid Qualitas, quid ad Aliquid, quot modis dicantur Opposita, quot modis aliquid vel sit in alio, vel de alio praedicetur. Quae nunc sunt elementa puerorum ad Philosophiae limen accedentium, ut istorum impietas magis sit imputanda falsae persuasioni, quam Philosophiae. Quas turbas concitassent in orbe, si illa quoque degustassent, quae Aristoteles tradidit De formis Syllogismorum, De Demonstrationibus, De Topicis, et Elenchis, De naturalibus, et iis quae sunt ultra naturalia? Sed evehor longius, ut in praefatione.

Itaque ut finiam: Quicquid hic est nostrae opellae, tibi dicatum esse volui, Praesul amplissime, non tantum ob id, ut tui nominis lenocinio studiosis reddatur commendatius, verum multo magis ut acri tuo iudicio, tuaque lima fiat emendatius: nam primam manum ad te mitto. Hic si quis mihi temeritatis dicam scribat, nihil aliud adferam ad eius criminis purgationem quam naturam, et hac valentiorem diutinam consuetudinem. Naturam refingere difficillimum est, sed multo difficilius dediscere quod diutinus usus penitus infixit, utramque alteri iunctam mutare prorsus άδύνατον arbitror homini. Θεοί δέ τε πάντα δύνανται. At isthuc, inquies, est accusare teipsum potius, quam excusare. Quid facias? Saepenumero tamen apud clementem iudicem veniam promeruit ingenua culpae confessio. Cuius tamen partem aliquam, si libeat tergiversatorem agere, in typographos reiicere liceret, qui mihi fere extorquent ovum antequam pepererim; et si quid conceptum est, non sinunt foetum maturescere, sed, inuita Lucina, cogunt per abortum eiicere. Non ignorabam quid te dignum esset, vir clarissime, sed imitatus Graeculum illum e paupere pera depromo paucos obolos ούκ ατά τήν άξίαν σοΰ, ώ Σεβαστέ, εί γάρ πλέον είχον,πλέον έδίδουν.

Precor, ut ista motoria fabula, quam tot iam annos agis, sortiatur catastrophen tum tibi privatim, tum publice Poland (Kingdom of Poland, Polonia)regno PoloniaePoland (Kingdom of Poland, Polonia) felicem teque Sigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of AustriaSigismundus rexSigismund I Jagiellon (Zygmunt I) (*1467 – †1548), King of Poland and Grand Duke of Lithuania (1506-1548); Duke of Głogów (Glogau) (1499-1506), Duke of Opava (1501-1506), Governor of Silesia (1504-1506); son of King Kazimierz IV Jagiellon and Elisabeth of Austria, ut si quis alius omnibus ornamentis egregio principe dignis cumulatus, dulci patriae gregique carissimo, cuius solicitudo pietatem tuam per omnes negotiorum undas comitatur, brevi restituat.

3IDL 6859     Erasmus of Rotterdam do Ioannes DANTISCUS, before 1533-05-10 List zaginiony

List zaginiony, mentioned in IDL 946: Transmisit Erasmus in manus meas epistulam, quam his adiunctam mitto.