1 | IDT 61 | Instruction given by Ioannes DANTISCUS to Martin ALLEXWANGEN, envoy to Elbing town council [ca. 1547-01-21?] |
Rękopiśmienne podstawy źródłowe: 1 | brulion język: niemiecki, ręką pisarza, AAWO, AB, D. 7, k. 71r-v
|
|
|
2 | IDT 328 | Sigismund II Augustus Jagiellon do Sigismund I Jagiellon Vilnius 1547-02-25 |
Rękopiśmienne podstawy źródłowe: 1 | kopia język: łacina, XVI w., UUB, H. 155, k. 148a
|
|
Tekst + aparat krytyczny + komentarzZwykły tekstTekst + komentarzTekst + aparat krytyczny
King Sigismundus II Augustus to the
king Sigismundus I
Vilnius,
25.02.1547
Serenissime
Rex et noster parens colendissime. Quae sit cura et solicitudo petitionesque
statuum terrarum Prussiae, vt concessiones praefecturarum alienigenis contra
iura eorum, vt asserunt, factae in integrum restituantur, Serenissima
Maiestas
Vestra ex aliis literis nostris abunde intelligere dignabitur. Itaque, si
Serenissima Maiestas Vestra preces eorum exaudiendas duxerit, maiorem in
modum
rogamus, velit generosum Ioannem a Baisen castellanum Elbingensem, cum
propter
patris eius merita, tum eius singularem virtutem bene merendique studium, in
capitaneatu
Gneuensi clementer conseruare, ab omnibus enim nobis commendatur, ita vt
facile
credamus Serenissimam Maiestatem Vestram hoc beneficium suum in hominem
gratum
collaturam esse. Quod nos omni studio officiisque nostris obsequentissimis
mereri contendemus. Deus omnipote<n>s seruet et regnare faciat
Serenissimam Maiestatem Vestram diutissime sanam et felicem. Cuius gratiae et
amori paterno nos ipsos etiam atque etiam vnice commendamus.
Vilnae,
die XXV Februarii anno domini M.D.XLVII
|
3 | IDT 342 | Council of Royal Prussia do Sigismund I Jagiellon 1547-05-13 |
Rękopiśmienne podstawy źródłowe: 1 | brulion, AAWO, AB, D. 70, k. 304r
| 2 | kopia,
| 3 | regest,
|
|
|
4 | IDT 774 | Record of Provincial Diet of Royal Prussia Marienburg (Malbork) 1547-05-08 — 1547-05-13 |
Publikacje: |
|
5 | IDT 766 | Georg SCHEWECKE & Georg von HÖFEN (FLACHSBINDER) & Georg MANDT do Sigismund I Jagiellon [1547, shortly before May 27] |
Rękopiśmienne podstawy źródłowe: 1 | brulion język: łacina, ręką pisarza, poprawki ręką pisarza, corrections in Dantiscus hand, AAWO, AB, D. 70, k. 305r-306r
|
|
|
6 | IDT 585 | Johann LANG do [Samuel MACIEJOWSKI?] Świdnica 1547-06-02 |
Rękopiśmienne podstawy źródłowe: 1 | ekscerpt język: łacina, XVI w., BK, 230, s. 205-206, 208
| 2 | ekscerpt język: łacina, XVI w., GStA PK, XX. HA Hist. StA Königsberg, HBA, C 1, Nr 1087, enclosure
|
|
Tekst + aparat krytyczny + komentarzZwykły tekstTekst + komentarzTekst + aparat krytyczny
Ex litteris doctoris Langi
Si quid per homines leves et impudentes vel sermonibus vel scriptis est apud Polonos de maiestate imperatoria sparsum, quod in imperatorem prudentem, pium, moderatum casuumque humanorum non immemorem non cadit, ei Reverendissima Paternitas Vestra fidem habere nolit. Cum se optimus princeps erga captivum Saxonem talem exhibuit, ut neque in ms 1 verbis, ms 2 rebus⌈verbisms 1 verbis, ms 2 rebus⌉ neque in vultu ulla sit acerbitas animadversa, vindicavit eum ab ignominia militum omni neque gravius quicquam in eum dici aut fieri est passus. Permanet is in potestate caesaris. Ditio eius omnis una cum suffragiis in eligendo caesare iure gentili eius Mauritio duci cedit, praeter civitates eas et populos, qui regni Bohemiae sunt beneficiarii eligen(di). Retinet etiam caesar in Turingiis Gottam praesidio suo firmatam. Coniugi Saxonis ius antiphernorum integrum remanet. Liberi eiusdem ex annua Turingiaca pensione Mauricii sumptus tolerabunt dignitatemque suam tuebuntur. Caesar apud Saxones castra adhuc habet, ibi cum eo civitates Saxonicae, quae partes perduellis sunt secutae, de deditione direptioneque transigunt redimenda. Vulgus eas civitates maritimas vocat. Pacatis locis praeterquam in Germania omnibus, maiestas sua, Deo bene adiuvante, constituit conventum Panalemanicum apud Germanos agere. In quo de religione ordinanda rationes ineantur, iudicium Amphiclyonum (camerae id nominant ius) constituatur, et bellum Turcis inferendum decernant. Deus consilia coeptaque eius secundet. Rex Ferdinandus ad conventum Bohemorum cum ms 1 peditatu et equitatu, ms 2 equitatu et peditatu⌈peditatu et equitatums 1 peditatu et equitatu, ms 2 equitatu et peditatu⌉ non paenitendo est profectus, in quo ut opinor authores nephandae seditionis non pulchre statunt. Hessus ipse, diebus proximis una cum Henrico Brunsuicensi duce, quem vinctum aliquandiu habuit, Lipsiae fuit. Caesaris se potestati citra exceptionem omnem dediturus. Hi exitus consilia prava manent. Haec seditiosorum hominum est ? fortuna, talia rebellionis sunt praemia. Scripsi antea ad Reverendissimam Paternitatem Vestram Saxonis primogenitum filium, et fratrem una cum eo esse captum, quod ea res ita ad nos esset a recenti victoria renuntiata. Postea autem filius quem dixi, scloppo occisus esse ferebatur. Sed his equo deiectus, pro mortuo est habitus, venit tamen. Adhuc nescio quo fato servatus, et a medicis vulnus eius Gottae curatur. Frater autem fuga caedem et captivitatem evasit, seque una cum Witenberga caesari dedidit. Captus cum Saxone est dux Brunsuicensis non Enrichus, nam is in caesaris partibus fuit, sed Ernestus. O utinam simili successu contra barbaros, quamprimum in Pannoniis res geratur, et Poloni nostri cum principibus nostris, consilia, vires opesque suas contra hostem communem coniungant et consociant.
|
7 | IDT 767 | Georg SCHULTZ Heilsberg (Lidzbark Warmiński) 1547-06-02 |
|
|
8 | IDT 584 | Custos Cracoviensis, orator regis ad maiestatem caesaream do [Samuel MACIEJOWSKI?] [1547, before June 17] |
Rękopiśmienne podstawy źródłowe: 1 | ekscerpt język: łacina, XVI w., BK, 230, s. 206, 208
| 2 | ekscerpt język: łacina, XVI w., GStA PK, XX. HA Hist. StA Königsberg, HBA, C 1, Nr 1087, enclosure
|
|
Tekst + aparat krytyczny + komentarzZwykły tekstTekst + komentarzTekst + aparat krytyczny
Ex litteris domini custodis Cracoviensis, oratoris regis ad maiestatem caesaream
Imprimis vero scire volui Reverendissimam Paternitatem Vestram me in castris simul sacras et serenissimas maiestates imperialem et regiam Romanorum reperisse, ac primum omnium absolvisse eam legationis partem, quae ad sacram imperialem maiestatem attinebat. Suadente vel ipsa maiestate regia Romanorum, quae quod postridie adventus mei ad castra in Bohemiam se conferebat, illi tum non fuisse audiendae legationis facultatem exponebat. Itaque, quod iam fuerim meo officio apud sacram maiestatem caesaream functus, atque suae serenissimae maiestati valedixerim, nihil moratus ad sacram maiestatem regiam Romanorum, quae Pragam se contulit, vado. Praeterea sacra maiestas imperatoria nunc primum castra sua a ms 1 Vittenberga, ms 2 Witenberga⌈Vittenbergams 1 Vittenberga, ms 2 Witenberga⌉ movit, nec longius tamen a civitate (qua duci Mauritio simul cum dignitate electoratus concessit, quod pridie festi Trinitatis Sanctae ibidem in castris celebrabatur) illa, quam passus aliquot metata est. Eum etiam, qui ante elector fuit, nempe capitalem hostem suum, maiestas sua in castris satis liberaliter favet, additis custodibus, atque inde quo diverti animum habeat sacra maiestas sua, ignotum est id omnibus plane. Sperant siquidem alii maiestatem suam ms 1 Magdiburgam, ms 2 Magdeburgam⌈Magdiburgamms 1 Magdiburgam, ms 2 Magdeburgam⌉(!) et alias liberas civitates, quae vel nunc adhuc libertatem conservari sibi volunt, versus profecturam, alii Ulmam recta ituram, atque istic indicturam generalia comitia, in quibus de salute totius reipublicae Christianae consuleretur, et istis tumultibus certus finis imponeretur. Utrum autem certius futurum sit, indicare non possumus etc.
|
9 | IDT 583 | Statement of Officers, Mareschall and Nobility of bishop's court in Heilsberg Heilsberg (Lidzbark Warmiński) 1547-06-30 |
Rękopiśmienne podstawy źródłowe: 1 | kopia język: niemiecki, XVI w., GStA PK, XX. HA Hist. StA Königsberg, HBA, C 1, Nr 1087, k. 2r, 3r-4r
| 2 | kopia kancelaryjna język: niemiecki, ręką pisarza, AAWO, AB, A 2, k. 64v-66r
|
|
Tekst + aparat krytyczny + komentarzZwykły tekstTekst + komentarzTekst + aparat krytyczny
GStAPK, XX. HA Hist. StA Königsberg, HBA, C1, No. 1087, f. 3r
Allen und itzlichen / wes wirden und stands die sein / den solchs zuwissen vonnötten / noch entpittung unser willigen diensten / grusses und alles gutten. /
Thun kunth wir / unnsers gnedigen herrn bischoffes zu Ermelandt amptleut marschalck unnd seiner gnaden hoves edelleut / das unns vor vier tagenn ein briff ist worden von Albrechten Polemann / der sich nent konigsbergischen gerichts schreiber / in dem er von unns bittet kundtschafft und getzeugnis / wie die sache vor hochgemelterm unserm gnedigen herrn / und seiner gnaden hoffgericht do bey wir samptlich gewesen unnd gestanden / der von Bhemenshöven seiner gnaden underthan einer mule halben / darzu sie geladen / und gedachter Poleman sich ungeladen dartzu eingedrungen / vorhandelt sey worden / dem wir solch sein bith / weil er sich uf unns thut czyhen und referirn / und dieselbte sache auch offentlich vor unnsers gnedig(en) herrn hoffgericht geörtert ist worden. /
Mit diesem unnserm offentlichen warhafftigen getzeugnis / wiewol sein bothe desselben nicht erwarttet / sunder schleunig noch uberreichung des brives sich weg gemacht / nicht haben wollen vorsagen / und helt sich also wie folget /.
Er hat sich begeben den VII tag Ianuarii diß itzigen XLVII-n jars / das unsers g(nediger) h(err) gemelte underthan / vatter und sohnn von Bhemenshöven geladen sein gestanden / unnd in von unsers g(nedigen) h(errn) wegen ist vorgehalten / wie sie so törstick weren / das sie die mul die ein zeitlanng undergangen / unnd zuvor allwegen unsers g(nedigen) h(errn) vorfaren getzinset / wider haben durffen uffrichten / und dieselbige ane unsers g(nedigen) h(errn) willen und zulaß wider etlich moll vorboth in gescheen / widerumb uffs new zubawen und in gang zubringen sich understanden / Woruff sie geantwurt / das die mule von ihnen nicht gebawett sunder einer von Braunsberg mit namen Thewes Vinnenpfenning / auch unsers g(nedigen) h(errn) underthan / die widerumb aufs new aufgelegt und gebawet hette / da den gemelter Albrecht Poelman trotzig unvorgeladen und gefurdert / auch zu der sachen nicht gehörig / hertzu getretten / trotzige und unnutze worte wider unsern g(nedigen) h(errn) seiner gerichte und obricheit ungeschonet / gebraucht / Worauf im von unserm g(nedigen) h(errn) angetzeigt worden / mit solchen reden stilltzuhalten / unnd sich der sachenn GStAPK, XX. HA Hist. StA Königsberg, HBA, C1, No. 1087, f. 3v die ihm frembde were / unnd derwegen vor seiner gnaden nicht zuthunde hette / auch nicht vorgeladen / nicht antzumassen / das ihm aber der Thurm (welchs wol fueg gehabt) wie ehr mit unworheit schreibet were gebotten / ist von unserer keinem gehöret worden / unnd das von unserm g(nedigen) h(ernn) auß sein person nicht geschehen / sunder das wissen wir / dieweil der vonn Bemenhofen die mulen so unserm g(nedigen) h(errn) nachlaut damals aufgelegtenn privilegien bucherenn / als ein gekauffts guth von seiner gnaden vorfharen zugehöret / und heimgefallen / die auch viel jar ungebawet gelegen / unnd in der handtvhesten des von Bemenhofen / welchs doch sonst gewönlich unnd gebreuchlich ist / nicht auss(?)gedrucket wirdt / widder seiner genaden zulaß und willen / die auch in deshalben ersucht worden / gebawet / unnd dennoch zugestanden und bekant hat / das sie nicht von ihm / sunder Thewes Vinnenpfenninge (wie vor angetzeigt) gebawet were / welches sich doch im grunde viel anders befunden / unnd sich letzlich als der ungerechtt der mulen / gantz und gar vortzigen / von dem baw auch nicht hat wissen wollen / hat ihnen unser gnediger herr des frewels und beweisenen mutwillens halben den er wider vielfeltiges vorbath im muel baw geubet / mit gefengnus straffen wollen / ihm auch und nicht Albrecht Polmann den thurm geboten / letzlich dennoch im das erlassen unnd in bestrickung genommen / unnd ist dieser hanndel im grunde nicht anders / dann wie ertzelet / gescheen / nicht wie gedachter Poelmann erlichter weise und mit unwarhait / worinn ehr auf unsere personen protestirt / schreibet / als solte im etzwas unleidlichs widerfharen / und die mulen mit keinem rechten / sunder durch vorsetzlichem gewalt / von unserm g(nedigen) h(errn) weg unnd zu sich genomen seinn / welchs sein mutwilliges vornemen unnd schreiben / wir nicht anders erachten kumnen / den das ehr dadurch unsers gnedigen herrn underthan den von Bemenhofen unnd seine kinder die viel unnutze worte / wider unsern und ihren g(nedigen) h(err)n GStAPK, XX. HA Hist. StA Königsberg, HBA, C1, No. 1087, f. 4r durch sein anleitten / gebrauchen unnd von sich hören lassen / welche bisher durch unnsere bewarung vor sein genade noch nicht gekommen / in ungelucke setzen unnd furen will / das ehr auch vor sein personn die mulen / als habe ehr die gekaufft in ausprechen haben will / so doch die der von Bemenhöfen / dieweil sie sein nicht gewesen / sunder unserm g(nedigen) h(errn) zugehörig / und an seiner gnaden zulaß nicht zuvorkauffen macht gehabt / shen wir nicht wie er dartzu khommen kan / was nu gedachter Poelman / mit seinem mutwilligen vornemen suchet / und daraus mit der tzeit / dieweil alle sein ding aus ungrunde gefasset / nichts auch mit warheit / darinn er uns zu getzeugen furderth / unnd auf unnsere personen protestiret / von ihm khan dargethan werdenn / entstehen will / geben wie mennigklichen zuerwegen / unnd wollen diß unnser getzeugknuß der gestalt / an gewönlichem orth / vortzeichnen unnd vorschreiben lassenn /
Datum auf dem schloß Heilsberg unnder unnsers g(nedigen) h(errn) marschalcks des wir hirtzu alle gebrauchen ingesigel den letzten tag Iunii MDXLVII.
|
10 | IDT 632 | Officers, Mareschall and Nobility of bishop's court in Heilsberg do Königsberg Town Council Heilsberg (Lidzbark Warmiński) 1547-06-30 |
Rękopiśmienne podstawy źródłowe: 1 | kopia kancelaryjna język: niemiecki, ręką pisarza, AAWO, AB, A 2, k. 63v-64v
|
|
|
11 | IDT 782 | Record of Negotiations of the Royal Prussian Estates Dietrichswalde (Gietrzwałd) 1547-07-11 — 1547-07-12 |
Publikacje: 1 | PSGPK 5 Nr 10, s. 247-255 |
|
|
12 | IDT 305 | Maciej KALECKI of Mąkolin do UNKNOWN Vilnius 1547-09-14 |
Rękopiśmienne podstawy źródłowe: 1 | czystopis, BCz, 247, s. 429-430
|
|
|
13 | IDT 565 | [Joachim II of Brandenburg Hector?] do [Sigismund I Jagiellon?] [1547, after April 24] |
Rękopiśmienne podstawy źródłowe: 1 | ekscerpt język: łacina, ręką pisarza, XVI w., AAWO, AB, D. 24, k. 34v
|
|
Tekst + aparat krytyczny + komentarzZwykły tekstTekst + komentarzTekst + aparat krytyczny
Scribunt illustres domini duces Pomeraniae se insimulatos esse apud caesaream maiestatem, quod conspiraverint contra maiestatem eius et, cum alia nonnulla contra maiestatem eius designaverunt, tum suppetias etiam rebellibus eius tulerint, quibus de rebus omnibus etsi purgare se diligenter maiestati eius conati sunt, non potuisse tamen se hactenus ulla purgatione deprecationeque sua animum illius graviter offensum mitigare esseque ingens periculum, ne maiestas eius caesarea exercitum suum in terras eorum Pomeraniae immittat. Quam ob rem a nobis magnopere petiverint, ut interponere nostras pro illis preces dignaremur, quo gratiam caesareae maiestatis reconciliare sibi possent. Scribit etiam illustris dominus dux Prussiae, si vicinas Saxoniae provincias, cuius generis est Pomerania, caesarea maiestas occupaverit a magistro ordinis designato non parum discriminis Prussiae terris impendere. Proinde petit, ut operam nostram interponamus, quo bellum istuc exitiale pace commutetur, et vias inveniamus, quibus et Saxoniae dux, et nepos noster Albertus Iunior Brandenburgensis ex ea, in qua sint, captivitate liberari queant.
|
14 | IDT 141 | UNKNOWN do UNKNOWN [Graudenz (Grudziądz)?] September/October 1547 |
Rękopiśmienne podstawy źródłowe: 1 | zapis autorski, AAWO, AB, D. 70, k. 333r (t.p.)
|
|
|
15 | IDT 783 | Record of Provincial Diet of Royal Prussia Wormditt (Orneta) 1547-11-19 — 1547-11-24 |
Publikacje: 1 | PSGPK 5 Nr 12, s. 267-295 |
|
|
16 | IDT 726 | Instruction of Ioannes DANTISCUS for Paweł PŁOTOWSKI, envoy to Ermland (Warmia) Chapter s.l. [1539 — 1547] |
Rękopiśmienne podstawy źródłowe: 1 | kopia kancelaryjna język: łacina, autograf, RA, Extranea IX Polen, vol. 147, Nr 24, k. 1r-v
|
Publikacje: 1 | WASIUTYŃSKI 1963 s. 77-78 (in extenso) |
|
|